wie m
rijswijk komt in opstand
MATTE VERTONING IN TWEEDE KAMER
- ZEfr'TMAAR.
Jonkheer vecht in zijn kasteeltje
tegen de verwording van het landschap
OPPOSITIE WIL
OOK BELASTING
ADVERTENTIES
WOENSDAG 13 OKTOBER 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA
(Door onze politieke redactie)
DEN HAAG De sombere eco
nomische situatie en de grote finan
ciële moeilijkheden waarin de rege
ring-Biesheuvel verkeert fungeerden
gisteren als dompers op de algemene
beschouwingen over troonrede en
miljoenennota. Ook de oppositie, die
maar voor twee procent van de be
grotingsruimte (850 miljoen gulden)
alternatieve voorstellen aankondig
de. ontkwam niet aan een zekere
doffe berusting.
In de matte vertoning die de
Tweede Kamer opvoerde sprong een
meningsverschil tussen twee rege
ringspartners over de bevriezing van
de kinderbijslag eruit. De KVP zal
zich met hand en tand verzetten te
gen de bevriezing van de bijslag voor
het tweede kind. En als dat tenslotte
onvermijdelijk blijkt, wil de KVP
een verhoging van de bijslag voor
derde en volgende kinderen.
De VVD daarentegen vraagt zich
af of bevriezing van de bijslag voor
de eerste twee kinderen wel voldoen
de financiële speelruimte biedt in de
sociale sector. Zij denkt aan een ver
dere afbouw van de kinderbijslag.
Waarnemend fractieleider An-
driessen van de KVP (hij verving de
al maanden zieke dr. Ver inga) con
stateerde voorts een „toestand van
nagenoeg wetteloosheid" bij de abor-
tuspraktjk in Nederland „waarin ve
len'de kans zien en grijpen om hun
eigen weg te gaan". Zijn fractie wil
„onverkort" vasthouden aan het re
geerakkoord, dat voorziet in de in
stelling van teams van deskundigen
die een vrouw voor en na de abor
tus begeleiden.
Fractieleider Berger van DS '70
vond dat de beperking van de bevol
kingstoeneming „een van de belang
rijkste taken van de komende jaren
moet zijn". Hij wilde „de pil" in
het ziekenfondspakket om ervoor te
zorgen dat zo weinig mogelijk vrou
wen voor liet probleem van een abor
tus komen te staan.
Autorijde
Over een breed front werd de re
gering aangevallen over het plan he
autorijden duurder te maken. D
woordvoerders van de drie christen
democratische regeringspartijen e)
de VVD opperden bezwaren tegen d<
drastische verhoging van de motor
rijtuigenbelasting die minister Dree
(DS '70, verkeer en waterstaat) wi
doorvoeren. Ook de oppositie kwar
op voor „de kleine man die met vee
moeite een auto bij elkaar heeft ge
spaard".
Mellema (CHU) zei: „De behande
ling van het verkeer per as staat
schrille tegenstelling tot het verkee
te water. Waarom 'n DAF-je wel be
lasten en een luxe kruiser op de Frie
se Meren vrij laten varen?"
Wiegel (VVD) signaleerde een
aantasting van de persoonlijke vrij
heid. Aantjes (ARP) waarschuwde
Drees ervoor van de voorkeur voor
het openbaar vervoer een dogma te
maken. Andriessen (KVP) stelde
voor een belasting op bromfietsen en
„luxe Jachten" in te stellen. PvdA,
5 en PPR willen 'n progressieve
belasting op poten, te beginnen met
vijftig gulden per Jaar voor een zeil
boot.
Oppositiepartijen en KVP voelden
Ernstige twijfel werd geuit over
„de heilige koe van de economische
groei" die zulke milieuverpestende
nevenverschijnselen heeft. Rijnmond
en de smog waren „toppers" die wel
haast elke spreker aanroerde. Alge
meen was de aandrang op de rege
ring om de Randstad Holland te ont
lasting door rijksdiensten en indus
trieën over te hevelen naar het noor
den, Zuid-Limburg en andere „zwak
ke" gebieden. Een investeringshef
fing in het westen werd hiervoor een
bruikbaar middel geacht.
De grote bezorgdheid die Den
Uyl (PvdA) en Van Mlerlo (D'66)
hadden geschetst over de kwalijke
gevolgen van de economische groei
vond enige weerklank bij de KVP-
er Andriessen. Hij zei: „Wij dienen
ons te realiseren, dat meer aandacht
voor bescherming van het milieu een
rem betekent op de economische
groei".
„Den Uyl ging veel verder: „Wij
staan voor de noodzaak een grote
en beslissende stap te zetten op de
Premier Biesheuvel zwaait
naar een bekende op een van de
tribunes.
weg naar verdergaande vergemeen-
schappe lij king van de produktie en
investeringen".
De VVD-er Wiegel had meer oog
voor de welvaart dan voor 't welzijn.
De investeringen van het bedrijfsle
ven noemde hij „de bron van de
toekomst van onze welvaart".
Over de verhoging van de wiebel-
tax aarzelt de VVD. De oppositie wijs
haar af.
lAyWn>
héle beste halve zware,
ADVERTENTIE
RIJSWIJK (NB) Met soms al minder koele stem doceert
hij uit de rapporten, kaarten en gerechtelijke uitspraken: de
jonge jonkheer mr. Theodoor Sandberg, advocaat te Rotter
dam en bewoner van het slot Rijswijk, het eerste kasteeltje
5 jaar slijtage garantie
doorstaan van een woedende volksmenigte de plaatselijke
drumband voorop.
in Nederland dat sedert mensenheugenis de belegering moest
Sedert twee jaar bewonen de Jonker
en zijn echtgenote eveneens ad
vocaat het slot van het Brabant
se dorp Rijswijk, een grauwe, door
treurende perelaars aan het oog
onttrokken bezitting met de maten
I van het grotere herenhuis. Rijswijk
telt nog 1200 andere inwoners, hun
I invloedrijke aanvoerder op het ge
meentehuis is de laatste zeven Jaai
burgemeester mr. J. Scholten, voor
de ARP eveneens lid van de Twee
de Kamer en van de provinciale
staten van Noord-Brabant.
Onder aan de dijk van de Andelsa
I Maas leidde Rijswijk het stille en
besloten leventje van het Neder
landse rivieren-dorp dat weinig
meer van de nieuwe tijd hoefde te
vrezen dan naamloze industrie-ves
tigingen en kleine uitbreidings
plannen.
Te wapen
Maar toen de schaduw van de ja
ren zevenitig eindelijk ook over het
I Land van Altena en zijn behaagzie
ke vestinkjes viel greep in Rijswijk
jonkheer Sandberg (32) naar de
wapens. Het geluid van de pittige
schermutselingen met mr. Scholten
weergalmt tot ver in de omtrek.
Sandberg vreest dat het unieke ri
vierenlandschap bij Rijswijk onder
Scholtens ambities ten prooi zal
vallen aan „twijfelachtige doelein
den". de controverse tussen woon-
kern-uitbreiders en landschap be
waarders had er een dorpsstrijd
van ongekend hevige omvang bij,
En het dorp liet zich niet ombe-
tuigd. Bijna als één man schaarde
het zich achter zijn Jonge burger
vader, een man die al geruime tijd
niet meer met zijn meest belezen
inwoner wenst te spreken. Zater
dagmiddag trok de drumband naar
de sombere veste van de weerspan
nige slotvoogd.
Een paar honderd dorpelingen mar
cheerden mee naar het slot, dat
zich vervolgens tot twaalf uur 's
avonds omringd zag door het kor
don van een grimmige en joelende
menigte: een uniek en opwindend
schouwspel dat de vier politieman
nen uit de omgeving handenvol
I werk bezorgde.
Dreigementen
Als we in Nederland in actie komen
doen we het ook goed: de opgeslo
ten jonker ontving tevens vier tele
foontjes, waarin dreigementen tegen
zijn leven werden uitgesproken
Vanuit het door boerenmuzikanten
en dorpsbewoners belaagde kasteel
tje stuurde hij dezelfde middag nop
een spoedtelegram naar minister
Geertsema. Het noodsignaal aan de
regering maakte melding van een
opgehitste bevolking, de demonstra
tie met zijn telefonische kogels
vanuit het achterland en groeiende
onrust. „Dring aan op spoedige be
slissing. Ben bereid op ieder ogen
blik opening van zaken te geven",
zo werd de bewindsman vanuit
Rijswijk ook nog verwittigd.
De volgende dag was het in Rijs
wijk weer rustig, op die dag toog
men naar de kerk. Maar jhr. Sand
berg en een van zijn Rotterdamse
compagnons spoedden zich naar
Den Haag om op het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Geertsema's
huisadres afschriften af te geven
van het uitvoerige bezwaarschrift
dat de Jonkheer op 20 september
aan Gedeputeerde Staten van
Noord-Brabant had gezonden, een
schrijven waarin de meest bewogen
episodes uit de Rijswijkse twisten
keurig op een rijtje staan gefor
meerd.
Kort geding
Het voert te ver om alle scenes uit
de tweespalt met zijn principiële
planologische achtergrond nog eens
ten tonele te voeren. Laten we vol
staan met het memoreren van de
twee zaken die tenslotte als kort
geding bij de rechtbank in Dor
drecht belandden.
Dat was allereerst de affaire van
het Rijswijkse Waardje, een buiten
dijks poldertje tegenover slot Loe-
vestein, dat in 1969 plotseling werd
opgespoten ten behoeve van een
Amsterdamse aannemersfirma.
De burgemeester motiveerde de ver
nieling van de uiterwaard met de
mededeling dat de aannemer ter
plaatse zijn paarden wenste te wei
den. Een agrarisch doel dus: op die
grond verloor de plaatselijke kun
stenaar Lavies in september '69 het
kort geding dat hij tegen gemeente
en aannemer had aangespannen.
Het slot had nog nauwelijks zijn
nieuwe bewoners ontvangen of
Sandberg ontdekte dat de gemeente
wel degelijk industriële plannen met
de uiterwaard had. Op 20 april 1970
gaf het nieuwe streekplan van
West-Brabant hem gelijk; van een
buitendijks industriegebied mocht
geen sprake zijn.
Burgemeester en aannemer vonden
niet veel later een binnendijks ter-
reintje voor hun industriële verlan
gens. Nu was het de jonkheer zelf
die het kort geding aanbond. En na
6 september van dit jaar spitsten
de emoties in Rijswijk zich nog
meer toe. De president van de
Dordtse rechtbank verbood de aan
nemer uitbreiding van de industrië
le activiteiten op straffe van een
dwangsom van 50 mille per dag.
Bungalow-plan
Voor het Rijswijkse Waardje is in
middels uit de koffer van de bur
gemeester een bungalow-plan ge
rold. „Een ideale oplossing", zei hij.
Maar men begrijpt het al wel: de
jonkheer met zijn brandende liefde
voor het landschap van zijn ge
meente heeft het bezwaarschrift al
weer klaar. „Hij gaat desnoods tot
de Kroon, maar winnen zal hij ook
deze keer", zo verklaarde zijn com
pagnon.
Het belegerde kasteeltje met
de perelaars.
Op dat ogenblik ging in het Rotter
damse advocatenkantoor de tele
foon. „Natuurlijk", sprak jhr. Sand
berg geïrriteerd tot de huishoudster
die in het Rijswijkse Slot in verle
genheid was geraakt", als die man
een uniform aan heeft mag hij na
tuurlijk naar binnen".
Men begrijpt ook uit deze korte
monoloog hoe gespannen de verhou
dingen in Rijswijk na de dolle ge
beurtenissen van zaterdag zijn ko
men te liggen. Sandberg voelt zich
een uitgestotene: hij is onlangs ook
al uit het bestuur van de speeltuin
vereniging gezet. „Het is eigenlijk
wel zielig voor hem", meende zijn
compagnon zachtjes, „hij had zo
graag een vraagbaak voor het hele
dorp willen zijn. Hij had zelfs zijn
tuin voor hen willen openzetten."
Geprikkeld
Jhr. Sandbergzelf sprak geprikkeld
over „rellenmakerij die met de hele
zaak niets te maken heeft". En hij
benadrukte de landschappelijke op
vattingen die hem zo na aan het
hart liggen. „Het Land van Altena
heet in de tweede nota ruimtelijke
ordening een centrale open ruimte.
En wat heeft mij nu bewogen in
deze zaak te duiken? Er komt hier
een totale lint-bebouwing van de
zich uitbreidende dorpen. Tegen de
bedoeling van de nota in gaan de
groenstroken tussen de dorpen, die
van elementair belang zijn voor
het karakter van het platteland,
verloren.
Dat kan niet en dat mag niet. De
heer Scholten is echter bezig vol-
dohge feiten te creëren, de ambi
tie van een burgemeester die zo no
dig zijn gemeente in de vaart der
volkeren moet opstuwen. Hij houdt
zich niet aan de spelregels. Het al
gemeen belang vraagt dat er hier
tenminste iemand opstaat die dat
wel doet".
Zo botsen in Nederland de opvat
tingen die over stad en landschap
te huldigen zijn. Burgemeester
Scholten sprak over de „welhaast
model werkwijze" waarmee zijn ge
meente op het in een klein land
al zo gauw omstreden gebied van
de ruimtelijke ordening te werk
ging, vol van het overleg met de
betreffende instanties en de hea
rings met de bevolking, „die voor
99% achter ons beleid staat".
„De heer Sandberg gaat met zijn
opmerkingen terug naar de schep
ping", zei hij, „we hebben te maken
met historisch gegroeide verhoudin
gen. Daarbinnen moeten we probe
ren er het beste van te maken. Ook
in het rivierenlandschap".
Maar op zijn eenzame slot onder de
perelaars strijdt zijn tegenspeler
nog wel even verder. „Het is verbij
sterend hoe een Nederlander die
van zijn rechten gebruik wil maken,
wordt bejegend", had de joker
echter al wel ondervonden, „Je
wordt aan de schandpaal genageld.
En dan dat volksgericht. Ik hoop
werkelijk heel gauw met de heer
Geertsema te kunnen praten".
Jhr. mr. Th. Sandberg
VVD en KVP oneens over bevriezing kinderbijslag
(Wyers staat er achter)
DEN HAAG De drie belangrijk
ste oppositiepartijen in de Tweede
Kamer. PvdA, D '66 en PPR, steu
nen het plan van minister Engels
(CRM) om een belasting op adver
tenties in dag-, nieuws- en blad
bladen en op radio en tv in te voeren.
Minister Engels heeft hiertoe voor
stellen gedaan aan de ministerraad.
Het is zijn bedoeling om aan de
goedlopende kranten middelen te ont
trekken en deze te gebruiken ter on
dersteuning van de noodlijdende
kranten.
In de tegenbegroting van de "pro
gressieve drie" wordt een belasting
op reclame aangekondigd. De KVP-
er Andriessen zei gisteren tijdens de
algemene beschouwingen in de Twee
de Kamer: "Wij menen dat de over
heid de plicht heeft een klimaat te
scheppen, waarin de vrije pers kan
voldoen aan de behoeften die in on
ze maatschappij leven". Hij drong
erop aan de aanzienlijke verhoging
per 1 januari 1972 van de posttarie-
ven voor dag- en nieuwsbladen ach
terwege te laten.
De anti-revolutionair Aantjes be
toogde dat het "een geweldige verar
ming zou zijn als d"~r de wetmatig
heid van economi.1*^ processen de
rijkdom van de vera Eenheid ver
loren zou gaan". Hij was tegen een
ontwikkeling die zou leiden tot "een
liberale en een socialistische dag
bladpers en een kleurloze regionale
pers".
Een van de regeringspartners, de
VVD, is falikant tegen het invoeren
van een belasting op advertenties.
Minister-president Biesheuvel wil
de afgelopen vrijdag geen commen
taar geven op het plan van minister
Engels. Hij zei alleen, dat het kabi
net verder studeert over mogelijkhe
den voor steun aan de pers.
2
