(atrvne Maertensdr. hofje
)estaat 350 jaar
DIEREN HEBBEN GEEN ADVOCAAT
hrsprong van Leids hofje lag aan de Sytgraft
Alg. Batik Nederland
aan Burggraven
J>: -f -
GO-demonstratie
schoolverband
in
)BE ®NSDAG 13 OKTOBER 1971
dt
LEIDSCH DAGBLAD
,EIDEN Achter vrijwel ieder Leids hofje ligt een stuk geschiedenis verborgen
ter is dit het geval met het Katryne Maertensdochtershof, dat thans 350 jaar bestaat
1909 het veld moest ruimen voor de saneringsplannen rond Levendaal, Zijd-
adaicht (huidige Korevaarstraat) en Geregrac'it.
et was de toenmalige wethouder van Openbare WerkenJacob gave van de Stichting Leidse Hofje-
"wear, die in de Leidse raad voor deze omgeving een plan ont- een uitvoerige beschrijving ove-
n ede tot sanering, met daaraan gekoppeld een woningonder zoek, dit hofje verschenen.
cht op verbetering van de volkshuisvesting. De raad ging ak-
rd, hetgeen tot consequentie had, dat het hof moest verdwijnen. Hot hofje aan de „Sytgraft"
nieuwe groeiperiode ging het hofje echter tegemoet op een naar oen pentekening uit de
ein aan de Pasteur straat, ivaar nog altijd de naam van de achttiende eeuw.
itster, Katryne Maertensdochterweduwe van de kleermaker
Haermenszn en poorteresse van de stad Leyden op een gevel-
n herinnert aan de grootmoedige daad van deze „eerbare vrou-
Op 19 september 1608 werd in haar woning aan de Volders-
Ifit de stichtingsacte opgemaakt, waarin werd beschreven „dat
'ter Hoffgen van twaelff huyskens off woenplaetsenwaer off
'ie acht gemaeckt zijn, ende noch voor handen heeft, soe veei
te coopen, dat sy der noch vier doen maecken zal, op de Syt-
al met een poorte off gange ingaende, ende soe sy de gront tot
\er huyskens, binnen heur leven nyet gecoft, ende getimmert en
t, soe wil sy dat de Regenten uyt de vruchten, bij haer tot dit
\gen gedestineert, bequaem plaets te coopen, daer aen synde.
'ir huyskens noch te stellen, te coopenende de huysgens daer
doen maecken; ende wil dat voor de poort van Hof f gen sal
n gestelt: Dit Hoffgen es gefundeert by Katryne Maertens-
ter. Ter eeren Goets, soe voor haer, als haer za. man Jan Haer-
LEIDEN De Professoren- en
Burgemeesterswijk zijn kennelijk
aantrekkelijke wijken voor een bank-
vestiging. De Raiffeisenbank en de
Leidse Spaarbank hebben in de Pro-
fessorenwijk. resp. aan de Lammen-
schansweg en De Sitterlaan, reeds
vaste grond onder de voeten, bin
nenkort komt daar de vestiging van
I een bijkantoor van de Amro-bank
aan de Zeemanlaan nog bij. Voor een
vierde vestiging, doch dan in de Bur
gemeesterswijk. zorgt de Algemene
Bank Nederland, waarvan het hoofd
kantoor aan de Breestraat is geves-
tigd. met filialen in Oegstgeest. Lei
derdorp en aan 't Leidse Vijfmeiplein.
De directie van deze bankinstelling
heeft een pand aangekocht aan de
Burggravenlaan op de hoek van de
Roodenburgerstraat. Het is de voor-
j malige woning van de familie Stolp.
De royale benedenverdieping van dit
pand zal als bankgebouw worden in
gericht, waarbij het exterieur
zonder evenwel ingrijpende verbou
wingen zal worden aangepast aan
de toekomstige bestemming Boven
acte werd verder bepaalJ,
it hofje eerst in gebruik zal
»n genomen na het overlijden
de stichtster en dat het „be
lt werden elck huysken by een
wyff, off man ende
te samen". In 1621 kwam Ka-
Maertensdoohter te overlijden,
dit jaar du3
de eerste bewu-
in het hofje hun intrek namen
>it zal as. zaterdagochtend om
uitsluitend voor genodig-
in de Koningskerk worden
Verder bepaalde Katryne
001 Pensdochter, dat de Huiszitten
iees teren van de stad Leyden
huidige College van diakenen
ïidse Ned. Herv. Gemeende
regenten waren van het hofje
Bidden en 's avonds
om zes uur thuis
in het hofje te mogen wonen
men strenge bepalingen m
nemen. Zo werd o.a. bepaald:
woners moeten dagelijks bidden
de ziele van Katryne Maer-
en haar man Jan Haermensz
ei irder ieder die in het hofje woont.
11een geld of goederen aan kin-
of vrienden mogen geven; bij
jden zullen kinderen of kinds-
ren geen erfgenaam kunnen
Bewoners mogen niet overmati;
oeg en, mogen niet met elkaar kij
if ongemanierd zijn, mogen niet.
oekm komen na het sluiten
At
to
rei I
eiden heeft morgen een hon-
df -jarige. Het is mevr. Eleonore
in-Van Duijvenboode-V arke-
Zij kwam na de oorlog
Nederland en is in Indonesië
<tren (Soerakarta)waar zij
keer met koningin Wilhel-
leufi heeft gedineerd, toen haar
de „Ere-sabel" werd uitge-
De langste tijd heeft mevr.
in gewoond op Atjeh, later
kluisde zij naar Bandoeng. Uit
huwelijk is één zoon gebo-
die eveneens in Leiden
nt: Eduard Felix.
t lezen gaat mevr. Watrin,
mpleegd wordt in het Elisa-
Gasthofhuis aan de Caeci-
raat, niet meer zo best af.
haken, wat ze dan ook veel
(Foto Holvast)
poort. Bewoners mogen geen was
water of ander vuil water in de go
ten gieten of vegen, zij mogen geen
vis onder de pomp schoonmaken
Weer een andere bepaling: bewoner:
mogen geen honden, katten of hoen
ders houden en dienen zich in huis
en in het hofje vredig te gedragen
De portier- zal zorgen voor het slui
ten van de poort, in de winter is dal
om zes uur. De portier behoeft een
bewoner die na het sluiten van de
poort thuis komt niet binnen te
laten, als hij dit niet wil.
Bij hun intrede het hofje moes
ten de bewoners in de regenter:
beloven bovenstaande ..ordinantiën'
te gehoorzamen. Maar niet alleen dc
bewoners maar ook de regenten wa
ren aan voorschriften gebonden. Zo
moesten zij er voor zorgen, dat de
hüisjes in het hofje goed onder
houden werden, zulks ten eeuwige
dagen. Nieuwe huisjes moeten uit
de legaten worden gebouwd. Zo lang
niet alle bouwkosten zijn betaald
mag aan de bewoners geen preuve
gegevén worden. Voorts hadden zij er
Henry Dunant
LEIDEN Het Rode Kruis Hos
pitaalschip „J. Henry Dunant" ver
trekt maandag onder auspiciën van
de afdeling Leiden en Omstreken van
het Ned. Rode Kruis vanuit Leiden
met 72 chronisch zieken en invali
den uit het rayon Leiden aan boord
voor een vakantietocht van ongeveer
een week door Nederland (Leiden-
Gouda- Wormerveer- Harderwijk-
Utrecht- Leiden).
De gasten zijn toevertrouwd aan
de goede zorgen van een geheel uit
vrijwilligsters(ers) samengesteld ver
plegend personeel,
Het embarkement vangt 's ochtends
om 7.00 uur aan en zal om onge
veer 10.00 uur gereed zijn waarna het
schip vertrekt, om op vrijdag 22 ok-
oktober het debarkement plaats
rug te keren, waarna op zaterdag 23
oktober het debarkement plaats
vindt.
Zowel bij het em- als bij het de
barkement ligt het schip gemeerd
aan de' steiger van de N V. Verenig
de Touwfabrieken aan de Zijldijk te
Leiderdorp.
op toe te zien, dat elk huisje jaar- i zeker is, dat de regenten met tact
lijks een voet vlees, een half achter
deeltje boter en twintig ton turf
ontvangt.
„Steekpenningen"
Hoewel over de geschiedenis van
het hofje minder te vertellen is dan
over het ontstaan, is een brief uit
oktober 1857 bewaard gebleven waar
in tien bewoners, zich noemende de
ingelanden van Katryne Maertens
dr., zich beklagen over de handel
wijze van de portier. Deze maakte
op de toegangsdeuren aan de Zijd
gracht en het Levendaal (achter
poort) extra sloten, waarvan hij de
sleutels bewaarde, zodat de bewoners
aan hem moesten vragen de deur te
openen.
Zij wijzen in hun brief, dat de be
woners nu niet bezocht kunnen wor
den door bloedverwanten en dat in
geval van ziekte de dokter niet bij
de patiënten kan komen.
De portier gaf water uit de pomp
aan bewoners uit de omgeving van
het hofje, hij ontving daarvoor brood
en reductie bij de schoenmaker, zij
die geen fooi gaven, kregen ook geen
water
Het staat niet beschreven, maar
en goede woorden de zaak in der
minne hebben geschikt
Terug naar de Pasteurstraat
ADVERTENTIE
Vriend van Velasques
Costilla IOstuks/3 gulden
Het huidige hofje aan de
Pasteur straat, dat gerangschikt
kan worden onder het zgn. tuin
type. De molen, die prachtig har
monieert in het decor van deze
traditioneel Hollandse huisjes, is
vervaardigd door de portier, de
heer Rip.
Tussen afval
710 gulden
LEIDEN Twee opzichters van
de Reinigingsdienst zijn gisteravond
op onderzoek getogen naar aanlei
ding van een melding dat nabij de
school aan de Boommarkt particu
lier afval was gedeponeerd Der ge
woonte getrouw doorsnuffelden zij
de inderdaad aangetroffen hoeveel
heid gedeeltelijk los gestort en in een
plastic zak verpakt vuil. Spoedig
kwam men achter de identiteit van
de vermoedelijke eigenaar: enkele
brieven met dezelfde adressering.
De opzichters deden hun werk zo
zorgvuldig dat zij in het afval ook
een zeer waardevol stuk vonden:
een nog niet geïnde, op naam ge
stelde cheque ten bedrage van f 710
zijnde een tegemoetkoming in studie
kosten. De "verliezer" van het
"huisvuil" kan zijn cheque ophalen
bij de Reiniging, Noorderstraat 18.
de bank komt een employé van het
concern te wonen.
De directie van de A.B.N., die zich
voor de toekomst wel eens zorgen
maakt over de niet gemakkelijke be
reikbaarheid van haar kantoor in de
Breestraat, ziet in deze nieuwe ves
tiging. met een grotere mogelijkheid
tot parkeren, een serviceverlening
aan haar brede particuliere clientèle-
kring. Medio 1972 denkt men het
nieuwe bijkantoor in gebruik te ne-
Beroepin^swerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Harderwijk: J Koo-
ln te Werkendam.
Aangenomen naar Schagen. J B.
van Bork te Havelte.
Bedankt voor Putten A. Gooijer te
Delft.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Fijnaart: N. J.
A. van Exel, kandidaat te Fijnaart.
naar Berlikum (Fr)S. Feenstra te
Oostermeer.
Bedankt voor Brielle: H. Bade te
Surrey, tijdelijk te Doorn.
GEREF. KERKEN (vrijgemaakt)
Beroepen te Ermelo: M. Brandes
te Hengelo (Ov).
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Oud-Bei jerland: P.
op den Velde te Zierikzee
Aangenomen naar Barendrecht D
Slagboom te Dordrecht.
Bedankt voor Aal ten J Kievit te
Almelo, voor Wildervank/Veendam
E. van Dalen te Steenwijk.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Veen (NB): Chr. van
de Poel te Ierseke.
GEREF. GEM. IN NEDERLAND
Bedankt voor Barneveld: J. de
Groot te Rijssen.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN
Aangenomen naar Apeldoorn: S.
Zuidema, kandidaat te Utrecht.
Bedankt voor Leeuwarden/Bergum
A. Vermaas te Amsterdam.
inslag) een belangrijke stimulans
kan zijn tot strak logisch denken en
het overzien van complexe situaties.
Als zodanig kan het evengoed een
leermiddel zijn als wiskunde-boekjes.
LEIDEN De aloude kreet „mijn
spelen is leren" blijkt telkens weer
toepasselijk te zijn, ook op het mo-
onlderne onderwijs. Een voorbeeld hier-
0 n01vast van is de GO-demonstratie op de
deze voor het hofje nieuwe omgevinc I propaganda-avond, a.s. vrijdag, van
werden in 1909 naar een ontwerp van j MTGS. de leerlingen-vereniging van
de architecten Jesse en Fontein veer- de Rembrandt Scholen-Gemeen-
tien huisjes gebouwd, die in oktober j schap aan de Burggravenlaan. Die
van dat jaar alle waren bewoond avond zullen leerlingen, ouders en
De architecten hebben met het dooi- docenten kennis kunnen maken met
hen uitgedachte geveltype kruis- het boeiende GO-spel. De maandag
kozijnen met door roeden verdeelde i daarop volgend wordt door de Leidse
ramen, die afgesloten kunnen worden 1 GO-club. 's avonds om acht uur in de
met blinden, alsmede door het top collegezaal van het Zoölogisch La- nale denksport Pas enkele tientallen
passen van paneeldeuren gekozen borato'rium. Kaiserstraat 63, een jaren geleden ontstond er ook in Eu-
voor het traditionele Hollandse huic 1 film over dit spel vertoond en zal na ropa groeiende belangstelling voor en
hetgeen nog werd onderstreept dooi afloop door de leden een verdere toe- werd ook in ons land een GO-bond
het aanbrengen van pannendaken lichting op de spelregels en elemen- opgericht. Het secretariaat van de
I In de loop der jaren zijn de huisjes 1 taire tactiek worden gegeven. Deze Nederlandse GO-bond berust bij de
j aangepast aan de eisen van ee- avond is voor alle belangstellenden j heer Hungerink, Rijnstraat 5a, Lel-
j moderne bejaardenwoning. toegankelijk. den. De Leidse GO-club hoopt mede
I Ter gelegenheid van dit 350-jarig j Tot de demonstratie-avond op de door deze demonstratie-avonden ook
bestaan is van de hand van de heer j ..Rembrandt" is door enkele wiskun- andere scholen te interesseren voor
J. P. Zwanenburg het is een uit- 'de-docenten mede besloten, omdat invoering van dit denkspel ter be-
gave van de Stichting Leidse Hofjes GO (van de grote denksporten zo- vordering van het logisch denken,
een uitvoerige beschrijving over j als schaken, dammen en bridge, wel waarop het wiskunde-onderwijs ln
I dit hofje verschenen. het spel met de sterkste wiskundige moderne visie zo sterk is gericht.
Het GO-spel. dat volgens eenvou
dig te begrijpen regels gespeeld wordt
met eenvoudige middelen, is evenals
zovele andere denkspelen afkomstig
uit het Verre Oosten. Reeds 4000
jaar geleden schijnt het in China te
zijn gespeeld en twaalf eeuwen gele
den was net in Japan al een natio-
Kunstschilder Esser vecht ook in Leiden voor behoud van flora en fauna
LEIDEN Als een moderne kruisvaarder trekt de Amster
damse kunstschilder Gerard Esser al jarenlang door Nederland.
Op allerlei scholen en voor allerlei verenigingen houdt hij een
vurig pleidooi voor die planten en diersoorten die door de
mens uitgeroeid dreigen te worden. Hij bezocht nu de Vak
school voor Meisjes in Leiden.
In 1963 kwam de éénmansactie
van Esser voor het eerst in het
nieuws, toen hij met op zijn rug een
zwaar schilderij sjouwend en gewa
pend met 10.000 handtekeningen in
Den Haag demonstreerde tegen het
doden van sommige diersoorten, bij
voorbeeld zeehonden. Op dezefde wij
ze demonstreerde hij vervolgens o.a.
in Brussel. Straatsburg, Bonn en Os
lo, waar de minister van Buitenland
se Zaken zijn interesse toonde voor
Esser's werk. „Over het algemeen
ontvangen de mensen mij zeer
vriendelijk, maar van wat ik precies
aan het doen ben begrijpen ze niets"
vertelt hij. "De ouderen zeggen te
gen mij dat ik tegen de bierkaai aan
het vechten ben, hun tijd zal het
wel duren. Daarom mik ik ook spe
ciaal op de jeugd van Nederland.
Zij moeten in de toekomst leven Als
het zo doorgaat zonder flora en fau
na". Omdat hij speciaal de jeugd
wil bereiken loopt Gerard Esser nu
al meer dan twee jaar alle scholen
af die belangstelling tonen voor zijn
aktie. Van schilderen is dan ook al
Jaren niets meer gekomen.
Belevenis
Een lezing van Esser is een bele
venis op zich. Met een bijna beang
stigend fanatisme schreeuwt hij zijn
protest de wereld in. om direct daar
na kinderlijk vriendelijk te vertellen
waarom het zo belangrijk is dat de
kinderen hem steunen door het ma
ken van tekeningen en het verzame
len van zoveel mogelijk handtekenin
gen.
Zijn betoog doorspekt hij met tal
loze voorbeelden van wat er alle
maal voor wantoestanden heersen:
"Zeehonden worden doodgeknuppeld
en gevild. In Japan worden de dolfij
nen stelselmatig uitgeroeid. Het
edelhert in Nieuw-Zeeland staat op
het punt van uitsterven. In Ameri
ka wordt met bazooka's op elanden
geschoten. Er zijn in de hele wereld
5 miljoen jagers in Nederland
25.000 nota bene de voorzitter van
het World Life Fund zelf is een ver
woed jager. De reservaten zijn een
lachertje. Het natuurbeschermings
jaar 1970 is een grote flop geweest".
Om te trachten in dit alles verbe
tering te brengen wil Esser bij de
komende vergadering van de Vere
nigde Naties in Stockholm aanwezig
zijn met in zijn tas een half miljoen
handtekeningen en stapels tekenin
gen. Al eerder is hij bij de V.N. ge
weest, toen met een kwart miljoen
handtekeningen. Hij werd toen ont
vangen door de waarnemend Secre
taris-Generaal. Het is zijn bedoeling
erop aan te dringen dat men nu ein
delijk eens tot een besluitvorming
komt. De oplossing van het probleem
die hij zelf voorstelt is dat er ln elk
land een ecoloog gaat komen die ve
to-recht heeft als het land in kwestie
dingen doet die schadelijk zijn voor
flora en fauna in de wereld. In Ne
derland ijvert hij voor het oprichten
van een speciale ecologische facul
teit. opdat er over een aantal jaren
een groter arsenaal deskundige men
sen op het gebied der milieu-hygië-
ne zal onts'aan.
Meer aandacht
Inmiddels begint men zo langza
merhand wat meer aandacht te krij
gen voor de actie van Esser. Op dt
Vakschool voor Meisjes was een in
specteur van het onderwijs aanwezig
die toezegde dat men zich in Leiden
zal beraden of het zinvol is de school
jeugd op grotere schaal met het mi
lieu-probleem te confronteren, en z<
Ja, of er daarvoor op de verschillen
de scholen belangstelling bestaa
Verder heeft de Nederlandse Jeugt
herberg-centrale de heer Esser me
degedeeld dat zü zijn actie zovec
mogelijk zal steunen. "Ik ben hie
bijzonder verheugd over: vroegeT in
teresseerde het geen hond wat ik pre
cies aan het doen was, wat er me
de planten- en dierenwereld gebeur
de. In de winter van 19621963 ci
strengste sinds mensenheugenis
heb ik wekenlang helemaal in mij
eentje geprobeerd in het ijs vastg-
vroren vogels los te hakken. Nie
werd er gedaan om mij te helpei
Ik kreeg niet eens een auto te lee
terwijl nota bene vlakbij een groe,
mensen van het leger zaten, die wer
keloos toezagen. Af en toe zag ik mo-
zaieken van drie lagen vastgevroren j Ger^"d Esser gaat driftig voort
vogels ln het Ijs. Maar geen mens zijn werk. Gewapend met [llm-
die het ook maar iets Interesseerde Ples zelfgemaakte bandjes gevuld
Daarom ben lk blij dat er nu einde-!me< muslek en poKie en vooral
lijk eens wat meer belangstelling j ™e.'t e™
gaat komen".
gaat htf overal heen waar men hem
Eén van de laatste schilde
rijen van Gerard EsserMoord op
zeehonden.
wil ontvangen "Dieren hebben geen
advocaat" stelt hij "Daarom moet
Esser proberen hen te helpen".
