Brezjnew weinig welkom in
Belgrado
Strijd om invloed in Midden-Afrika
Londen weer
zonder krant
Denen naar
stembus:
grote kans
voor Krag
Drum
Tito lijkt niet bereid te wijken voor Russische druk
Tegenstanders
van Kaoenda in
Zambia gepakt
W
/NATUURLIJ
DAys
DfiUMS.
rouen.,
Westen probeert Chinese invloed af te dammen
5
LEIDSCH DAGBLAD
DINSDAG 21 SEPTEMBER
(Van onze correspondent)
BELGRADO Joego-Slavië verwacht morgen het bezoek
van de Russische partijleider Brezjnew, waarmee beide landen
voor het eerst sinds de Russische invasie in Tsjecho-Slowakije
weer contact op hoog niveau met elkaar opnemen. Deze reis
valt midden in een periode, waarin de wederzijdse relatie op
nieuw op een dieptepunt is beland.
LOESAKA (Reuter) President
Kaoenda van Zambia heeft gisteren
voor dag en dauw oppositieleden la
ten arresteren. Onder hen is echter
niet Simon Kapwepwe, de gewezen
vice-president die een maand gele
den het regime van Koeanda de rug
toekeerde en leider van de oppositie
werd.
Onder de gearresteerden zijn de
meeste leiders van de Verenigde
Progressieve partij.
Kaoenda zegt dat deze partij de
omverwerping van zijn bewind voor
bereidde, onder meer door mensen
naar het buitenland te sturen voor
een militaire opleiding. Kapwepwe
ontkent dit.
Tot de gearresteerden behoort vol
gens onbevestigde berichten ook Na-
loemino Moendia, de plaatsvervan
gend leider van Zambia's andere op
positiepartij Harry Nkoemboela's
Afrikaanse Nationale Congres. „Ze
schijnen alleen mij te hebben over
gelaten." zo zei Kapwepwe, die dé ar
restaties als primitief gedrag te be
stempelde.
President Kaoenda deelde voor de
radio mee dat de gearresteerde „mor
rende politici" steun hadden gezocht
bij de verboden Loempa-sekte van
de „profetes" Alice Lensjina. Het
komplot was volgens hem al sinds
1965 aan de gang. Wanneer voldoen
de mensen in vijandige staten als
Angola een militaire opleiding zou
den hebben ontvangen, had een in
vasie in Zambia moeten volgen. On
der deze omstandigheden, aldus Ka
oenda, bleef hem geen andere keus
dan arrestaties te laten verrichten.
Hij sprak van een „vreedzame re
volutie".
Gisteren is de uitvaartplech
tigheid gehouden voor één van de
gevangenen die het slachtoffer
werd van de politiébestorming
van de gevangenis van Attica.
Ruim achthonderd personen
woonden de plechtigheid "bij.
Rouwenden bij de uitgang van de
Ame Zion kerk in Rochester
(staat New York) brachten de
Black Power groet toen de lijk
kist passeerde. In de afgelopen
dagen zijn overal betogingen ge
houden tegen het politieoptreden
in Attica en het gevangenisbeleid
van de regering.
Kans op oplossing conflict
(Van onze oorrespondent)
LONDEN Vandaag versohenen
er in Engeland opnieuw geen na
tionale dagbladen, m«ar er is kans
dat het conflict met één van de ty
pografenbonden, de ..NaH<rail Gra
phical Union" in de oop van de dag
zal worden >pgelost. "oor he- inge
wikkelde dispuut hebben de bonden
en de secretaris-generaal van de
Britse vakcentrale, de vaderlijke
Victor Feather, na tien uur verga
deren overeenstemming over een
nieuwe formule bereikt, welke van
daag aan de Vereniging van Dagblad
uitgevers werd voorgelegd.
Oorspronkelijk hadden de werkge
vers in Juli de loonverlangehs van ae
bonden geheel ingewilligd. Het
kwam neer op een algemene verho
ging met eenzelfde bedrag uitgedrukt
in pond sterling. Maar er ontstond
een breuk tussen de vijf bonden en
de National Graphical Union, toen
de laatste ter handhaving van de op
vakbekwaamheid berustende loondif-
ferentiatie een verhoging, uitgedrukt
in percentages, eiste.
De werkgevers schijnen daar niet
voor te zijn. Het werd daardoor in
werkelijkheid een conflict tussen de
National Graphical Union wier le
den zich als vanouds beschouwen als
de aristocraten van het typografen-
vak dat de meest geschoolden
omvat.
Er is voortdurend wrijving tussen
deze bond en de andere grote typo
grafenbond Sogat, die vele half- en
ongeschoolden, en volgens sommi
gen overbodigen omvat. De moei
lijkheden vloeien voort uit een ty
pisch Britse situatie, die de economie
in het algemeen al zo lang fnuikt,
namelijk: te veel, met elkaar con
currerende bonden in hetzelfde be
drijf, en vooral de voortdurende
strijd tussen de vakverenigingen van
geschoolden en die van minder- of
ongeschoolden.
De krantenstop heeft voor de no
dige paniek gezorgd. De Londenaars
die stoicijns bleven in de tweede we
reldoorlog, blijken het niet zonder
hun dagelijkse kranten te kunnen
stellen.
In Fleetstreet, het kranten-Mekka
was het voor de bureaus van de pro
vinciale kranten druk met mensen
die ijverig het laatste nieuws lt
De krantenverkopers proberen hun
brood te ve!rdienen met de verkoop
van de vreemdste soort en tijdschrif
ten, weekbladen en stencils. Deze
vonden toch nog gretig aftrek omdat
de Londenaar weigert zonder een
krant in de bus of de trein te stap
pen.
Mensen die normaal geen radio zou
den aanraken, zetten ze aan om din
gen te horen die him normaal niets
interesseren.
Door An Salomonson
De oorzaak daarvan is de onder
grondse Russische agitatie tegen het
regime van Tito en de publiciteits
campagne van de Oost-Europese sa-
telietlanden tegen de vorming van
een pro-Chinees, anti-Russisch blok
(waaronder Joego-Slavië) op de Bal
kan. Een riskante noot ontbreekt dan
ook niet by dit bezoek, te
meer daar de sympathie van het
Joegoslavische volk voor de Sowjet-
Unie in de loop der jaren is geslon
ken naarmate de bedreiging van die
kant groeide.
Onderwerpen van gesprek zijn op
bilateraal gebied de Russische hou
ding In het conflict tussen Joego-Sla
vië en Bulgarije over Macedonië,
en eventuele economische hulp van
de Russen aan Joego-Slavië
Op t gebied van de internationale
politiek staat bovenaan op de agenda
de groeiende invloed van de volksre
publiek China, verder het Midden-
Oosten, de Balkanpolitiek en de toe
stand in Europa met betrekking tot
de geplande Europese veiligheids-
conferentie. Het meest brisante on
derwerp vonmt zonder twijfel de eis
van de Russen, die zè al in juni van
dit Jaar in een nota aan Tito zouden
hebben geformuleerd. Deze eis zou
militaire faciliteiten behelzen voor
het Warschau-paot, te weten het ge
bruik van de haven in de Sloweense
stad Koper, het gebruik van het
vliegveld op het eiland Krk in de
Adriatische Zee en een vrije lucht-
oorridor plus dito autoweg van Hon
garije naar de Adriatische Zee.
Uit zijn recente redevoeringen en
uit de commentaren in de Joegosla
vische pers blijkt evenwel, dat Tito
niet bereid is ook maar een duim
breed toe te geven. In Belgrado ver
wacht men dat Tito zijn Russische
gast zal herinneren aan het gemeen
schappelijke communiqué na het vo
rige bezoek van Breznjew in 1962.
Daarin stond dat zij eikaars territo
riale integriteit zouden respecteren
«en wederzijdse geldjkgerechtigheid
en niet-inmenging in interne aange
legenheden zouden garanderen. Dat
communiqué betekende in feite een
hernieuwing van de zogenaamde
"declaratie van Belgrado" van 1955
met dezelfde inhoud, die in 1956 in
de "declaratie van Moskou" op par
tijniveau werd bevestigd. Maar de
toen gegarandeerde principes zijn
lijnrecht in tegenspraak met die van
de beperkte soevereiniteit in de
zogenaamde "Breznjew-doctrine",
waarmee Moskou sinds de invasie
in Tsjecho-Slowakije pleegt te opere
ren. In 1962 evenwel bestond er tus
sen de Sowjet-Unie en Joego-Slavië
nog geen meningsverschil over de
politiek ten aanzien van China. In
de afgelopen maanden heeft Brezn
jew herhaaldelijk met een invasie
gedreigd wanneer de banden met
Peking van Joego-Slavië en de ande
re twee rebelse landen op de Balkan
al te vriendschappelijk zouden wor
den.
Erezaak
Na het spectaculaire bezoek van
president Nixon aan Joego-Slavië in
oktober 1970 is het voor de Russen
een erezaak om van deze visite een
niet minder grootse aangelegenheid
te maken. Zij schatten dat toch op
zijn minst 50 procent van de Joego-
slaven althans in hun hart met het
vaderland van de revolutie sympa
thiseren, en schijnen op navenant
enthousiasme bij de begroeting te
rekenen. Voor kenners van het land
lijkt dit een fatale vergissing van
hetzelfde soort als in de zomer van
1968 in Tsjecho-Slowakije. Ook toen
seinde de Russische diplomatieke
vertegenwoordiging een naar la
ter bleek veel te optimistische
schatting over de sympathie voor
de Sowjet-Unie naar huis. Onder de
Joegoslavische bevolking vormt de
pro-Russische groep een kleine en
daarenboven nog geïsoleerde
minderheid.
In het officierskorps, vroeger een
broeinest van stalinisme, overheerst
thans eveneens, dankzij een drasti
sche verjonging, het nationalistische
element. Joego-Slavië koestert naar
aanleiding van Breznjews bezoek
geen enkele illusie. Als ook Brezn
jew zonder illusies op reis gaat. is
er een kans dat zijn reis inderdaad
bijdraagt tot betere wederzijdse be
trekkingen.
ADVERTENTIE
u bóft
als u van vis houdt.
WIJTING LEKKERBEKJES
OM TE WATERTANDEN...
1 kg wijtingfilets, 80 gr bloem, 1 ei,
zout, 1 dl melk, slaolie of frituurvet.
De wijtingfilets door een deegje
halen van bloem, ei, zout en melk
en dan goudbruin bakken In dampen
de slaolie of frituurvet.
Warm opdienen. Kostelijk!
Vis houdt fit
ADVERTENTIE
ZEVEN PAKJES t>RUH\
Kan m. hl li
STATen-
generaal
een sjekkie,
héle beste halve zware.©
(Van onze correspondent)
KOPENHAGEN Vandaag zijn
de Denen ter stembus getrokken en
werd beslist over het lot van de hui
dige coalitieregering onder premier
Hilmar Baunsgaard. 3 februari 1968
werd duidelijk dat er een einde was
gekomen aan het socialistische be
wind in Denemarken.
Premier Jens-Otto Krag, die nu
overigens weer een goede kans heeft,
moest vertrekken en een coalitie be
staande uit sociale liberalen, gema
tigde liberalen en conservatieven nam
het heft in handen. Premier werd de
in 1920 geboren Hilmar Baunsgaard
met de slogan: „Welvaart voor ie
dereen". Zichzelf daarbij beschrij
vend als de nieuwe radikaal.
Het kabinet-Krag struikelde over
een wetsvoorstel, dat maatregelen
voor de belastinghervorming en af
remming van de voortschrijvende in
flatie behelsde. De premier zag zich
gedwongen de stembussen van zolder
te halen en zowel de opkomst van de
stemgerechtigden als de uitslag was
een nare verrassing voor hem.
Het wonderkind van de Deense po
litiek. zoals Krag wel wordt ge
noemd, werd op 33-jarige leeftijd al
minister, een primeur in de Deen
se parlementaire geschiedenis. Een
come-back van Krag kan momenteel
niet worden uitgesloten. De laatste
opinieonderzoeken hebben Brauns-
Van een
speciale correspondent
ILOENGA Portugal, Zuid-
Afrika en Rhodesië spannen sa
men om de aanleg van de "Chine
se spoorweg" door Zambia te sa
boteren en een staatsgreep in dit
land te provoceren Daartoe infil
treren zij in de binnenlandse poli
tiek en proberen zij stammentwis
ten uit te lokken. Dit zijn beschul
digingen van Zambia's president
Kaoenda aan het adres van de
"witte landen" in zuidelijk Afrika
Een uiting van vrees voor een
nieuwe crisis in een toch al roerig
deel van dit continent.
De toestand is ernstig... Zuld-
Afrika, Portugal en Rhodesië steu
nen met grote financiële bijdragen
de Zambiaanse Verenigde Progres
sieve Partij een nieuwe politieke
beweging, die een alliantie is aan
gegaan met de oppositie (het Afri
kaans Nationaal Congres), die
openlijk de dialoog met Zuld-Afrika
voorstaat. Bovendien proberen zij
de bevolkingsgroepen tegen elkaar
op te zetten, aldus Kaoenda tij
dens een bijeenkomst met buiten
landse verslaggevers en diploma
ten in het schitterende wildreser
vaat van de Loeanga Valley op een
600 kilometer afstand van de hoofd
stad Loesaka.
He^ was (ie t®t dusver laatste
van vele gelegenheden, waarbij
president Kaoenda de blanke mo
gendheden in het zwarte wereld
deel onder vuur nam. Aanleiding
tot alles is de honderden kilome
ters lange spoorlijn, die op het
ogenblik in een halsbrekend tempo
wordt aangelegd tussen de zeeha
ven van Dar-es-Salaam (Tanzanië)
en het door 'and omsloten Zambia.
Peking heeft voor het werk 6000
technici en arbeiders en een rente
loze lening van ruim 2.3 miljard
gulden verstrekt.
Overigens nadat Westerse mo
gendheden met name Engeland
dergelijke hulp hadden gewei
gerd. En dat terwijl Zambia grote
economische schade ondervindt
van de blokkade tegen Rhodesië na
Ian Smith's eenzijdige onafhanke
lijkheidsverklaring. Effectuering
van de sancties heeft Zambia al
430 miljoen gulden gekost.
Blanke vrees
De blanke regimes vrezen ech
ter, dat China met zijn steun aan
het gigantische spoorweg-project
vast voet in Zambia en Tanzanië
zal krijgen, wat een regelrechte
bedreiging van de Westerse mili
taire en economische belangen ln
zuidelijk Afrika zou inhouden. Zam
bia heeft een dergelijke betrokken
heid tot China altijd ontkend, on
danks Pekings technische en finan
ciële assistentie en de verplichting
Chinese goederen te importeren
bij wijze van tegenprestatie.
Veelzeggend is dat het centrum
van de huidige binnenlands-politie
ke moeilijkheden is gelegen in het
gebied van de Zambiaanse koper
mijnen, waar de spoorlijn naar toe
leidt. Een aantal buitenlanders en
Zambianen 's al gedetineerd uit
het oogpunt van staatsveiligheid.
Zou het tot een staatsgreep tegen
het bewind-Kaoenda komen, dan
nog zouden de Westerse, blanke be
langen daarmee allerminst zijn
veiliggesteld. De hoe dan ook mati
gende invloed van Kaoenda zou
wegvallen en China, zou van de
dan ongetwijfeld onzekere situatie
ten zeerste kunnen profiteren. Een
dergelijke ontwikkeling zou waar
schijnlijk eerder nog in het nadeel
dan voordeel werken van de blan
ke mogendheden, die nu ln Kaoen
da een gevaarlijke "knecht van
China" zien. Een Westerse diplo
maat heeft in het geval van een
coup zelfs een Kongo-achtige situ
atie voorspeld, die juist voor de
Westerse vestigingen en belangen
ln Zambia catastrofaal zou zijn.
Gewapend conflict
De spanningen in en rond Zam
bia staan ook niet op zichzelf. Zij
zijn ingebed in een gevaarlijke si
tuatie, die een veel groter gebied
omvat. Een spanningsveld dat ook
wordt opgeladen door het gewapen
de conflict tussen Oeganda en Tan
zanië. Dit wordt beschouwd als een
poging van het Westers georiën
teerde regime-Amin in Oeganda,
het buurland Tanzanië zijn erken
ning af te dwingen en de Oostafri-
kaanse Economische Gemeenschap
met zijn banden met het Westen,
in stand te houden.
Het aanvankelijk "slechts" poli
tieke conflict ontaardde in een
grensoorlog, waarin Oeganda Brit
se tanks en kanonnen inzette tegen
Chinese lichte tanks en mortieren,
en Russisch geschut aan de kant
van Tanzanië. Beide landen gaan
prat op overwinningen, maar alle
twee nemen oo k't zeker voor 't on
zekere en versterken hun grens
stellingen met modern Brits wapen
tuig aan de ene en Chinese wapens
aan de andere zijde.
Staatsgreep
verslechterd sinds generaal Amins
staatsgreep tegen het regime-Obo-
te in Oeganda. Acties en verklarin
gen hebben de spanning stelselma
tig opgevoerd. Vooral op sterke
aandrang van president Nyerere,
van Tanzanië is de laatste top van
de CAE niet ln de hoofdstad van
Oeganda, Kampala, gehouden,
maar in Addis Abeba. In de kwes
tie van de dialoog met Zuld-Afrika
stonden Nyerre en Amin lijnrecht
tegenover elkaar. Amin betichtte
Tanzanië van guerrilla-acties tegen
Oeganda
Generaal Amin is trouwens niet
alleen bevreesd voor vijandelijke ac
ties van Tanzanië, ook van volgelin
gen van de door hem afgezette pre
sident Obote heeft hij weinig goeds
te verwachten. Het is niet uitgeslo
ten, dat die tot een guerrilla tegen
het regime-Amin zullen overgaan,
profiterend van diens betrokken
heid bij de rebellie in zuldelijk-
Soedan (Amin verleent de rebellen
materiële steun en verschaft vluch
telingen onderdak)
Onder "camouflage" van het
Soedanese militaire optreden tegen
de rebellie zouden Obotes uitgewe
ken getrouwen de grens tussen
Soedan en Oeganda kunnen over
schrijden om Amins troepen aan te
vallen. Van Chartoem hebben zij
daarbij weinig hinder te ver
wachten het was Obote, die de
Westdultse huurling-kolonel Rolf
Steiner aan de Soedanese regering
uitleverde. Steiner vocht aan de zij
de van de Soedanese rebellen, na
dat het Biafraanse verzet, waarin
hij een constructief aandeel had,
instortte. Amin was destijds tegen
uitlevering.
Om alle werkelijke en vermeen
de gevaren 't hoofd te bieden heeft
Oeganda zich tot de tanden toe be
wapend. Nadat Amin bliksem-be-
zoeken aan Israël en Engeland had
afgelegd, stuurde Londen een mili
taire missie om hem te adviseren,
inzake de aanschaf van wapens.
Amin heeft zich in ieder geval
verzekerd van de leverantie van
Britse pantserwagens. Londen wil
de echter geen straaljagers leveren
ter vervanging van de twintig
verouderde toestellen van Oegan-
da's luchtmacht, waaronder een ze
vental Russische Migs. Overigens
omvat de erfenis van. het linkse
regime-Obote ook nog enkele Russi
sche instructeurs, die vliegers en
artilleristen opleiden. Het is echter
duidelijk, dat de rechtse Amin de
bewapeningsbalans weer in het
voordeel van het Westen heeft doen
doorslaan.
Ondanks het wapengekletter heb
ben buitenlandse waarnemers in
Oeganda en Tanzanië goede hoop,
dat beide landen door hun onder
linge economische belangen tot rede
zullen komen. Daarmee zou al
thans deze 'ont in het kruitvat van
een veelomvattende militaire en po
litieke crisis worden gedoofd.
gaard een tweeprocentsvoon P
voorspeld en dat het een dm
procenten wordt, staat vrijwel
Verwacht wordt, dat het de
partijtjes zullen zijn, die neti
teldrempel overschrijden om
doorslaand gewicht te wordi
een coalitievorming. Voor de I
is het een beetje omzien in m
6 februari 1968 presenteerde pi
Baunsgaard een regerii
ma met een serie besnoeiinge
eerst maar eens de staa/tsui
binnen de perken te gaan b
Maar van het in balans breng
de staatsfinanciën is weinig
5gaar
Toen het kabinet-Baunsg__
op zaken ging stellen, was er
kort op de betalingsbalans vai
1 miljard gulden, dat nu tot he
bele is gegroeid. De buite
schulden zijn van 4 miljard
miljard geklommen, tot ieder
wondering, en een heet hangi)
dat de belastingen vrijwel zlja
dubbeld gedurende deze Jara
besnoeiingspolitiek.
Het Deense overkoepelende 0
van vakbonden wijst op het gn
de probleem van de werktal
een zaak die de premier aan dl
ve ondervond, toen hij onlang
een paar bouwvakkers bijna
gedwongen op de vuist te gaai
danks alles kan worden vastg
dat premier Baunsgaard vrij
lair is en een redelijk ova
heeft in het parlement. De re|
beschikt namelijk over 98 zetell
de in totaal 171, een ongewone
atie in Denemarken, waar men
gaans met minderheidsregering
wankele coalities door het pol
leven moet.
Aangenomen wordt, dat de
ring-Baunsgaard, dank zij del
splinterpartijtjes, aan de machl
blijven. Uitgezonderd de social
mocraten staan ter keuze de S
listische Volkspartij, de linkM
listen en de communisten. Legf
communisten en de links-sociil
bijvoorbeeld beslag op samen 3
maar overschrijden respect»
niet de 2 pct-zetelgrens, dan
deze verloren voor de sociaal-I
craten en is de nederlaag vol
oppositie een feit.
Blijft de vraag wat de Jonge
zers gaan doen, die in 1968 Bi
gaard aan een uniek aantal
winstzetels hielpen, verkregen
anti-Navo-politiek, anti-EEO
tiek. het eisen van diplomatie!
kenning van Hanoi en meer vu
gelijke radicale slogans. Nieti
dit alles kon worden verweze»
onder pressie van de twee andert
alitiepartners en men rekent
dat de mensen die toen voor Bl
gaard stemden zich geen
keer aan deze steen zullen
De leukste bijdrage in het vü
zingsdebat werd overigens gf"
door een kandidaat van de Sod
tische Volkspartij, lector C.
Frahm. Deze blijft volhoud»
het regelmatig roken van hu
ertoe heeft geleid, dat hij de
politieke problemen in het la^
wel als er buiten nu volledig I
de knie heeft. Het zal hem *;-
de stemmen van een paar 3
getripte vogels opleveren, zo P
men aan in Denemarken, maü
verkiezingsuitslag blijft tot mo
avond in nevelen gehuld.
,D"
mort
