Duizenden arbeidsplaatsen
in 't Roergebied in gevaar
V
APOLLO-MOTOR VOOR
ZEKERHEID GETEST
Washington zocht jegens China
andere weg dan de Europeanen
Milieubescherming wint van glasfabriek
Belangenstrijd
EIDER VAN
COMMUNISTEN
[N SOEDAN
OPGEHANGEN
Een uurtje praten over
een goede baan
Hoogovens maakt het
u gemakkelijk
Leiden
HOOGOVENS IJMUIDEN
Terugkeer naar oude liefde; breuk was incident
MARS-SONDES
WOENSDAG 28 JULI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
oB u
Door
W. P. Timmers
feren van een groenstrook en va
levensklimaat in een woonwijk.
Frans eigendom
GELSENKIRCHEN (GPD) Vijf bewoners van de wijk
Gelsenkirchen-Feldmark, midden in het Roergebied, zijn sinds
^gistermiddag zeker van een klinkende overwinning op een
machtige industrie en op het gemeentebestuur. De administra
tieve rechtbank van de stad publiceerde namelijk een omvang
rijk document met argumenten tegen de vestiging van een
grote glasfabriek aan de rand van de Feldmark.
De uitspraak van de rechtbank
heeft opzien gebaard in de bonds
republiek, omdat in een niet eerder
vertoonde belangenstrijd tussen eco
nomie en werkgelegenheid enerzijds
milieubeshcerming anderzij ds
laatstgenoemde als overwinnaar te
voorschijn is gekomen. In protestde
monstraties van arbeiders en verkla-
-1 ringen van de verbolgen glasfa-
ho|brikant is de afgelopen weken met
betoogd, dat een overwinning
de vijf buurtbewoners wellicht
k* tal moeten worden betaald met het
werkloos worden van 9.000 werkne
mers.
Enkele honderden meters van de
foonhuizen in Gelsenkirchen- Feld-
iark ligt een verlaten fabriekscom-
ilex-in-aanbouw. Daar wenst de
Delof-Detag-Flachglass A.G.", sinds
|aren in de stad gevestigd, in een
j [emoderniseerd bedrijf zogenaamd
j t floatglass" te gaan produceren. Een
vi [lasfabriek, die daartoe niet besluit
ontwikkeling, die nodig is om
de toekomst de Amerikaanse
:oncurrentie op de Europese glas-
arkt aan te kunnen, aldus de fa-
irikant.
De gemeente Gelsenkirchen is de
[lasmakers zeer terwille geweest. Er
;se slechts één bedrijfstak
bedrijfsbelasting betaalt,
lamelijk de mijnbouw. Maar in die
industrie is het aantal werk-
sinds de kolen-crisis van 1966
it 15.000 teruggelopen, hetgeen de
•hoefte aan andere, expansieve be
kijven des te groter heeft gemaakt.
In de Delof-Detag, nu met ongeveer
.000 werknemers, heeft grote toe-
;omstmogeli j kheden.
In een groenstrook
Toen een verzoek voor nieuwbouw
'erd ingediend, werd het bedrijf in
ierste instantie een terrein aangebo-
met een nog kolenrijke bodem,
.angezien een glasfabriek niet op
mogelijk wat verzakkende bodem
kunnen staan, wees de Delof-De-
het aanbod van de hand. Daarna
d men het eens over de Feld-
nark, waar nu de fabriekstoren-in-
i anbouw al tientallen meters boven
iet 600.000 vierkante meter grote
louwterrein uitsteekt.
i Het complex ligt echter in de
groenstrook" die de planologen als
'definitief' langs de nieuwbouwwonin-
en van Feldmar hadden getrok-
en. Bovendien zou de fabriek de ver-
zuivere lucht boven Gelsen-
irchen met fluor en zwaveldioxyde
log verder vervuilen. Dat zelfs de
andsregering in Düsseldorf de pla-
lologische veranderingen goedkeurde
longarts het gevaar voor de
lezondheid der buurtbewoners te
rerwaarlozen achtte, heeft vijf be
woners van de Feldmark niet afge-
chrikt van het indienen van een
lacht bij de plaatselijke rechter.
Hun woordvoerder, gepensioneerd
Amtsgerichtsrat" Hans Wieczorek,
on leeft gistermiddag van de rechter
lT(t «richt gekregen dat zijn betoog (de
ret op de woningbouw verbiedt in-
10< iustrievestiging van zo'n omvang in
fen woonwijk) is aanvaard. De rech-
heeft geoordeeld, dat een op de
oekomst georënteerde stedenbouw
t te verenigen is met het opof-
CHARTOEM (Reuter) De 48-Ja-
leider van de Soedanese com-
ïunistische partij Abdel Chalek
hgoeb is volgens een officiële me-
leling vanochtend in de gevange-
in Chartoem opgehangen. Hij was
teren ter dood veroordeeld op be-
iuldiging het brein van de misluk-
staatsgreep van vorige week ge-
Veest te zijn.
Gisteren is Joseph Garang, de Soe-
anese minister voor Zuidsoedanese
iken, door ophanging terechtge-
»ld wegens zijn medeplichtigheid
in de staatsgreep tegen het bewind
an generaal Noemeiri.
Garang had in het openbaar zijn
•teun verklaard aan de pro-commu-
flstische officieren, die een greep
toar de macht deden. Hij werd sa
men met de leiders van de mislukte
ftaatsgreep gearresteerd nadat ge
neraal Noemeiri donderdag zijn be
vind had hersteld.
De militaire leiders van de coup
Ujn inmiddels alleen door een vuur
peloton terechtgesteld.
Dat oordeel is gisteren van kracht
geworden. De bouw ligt al sinds 2
juli stil. De glasfabrikant heeft een
maand de tijd om in beroep te gaan,
maar voelt niets voor die procedure,
die wellicht jaren tijd zal vergen. Hij
heeft de gemeente en Noordrijnland-
Westfalen gedreigd naar België te
verhuizen als de rechter tegen he^
besliste. Zo'n beslissing zou beteke
nen dat ook de zusterbedrijven ir
Wezel en Witten zouden moeten wor
den stilgelegd. Deze drie gemeente"
bedreigt niet alleen het verlies van
een kapitale belastingbetaler, maar
bovendien van in totaal negendui
zend arbeidsplaatsen.
Hans Wieczorek is er nu zeker
van, dat het complex, waaraan tot
dusver naar schatting 50 miljoen
mark waren uitgegeven, in elk geval
zal worden afgebroken. Hij veronder
stelt echter ook, dat land en gemeen
te, die kort geleden alleen de Feld
mark nog te bieden hadden, nu zon
der twijfel toch ergens een terrein
zullen vinden, dat de Delof-Detag be
valt. Gemeente en land maken zich
echter grote zorgen, vooral wegens df
sociale gevaren in het rumoerige
Roergebied. De glasfabriek is name
lijk voor 72 procent Frans eigendom
iet is de vraag, of in Frankrijk
het belang van een „blauwe
lucht boven het Roergebied" (verkie
zingsleus van de regerende S.P.D.)
voldoende begrip bestaat.
De Westduitse pers besteedt aan
de affaire grote aandacht, vooral om
dat door dit geval bleek, hoezeer de
wetgever tot dusver in het probleem
van de milieubescherming al
wordt dit overal nog zo belangrijk
gevonden tekort schiet. Alleen door
het bijna toevallig initiatief van vijf
particulieren is de rechter in Gel
senkirchen ertoe gebracht een prin
cipiële uitspraak te doen in een bot
sing van ondernemersvrijheid, mi
lieubescherming en beveiliging van
arbeidsplaatsen.
De militaire rechtbank in
Lydda heeft gisteren drie leden
van een Franse sabotagegroep die
voor het Volkfront voor de be-
Zuidvietnamees
offensief in
oost-Cambodja
SAIGON (AP) Zuid Vietnamese
eenheden zijn vanochtend een nieuw
offensief begonnen in oost-Cam
bodja, de derde Zuidvietnamese ope
ratie in dit gebied sinds acht dagen
De operaties zijn bedoeld om de
Zuidvietnamese nationale verkiezin
gen eind augustus en de presidents
verkiezingen van begin oktober te
vrijwaren van door communistische
troepen veroorzaakte incidenten
Ongeveer 3200 militairen, voorafge
gaan door een gemotoriseerde ko-
lonne van 80 voertuigen, trok van
ochtend op vanaf snelweg één, die
de verbinding vormt tussen Saigon
en Phnom Penh.
vrijding van Palestinawerkte
schuldig bevonden aan het in
Israël binnensmokkelen van ex
plosieven en het opblazen van
openbare gebouwen in Haifa en
Tel Aviv. De straffen zullen later
worden opgelegd. Het zijn de 26-
jarige in West-Duitsland geboren
Evelyn Barge, (rechts op de foto)
en de uit Marokko afkomstige
zusters Nadia (26) en Mariene
(21) Basjir Bardali. De zaak te
gen het Franse echtpaar Pierre
(69) en Edith (60) Buchalter
(van wie de vrouw links op de
foto) zou vandaag worden voort
gezet. Zij hebben verklaard niet
schuldig te zijn.
De onderwijzeres Evelyn Barge,
die het brein van deze Franse
sabotagegroep zoordt genoemd,
was in 1970 ook betrokken bij de
aanslag op de Gulf-raffinaderij
bij Rotterdam en bij de kaping
van een Amerikaanse Jumbo-jet.
Tijdens het proces heeft zij ver
klaard aan het ten laste gelegde
schuldig te zijn. De vijf leden van
de groep toerden op 11 april ge
arresteerd toen zij met valse pas
poorten Israël binnenkwamen.
Op de foto reikt een bewaakster
een zakdoek toe aan de snikkende
Mariene Bardali
ADVERTENTIE
Knip uit of noteer datum en plaats.
Donderdag 29 juli, 's avonds tussen 7 en 8 uur, in
Restaurant Old Dutch, Steenstraat 2
Eén uurtje of een half uurtje, hangt ervan af wat u
wilt weten van Hoogovens.
In een persoonlijk gesprek praten wij dan over de
mogelijkheden, over de verschillende functies.
Waar u terecht kunt. In de grote verscheidenheid
van bedrijfsafdelingen.
Er zijn aantrekkelijke kansen. Ook al hebt u nog
nooit in de industrie gewerkt. Wij informeren u
over het soort werk, salaris, arbeidsvoorwaarden,
enz. Redenen genoeg om even te komen.
Waarom eigenlijk niet?
Maximale leeftijd voor indiensttreding 50 jaar.
HOUSTON (AP/RTR) Om
alle onnodige risico's te vermij
den werd gisteravond de hoofd
motor van de Apollo-15 getest, in
combinatie met een koerscorrec
tie. De proef slaagde voor hon
derd procent, waarmee alle twij
fels over de consequenties van
een onwillig lampje op het con
trolebord werden weggenomen.
In de afgelopen nacht hebben
Scott en Irwin de eerste inspectie
van de maanlander uitgevoerd.
Op een kleinigheid na bleek alles
in orde, zodat niets een maan
landing in de weg schijnt te staan.
In Houston was men gisteren niet
erg gelukkig met de vrij speculatieve
conclusie, dat de vreemde kuren van
een lampje op het controle-paneel
van de Apollo wel te wijten zou zijn
aan een gebrekkig werkend schake
laartje en niet aan een mankement
in de hoofd-raketmotor of de brand
stofleiding. Daarom werd besloten,
een toch al op het programma staan
de koerscorrectie dienstbaar te ma
ken aan een motor-test. De koers
correctie zou oorspronkelijk om 21.29
uur worden uitgevoerd maar werd
enige uren vervroegd.
De toenadering tussen de Verenigde
Staten en China, die voorlopig haar
hoogtepunt bereikte met de aankon
diging van het bezoek van president
Nixon aan Peking, heeft veel com
mentaren en historische beschou
wingen losgemaakt. De tendens
daarvan is over het algemeen dat
Amerika met het weer opnemen
van de relaties met China terug
keert naar een oude liefde en dat
de breuk tussen beide landen
slechts een incident is geweest, dat
des te gemakkelijker zal kunnen
worden vergeten omdat Amerika
nooit iets anders voor ogen heeft
gehad dan het welzijn en de onaf
hankelijkheid van het grote rijk
aan de andere zijde van de Stille
Oceaan, dat door Washington altijd
voor kolonisatie door welke mo
gendheid dan ook is behoed.
De schittering van nieuwe ge
beurtenissen overstraalt dikwijls de
fouten van het verleden en een ze
kere manipulatie van de geschiede
nis ter verklaring van de thans ge
nomen beslissingen is niet denk
beeldig. De vragen die daarbij rij
zen zijn: wat was de aard van de
betrekkingen tussen de Verenigde
Staten en China voordat het aan
de macht komen van de Chinese
communisten daaraan een einde
maakte, en waarin onderscheidden
die relaties zich van de Chinese be
trekkingen met andere landen?
Er zijn verschillende oorzaken aan
te wijzen waarom de Verenigde
Staten zich niet alleen ten opzichte
van China, maar ook van andere
gebieden die door de Europese lan
den in de 19e eeuw slechts als een
welkome Jachtbuit werden gezien,
anders gedroegen dan de Europea
nen. Amerika beschikte bij voor
beeld niet over genoeg scheepsruim-
te om gelijke tred te houden met
o.a. Engeland; ook was in de Ver
enigde Staten de Grote Trek naar
het westen nog niet genoeg op gang
gekomen om de Amerikanen tijdig
het belang van de Stille Oceaan en
wat zich aan de overkant daarvan
bevond te doen inzien. Toen de
Verenigde Staten zich in 1848 uit
breidden met Californië en San
Francisco ter beschikking kwam als
haven voor de handel op Oost-Azië,
waren Engeland en andere Westeu-
ropese landen al enige tijd bezig
vaste voet in dit deel van de wereld
te krijgen.
Niet dat er voordien geen contacten
tussen China en de Verenigde Sta
ten bestonden. De reis van kapitein
Gray van 1787 tot 1790 naar China
wordt gezien als het begin van de
handel met dat land. De Ameri
kaanse schepen gingen in de Jaren
daarna thee, zijde, porselein en spe
cerijen halen en brachten na de
opkomst van de katoenindustrie in
Amerika allerlei katoenprodukten
naar China. Op den duur nam dit
zelfs zo'n omvang aan, dat de plat
telandsbevolking in China de afzet
van haar handwerkprodukten
schrikbarend zag verminderen. In
1832 waren er zeven Amerikaanse
firma's in Canton gevestigd.
Aanvankelijk kon men de Chinezen
niet ,veel anders slijten dan bont
uit het noordwesten van het Ameri
kaanse continent, maar allengs nam
de vraag naar opium in China toe.
Ook bij de handel in dit produkt
liep Engeland echter voorop. De de
sastreuze invloed die het gebruik
van de in steeds grotere hoeveelhe
den ingevoerde opium op de bevol
king had en de negatieve betalings
balans die de invoer tot gevolg had,
bracht de regering in Peking ertoe
de handel in opium te verbieden.
De opiumoorlog tussen Engeland en
China (1839-1842), die daar het ge
volg van was, had zeer nadelige ge
volgen voor de Chinezen. Het Ver
drag van Nanking, dat een einde
aan de strijd maakte, markeerde
het begin van de semi-koloniale
status waarin China in het vervolg
zou verkeren. Canton, Foetsjou.
Amoy, Ningpo en Sjanghai werden
voor de buitenlandse handel open
gesteld, Hongkong kwam aan Enge
land, er werd een vast invoertarief
voor Britse goederen in het vooruit
zicht gesteld (een Jaar later op 5
procent vastgesteld) en de Chinezen
werden tot betaling van een groot
bedrag aan zilver verplicht. Het
jaar daarop verkreeg Engeland het
recht zijn onderdanen in bepaalde
delen van de „traktaathavens" te
huisvesten. De Britse onderdanen
werden krachtens de overeenkomst
bij geschillen met Chinese kooplie
den aan de Chinese Jurisdictie ont
trokken (het zgn. recht van exterri
torialiteit). De Verenigde Staten
verzuimden niet een graantje mee
te pikken. Zij hadden in 1842 een
eskader gestuurd als gebaar van
steun aan de Britten en verkregen
bij het Verdrag van Wanghia in
1844 soortgelijke rechten. De Fran
sen volgden en wisten tevens de
deur te openen voor de r.k. missie,
waaraan de toegang in de 18e eeuw
was ontzegd.
Op het terrein van de protestantse
zending behoorde Amerika tot de
voorlopers. Het Amerikaanse bijbel
genootschap was in 1822 begonnen
zijn Britse tegenhanger te helpen
met het verspreiden van bijbels on
der de Chinezen en in 1830 kwamen
de eerste Amerikaanse zendelingen
in Canton aan, die zich al spoedig
bezig gingen houden met het geven
van onderwijs en het verstrekken
van medische hulp. Tegen de eeuw
wisseling hadden de Amerikanen 5
miljoen dollar geinvesteerd in scho
len, kerken en liefdadigheidsinstel
lingen.
Het zendingsbewustzijn van de
Amerikanen was zeker een van de
motieven voor de bemoeienissen met
Azië, maar de Westeuropese expan
sie dwong Amerika ook in dat op
zicht een rol te spelen. De verbin
ding van beide motieven lag voor
de hand. Van John Quincy Adams
(1767-1848), achtereenvolgens diplo
maat, minister van Buitenlandse Za
ken, president en congreslid, is de
volgende onthullende uitspraak be
kend die dateert uit 1842
„De morele plicht om handel te
drijven tussen naties komt geheel
en al overeen met het christelijke
gebod dat van ons vraagt onze
naaste lief te hebben als onszelf.
Maar aangezien China geen christe
lijke natie is, voelen zijn inwoners
zich niet gebonden aan het gebod
om zijn naaste te beminnen als
zichzelf. Hun systeem is kwaadaar
dig en anti-sociaal. Het grondprin
cipe van het Chinese rijk is anti-
commercieel. Het erkent de ver
plichting om handelsbetrekkingen
met andere landen aan te knopen
niet. Het wordt tijd dat er een ein
de wordt gemaakt aan deze enorme
aanval op de rechten van de mens
door hen in contact te brengen met
de Westerse christelijke naties"
De liefde voor de Chinees was al
thans deze Amerikaan niet aange
boren en dan behoorde Adams in
zijn dagen nog wel tot de gematig
de Amerikanen. Hij had als minis
ter een belangrijk aandeel gehad in
de formulering van de Monroe-leer:
„Amerika voor de Amerikanen".
Zijn politieke instelling maakt
echter nog eens duidelijk dat deze
leer niet gezien kan worden als een
aansporing aan iedereen om zich
uitsluitend met zijn eigen zaken te
bemoeien. De Amerikanen versche
nen alleen iets te laat op het we
reldtoneel om dezelfde rol te spelen
als de Westeuropeanen en Rusland,
dat als eerste Europese mogendheid
in 1689 een verdrag met de Chine
zen had gesloten en reeds in 1727
bij het verdrag van Kiachta het
recht verworven had een factorij in
Peking te vestigen.
Om minder last van de concurrerende
natie te hebben wendden de Amerika
nen zich tot Japan, dat al even
weinig van de Westerse vreemdelin
gen moest hebben als China. Presi
dent Fillmore stuurde commodore
Perry in 1852 naar dat land om de
Japanse havens voor Amerika open
te breken. Hij had geen succes,
maar de Japanners kozen met het
Chinese voorbeeld voor ogen eieren
voor hun geld en besloten acht Jaar
later vrijwillig een einde te maken
aan hun isolement. In de Verenigde
Staten vonden zij voorlopig een
zij het veeleisende bondgenoot,
ook bij hun pogingen hun macht in
China uit te breiden.
Drs. C. H. Jansen
Overigens ging het niet om een on
benulligheid, zoals aanvankelijk in
Houston was gesuggereerd. De vlucht-
leider Glynn Lunney achtte de kans,
dat de test ongunstig zou uitvallen,
nog altijd 25 procent!
Om 7.14 uur gisteravond werd de
hoofdraket voor een brandtyd van
slechts 0,85 seconde ontstoken. Zowel
deze ontsteking als de afsluiting ver
liepen normaal, op grond waarvan
men met zekerheid kon aannemen
dat het mankement schuilt in een
controle-schakelaar. Dit is zonder ge
vaar en bovendien kan nog op een
tweede circuit worden overgeschakeld.
Maanlander in orde
Gedurende drie kwartier hebben
Scott en Irwin nadien de maanlan
der geïnspecteerd. De apparatuur
bleek in orde te zijn. Het enige man
kement was een gebroken ruitje van
een hoogtemeter. De in de cabine
rondzwevende scherven moesten met
kleefband worden verzameld. Scott
vond het in de maanlander Falcon
erg vol, vooral nadat materiaal uit
de Apollo daarin was overgebracht.
Hij had daardoor nogal wat moeite
met inschakelen en instellen van de
televisie-camera, die deze inspectie
voor de vluchtleiding in Houston
zichtbaar moest maken. Bovendien
viel nu weer eens het geluid, en dan
weer het beeld uit. Deze eerste tele
visie-uitzending uit de Apollo was be
slist geen succes.
In de komende nacht zal een nieu
we inspectie van de maanlander wor
den uitgevoerd, na een mogelijke
koerscorrectie hedenavond laat.
De Apollo bevindt zich thans dich
ter bij de maan dan bij de aarde. De
snelheid, die aanvankelijk na het ver
laten van de parkeer baan om de
aarde bijna 40.000 km per uur had
bedragen, is door de remmende aan
trekkingskracht van de aarde terug
gelopen tot ruim 4000 km per uur.
MOSKOU, 27 JULI (AP) De in
mei j.l. gelanceerde Russische sa te-
lieten Mars-2 en Mars-3 vorderen
goed op hun reis naar de rode pla
neet en hun instrumenten werken
volgens plan. aldus het persbureau
Tass.
Beide satellieten wegen 4,5 ton.
Gisteren was de Mars-2 17.580.000 ki
lometer van de aarde en de Mars-3
16.400.000 kilometer. Verwacht wordt
dat zij in november Mars zullen be
reiken.
Tijdens de reis hebben de contro
lecentra tot dusver 43 keer contact
gehad met Mars-2 en 38 keer met
Mars-3. Zij hebben waardevolle ge
gevens over straling verzameld.
Verworpen De Amerikaanse Se
naat heeft gisteren met 47 tegen 45
stemmen een voorstel va-y Edward
Kennedy verworpen om de totale In
voer van suiker uit Zuid-Afrika (60
duizend ton per Jaar) stop te zet
ten. De stemming was de climax van
een heftig debat, waarin senator Rus
sell Long verklaarde: „Het land dat
ons tot het allerlaatste zal bij an
in onze strijd tegen communistische
agressie, is Zuid-Afrika",
