'Medicijnen' studeren
in onderduiktijd
De kern van de zaak
Bernard Drukker, de geestelijke vader van het pijploze orgel
LITERAIRE KRONIEK
VAN CLARA EGGINK
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 24 JULI 197[
Dat Bernard Drukker een grote
gevoeligheid gekoppeld heeft aar
vriendelijkheid bewijst hij door
mij op zijn kostbare orgel, opgesteld
in de voorkamer van zijn flat in Ca-
pelle aan de IJssel, zijn wereldbe
roemde herkenningsmelodie„Now
is the hour", te spelen. Een liedje
dat men vele, vele Jaren in de Royal
bioscoop, met iedere week 'n nieuwe
tekst van Ferrie, uit volle borst
meezong. Onder het spelen kijkt hij
lacht en begrijpt.
De laatste tonen zijn nog niet uit-
getrild of hij zegt: „Weet Je hoe ze
me in de studio noemen? Nou is ie
ouwer, vindt Je dat geen mooie
woordspeling". Want zo is Drukker,
als het te gevoelig wordt, gauw een
grapje maken.
Muzikaal talent
In de Amsterdamse Jodenhoek aan
schouwde hij het eerste levenslicht,
maar ook een armoede die ons
onwaarschijnlijk voorkomt. Gelukkig
trekt talent zich van een sjofele
woonstee of lege maag niets
De kleine Drukker bleek muzikaal
wat in zijn mars te hebben. Niet te
verwonderen overigens want in de
familie van moeders kant. Van
Praag, hadden ze allemaal een best
muzikaal gehoor. Hij was zeven
Jaar toen hij van een tante piano
les kreeg. Met een onmiskenbaar
Jiddisch accent en drukke handge
baren zegt hij
„M'n Ome les was vertegenwoordi
ger van piano's en vleugels. Hij liet
me voorspelen bij Hubert Cuypers,
een vooruitstrevende katholiek mu
ziekpedagoog, die zelfs een operette
heeft gecomponeerd. Hij gaf me les
voor nop".
Jongste op conservatorium
„Hij zag hoge boorden-muzlek en
het lichte genre in me. Hij moet
het vak in, vond Cuypers. Na twee
Jaar moest ik toelatingsexamen
doen voor het conservatorium.
Twaalf Jaar was ik, de Jongste die
ooit is aangenomen".
.Aangezien het schoolgeld een
struikelblok voor ons was, stelde
mijn leraar voor examen te doen
voor een staatsbeurs. Ik zal het me
hele leven niet vergeten, het was
een zwaar examen, voor alle instru
menten. Twee kregen uiteindelijk
die beurs toegekend. Die brief van
het O.K. en W. met de handtekening
van minister Wassink had veel rust
voor me kunnen betekenen".
„Toen werd mijn vader ernstig ziek
en was ik kostwinner. Omdat ik die
beurs had mocht dat eigenlijk niet,
maar ik kreeg dispensatie. Dat heb
ik in mijn latere leven nog weieens
gehad en daarom denk ik dat God
toch wel met de Joden is. Ik was
een groot bewonderaar van Pierre
Palla en zat vaak vooraan in Tu-
schinski. De grote muziekbaas in
die Jaren daar was Max Tak".
Bij Max Tak
„In m'n korte broekje naar
Tak. Vertelde dat ik conservatist
was en in de verdienste moest. Hij
deed zeer arrogant maar wilde ge
lukkig wel luisteren, ik speelde een
Hongaarse rapsodie van Liszt. Hij
zei: „We maken van jou een leer
ling van het huis Tuschinski, kopen
een brilletje met zwarte randen en
„Ik moest op zaterdag en zondag
piano spelen en in de week luiste
ren en leren van P. Palla. Van hem
mocht ik niets anders doen. Dat
Door
Yvonne Parré
begon me te vervelen en ik begon
te pieren. Je weet wel, modterne
dingetjes uit mijn hoofd spelen. De
werksters vonden het prachtig en
zongen mee. Toen al had ik dat
idee van „meezingen" waar ik later
zoveel succes mee heb gehad".
„Dat Jochie van Drukker doet het
zo leuk", vertelde ze aan Palla en
ik kreeg een schop. Theaterlucht is
een speciale li^cht en als je die een
maal gesnoven hebt wil je niet an
ders".
„De Royal werd mijn nieuwe huis
en daar heb ik met ruime tussenpo
zen het grootste deel van mijn le
ven gewerkt. Die 65 gulden die ik
daar wekelijks verdiende was een
den wij onderling afgesproken dat
als er ooit een inval kwam, we per
stuk zouden proberen te ontkomen.
Alleen had je tenminste nog een
kans. Bij een inval vluchtte ik naar
het dak. Dat was mijn redding. Na
enkele uren kon ik in het O.L.Vr.
Gasthuis komen waar de nonnen
me opvingen. Geheel overstuur na
tuurlijk. De vrouw van mijn broer
was bij de NSB gegaan, droeg een
speldje en zo, waardoor hun huis
buiten verdenking viel en ik daar
bij mijn broer achter de dubbele
wand van de WC kroop. Toen ik
hoorde dat mijn vrouw op 27 Ja
nuari, op haar verjaardag, vergast
was werd ik zenuwziek".
mijn geest bezig heüd. Medicijnen
koos ik. Kun je je vooirstellen, stu-
„Dokter Lindeboom, nu directeur
van het Heerlense ziekenhuis, zei
deren terwijl je ondergedoken zit?"
„Met een vals persoonsbewijs onder
de ogen van de bezetters naar col
lege. Tijdens de practica anatomie
lijken snijden onder de meest er
barmelijke omstandigheden".
„Na de oorlog in 1945 moest ik ge
test worden, omdat ik geen gym
heb gehad, moest ik Latijn bijleren
•en kreeg ik dispensatie. Om mijn
studie te betalen speelde ik piano
in het Amstelhotel. Ik studeerde
door tot mijn doctoraal en ik moest
een keuze maken, muziek of medi
cijnen. Mede dankzij de vaten-mil-
Jonair Van Leer werd het de mu
ziek.
Bernard Drukker met zijn vrouw Lottie en drie dochters.
uitkomst voor thuis. Maar
loop er niet aan voorbij dat ik een
dubbele taak had, want ik bleef
studeren tot ik mijn einddiploma
had. Toen al zag ik geen verschil in
kleine- of grote K. Wat je doet
moet je gewoon goed doen".
„Bach heeft ook dansmuziek ge
maakt, maar zijn tijd was rustiger,
nu is alles veel gejaagder. Weet Je
dat bijvoorbeeld Joop Stokkermans
en Harrie Bannink ook hun einddi
ploma conservatorium hebben?"
„Inmiddels was ik getrouwd met de
dochter van Royal directeur Veer-
In 1940 bleek mijn neus te
en mocht ik niet meer spelen.
Ondergedoken
Wij doken onder bij familie in de
Madurastraat in de Amsterdamse
Indische buurt. Met de familie had-
Muzikale gastheer
„Van Leer had blijkbaar zeer muzi
kale oren want nadat hij mij enige
tijd had aangehoord riep hij me en
zei: Drukkertje luister eens even. In
Amerika heb ik iets gehoord wat we
hier nog niet kennen.Een orgel
zonder pijpen of electra. Daar wil
ik je op horen. Zijn secretaris deed
even een simpel telefoontje en bin
nen drie dagen stond het eerste
pijploze orgel voor Nederland in het
Amstelhotel".
„Van Leer wilde me aannemen om
als muzikale gastheer voor hem de
wereld door te trekken. Mijn direc
teur wilde er niets van horen en
toen kocht Van Leer heel eenvoudig
het Amstelhotel en had me".
„Het orgel had een geweldige klank,
ik liet Henk de Wolf en Jan de
Winter, van de Avro luisteren en
ook zij waren er doodziek van,
mooi vonden zij het.
„Ze namen me op dinsdagavond na
de Bonte Dinsdagavond trein een
kwartier Wereldmelodièn te spelen.
Na die eerste uitzending stond de
telefoon roodgloeiend. Daar hield ik
een wekelijks radiokwartier
over. Nadat ik twee jaar voor Van
Leer de wereld was doorgetrokken
bood Strengholt me een vierjarig
contract aan voor Royal. Omdat de
mensen wilden zingen garande
ik hem binnen drie maanden een
vol huis".
Hertrouwd
„En heus, zonder Jiddische overdrij
ving, ik heb dat waar gemaakt. Na
die vier jaar begon me bloed i
te jeuken, ik wilde weer eens
Theun de Vries. Eros in Hin
derlaag. Uitg. Mahtteau Brus
sel/Den Haag.
Hoe meer ik lees (hoe ouder
ik word, kan ik ook zeggen) hoe
meer ik ga overhellen tot de
overtuiging dat goed of niet
goed bij een boek niets te maken
heeft met het genre. De maat
staf moet dus buiten het genre
gezocht worden. Een goed boek
behoeft niet noodzakelijk 'n mo
raal te hebben. Omgekeerd is
moraalloosheld of immoraliteit
geen reden om 'n boe af te
keuren. Een goed boek behoeft
ook niet noodzakelijk modern te
zijn in de zin dat het is aange
past aan de stromingen van de
tijd waarin het verschijnt. Het
hoeft ook niet op zijn tijd voor
uit te lopen hoewel er niets te
gen in te brengen is als het dat
wel doet. Een goed boek behoeft
ook geen interessant onderwerp
te hebben, want het eerste werk
van z'n auteur is zijn onderwerp
interessant te maken. Een in
teressant onderwerp behoeft ech
ter nog geen interessant boek op
te leveren. En zo zijn er nog
veel pro's en contra's te beden
ken die in wezen met de kwali
teit van een werk niet veel van
doen hebben.
Ik heb dit weer eens overwo
gen na het lezen van deze bun
del verhalen van Theun de
Vries-Theun de Vries (1907) is 'n
van onze grote en vruchtbare
schrijvers. Hij heeft verzen,
essays, romans geschreven en
in 1963 de P. C. Hooftprijs ont
vangen. Oppervlakkig zou men
zijn romans en verhalen kunnen
verdelen in streek-, historische
en gewone, maar dat heeft na
tuurlijk geen enkele zin. Want of
Theun de Vries nu Jeroen
Bosch, Rembrandt, 'n concen
tratiekamp of hedendaagse
mensen kiest als z'n onderwerp,
't gaat bij hem altijd om die
persoonlijke kern, die eigenlijk
uit twee delen bestaat: sfeer en
mensen. Als het mogelijk zou
zijn van de atmosfeer, van de
lucht, een deel af te zonderen,
dan zou men kunnen zeggen dat
De Vries dat gedaan heeft. Bin
nen een bol van eigen atmos
feer spelen zich zijn dramati
sche gebeurtenissen af en zijn
personen leven bij de gratie van
het inademen van die speciale
lucht. Het is altijd weer; hoe
Casparii of het Heimwee" ('52)
volgens mij nog altijd zijn
meesterwerk zowel als een Ne
derlands meesterwerk, heb ik
eens gezegd: "In laatste in
stantie gaat het De Vries niet
om leven en lijden van het in
dividu. Het gaat om het leven en
lijden, om de ondergang van de
mens in het algemeen zolang
deze niet tot het bewustzijn zal
komen, dat de waarde van zijn
bestaan niet ligt in zijn bezit,
in zijn maatschappelijke succes
in zijn kleine streven maar in
het leven van het hart uit. Het
gaat om de onmenselijkheid van
een maatschappij'.
Dit is in wezen ook zo in deze
vijf verhalen, „Eros in Hinder-
Er is Theun de Vries wel eens
verweten dat hij psychologisch
de plank missloeg. Misschien is
dat ook wel eens zo geweest in
zijn omvangrijke werk, maar
als Je overweegt dat op het
ogenblik niets verfoeilijker be
schouwd wordt dan de psycholo
gische roman, dan kan dat oude
verwijt toch onmogelijk veel
kracht hebben. Het gaat deze
auteur namelijk niet om uiterst
verfijnde zielsbijzonderheden om
de simpele reden dat zijn sujet
ten die niet hebben of er zich
niet van bewust zijn. Naar aan
leiding van zijn roman ..Anna
laag". Want het is in deze ver
halen wel zo dat Eros' aanval
len het knooppunt vormen in de
gang van zaken, het is toch zo
dat het de groep is die reageert,
die telkens weer een mens tot
zijn val brengt. Zelfs in het eer
ste „De Vader", waarin een pré-
historische horde zijn leider
doodt. Van primitief tot modern
staat de groep klaar om uit te
wijzen. In "Bruidegom in Sep
tember" is het niemand minder
dan William Shakespeare diek
"The Tempest" zit te schrijven.
Maar wat hem als spookbeeld
voor ogen staat is de oude om
geving: Stradford, Ann Hatha
way, Thomas Lucy, die hem
verbanden van de plek en uit de
sfeer waar zijn droom tot reali
teit gekomen was.
„De Keurmede" speelt aan het
eind van de achttiende eeuw in
Leiden. De Gelderse jonker
Stout van Grootheest, de een
ling die zich niet aanpast aan
de luchtige zwier van zijn omge
ving maar die omgeving toch
voldoende intrigeert om hem te
gaan bespieden en te volgen.
De droom van de Oostenrijk
se kapitein Stilling is blijven
stilstaan in de tijd vóór 1914,
toen Wenen nog rustig en dro
merig was. "Het ontwaken ge
schiedde ruksgewijs te midden
van kartesen, uitwerpselen, lij
ken".
En na de eerste wereldoorlog
staan Stillings geest en handen
verkeerd voor alles, tot hij de
tijgers ontdekt. Hij wordt domp
teur tot een jonge vrouw
met een kind onder het publiek
hem afleidt. Hij verliest zijn
macht over de dieren, maar
ontwaakt tevens tot een opnieuw
de strijd in trekken; ditmaal in
de Spaanse burgeroorlog.
En ten slotte de droeve ge
schiedenis van de oude Abel,
die een rustige oude dag had,
maar die buiten zijn milieu ge
zet wordt omdat hij niet laten
kan zijn uitdagende nichtje over
haar benen te aaien.
Mensen en hun omgeving. De
omgeving, de harteloosheid van
de sociaal verenigden tegen
over de uitvaller vanwege Eros'
hinderlaag. Dit is wel het the
ma van deze meeslepende ver
halen. Ze zijn gesitueerd in ver
schillende tijden, onder verschil
lende groepen. Maar het kwaad
is altijd hetzelfde.
anders. Inmiddels was ik getrouwd
met Lottie ,die was verpleegster in
de tijd dat ik co-assistent
wij kregen drie dochters. Rodie, die
is nu zeventien en de tweeling Mir
jam en Shira die nu veertien zijn".
Australië
Drukker vertrok naar Australië,
waar hij zegt een enorme mazzel te
hebben gehad. Radio en tv aldaar
hadden grote belangstelling voor
hem.
„Toen maakte ik de grote fout, ik
ging jagen achter het geld. Nu
weet ik dat een kaars
een kant kan branden. Maar door
alle ellende en de grootte van mijn
gezin had ik angst. Echt, ik heb
rot gewerkt, maar daar verdiende ik
ook naar. We hadden twee huizen
gekocht, dus alles was in orde. Had
je gedacht Ik kreeg een geweldige
heimwee, moest de Jodenbreestraat
weer zien en een broodje
vletes eten bij Quiroos. Ik kreeg pil
len die alleen mesjoggene kregen,
verhuilde liters tranen bij Lottie
kon mijn werk niet meer doen".
Terug naar Holland
„Terug naar Holland kostte natuur
lijk meer dan een retourtje Haar
lemAmsterdam. We verkochten de
hele massamatte en zongen: Mo-
kum here we come. Bij mijn terug
komst was Cor Steyn net overleden
en kon ik zijn werk overnemen'
„Ik zag een grote toekomst vo
electrische orgel maar het moest als
een volwaardig instrument erkend
worden".
„Nu ga ik mijn vierde Jaar in als
docent electrisch orgelspel aa
Rotterdamse muziekschool, eer
waar we thans vijf docenten
aan het werk hebben. Ik moest de
hogeboorden mensen zover zien t<
krijgen dat ze dit suikerzoete in
strument erkenden en het opnamen
op het conservatorium".
„Op mijn advies stelde dr. J,
niskas, de rijksinspecteur voor het
muziekonderwijs, een commissie sa
men om die mogelijkheid te onder
zoeken. Wij hopen het orgel in het
najaar op het conservatorium te
hebben. De eerste ministeriële op
dracht voor een orgelcompositie heb
ik gekregen en al klaar".
„Ja, ik ben gelukkig. Heb een fijn
gezin, woon hier prettig en ben
evenals in Rotterdam als Amster
dam volledig
Moeilijke keus
Een ding is naar. Als Feijenoord
tegen Ajax speelt, weet ik echt niet
aeer ik juichen moet. Als het
Ajax niet meezit heb ik ragmonis
(medelijden) met mijn neef Jaap
(Van Praag), maar mijn hart gaat
ook uit naar Feijenoord, daar kan
i eenmaal niets aan doen'.
Van eerbetoon wil Drukker niets
weten. Hij kwam echter wel sterk
onder de indruk toen men hem ver
leden jaar benoemde tot Ridder in
de Orde van Oranje Nassau. Een
onderscheiding die hij als musicus
En dat is een plaats waar men hem
is er trots op en heeft de ver
sierselen boven het orgel hangen.
En dat is een plaats s waar men hem
ieder vrij moment vinden kan, want
de toetsen van dit instrument kan
hij nu eenmaal niet onberoerd la
ten.
Ian Matthews "If You Saw Thro'
My Eyes" Vertigo 6360034 f 21.
Matthews Southern Confort is uit
een gevallen, zanger Ian Matthew
ging het als solozanger proberen, de
rest van de groep als Soutern Con
fort achterlatend. Dit is dan z'n eer
ste plaat, die bewijst dat hij het ook
best alleen af kan.
De muziek is minder folksy dan tij
dens zijn periode met de groep, het
zijn nu popsongs met een folk-in-
vloed. En dat betekent dus weer lie
ve muziek, met voornamelijk akoes
tische begeleiding. Bij de muzikan
ten die hem bijstaan treffen we
Sandy Denny (van de Fairport
later Fotheringay) die hier haar ta
lenten als pianiste ten toon spreidt.
Het is een plezierige LP geworden,
al gaat het subtiele gedoe Je op den
duur wel wat vervelen. Verpakt
mooie klaphoes met teksten, en psy-
chedeliese effekten op het label.
Original Soundtrack "The Vanis
hing Point" London SHU 8420 f21.
Het gebeurt niet vaak dat we film
muziek bespreken in deze kolom,
maar er zijn de laatste tijd zoveel
films waar popmuziek gebruikt
wordt, dat het zaak is er aandacht
aan te besteden.
Meestal wordt gebruik gemaakt
van bestaande liedjes, aangevuld met
filmorkestmuziek, wat niet zulke
aantrekkelijke albums oplevert. Deze
plaat bevat echter grotendeels voor
de film geschreven pop, en maar
heel weinig echte filmmuziek. Een
groot aantal artiesten werkten mee.
Vermeldenswaard zijn Jerry Reed's
gitaarwerk, een Robert Johnsonach-
tige gospel van Delany and Bonnie,
en wat fiddelcapriolen van The Doug
Dillard Expedition. Een gevarieerd
album met soul. country en folk. in
middelmatige tot goede uitvoering.
David Frye "Radio Free Nixon"
Elektra EKS 74085 f 21.
David Frye is een Amerikaanse
komiek die albums vol praat met
grollen over de Amerikaanse presi
dent. Dit keer vertolkt hij een groot
aantal bekende Amerikanen, zoals
All Capp., Spiro Agnew, Henry Fon
da, Humphrey, Nelson Rockefeller
en vele anderen, die op Nixon's ge
fingeerde radiostation aan het woord
komen. Een plaat vol Amerikaanse
humor, waarom we meestal slechts
kunnen glimlachen. Bovendien zijn
de mopjes zo onschuldig als het maar
kan.
"The Legendary Eddie Cochran",
United Artists UAS 29163 f 21.
Wow! Wat een plaat. Hierop staan
maar liefst 17 takes van de inder
daad legendarische Eddie, aangevuld
met een interview gemaakt in En
geland. Deze plaat is eigenlijk een
soort „officiële witte plaat", want 't
staat vol met nummers die nog niet
eerder zijn uitgebracht, maar die
toch om de een of andere reden in
teressant zijn. Zo staan er 'n aan
tal alternatieve uitvoeringen van i
eerder uitgebrachte platen op. Ck
staan er een paar nummers met ai
deren op, zoals Jewel Akens, wai
hij twee duetjes mee zingt, en Th
Kelly Four, waar hij slechts op gj
taar te horen is, evenals bij het nun
mertje van Hank Cochran.
Zo op het eerste gezicht alleen voo
de fervente liefhebber, maar die vlie
ger gaat niet op, want ook voor d
oppervlakkige roek-minnaar staa
er erg veel moois op deze plaat t
beleven. Eén van de beste oude
rock platen van de laatste tijd.
Sly the Family Stone „A who
le New Thing" Epic BN 26324 f2]
Sly maakt met zijn familie uitste
kende discotheekstampers, maar o
langspeelplaten is hij niet zo goe
te genieten. Ik had dan ook eigenlij
zijn "Greatest Hits" verzameling o
Epic willen bespreken, maar d
maatschappij zond me inplaats daar
van deze schijf, die ik helaas genood
zaakt ben af te kraken. Het is alle
maal een middelmatig aftreksel vai
zijn 45-toeren hits en het ontaardt li
ordinair soul-geschreeuw en gepep
per. Wat wèl leuk is, is het Vade
Jacob-begin van Underdog, maa
daar koop Je geen plaat voor.
Jerry Lee Lewis "I'm On Firt
Mercury 134204 MCY f 21.
Wat valt er aan de titel van zo)
plaat nog toe te voegen? Een plaa
vol piano- en stembandenvuurwerl
van grootmeester Jerry himself. D
opnamen op deze plaat zijn single
die hij maakt voor Mercury nada
hij Sun had verlaten, en die no(
nooit eerder op elpee zijn versche
nen. Een mooi album, met rock ei
country, de beide gebieden waar Jer
ry Lee zulke prachtige muziek in
maakt met zijn rollende piano en dl
heerlijke hartverscheurende teksta
die heel wat liefdesleed verraden.
„The Fats Domino Story" Liberty
LBS 83456/7 X f??
Dit is waarschijnlijk de laatst*
plaat van Fats die op Liberty ver
schijnt, want de eigenaar van het
label, Transamerica, heeft besloten
dat alle labels die ze bezitten in
United Artists op zullen gaan. Tja,
als de baas het zegt.
In elk geval is dit weer een fijne
verzameling Domino-muziek, al is het
me niet duidelijk waarom er weer
een verzamelplaat van hem uit komt,
er zijn er nu al zo'n tien verschil
lende. Maar voor wie nog niets van
de Fat Man heeft een mooie kans dat
gat aan te vullen.
De muziek begint bij het prille
begin in negenenveertig en loopt
door tot alle grote hits die hij voor
Liberty had, zoals Jambalaya, Be
my Guest, Blueberry Hill enz.
Pearls Before Swine „City of
Gold" Reprise-Kinney RS 6443 f 21
De Jongens rond Thomas Rapp
(niet de uitgever) zijn ongeveer een
maand geleden in ons land geweest,
wat de verkoop van de plaat wel
goed zal doen. In elk geval hebben
heel wat keertjes opgetreden,
vooral in kleine gelegenheden, want
dan komt de muziek beter over.
Nu is er in kleine gelegenheden,
helaas niet zoveel om over te komen,
want veel stelt het niet voor wat de
knapen doen. Het is de zoveelste
groep die folksy-muziek maakt en
ach, het klinkt allemaal wel leuk,
er is al zoveel van dit soort
muziek gemaakt. Het klinkt weer
lief en eenvoudig, zodat er eigenlijk
niets op aan te merken valt. Behal
ve dan dat het gewoon niets te ver
tellen heeft.
ROBERT BRIE!
Het ia uiterst moeilijk om iets over het leven van Bernard Drukker in het kort te
vertellen. Daar heeft men een boek voor nodig. Het leven van deze thans 61-
jarige pianist, organist, kapelmeester, beiaardier, koorleider, leraar en componist
was zeer avontuurlijk en voltrok zich met veel maatgevoel in een vrij hoog rit
me. Hetgeen deze kleine drukke man op het muzikale- medische- en menselij
ke vlak heeft gepresteerd lijkt een bijna onmogelijke zaak.
Het heeft hem niet getekend. Goed, hij is wat rusteloos maar doet dat niet
chaotisch, ieder stapje en iedere beweging hebben bij hem een doel. Hij is, on
danks tijdgebrek, gastvrij, voorkomend en erg vriendelijk. Maar hij is ook een
grage prater met een ijzersterk geheugen.
