Prof. Steenkamp ziet twee
klippen
kabinet
Delftse wurger voor zijn rechters
Geen controle
handtekening
bij Girodienst
Financiering nieuwe taken Ontwikkeling in de KVP
Formatie VOOr het
duurt nog
2 weken
Mars
STAKING IN GEVANGENIS
GING NIET DOOR
WOENSDAG 23 JUNI 1971
LEEDSCH DAGBLAD
biesheuvel
erwacht:
(Van onze politieke redactie)
HAAG Mr. B. W. Bies-
ïuvel is zijn formatiewerk van-
ag begonnen. De verwachting is,
t formateur Biesheuvel de rest
a deze week nodig heeft om enke-
zakelijke kwesties op te lossen, zo-
s competentiegeschillen tussen ver-
billende ministeries. Volgende
ek zal hij dan beginnen kandi-
at-ministers aan te zoeken.
Over de duur van de formatiepe-
de deed VVD-fractieleider mr. W.
Geertsema gisteravond de
- |eest optimistische voorspelling.
dacht, dat het kabinet-Biesheu-
op 3 of 5 juli rond zou zfjn. Mr.
•sheuvel zelf veronderstelde, dat
wel veertien dagen bezig zou
*101- dr. P. A. J. M. Steenkamp
;ft gistermiddag in zijn eindrap-
:t de Koningin namens de vijf
ctieleiders van KVP, ARP, CHU,
D en DS'70 in overweging gege-
mr. Biesheuvel als formateur
te wijzen. De Koningin heeft
ar onmiddellijk positief op gerea-
trd. Nog gisteravond ontving zij
Biesheuvel op Paleis Soestdijk.
HJ verzocht daarbij de AR-fractie-
ier een parlementair kabinet te
men "dat geacht mag worden te
unen op een meerderheid in de
ksvertegenwoordiging".
labinetsformateur mr. Biesheu-
is vanmorgen begonnen met een
emeen oriënterend gesprek met
nister-president P. J. S. de Jong
diens ministerie. Later sprak hij
de fractievoorzitters van de vijf
samenwerking in de nieuw te
men regering bereid zijnde par-
(Van onze politieke redactie)
DEN HAAG Als ,,vrij man" heeft prof. dr. P. A. J.
M. Steenkamp gisteren verklaard, dat hij twee klippen ziet
voor het op handen zijnde vijf-partijen-kabinet van KVP,
ARPCHU, VVD en DS'70. Als eerste noemde hij het ont
breken van een duidelijke afspraak in het regeerakkoord,
dat hij als informateur mede met de fractievoorzitters van
,,de vijf vorm heeft gegeven, over de financiering van
nieuwe overheidstaken.
Als tweede klip zag hij de in
gang zijnde ontwikkeling in de
KVP tot omvorming van die par
tij in een algemeen christelijke
volkspartij.
Prof. Steenkamp weer erop, dat
in het akkoord geen duidelijk cri
terium is aangegeven op grond waar
van besloten kan worden tot verho
ging van belastingen. „De vijf"
hebben afgesproken, dat eerst zal
worden nagegaan waar en hoeveel
op overheidsuitgaven kan worden
besnoeid alvorens belastingverhogin
gen worden overwogen. „Mijn fan
tasie en verstand zijn tekort gescho
ten om aan te kunnen geven wan
neer het moment van belastingver
hoging is aangebroken", zei de Eind-
hovense hoogleraar.
In dit verband vond prof. Steen
kamp, dat „alles afhangt van de
mensen die het akkoord uitvoeren".
Hij vond, dat zij moeten worden
„doortrokken" van de gezindheid
steeds de overheidsuitgaven te wil
len herwaarderen.
Schoten
Naar de mening van prof. Steen
kamp zou de omvorming van de
KNVP tot algemene christelijke par
tij in de loop van de kabinetsperio
de kunnen leiden tot „schoten voor
de boeg". In het bijzonder doelde hij
op de ARP, die volgens hem min
der geneigd is samen met de KVP in
zo'n algemene partij op te gaan dan
de CHU.
In een openhartig gesprek met
vertegenwoordigers van de pers ont-
Waar haalt Joop z'n energie
vandaan? Natuurlijk van Mars.
Want Mars maakt fit omdat
er zoveel goeds in zit.
Vollemelkchocolade voor 'n
topkonditie. Luchtige crème
voor uithoudingsvermogen.
Romige caramel voor nieuwe
energie.
BON VOOR EEN
JOOP-ZOETEMELK
STICKER
Formaat 9x18 cm. In kleur!
Stuur deze bon, duidelijk
ingevuld, met 1 Mars wikkel
een ongebruikte postzegel
van 25 cent (voor de
portikosten) naar Mars,
Postbus 61, Veghel.
N.B. En die sticker met de
foto van Joop Zoetemelk
krijgt u snel thuis!
Naam
Straat:.——
If
lU Plaats:
es#
geeft u
direkt
weer
energie!
Op een veiling bij de Londense
firma Christie is gisteren een ets.
getiteld "Ecce Homo", voor de re-
cordprys van 32.000 guineas (byna
290.000 gulden) in andere handen
overgegaan. De ets is eigendom ge
worden van een Londense kunsthan
delaar.
hulde prof. Steenkamp onmiddellijk
nadat hij de Koningin had laten
weten, dat er een basis was voor een
meerderheidskabinet. welke zijn
taktiek en strategie zijn geweest bij
zijn informatiewerk.
Nadat hij had vastgesteld,
dat slechts een meerderheidskabinet
was te vormen met KVP, ARP, CHU,
VVD en DS'70 en de financieel-eco-
nomische situatie van het land een
„snelle formatie" vereiste, ging hij
over tot de vorming van „de ge
spreksgroep van Steenkamp". Als in
formateur probeerde hij zoveel mo
gelijk in de huid te kruipen van
elk van zijn gesprekspartners. Hij
vond dat nodig om de „onderlinge
vertrouwenscrisis" te overwinnen en
om de sfeer „die bijzonder moeilijk
was" te verbeteren.
Vier
Prof. Steenkamp zei voorts, dat
hij in het begin de mogelijkheid
van een vier-partijen-kabinet steeds
voor ogen hield, d.w.z. een kabinet
van de drie christelijke partijen en
de VVD of DS'70, dat van een an
dere partij in het parlement de steun
zou verwerven.
Het was de bedoeling van de in
formateur een eventuele breuk dui
delijk aan te geven en ook uit te
laten komen wie de breuk veroor
zaakt zou hebben.
Prof. Steenkamp erkende, dat
hij bij de uitvoering van zijn stra
tegie een plan in acht fasen
tweemaal een misrekening had ge
maakt. De eerste betrof de mate
van openheid. Hij haad over het
hoofd gezien, dat hij zijn eerste
brief aan de fractieleiders niet
meteen kon publiceren, omdat deze
brief eerst in de vijf fracties be
sproken moest worden. Het gevolg
was, dat de brief „verminkt is over
gekomen". De tweede misrekening be
trof de vrijheid van handelen van
de fractieleiders. Steenkamp had er
geen rekening mee gehouden, dat de
fracties sterker dan ooit zouden
DEN HAAG De Postche
que en Girodienst oefent geen
enkele controle meer uit op
handtekeningen onder de blau
we giro-overschrijvingskaarten.
Evenmin werd er gelet op
handtekeningen onder de bestel
lingen, waarmee men hele boek
jes vol van die kaarten kan
krijgen. Ze worden zonder meer
verzonden en door de post in do
vaak nogal open flat-brieven-
boxen gegooid.
Dit staat in het nieuwe num
mer van "Koopkracht", het
consumenten-voorlichtingsblad
van de drie vakcentrales en en
kele consumentenorganisaties.
Daarin bevestigt directeur-ge
neraal H. Reinoud van de P.T.T.
de juistheid van de ontdekking,
die het blad bij een onderzoek
naar girooverschrijvingen
deed. Hij zegt dat er "tot een be
paald bedrag" niet wordt nage
gaan of de rekeninghouder, of
iemand anders de overschrij
ving deed. maar dat er hoogst
zelden sprake blijkt te zijn van
fraude.
Men laat bij de girodienst de
kaarten zomaar de computer Id
gaan, omdat navraag voor de re
keninghouders vertragend zou
werken. "Koopkracht" heeft
nagegaan dat men op die ma
nier in elk geval overschrijvin
gen tot 250 gulden zelfs helemaal
zonder handtekening laat pas
seren.
Het consumentenblad meent,
dat de P.T.T. dit openlijk aan 't
publiek had moeten laten weten,
zodat de rekeninghouders des
te beter op hun boekjes zouden
passen. Bovendien vindt het
dat het te ver gaat, dat de giro
dienst zo los omspringt met be
stellingen van nieuwe boekjes
met kaarten.
De directeur-generaal van de
P.T.T. heeft tegenover het blad
wel verklaard dat de girodienst
zich garant stelt voor eventuele
schade door fraude. Het blad
meent echter dat men "de kat
toch ook weer niet op het spek
moet binden". De P.T.T. laat
overigens in het midden, hoe
snel eventuele schade wordt
vergoed.
Op Huis ten Bosch bood in
formateur prof. Steenkamp gis
termiddag zijn eindrapport over
de kabinetsformatie aan Konin
gin Juliana aan. Prof. Steenkamp
komt lachend de trappen af. Zijn
taak is beëindigd.
meespelen. Hij gaf te verstaan, dat
eigenlijk alleen VVD-fractieleider
mr. Geertsema een ruime armslag
had by de onderhandelingen.
Aanvaardbaar
Prof. Steenkamp verweerde zich
heftig tegen aantijgingen als zou
hij het door hem gemaakte KVP-
programma hebben verloochend Hij
noemde het regeerakkoord „redelijk
en aanvaardbaar".
Hij herinnerde eraan, dat de frac
tieleider van DS'70, prof. dr. W.
Drees jr., tot viermaal toe in het
overleg heeft gezegd, dat „de gren
del van de belastingverhoging is".
Hij achtte, dat een winstpunt voor
de christelijke partijen.
Tegen zijn zin, hadden de chris
telijke partijen ook hün zin gekregen
bij de omroep. Steenkamp had liever,
mét Geertsema, een regeling gezien
die zou leiden tot een uitbouw van
de NOS ten koste van de omroepver
enigingen. De ex-informateur vond
het ook jammer, dat er geen af
spraak is gemaakt over de invoering
van een kiesdrempel. De „commissa
rissen algemeen belang" miste hij
in het akkoord. De successierechten
moeen naar zijn mening meer ver
hoogd worden, dan het akkoord aan
geeft.
UTRECHT De werkstaking, die
een aantal gevangenen in het
Utrechtse Huis van Bewaring giste
ren zou houden, is niet van de grond
gekomen. De staking had moeten
dienen als protest tegen het werk
dat in de gevangenis verricht moet
worden.
Het werk dat de gedetineerden
moeten doen, is ook volgens de di
recteur van het Huis van Bewaring
in Utrecht bepaald niet gericht op
terugkeer in de maatschappij. Het
bestaat onder andere uit het op
kaarten steken van wasknijpers, het
maken van rollen kastpapier en het
vouwen en plakken van folders. Met
de prestatietoeslag mee kunnen de
gevangenen hiermee een bedrag ver
dienen van maximaal f 1,75 per dag.
De staking ging dus niet door,
ondanks de acties van de onlangs
opgerichte ,3ond van Wetsovertre
ders" (BOWO), die de gedetineer
den een hart onder de riem wilde
steken.
Dr. Tom de Booy, wetenschappelijk
medewerker aan de Amsterdamse
universiteit, stak gistermorgen, toen
de gevangenen werden gelucht, met
een opblaasbaar rubberbootje de ge
vangenisgracht over. Hij gooide en
kele pakken met BOWO-stencils
over de muur. Vervolgens probeer
de dr. De Booy, die zelf Juist een bij
de maagdenhuisbezetting opgelopen
straf van vijftig dagen heeft opge
knapt, in contact te komen met één
van de gedetineerden, die inderdaad
na enige tijd terug riep.
De Booy vertelde gisteravond dat
hij uit zijn verblijf in het Huis van
Bewaring vooral de indruk overge
houden heeft dat in het systeem
de menselijke waardigheid in de ver
drukking komt.
„In het begin denk Je dat het wel
aardig is. Het eten is goed en er
zijn mogelijkheden voor ontspan
ning, maar na enige tijd krijg Je
een enorm gevoel van miskend wor
den. Voor mij is zakjesplakken nog
een ontspanning, maar als zakjes-
plakken de basis is waarop Je iets
moet ontwikkelen, is het een mis
kenning van de menselijke waar
digheid".
De staking is waarschijnlijk afge
sprongen op het feit, dat men bang
was dat er bepaalde vrijheden in de
recreatie-sfeer zouden verdwijnen als
de orde verstoord werd. Een aantal
gedetineerden heeft afgesproken dat
ze een petitie zal sturen aan de mi
nister van Justitie, waarin gevraagd
wordt om beter werk en een betere
beloning.
Geen ontvangst
Bangla Desj
DEN HAAG (ANP) De gister
avond op Schiphol aangekomen ver
tegenwoordigers van Bangla Desj,
Chowdury en Mannan, zullen niet
door de Nederlandse regering worden
ontvangen.
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken verklaart, dat de Nederlandse
regering slechts de regering van de
staat Pakistan erkent en alleen met
deze regering of met de regering
van India overleg kan plegen over
hulpverlening aan de Oostpaki-
staanse vluchtelingen.
De zich noemende staat Bangla
Desj wordt door Nederland niet er
kend. Zij kunnen uiteraard wel voor
allerlei inlichtingen terecht op de be
trokken regeringsbureaus.
Vanmiddag hebben de heren Chow
dury en Mannan wel een gesprek
met leden van de vaste commissie
voor Buitenlandse Zaken uit de
Tweede Kamer.
DELFT In Delft zijn de herin
neringen aan de 25-jarige winkel
bediende Hans K. nog vers. Vooral
de bewoners van de nieuwbouwwijk
Voorhof kunnen de martelende zes
weken na de moord op de 21-Jarige
Ada Lansbergen-Hölscher niet ver
geten. Recente moorden elders in
West-Nederland vervult hun hart
met dezelfde angst, die zes maan
den geleden hun dagelijks leven be
heerste. In de hoge flatgebouwen
worden voor het slapen gaan de
deuren weer stevig vergrendeld. Het
omkijken op de galerij, het gespan
nen luisteren naar verdachte gelui
den en de schrik bij het overgaan
van de bel, zijn het gedragspatroon
weer binnengeslopen. De griezelige
praktijken van Hans K. hebben te
diep gevreten aan de zenuwen van
deze Delftenaren.
Door
Paul van Beckum
Telefoontje
Komende vrijdag verschijnt Hans
K. voor zijn rechters. Psychiaters
hebben hem al ontoerekeningsvat
baar verklaard, hetgeen duidelijk
van invloed zal zyn op de gehele
procesvoering. Hans K. is het mid
delpunt van een misdaad-affaire,
waarvan de toedracht en het verloop
nog niet eerder in de criminele ge
schiedenis van Nederland zijn voor
gekomen.
Tweeënveertig dagen lang speelde
hij een luguber spel met dertig
ervaren rechercheurs, die pas na de
tweede poging tot wurging, deze
keer op de 21-Jarige Marijke van
Staaijeren, een volle nicht van de
moordenaar, tot arrestatie konden
overgaan. In de dramatische ont
wikkelingen van deze zaak speelde
Op vrijdag 27 november, drie da
gen nadat Ada Lansbergen was ver
moord, kreeg de redacteur Cor Vis
ser Hans K. 's morgens om acht uur
aan de lijn met de boodschap dat
de moord op Ada een vergissing was
en dat hij het gemunt had op de
één etage lager wonende echtgenote
van de Delftse rechercheur Van
S trien.
Dit gesprek en latere telefonische
contacten werden op de band opge
nomen en respectievelijk op 30 no
vember en 17 december voor de te
levisie ten gehore gebracht. Na de
eerste uitzending kwamen honderd
reacties binnen die geen wezenlijk
resultaat opleverden.
De meeste mensen hadden de vol
gens prof. Schouten van het insti
tuut voor perceptie-onderzoek te
Eindhoven, merkwaardig hoge
stem niet gehoord. Na de uitzen
ding op 17 december werden vier
honderd reacties genoteerd, waar
van twee misschien de oplossing
van de moord op een veel eerder
tijdstip zouden hebben opgeleverd.
Deze reacties waren afkomstig van
collega's van Hans K., die met hem
in de 'supermarkt van De Gruyter
hadden gewerkt, op honderd meter
afstand van de flat waarin de pas
twee maanden getrouwde Ada Lans
bergen woonde. Dat de stemherken-
ning van twee collega's uit de wijk
waar de tragedie speelde niet met
voorrang is gecontroleerd, heeft later
hier en daar terecht bevreemding ge
wekt. De arrestatie volgde pas op
woensdag 6 Januari, dank zij de per
soonsbeschrijving van Marijke van
Staaijeren en het vinden van de
Vrijdag aanstaande behandelt de Haagse recht
bank de zaak-Hans K., de man die een half jaar
geleden bekende de ..wurger van Delft" te zijn.
De rechters zullen zich buigen over een affaire
die in de Nederlandse criminele geschiedenis ge
rust uniek mag worden genoemd.
Nimmer gedroeg een moordenaar zich na het
plegen van zijn daad, zoals de man die op 25 no
vember 1970 de pasgetrouwde 21-jarige Ada Lans
bergen in haar flat door wurging doodde. Zelden
heeft een misdadiger zo lang gedurende zes
weken zoveel mensen in de greep van de angst
gehouden.
De moordenaar zorgde voor ongekende sensa
ties door zijn optreden in die zes weken die lagen
tussen zijn daad en zijn arrestatie. Zijn hande
lingen telefoontjes, brieven, nieuwe bedreigin
gen met moord en tenslotte een tweede poging
een vrouw te wurgen trokken tot buiten de
Nederlandse grenzen aandacht.
Deze reportage brengt in herinnering wat zich
een half jaar geleden in Delft afspeelde.
blauwe brommer van Hans K. in het
souterrain onder zijn flat.
Vriendelijk
De .Delftse wurger", zoals de la
biele maar door zijn omgeving als
uiterst correct en vriendelijk ge
kwalificeerde jongeman de crimi
nele geschiedenis in gaat, voerde
met redacteur Visser ook een ui
terst merkwaardige correspondentie,
waarbij hij gebruik maakte van sym
bolische tekens en curieus taalge
bruik. Hij ondertekende meestal met
„X" of „Vignet", hetgeen later is
uitgelegd als zucht naar sensatie,
interessant willen doen, Jongensboe
kenromantiek.
Wat was het motief van Hans K
Doel
was
roof
Tijdens de verhoren verklaarde
hij dat roof het doel was van zijn
bezoek aan Ada Lansbergen en dat
angst voor herkenning hem uiteinde
lijk tot het plegen van de wurg-
moord had gedreven. Het motief
roof vond kennelijk zijn oorzaak in
de diefstal van ruim driehonderd
gulden uit zijn woning, waarvan de
dader volgens hem niet snel genoeg
door de politie werd opgespoord.
De gestoorde Jongeman begon zich
na de inbraak vreemd te gedragen.
Met 'n gestolen kijker begluurde hfj
's avonds het gezinsleven van echt
paar Lansbergen, dat in een flat
gebouw woonde, recht tegenover zijn
eigen flat. Toen hij eenmaal zijn
gruwelijke daad had volbracht, zon
der dat daarna zijn echtgenote iets
van spanning of emotionaliteit in
zijn gedrag constateerde, kregen
zijn haat en weerzin tegen de poli
tie (al eerder was hij met haar in
aanraking geweest) gestalte in een
satanisch steekspel met de dertig re
chercheurs. die wanhopig zochten
naar enig houvast.
Naarmate meer publikatie in bin
nen- en buitenlandse kranten ver
scheen en de angst onder de be
volking steeds groter werd, voelde
Hans K. steeds meer het gewicht
van zijn persoon. Toch kon hij de
spanningen na de wurgmoord niet
aan. Het is niet uitgesloten, dat de
drang naar zelfvernietiging een be
langrijke rol in zijn bizarre gedra
gingen heeft gespeeld. Na zijn beken
tenis voelde hij zich duidelijk op
gelucht. bevrijd van een loodzware
last die zijn geestkracht had ge
sloopt.
Enkele dagen na zijn arrestatie
deed Hans K. in zijn cel op het
politiebureau in Deft een poging
tot zelfmoord. Het bericht wekte ver
bazing, geen mededogen. Het ver
moorden van een argeloze, Jonge
vrouw, het spelen met angstaanja
gende bedreigingen, het negeren van
smeekbeden om een einde te ma
ken aan de door hem verwekte hel
se spanningen hadden de Delftena
ren vervuld van bitterheid. Hans K.
Is een onmens, werd er gezegd. In
zfjn omgeving, praatte hij losjes met
de mensen mee over de moord en de
moordenaar. Tegenover een mede
cursist van de EHBO verklaarde hij
zelfs hoe men iemand zonder bloed
vergieten om zeep kon helpen.
Marijke van Staaijeren rilt nog
bij de gedachte aan de confronta
tie met de wurger. Zfj werd door hem
tussen de deur en de deurpost ge
kneld. Haar gegil probeerde Hans K.
te smoren door haar tong achter in
haar keel te drukke.i. „Ik huilde,
ik vocht voor mijn leven", vertelde
ze een journalist na de doorstane
ellende.
Was Hans K. ee.n kille bruut, een
meedogenloze misdadiger? Mensen
die hem goed kennen blijven vol
houden: naar leeftijd volwassen,
naar eigenschappen een eenzame
kinderlijke Jongeman. vriende
lijk. behulpzaam, maar soms een
beetje vreemd. Tijdens het proces zul
len de deskundigen misschien het
beeld vormen van de mens, die nu
nog vaag uit het beschikbare ma
teriaal naar voren komt. Zijn mi
lieu en gezinsachtergronden zijn ze
ker van invloed geweest op de vor
ming van zijn persoonlijkheid.
Gehecht
Hans K. werd geboren uit een
Duitse vrouw, die later in een zwak
zinnigengesticht overleed. Zijn va
der hertrouwde, maar Hans die bij
zonder was gehecht aan zijn moe
der, kon de vreemde vrouw onmo
gelijk aanvaarden. Hij raakte met
haar in conflict zoals hij later ook
ruzie kreeg met zijn schoonouders.
In de supermarkten waar hij als
winkelbediende ging werken, waren
de klanten vol lof over hem. Zij
schetsten hem als een vriendelijk,
behulpzaam, uiterst correct gekleed
Jongmens. Een werkgever die hem
een Jaar lang dagelijks meemaakte
herinnert zich een paar afwijkingen.
Hans kocht graag op afbetaling
zonder zijn schulden af te lossen.
Hij had een ongeremde fantasie, ge
droeg zich graag als een belangrijk
persoon of bleef soms dagen op zijn
bed liggen, versomberd, niet opge
wassen tegen ae problemen om hem
heen. Over eenvoudige zaken kon
hij zijn omgeving uren doorzagen.
Eenmaal werd hij verpleegd in een
psychiatrische inrichting, eenmaal
deed hij een poging tot zelfmoord
door het slikken van slaaptabletten.
Prof. Schouten noch bekenden
hebben aanvankelijk zijn stem her
kend. Geen wonder. Hans K. maak
te er een sport van vogelgeluidjes
en meisjesstemmen te imiteren. Hij
deed dat in de winkel en thuis. Wie
hem zo hoorde glimlachte Op de
band deed diezelfde stem de adem
van velen bevriezen. De stem van
een moordenaar.
