Washington Post publiceert
ook uit verboden document
SCHEUR IN OAE
SPANJE WIL
NOG STEEDS
DE SCEPTER
ZWAAIEN OVER
DE 'APENROTS'
Ihirurg
Rossem
verleden
VIMee man, méTi/eerTiO
DRUMS IN EEN PAKJE BEN
ik al in de wolken.
in vogelvlucht in vogelvlucht
ZATERDAG 19 JUNI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
Weer verzoek tot staken van publikatie van VS ministerie van Justitie
WASHINGTON (GPD) Gistermorgen is „The Washington
B 'ost" begonnen met de publikatie van het eerste „van een
erie" artikelen, blijkbaar eveneens ontleend aan de super-
eheime Pentagon-studie die door „The New York Times" de
[gelopen zondag voor het eerst in de openbaarheid werd ge-
racht.
De aflevering in The Post bestrijkt
'S\U episode die in The Times nog
(j let ter sprake kwam. Het ministerie
in Justitie heeft ook tegen The
ost een proces aanhariging gemaakt,
jarin de onmiddellijke stopzetting
0V! in de publikaties wordt geëist.
In overleg tussen de advocaten van
jk [he New York Times" en rechter
mo urray Gurfein in New York, maak -
de vertegenwoordigers van The
raj^lmes gebruik van het argument dat
The Post met de publikatie was
mifeonnen van stukken uit de studie
nog niet in The Times waren
chenen, een voortgezet publika-
•verbod voor The Times weinig zin
Q >er had. (The Post vermeldde niet
de documenten waar het de be-
hikking over had gekregen onder-
uitmaakten van het zogenaamde
ntagon-rapport)De rechter zou
ndaag beslissen of The Times de
blikatie van de serie waarvan er
nog toe drie verschenen voordat
een tijdelijk publikatie-verbod werd
tal igevaardigd, mag voortzetten of de-
bio|itief moet staken. In dit laatste
1 zal de vierde aflevering ver-
nen in de zondag-editie van het
H. L. Leffelaar
i de aflevering in "The Washing-
Post" wordt beschreven hoe pre-
Jent Eisenhower en diens minister
n Buitenlandse Zaken, John Fos-
n' Dulles, alles in het werk stelden,
tar tevergeefs, om te voorkomen
t de Geneefse conferentie van 1954
over de toekomst van Indo>
ia werd beschikt na de nederlaag
het Franse leger bij Dien Bien
ioe) zou instemmen met het voor-
1 om vrije verkiezingen in Viet-
iEIDEN In Etten-Leur .s op
|h jarige leeftijd overleden dok-
W. van Rossem, oud-chirurg
b i het Leids Sint Elisabethzieken-
s. De begrafenis is vandaag in
te geschied.
tokter Van Rossem is meer dan
Jhj( kwart eeuw aan het Leidse zie-
ihuis verbonden geweest, waar
zich leerde kennen als een kun-
jiji e chirurg en een vriendelijke en
erp ivoudige man. Twee jaar geleden
t bij m t de chirurgie opgehouden
ii q hij geneesheer-directeur kon
al rden van het Elisabeth-gasthuis.
verpleegtehuis voor bejaarden in
fa zijn studie en zijn specialisa-
ln het Academisch Ziekenhuis
in dokter Van Rossem in 1941 in
Elisabethziekenhuis, waar hij in
zijn artsjubileum vierde met 'n
feest en in 1966 in besloten
het feit, dat hij het zieken-
25 jaar diende.
nam te houden. Eisenhower en Dul
les waren ervan overtuigd dat zulke
verkiezingen in het voordeel van Ho
Chi Minh zouden uitvallen.
Het tumult rondom het geheime
rapport neemt nog dagelijks toe. Dit
zijn de nieuwste en belangrijkste fei
ten:
het nog niet gepubliceerde deel van
de studie bevat vermoedelijk de over
wegingen van de regering-Eisenhower
om al of niet over te gaan tot het
gebruik van kernwapens in Vietnam.
Funktionarissen van de toenmalige
regering hebben bekend gemaakt dat
president Nixon (toen vice-president)
een voorstander was van het gebruik
van strategische kernwapens, en van
het inzetten van Amerikaanse troe
pen om een Franse nederlaag te voor
komen.
funktionarissen die in de jaren
zestig verbonden waren aan de Ame
rikaanse ambassade in Saigon heb
ben verklaard dat het rapport zal uit
wijzen dat Washington bekend was
met de plannen om president Ngo
Dinh Diem af te zetten en dat er
niets werd ondernomen om de staats
greep te verydelen. Het enige wat de
toenmalige ambassadeur in Saigon,
Henry Cabot Lodge, zou hebben ge
daan was het ter beschikking stellen
van een vliegtuig waarmee president
Diem na zijn val naar het buitenland
zou kunnen ontkomen. Diem werd
tijdens de staatsgreep om het leven
gebracht.
9 Ambassadeur Cabot Lodge zou vol
gens dezelfde bronnen een voorstel
hebben afgewezen om de vermoorde
president Diem een officiële begra
fenis te geven.
President Johnson nam in som
mige belangrijke beslissingen alleen
enkele ingewijden in vertrouwen,
verzocht hen zelfs de Nationale Vei
ligheidsraad daar niet over in te
lichten. Met andere woorden, ook de
Nationale Veiligheidsraad werd door
Johnson gebruikt om het Amerikaan
se volk te misleiden.
McCloskey
Buiten "The New York Times" en
"The Washington Post", blijkt ook
Paul McCloskey, een republikeins lid
van het Huis van Afgevaardigden, in
het bezit te zijn van althans een deel
van de Pentagon-studie. McCloskey,
die onlangs een officiële campagne is
begonnen om de herbenoeming van
president Nixon als kandidaat van
zijn partij te blokkeren, zei dat hij
deze documenten had gekregen van
Daniel Ellsberg, die nu genoemd wordt
als degeen die The Times de studie
in handen speelde.
De aandacht in de Verenigde Sta
ten gaat nu uit naar Ellsberg. Hy
studeerde economie, werkte aan de
Pentagon-studie mee en was zowel
enige tyd in dienst van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken, als van
de Amerikaanse ambassade in Sai
gon. Hij is 40 jaar, getrouwd, en is
sinds woensdag uit zijn woning ver
dwenen, kort voordat zijn naam voor
het eerst in verband werd gebracht
met de studie. De Amerikaanse bin
nenlandse veiligheidsdienst (FBI)
stelt alles in het werk om hem op te
sporen. Maar is daar niet in geslaagd,
ofschoon hij gisteren een collega op
belde op het Massachusetts Institute
of Technology (waar hij nu aan ver
bonden is), om te zeggen dat er geen
reden tot ongerustheid diende te zijn
over zijn verdwijning.
Over houding t.o.v. Zuid-Afrika
BARCELONA De laatste ont
wikkeling in de onderhandelingen
tussen de EEG en Engeland heeft
Spanje ertoe gedwongen zich voor
te bereiden op een nieuwe situatie
in zijn buitenlandse politiek. Het
is immers wel duidelijk dat Londen
eerder deel zal uitmaken van het
verenigde Europa dan Spanje, dat
sinds de aanvrage van 1963 nog
steeds niet verder is gekomen dan
een handelsakkoord met de "zes".
Is het de Madrileense regering
werkelijk menens met haar verzeke
ringen dat zij naar een integratie
in Europa toewerkt, dan moet zij
andere maatregelen nemen in een
van de oudste en voornaamste „af
faires" van haar buitenlandse poli
tiek: Gibraltar.
Sinds de "apenrots" in augustus
1704 door de Britten werd veroverd
zogenaamd ten gunste van één van
de rivalen in de Spaanse successie
oorlog maar in werkelijkheid voor
eigen gebruik, hebben de Spanjaar
den onderhandeld, gevochten, ge
smeekt en gedreigd om dit stuk
van hun grondgebied terug te krij
gen. Alles tevergeefs. In de laatste
jaren bracht zelfs de opoffering van
enkele Spaanse kolonies (Guinea,
Ifni) om de landen van de "derde
wereld" voor de "dekolonisatie"
van Gibraltar te spannen niet meer
dan een morele overwinningde Al
gemene Vergadering van de Ver
enigde Naties beval Londen de rots
te dekoloniseren en Londen lapte 't
bevel aan zijn laars. Tenslotte ging
Madrid over tot een "uithonge-
rlngspolitiek" tegenover Gibraltar,
dat volkomen werd geïsoleerd, en
tot een "koude oorlog" tegen de
Engelse regering.
Door
Robbert
Bosschardt
ADDIS ABEBA (AFP, AP, Reuter) De delegaties van Ivoorkust en
Gabon hebben de ministersconferentie van de Organisatie van Afrikaanse
eenheid in Addis Abeba verlaten. De reden van hun vertrek is een diep
gaand meningsverschil over de vraag of de kwestie van een dialoog met
Zuid-Afrika op de conferentie moet worden besproken.
De verzoeningspogingen donderdag,
van de Ethiopische keizer Haile Se
lassie en gistermorgen nog van de
voorzitter van de 17de ministerraad,!
de Soedanees Faroek Aboe Eisa, heb-1
ben kennelijk gefaald.
„We kunnen niet het dictaat van
bepaalde staten aanvaarden en daar
om verlaten we de Organisatie van
Afrikaanse Eenheid. We vragen de
andere staten daaruit hun conse
quenties te trekken", zo verklaarde
de minister van Buitenlandse Zaken
van Ivoorkust, Assoean-Usher (op de
foto in het midden). Na het vertrek
I van Ivoorkust en Gabon besloten de
delegaties van Dahomey, Opper-Volta
en Togo niet deel te nemen aan de
ADVERTENTIE
discussies over de dialoog met Zuid-
Afrika. Ze zullen zich niet terug trek
ken uit de overige werkzaamheden
van de ministerraad.
Assoean-Usher zei verder dat de
president van Ivoorkust, Houphouet-
Boigny, zich het recht voorbehoudt
zijn standpunt uiteen te zetten en
te bespreken op het niveau van
staatshoofden. De staatshoofden van
de Afrikaanse landen komen maan
dag in Addis Abeba bijeen.
President Julius Nyerere van Tan-
zanië zal daar maandag echter niet
aanwezig zijn. In een in Dar es Sa
laam uitgegeven regeringsverklaring
wordt gezegd dat de Tanzaniaanse
delegatie naar Addis Abeba zal wor
den geleid door de tweede vice-pre
sident Rasjidid Kawawa. Het is wel
waarschijnlijk dat het besluit van
Nyerere iets met deze kwestie van
doen heeft.
Nyerere is een vurig tegenstander
van een dialoog met Zuid-Afrika. Hij
staat op het standpunt dat Zuid-
Afrika eerst maar eens bereidheid
moet tonen de apartheidspolitiek op
te geven.
Waarnemers zijn van mening dat
nu de organisatie van Afrikaanse
Eenheid een kritieke fase van haar
bestaan is ingegaan. De Zuidafri-
kaanse premier Vorster is er met zyn
aanbod van dialoog, hulp en handel
in geslaagd diepe kloven te maken
tussen de 41 OAE-landen en waar
schijnlijk beter dan hij in zyn wildste
dromen had durven hopen, becom-
mentariseert de Amerikaanse New
York Times.
Sinds deze maand vaart Madrid
plotseling een geheel andere koers.
Twee Engelse onder-ministers
brachten "privé-bezoeken" aan de
Spaanse hoofdstad, kompleet met
geheimzinnige besprekingen in het
ministerie van Buitenlandse Za
ken. Midden juni kwam men al 'n
stapje hoger en bood Madrid de
Britse minister van Transport een
officiële ontvangst aan, terwijl een
Spaanse marineschip een beleefd
heidsbezoek aan Portsmouth bracht
Verder gaat generaal Diez Alegria
chef van Spanje's generale staf
en na Franco de militair met het
meeste aanzien in het land, een le
zing geven in een centrum van het
Britse ministerie van Buitenlandse
Zaken. En tenslotte nodigde Ko
ningin Elizabeth de opvolger van
generaal Franco en toekomstig Ko
ning van Spanje, Prins Juan Car-
In de lente en voorzomer van
het jaar 1945 woedde in de Grote
Oceaan een verschrikkelijke strijd
tussen Amerika en Japan om het
bezit van het „voorportaal" van
het Rijk van de Rijzende maar
toen ondergaande Zon. Na de
bloedige verovering van Iwosjima,
het hoofdeiland van de Boninei-
landen op 1200 kilometer ten zui
den Tokio, waagden de Amerika
nen de stap naar Okinawa in de
Rioe-Kioe-archipel, op slechts zes
honderd kilometer van het vijan
delijk grondgebied gelegen. Hon
derdduizend Japanse en twaalfdui
zend Amerikaanse soldaten verlo
ren bij deze gigantische worsteling
het leven, maar daarmee hadden
de mannen van MacArthur dan
ook op korte afstand van Japan
een voortreffelijke zee- en lucht
machtbasis voor rechtstreekse aan
vallen gekregen. Na beëindiging van
de oorlog in het Verre Oosten
maakten de Amerikanen Okinawa
tot een formidabel arsenaal, dat
zowel in de strijd om Korea als in
die om Vietnam een belangrijke rol
heeft gespeeld. In het besef, dat
dit eiland van enorme strategi
sche betekenis is. hebben de Ja
panners voortdurend gestreefd naar
terugkeer van dit stuk grond onder
gezag van Tokio. Een kleine tien
jaar geleden verleende president
Kennedy het eiland een zekere ma
te van zelfbestuur: er kwam een
Amerikaanse hoge commissaris
voor de' uitoefening van het be
stuur, maar reeds zeven Jaar later,
in 1969. kwamen president Nixon
en de Japanse premier Sato over
een dat Okinawa weer Japans bezit
zou worden. Eergisteren hebben
hun resp. ministers van Buiten
landse Zaken in Washington en
Tokio de akte van overdracht ge
tekend, zonder dat er overigens een
nauwkeurige datum werd afgespro
ken. Maar dit is slechts een kwes
tie van korte duur. De Amerikaanse
regering, die op goede voet staat
met de Japanse regering, wil pre
mier Sato graag het genoegen doen,
dat Okinawa nog voor de komende
verkiezingen voor de Japanse Se
naat officieel weer onder het be
stuur van Tokio valt. Een klein deel
van de Japanse bevolking heeft
zich ontevreden betoond over het
nu ondertekende akkoord, omdat
het aantal Amerikaanse bases op
Okinawa in feite niet wordt ver
minderd, de financiële vergoeding
van Washington voor het gebruik
van bases ontoereikend wordt ge
acht en vooral omdat de garantie
voor verwijdering van Amerikaanse
kernwapens van het eiland als te
vaag beschouwd wordt. Niettemin is
het teruggeven van Okinawa een
typerend verschijnsel voor de poli
tiek van de huidige Amerikaanse
regering. President Nixon heeft in
beginsel afgezien van het stand
punt, dat zijn land „de politie
agent van de gehele wereld" moet
zijn. Zonder in een gevaarlijk iso
lationisme te vervallen meent pre
sident Nixon, dat het langzamer
hand tijd wordt, dat de Aziati
sche mogendheid Japan, die eco
nomisch al zulke uitzonderlij
ke prestaties heeft geleverd, ook
militair een zwaardere last op de
schouders dient te nemen. Op de
achtergrond staat daarbij het in
1960 gesloten veiligheidsverdrag,
dat vorig Jaar voor onbepaalde tijd
verlengd is en waarin een aanval
op Japans grondgebied als aantas
ting van Amerika wordt beschouwd.
Om die reden blijft Washington op
Japans gebied, zoals Okinawa,
over bases beschikken. Toch is er
een duidelijke verschuiving merk
baar: Japans militaire begroting
Niet onbegrijpelijk is, dat deze ont
wikkeling van de Japanse macht, zo
wel economisch als militair, in om
ringende landen als Rood-China,
enigszins argwanend wordt gadege
slagen. De herinnering aan het be
trekkelijk recente verleden speelt
ginds evenzeer een rol als in West-
Europa ten aanzien van Duitsland
Toch zijn er enige geruststellende
factoren, die een klakkeloze herha
ling van de Japanse militaire
machtsexplosie in de Tweede Wereld
oorlog vooralsnog niet waarschijn
lijk maken. Daartoe behoort in de
eerste plaats het feit, dat Japan in
zijn naaste omgeving rekening moet
houden met twee nieuwe machten:
de steeds sterkere landmogendheid
China en de eveneens sterk groeien
de zeemacht van de Sowjet-Unoe. Dit
wat de externe verhoudingen in oos
telijk Azië betreft. Daarbij komt nog
'n factor: Japan beschikt namelijk
niet of nauwelijks over grondstoffen.
Om die te betrekken is Tokio aan
gewezen op buitenlandse leveran
ciers. Maar aanvoerwegen over zee
moeten beschermd worden. Volgens
vlootdeskundigen zou Japan ech
ter. zelfs al zou het over een mach
tige vloot van door atoomkracht ge
dreven en met atoomwapens voor
ziene schepen beschikken (Waar
van voorlopig geen sprake is), niet
in staat zijn die handelswegen
over zee in voldoende mate te sau
veren. Conclusie: het grondstofarme
Japan kan zijn kolossaal gegroei
de nijverheid alleen blijven bevoor
raden door het bevorderen van een
goede verstandhouding met de be
langrijke buurlanden. Dat Rood-
China daarbij een belangrijke rol
speelt, ligt voor de hand. Hier nu
doet zioh een merkwaardig verschijn
sel voor. Terwijl Japan immers ter
dege inziet, dat China een fantasti
sche markt is voor de afzet van zijn
industriële produkten. dient het an
derzijds, om in het bezit van grond
stoffen te komen, goede maatjes te
zijn met de Russen, die in Siberië
over indrukwekkende bodemschat
ten beschikken. En aangezien de
verstandhouding tussen Peking en
Moskou niet overloopt van vriende
lijkheid, moet Tokio op het dunne
koord van de handelsdiplomatie pro
beren met beide machten bevriend
te blijven. Alsof dat nog niet vol
doende is, moet Japan ook rekening
houden met de Amerikanen, die,
net als de Japanners, als volleer
de zakenlieden begrepen hebben,
dat de Chinese markt allerminst
te verwaarlozen is, om het nog maar
voorzichtig uit te drukken. Naar het
schijnt is er een stille wedren tus
sen Amerikanen en Japanners gaan
de om als eersten de Chinese markt
open te leggen. Amerika's ping
pong (als men wil: "ping-ping"
-) diplomatie heeft in Tokio dan
ook niet zonder reden de mening
doen postvatten, dat de Japanse za
kenlieden op het vasteland van Azie
terdege met de wedijver van de
Amerikaanse handelsrivalen rekie-
ning dienen te houden. Voor Ja
pan, dat zich wellicht een monopo
lie-positie had gedroomd, geen pret
tige gewaarwording. Maar zaken
aijn zaken en Amerika moge na de
Tweede Wereldoorlog de verslagen
Japanners royaal de helpende hand
hebben gereikt, nu het om waar
schijnlijk aanzienlijke belangen gaat
is Washington weinig bereid de Ja
panse concurrenten de vrije hand
te laten. Hoe dit zij, dit alles toont
aan, dat er zeker niet van een over
wegende machtspositie van Tokio in
Oostelijk Azië gesproken kan wor
den. Rl.
los met zijn echtgenote Prinses So
fia uit voor het verjaardagsfeest
van de Hertog van Edinburg. Het
is duidelijk dat er van de "koude
oorlog" weinig meer overgebleven
is. Maar dat wil bepaald niet zeg
gen dat Spanje heeft afgezien van
haar eis van teruggave van Gibral
tar. Het lijkt eerder dat men aan
de vooravond van nieuwe onderhan-
delingen staat, waarbij de weg tus
sen Madrid en Londen wel eens over
Brussel zou kunnen lopen. Mis
schien kan de EEG uitkomst bie
den waar de Verenigde Naties heb
ben gefaald.
Een feit is in elk geval dat de
Spaanse ambassadeur bij de EEG,
senor Ullastres, reeds aan het be
gin van dit jaar de voorzitter van
de ministerraad van de EEG offi
cieel heeft herinnerd aan de kwes
tie Gibraltar met het oog op de on
derhandelingen met Engeland. Niet
dat Madrid zich er illusies over
maakt dat Brussel de kastanjes uit
het vuur zal halen, maar het be
langrijkste is dat de zaak zodoen
de aanhangig is gemaakt en altijd
later weer opgenomen kan worden.
Spanje kan de meeste steun ver
wachten van Parijs. Onder de vele
redenen van generaal De Gaulle om
Engeland wegens een non-Euro-
pese" mentaliteit" te veroordelen,
en zijn veto-grendel op de Brusselse
deur te gooien, rekende hij ook de
affaire-Gibraltar. Zijn opvolger en
leerling Pompidou heeft soortgelij
ke redenen om Spanje's aanspra
ken tegenover Londen te ondersteu
nen. Ten eerste zoekt hij een te
genwicht tegen de gevolgen van de
eenzijdige EEG-uitbreiding naar 't
noorden, om zo te verhinderen dat
het zwaartepunt van het Verenigd
Europa te ver van het Elysée zou
komen te liggen. Het lidmaatschap
van Spanje zou hierin wel voldoen.
Ten tweede is de Britse heerschap
pij over Gibraltar, dat wil zeggen
over de strategische verbinding van
de Atlantische Oceaan met de Mid
dellandse Zee, een onwelkome ri
vaal voor de politieke ambities van
Parijs langs de zuidelijke flank
van Europa. Het zou niemand dus
verbazen als president Pompidou
zowel de toetreding van Spanje tot
de EEG als de ontmanteling van
de marinebasis op Gibraltar zou be
gunstigen.
Generaal Franco's regering had tij
dens de laatste officiële onderhan
delingen met Londen over Gibraltar
het aanbod gedaan om het Spaan
se aanzien te redden door eenvou
dig de Spaanse vlag over de "apen
rots" te hijsen en verder alles bij
het oude te laten. Dit is echter vol
gens de gematigde, Europees-den
kende oppositie in Madrid evenmin
de gewenste oplossing. De groep
christen-democraten van ex-minis-
ter Ruiz Gimenez publiceerde de
zer dagen een diepgaande studie,
over Spanjes buitenlandse politiek
en stelde daarin vast, dat Madrid
geheel andere wegen moet inslaan
wil zij niet een vijfde wiel aan de
Europese wagen worden. De huidi
ge positie van Madrid binnen het.
Westerse blok wordt bepaald door
het verdrag met Washington, dat
indertijd werd afgesloten wegens
de strategische waarde van Ame
rikaanse vloot- en luchtmachtbases
in Spanje. Dat grondbeginsel is in
onze tijd van intercontinentale ra
ketten met meervoudige atoomkop
pen danig veranderd. Niettemin
blijft Spanje strategisch belangrijk
om dezelfde reden waarom de
Dardanellen en het Suezkanaal,
sleutelpunten zijn in de geo-poli-
tlek van het Middellandse-zeebek-
ken. Daarom stelt genoemde groep
zich op het standpunt, dat Spanje
de controle over de westelijke uit
gang van de Middellandse Zee moet
herwinnen door de ontmanteling
van de Britse basis op Gibraltar.
Alleen door zelf de strategie van
dit sleutelpunt te beheersen, kan
Spanje een politieke positie binnen
Europa krijgen die zichzelf recht
vaardigt. Maar dit is natuurlijk ver
re-toekokomstmuziek.
Tenslotte ontbreekt het evenmin
aan Spanjaarden die de toekomst
donker inzien, speciaal wat Gibral
tar betreft, nu de toetreding van
Engeland tot de EEG voor de deur
staat. Een recent artikel in een
krant van de "apenrots", waarin
Gibraltar zich al voorstelde in de
rol van bemiddelaar tussen Spanje
en de EEG, lokte bittere commenta
ren uit in Madrid. De invloedrijke
r.k. krant "Ya" kwam zelfs met de
sensationele koptitel: 'Internatio
nale chantage met Gibraltar", en
verzekerde dat Engeland en z'n on
derdanen in Gibraltar de Spanjaar
den bedreigen met een veto van
Londen in toekomstige onderhan
delingen tussen Madrid en Brussel,
als zij de "apenrots" niet met rust
zouden laten. Of de EEG wil of niet
zij zal zich moeten uitspreken over
deze affaire.
