olens nationalisme gloeit
Iteeds hartstochtelijker
f
Vliegen!
We nemen ze
niet langer
van
springen
cholera
slachtoffers
India bij
in
ïeuwe koers onder Gierek (IV)
J
e's
-widen
donder
~erig
VAPONA Strip
destrip
waarvan u weet
dat-iegoedis
Snel groeiend
onderwijs in
Zuid-Afrika
léDAG 8 JUNI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
i onze correspondent)
(GPD) Als over een
in Italië de zomerse hit
st staan de toeristen bU
...se trek naar de zee voor
^na: als ze niet met zere
raaglijke jeuk of keelont-
gin september weer naar
terugkeren, moeten ze te-
heel goed weten waar ze
Strand en zee raken na-
rervuild door de afvalpro-
het steeds moeilijker
plekje te vinden waar
kinderen niet van onder
>nder de stookolie komen
an zjjn er nog al die ge-
e afvalstoffen die men
laar die op het gestel be
at te positieve uitwerking
anse kranten zijn al weer
arlykse klaagzang over de
langs de kust begonnen,
het nog niet eens over
ken van eerste hulp bij
of van toezicht op het
traite stranden: dat komt
ls de eerste slachtoffers
zy'n. Nu gaat het nog al-
imnftver die plaatsen langs de
het water werkelijk zo
I je er nauwelijks in kunt
h. De kust bij Rome staat
bp de lijst van zeer ver-
itsen. De oorzaak hier is
de uitwatering van de
van Napels tot de kusten
en Capri wordt geteisterd
wal van de schepen. Het-
t voor de kust ten oosten
ten van Genua. De buurt
jecchia een vakantie-
Ie Romeinen en de la-
Venetië worden voor het
|el door de industrie be-
ziohtbare probleem en
niddellijk ingrijpendste is
jieresidu. Niet alleen de
ten de viezigheid over-
fritstaat als de laadruimen
reinigd, ook passagiers-
len er een gewoonte van
()irs op zee schoon te ma-
I vuiligheid overboord te
uitstaan er soms drie of
pikzwarte stroken op
waarvoor geen moeder
ren meer kan waarschu-
>besturen
uitroepen dat er niets
de hand is heeft de
Wetenschappelijke Raad
dezer dagen weer
loekje open gedaan over
kheid en is tot alarme-
jsie gekomen. Een directe
lor het probleem is alleen
rg de vakantieplek uit te
zou een soort miniatuur-
11 een oplossing zijn.
huismoeders zouden
na aankomst
nig gemanipuleer met een
al kunnen vaststellen
iet gevaar is dat de kin-
(t zilte nat zullen lopen.
(Van onze correspondente)
WENEN (GPD) De „hot pants", die men op de dansvloer
van „Europejski" kan bewonderen, zijn korter dan die in We
nen of Amsterdam. En de draagsters zijn zeker niet minder
knap en charmant dan hun materieel heel wat minder bedeelde
zusters in het Westen. Als men het geheim van Warschau's
wedergeboorte probeert te doorgronden, dan blijkt het te zijn
verborgen in het temperament van de Poolse vrouwen. Met
haar blote handen hebben ze in 1945 toen hun mannen dood
of verdreven waren het puin opgeruimd van de stad, die
voor 85 procent was vernield en waarvan volgens Hitier alleen
een „geografisch begrip" had moeten overblijven. Van de 1.3
miljoen vooroorloge bewoners zijn er 800.000 omgekomen. De
rest was gevlucht. In de lente van 1945 was er geen levende ziel
meer over in de stad aan Vistula oftewel Weichsel.
bewonderen. Ze werken zes dagen
per week, ze leven met twee volwas
senen op één kamer, ze moeten voor
alles wat naar luxe zweemt en
een varkenslapje ls al een grote
weelde in de rij staan en ze ver
dienen gemiddeld 2400 zloty per
maand. Ook een arts of een leraar
komen daar niet boven uit. Dat is
net genoeg voor wonen en eten. Wie
meer wil werkt 's avonds en 's zon
dags in een tweede baan. Wie eisen
stelt aan het leven, begeeft zich in
het ondoorgrondelijk maar heus
niet altijd illegale labyrint van de
deviezenhandel (de zloty telt zes
verschillende koersen)
Geen Pool geeft zich ooit gewon
nen. Naar buiten mogen ze apatisch
schijnen en voor politieke illusies
zijn ze zeer zeker immuun gewor
den, maar in de persoonlijke om
gang compenseren ze hun zorgen en
angsten met vlijmscherpe humor en
esprit. De gast uit het Westen wordt
onthaald met een hartverwarmende
gulheid, die de benepen huisvesting
en de karige inrichting doet verge
ten. De vrouwen kleden zich en ma
ken zich op met zo'n raffinement,
dat de chronische uitputting van
een dubbel leven huishouden en
beroep niet zichtbaar is. De stu
denten, door de oude Gomoelka-
groep in het verdomhoekje gedreven,
bijten zich vast in hun hobby's: mu
ziek, sport en verzamelingen, en den
ken niet aan wat op ze toekomt:
geen woning als ze willen trouwen,
geen baan met een navenant salaris
als ze klaar zijn.
2ii:
Rekensommetje
„Het argument voor wat toen een
bovenmenselijke taak leek: de we
deropbouw van Warschau, was in
werkelijkheid niet meer dan een
klein rekensommetje", aldus een
woordvoerder van het stadscomité.
„Om op een andere plaats een nieu
we hoofdstad te bouwen was het uit
geputte Polen nog duurder gekomen.
Hier hadden we althans een onder
gronds net van water-, gas- en elek
triciteitsleidingen. Aan het eind van
de oorlog lagen de plannen voor de
wederopbouw al gereed. En we had
den ervaring. Ook in de 17-de eeuw,
na de oorlog met Zweden, was War
schau al eens van de landkaart ge
veegd".
Door
An Salomonson
Thans wonen in deze stad weer
meer dan een miljoen mensen. De
kolossale woonwijken onderscheiden
zich in haar moderne vormgeving,
met de bloeiende gazons ertussen,
maar ook in haar anonimiteit in niets
van die in het Westen. Alleen de tal
loze herdenkingsstenen aan gevels en
op pleinen herinneren nog aan de
barbaarse excessen van het jongste
verleden. Men zal er geen vinden
waar de bloemen, grote kransen
naast kleine kinder boeketjes, al zijn
verwelkt. Maar aan de vitaliteit van
het grote-stadsleven met het verkeer
en de onafgebroken mensenstroom
schijnen zulke gruwelplekken geen
afbreuk meer te doen.
Om de sfeer en de charme van
het vooroorlogs Warschau terug te
vinden, moet men zyn toevlucht ne
men tot de oude stad. Meer dan dui
zend patriciërshuizen, kerken en pa
leizen zijn daar tot op de laatste
steen getrouw volgens de tekeningen
van Canaletto, de hofschilder van de
laatste koning, uit het stof herrezen.
Op het Rynek, een oud marktplein
van volmaakte vierkante harmonie,
waant men zich drie eeuwen te
rug in de geschiedenis. In de rijk
versierde gevels met de kunstig be
werkte uithangborden spiegelen zich
de trots en het vakmanschap van
rijke koopmansgeslachten. Achter
de binnenpleintjes ziet men de rivier
blinken in de voorjaarszon, smalle
paadjes leiden naar de bloeiende ui
terwaarden in de diepte.
Levenskracht
Hier vinden de Warschauers hun
vrienden, hier komt de Jeugd flane
ren, hier ziet men in café's en op de
terrasjes hoe dit volk de grauwe mo
notonie van zijn dagen ontvlucht voor
een afspraakje, een glas koffie en
een filosofische discussie. Men kan
in de ontmoeting met deze mensen
niet anders dan hun levenskracht
Scepticisme
Dat is een van de grootste proble
men, waarmee Gierek zich gecon
fronteerd ziet. In het zojuist begon
nen vijfjarenplan worden twee mil
joen jonge Polen volwassen, het re
sultaat van de geboortegolf van na
de oorlog. De economie kan dat on
mogelijk opvangen. De jonge men
sen reageren daarop met een mate
rialistische a-politieke instelling, niet
cynisch, maar zeer sceptisch. Ze we
ten uit welke hoek de wind waait.
Op school vraagt de leraar: welke
volken zijn onze vrienden? Antwoord
Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Bul
garije en Roemenië. En de Sowjet-
Unie dan?, vraagt de leraar. Ant
woord: die zijn geen vrienden, maar
broeders. Alle catastrofes, waarmee
dit volk zo rijkelijk is bedeeld, laten
het Poolse nationalisme steeds harts
tochtelijker gloeien. Zo ook het bloe
dige drama van december. De haat
tegen de Russen is niet minder fel
dan dertig jaar geleden de haat te
gen de Duitsers. Niets heeft Giereks
populariteit beter gediend dan zijn
belofte, het koninklijke slot aan het
Zomkowy-plein in oude pracht
Cultuurpaleis in War
schau, in naargeestige suikerbak
ker sstijl, dat Stalin het Poolse
volk cadeau gaf.
zen. Geen van de Polen die we spra
ken. die niet lyrisch werd bij de ge
dachte dat ook deze foeniks uit de as
zou herrijzen. De tentoonstelling in
het kunsthistorisch museum met uit
het slot geredde fragmenten (gobe
lins, beelden, mozaïeken) is dagelijks
doen herrijzen. Het slot is voor de uitverkocht. Waar het allemaal van
Polen een symbool van hun natio- j betaald moet worden in een land,
nale continuïteit. Op 17 september dat zonder Russische roebels dicht bij
1939 is een deel ervan verbrand on- j de hongerdood zou zijn, zo'n vraag in
der de hagel van de Duitse brand- teresseert niemand. Behalve die ene
bommen. In december 1944, twee
maanden nadat de opstand van War
schau was neergeslagen, liet Hitier
het resterende deel in de lucht vlie
gen. Van de schitterende inrichting,
konden slechts details worden gered.
De ruïne is de laatste open wond in
de stad.
Tacticus
Pool. wie de zaak als kunsthistori
cus misschien nog om andere rede
nen aan het hart ging dan uit zuiver
patriottisme. „We hebben nog niet
eens het geld om in onze historische
steden behoorlijke hotels neer te zet
ten en het Westerse toerisme op gang
te krijgen" zei hij. „Er is geen geld
om in onze industrieën het machine
park uit de vorige eeuw te vernieu-
Gomoelka was er altijd tegen het j wen. De lucht boven Polen wordt
slot weer op te bouwen omdat het door 12 miljoen ton stof en 5 mil-
teveel zou kosten. De tacticus Gie- I joen ton giftig gas vervuild zonder
rek heeft anders gerekend! In het j dat er en onze pers geeft dat toe
buitenland onder de Poolse emigran- j filters worden aangeschaft. Onze
ten zijn al miljoenen bedragen geof- varkens moeten we exporteren we-
ferd voor de restauratie. Voor de gens de deviezen en zelf zien we maar
regering is dat een mooi extraatje j twee keer per week vlees op tafel,
aan dringend nodige Westerse devie- In die omstandigheden is de weder-
ADVERTENTIE
't Moet maar eens
uitzijn metal die
vliegen, die overal
op zitten. En dan
's avonds ook nog
die muggen. Het is
de allerhoogste tijd
voor een VAPONA
Strip. Dan bent u
zeker van een zomer
zonder vliegen en
muggen. Hoe u de
VAPONA Strip moet
gebruiken staat
precies op de
verpakking.
opbouw van het slot, die miljarden
zal verkwisten, meer dan een politiek
knaleffect: het is een staaltje van
nationale hoogmoed, waartoe alleen,
de Polen in staat zijn."
Eén blik
In het „Cultuurpaleis", dat het
Russische volk Warschau in de ja
ren vijftig cadeau heeft gege
ven, brengt de lift de bezoeker in de
recordtijd van 30 seconden 30 etages
naar boven. Het uitzicht vanachter
de balustrades is adembenemend
mooi, niet alleen omdat dit volgens
de Polen zelf de enige plaats in
Warschau is waar men deze stalinis
tische suikertaart niet kan zien. maar
vooral omdat men met één blik de
hele stad met de Weichsel en het
wijde groene Polen eromheen kan
omvatten. Is het werkelijk blinde
hoogmoed, die dit bezeten volk tot
van zijn verleden opzweept? Of is
KAAPSTAD (SAP) In de pe
riode van tien jaar republiek, die
Zuid-Afrika op 31 mei Ji. achter de
rug had, is niet alleen de materiële
toestand van het land met sprongen
vooruitgegaan, maar ook bijv. het on
derwijs, aldus premier Vorster in een
toespraak ter gelegenheid van de
herdenking. Er gaan thans 866.900
blanke kinderen naar school: 150.000
meer dan in 1960; er zijn 550000
kleurling-kinderen gemengd-bloedi-
het een begenadigde fantasie, die gen) op school, 210.000 meer dan tien
de Polen door eeuwen tragiek heen jaar geleden. Voor de Indiërs zijn
geholpen heeft ln leven te blijven, die de cijfers 163.000 kinderen nu tegen
de mensheid het werk van een Ma- 108.000 in 1960. De grootste vooruit-
rie Curie, een Frederic Chopin heeft
geschonken en is het alleen dankzij
die Poolse fantasie, dat een van Eu
ropa's oudste en kostbaarste cultuur
centra op het noodlot kon worden
terugveroverd?
gang is geboekt bij het onderwijs
voor Bantoe-kinderen: thans 2.700 000
d.w.z. 1.340.000 meer dan in 1960. De
totale stijging van het aantal school
gaande kinderen in tien Jaar tijd be
draagt derhalve 70%.
(Van onze correspondent)
Engeland is thans echter uitgeput,
j Pas over twee weken kan er een
LONDEN (GPD) De Britten nieuwe zending volgen. Bovendien
zijn bezig hun hulpbronnen te orga- heeft de regering met behulp van
niseren om het leven te redden van RAF-transportvliegtuigen 'n lucht-
de door cholera en ondervoeding in brug tussen Engeiand en West-Ben
massa stervende vluchtelingen
Oost-Pakistan.
De Britse regering heeft één mil
joen pond (8Mr miljoen gulden) via
de Verenigde Naties voor hulpverle
ning beschikbaar gesteld. Het is wel
iswaar de vraag of deze snel genoeg
in actie zullen komen, maar zoals
Alec Douglas Home de Britse mi
nister van Buitenlandse Zaken
gisteravond zei, een operatie op een
dergelijke schaal kan alleen door de
Verenigde Naties zij het natuur
lijk met medewerking van particu
liere organisaties worden uitge
voerd.
De Britse regering zal verder
eveneens de Wereld Voedsel-organi-
satie met één miljoen pond steunen.
Men houdt verdere bedragen in pet
to in geval de Verenigde Naties meer
jeld nodig hebben.
□e Britse regering wil niet dat er
ioor geldgebrek vertraging optreedt
3n zendt ook twee miljoen ampul-
en met cholera-vaccine, injectie-
ipuiten en medicijnen naar 't cho-
?ragebied.
De voorraad cholera-vaccine in
Een van de ontelbare drama-
.sche tonelen onder de Oostpa-
:istaanse vluchtelingen in West-
Bengalen (India): een zieke moe
der met haar kindje voor een
bamboehut. De vrouw valt de el
lende van het gezicht af te lezen.
galen geopend waarmee het mate
riaal van de vrijwillige hulporgani
saties naar de vluchtelingenkampen
zal worden vervoerd. Er worden o.m.
een mobiel ziekenhuis, tenten, de
kens en medische instrumenten o-
vergevlogen en ook de modernste
vaccineringsapparaten waar
mee men inplaats van 50, zoals bij
oude systeem, 800 patiënten
per uur kan inenten.
Vandaag (dinsdag) zouden de ge
zamenlijke vijf bij de hulpverlening
betrokken Britse organisaties, na
melijk Oxfam, het ,Red de kinde
ren fonds" van de Verenigde Naties,
„Christian aid" (christelijke hulp),
„war on want" (oorlog tegen gebrek)
en het Britse Rode Kruis zich met
een oproep tot financiële steun tot
het Britse volk richten.
De vraag is opnieuw gesteld of 't
niet noodzakelijk is dat de Verenig
de Naties 'n internationaal centraal
hulpdepot voor noodsituaties zoals
deze oprichten zodat door een druk
op de knop materiaal beschikbaar
is en alle krachten van één punt uit
kunnen worden gemobiliseerd.
Sir Alec Douglas-Home zei dat hij
aan het begin van dit Jaar de secre
taris-generaal van de Verenigde Na-
j ties inderdaad heeft voorgesteld 'n
dergelijke permanente hulpcentrale
I op te richten. Voor de voorberei-
j ding hiervan is echter tijd nodig.
Over een maand verwacht Londen
een rapport.
Richard Wood, de Britse minister
voor Ontwikkelingshulp, zei dat de
Britse regering onmiddellijk op het
verzoek van de Verenigde Naties
had gereageerd, maar dat hij te
leurgesteld is over de reactie van
andere regeringen.
Het grote succesverhaal is dat van
een 22-jarige student in de socio
logie in Bromley (Kent) en twee
zijn vrienden die maandag met
18 ton medicamenten in Calcutta
zijn aangekomen. Slechts 24 uur te
voren had de student Richard Le-
jeune op de televisie de ellende in
West-Bengalen gezien. Hij besloot
ogenblikkelijk te handelen Lejeune
is de ziel van een plaatselijke hulp
organisatie, 't zogenaamde Kastur-
fonds, genoemd naar een dorp in
India welks nood men door middel
van dit fonds tracht te lenigen. De
ze organisatie had in april 3000 pond
(24.000 gulden) verzameld door het
houden van een propagandawandel-
tocht
Lejeune slaagde er zondag in 'n
vrachtvliegtuig te charteren en per
soneel van huis te halen om de no
dige medicijnen te produceren. De
drie vrienden lieten zich vervolgens
in een ziekenhuis tegen cholera in
enten en vlogen nog zondagavond
naar Calcutta, met medeneming
van materiaal van Oxfam. Er was
natuurlijk geen geld genoeg om de
hele prijs van het vliegtuig te be
talen. hoewel hiervoor een speciaal
tarief werd berekend. Het zal la
ter worden ingezameld.
Braziliaanse
brigade van de
dood kondigt
moorden aan
RIO DE JANEIRO (AFP) Voor
het eind van juni zal de „brigade
van de dood" twintig nieuwe delin
quenten terecht stellen, zq heeft een
lid van deze Braziliaanse organisa
tie in een telefoongesprek aan het
blad „Ultima Ora" meegedeeld.
„Terwijl de ministers commissies
instellen om de dood van schadelij
ke elementen voor de maatschap
pij te onderzoeken, ls er een uitbar
sting van misdadigheid opgelaaid
in Brazilië", aldus de onbekende.
Hij zei dat de „brigade van de
dood" de afgelopen tien Jaar 2.000
„gevaarlijke delinquenten" uit de
weg heeft geruimd. Het dagblad „Jor-
nal do Brasil" schatte zondag het
aantal slachtoffers van de laatste 13
jaar op 800. De onbekende had ter
rechtvaardiging van deze acties op
gemerkt dat „het geld dat de staat
uitgeeft voor een gevangene die tot
20 jaar is veroordeeld, voldoende is
voor onderwijs aan duizend kinderen
op lagere en middelbare scholen".
