oemenië bemiddelt tussen S en China inzake Vietnam President Nixon over vriendschapsverdrag van Moskou en Cairo lavona 2.15 Pompidou ziet graag dat heel Europa Frans spreekt Engelse minister BZ verwacht nog nauwere banden met Portugal M Terugtocht van de Zuidvietnamezen in Cambodja (Snoei) Spaarders sloegen records Geheime onderhandelingenzegt Observer (Londen) Weinig applaus ice-premier op adagascar uit functie ontzet I haarkleurversteviger kent u een 70ENSDAG 2 JUNI 1971 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 9 11 LISSABON LOESAKA (Reuter) De Britse minister van Buitenlandse Zaken Sir Alec Douglas-Home, heeft gisteravond in Lissabon de hoop uit gesproken dat Engeland als lid van een zich uitbreidende Europese ge meenschap in de toekomst nog nau- PEKING (AFP, Reuter, DPA) De Roemeense president en I rtijleider Ceausescoe heeft in Peking 'n pleidooi gehouden jor eenheid in de communistische beweging. Hij sprak tijdens >n banket dat hem gisteren, op de eerste dag van zijn verblijf i Peking, werd aangeboden, waarbij ook premier Tsjoe En-lai l een deel van de leden van het politburo aanwezig waren. komst en verlaging van de militai re begrotingen. Ceausescoe prees de Chinezen voor hun strijd tegen het imperialisme maar ook voor hun strijd voor socia le en nationale bevrijding en de vre de en veiligheid in de wereld. Tsjoe En-lai van zijn kant wees in zijn rede op „de aanzienlijke uit breiding van het verenigde interna tionale front tegen het Amerikaanse imperialisme". Het bezoek van Ceausescoe dat een week zal duren wordt door po litieke waarnemers met grote be langstelling gevolgd. Sinds het be zoek van de Amerikaanse president Nixon aan Boekarest zijn de geruch ten niet verstomd, dat Roemenië graag als bemiddelaar tussen Was hington en Peking zou willen funge ren om tot een regeling van de we derzijdse verhoudingen te komen. Voorstellen Het feit dat Ceausescoe na China ook Noord-Vietnam (en Noord-Ko- rea> zal bezoeken duidt er wellicht op dat ook de kwestie-Vietnam een belangrijk onderwerp van bespre king zal zijn. Het Britse blad de „Observer" meldde vorige week dat de Roemeense partijleider het afge lopen jaar een uiterst belangrijke rol heeft gespeeld in geheime onder- Hij zei met nadruk dat de commu- Stlsche partij en de regering van jemenië zeer gehecht zijn aan ont- fekeling van de vriendschap, het ndgenootschap en de samenwer- ag met alle communistische lan- n en partijen. Deze passage van zijn rede kreeg n zijn toehoorders overigens een Inder warm applaus dan zijn ande uitspraken. Roemenië doet alles i de „moeilijkheden die op het enblik tussen de communistische aden bestaan, te boven te komen", flus Ceausescoe. Hij noemde „de |~nheid van de internationale com- Imistische beweging van essentieel lang om het anti-imperialistisch int te versterken". De Roemeense president sprak da uit voor een „conferentie van le staten van Europa" om een eedzaam klimaat in Europa te be rderen. Hij legde de nadruk op de odzaak van een algemene totale itwapening met name op nucleair bied. Verder toonde hij zich voor inder van afschaffing van militai- blokken, de ontmanteling van ba- s op het grondgebied van andere aten en de terugtrekking van alle oepen binnen het land van her- handelingen tussen president Nixon en de Chinese en Noord-Vietnamese leiders en dat hij nu concrete voor stellen van de Amerikaanse rege ring aan Peking en Ha noi gaat overbrengen. Een tweede belangrijk aspect van het Roemeense bezoek aan Peking is ook de verhouding tussen beide landen met Sowjet-Rusland. China en Roemenië zijn vrienden maar geen bondgenoten, ze hebben ge meenschappelijke belangen maar streven ook tegengestelde doelein den na. Peking heeft waardering "Voor de eigen weg die de communis tische partij en de regering van Roe menië ten opzichte van Moskou heb ben ingeslagen en Boekarest is dankbaar voor de morele en materië le rugdekking die China daarbij geeft. Deze belangengemeenschap, die op de „verdediging van de na tionale onafhankelijkheid en soeve reiniteit" berust en die zich onuitge sproken tegen de Russische hegemo nie richt, manifesteerde zich vooral bij de overstromingsramp in Roe menië vorig jaar. Met kredieten op gunstige voorwaarden en door de le vering van levensmiddelen, grond stoffen en industriële materialen be waarde Peking Roeménië ervoor in een economisch afhankelijke positie van Moskou verzeild te raken. Ver schil van politiek inzicht tussen Boe karest en Peking is wel aanwezig. Dat geldt in het bijzonder voor een Europese veiligheidsconferen tie, waarvoor Roemenië zich krach tig inspant maar waar Peking sterk tegen gekant is omdat ze de Russi sche positie in Europa zou verster ken. (Van onze correspondent mr. H. L. Leffelaar) |n WASHINGTON (GPD) Wan- ïer het onlangs afgesloten flendschapsverdrag tussen de pwj et-Unie en Egypte tot gevolg g4 Beft dat opnieuw Russische wa rns hun weg zullen vinden naar (et Midden-Oosten, dan zullen i Verenigde Staten ernstig over- jegen dergelijke zendingen naar Iraël te hervatten wanneer fashington de bewapeningsba- tns in dat gebied verstoort acht. fit was, maar niet met zoveel TANANARIVE (AFP) De Mala- jasische vice-premier en minister van landbouw André Resampa is gisteren tol zijn functie ontheven, aldus een bmmuniqué van het bureau van de (resident, dat melding maakt van nuttige en noodzakelijke maatrege- to" om elke aanslag op de veiligheid n soevereiniteit van Malagasië (Ma- agascar) te verhinderen Minister tesampa wordt beschuldigd van heulen" met een vreemde mogend- icid. Volgens welingelichte kringen in fananarive heeft de president met de shuldiging van „medeplichtigheid een buitenlandse mogendheid" Ideld op de activiteit van de Ame- nse Anrbassade in Malagasië. igenomen wordt overigens dat niet leen Resanpa is gearresteerd. Al in •vember 1S70 begonnen in Malagasië leruchten «ver de ontdekking van jen „Komplot" tegen de regering de tonde te doen. By een kabinetswijziging in febru- rie moeit Resampa het ministerie an Bimenlandse Zaken verwisselen oor Landbouw. Hü bleef toen nog icretans-generaal van de sociaal- emocatische party, die in Malaga - lë eer even bel angry ke rol speelt als e regering. Op 25 mei nam het hele estuar van de partij waarschynlyk nder druk van Tsiranana collectief ntslag om een reorganisatie moge- Jk te maken, „zodat zekere vergissin- en hersteld konden worden". Binnen e party heerst een vete tussen de auhangers van Resampa en die van &ranana, die ook samenhangt met to geschil tussen hun stammen. An- ere conflictpunten zyn Tsiranana's jeleid van toenadering tot Zuid-Afri- het uitblyven van de „malagalise- ig" van de nationale economie en schaarste en de hoge pryzen van eerste levensbehoeften. woorden, wat president Nixon gisteravond zei op een persconfe rentie in het Witte Huis. De president liet blijken dat hij niet onvérdeeld gelukkig was met het Russisch-Egyptisch verdrag. Hij zei dat de V S. zich door het verdrag niet zouden laten ontmoe digen om verder te werken aan de vrede in het Midden-Oosten, maar het was duidelijk dat de Ameri kaanse regering de nieuwe situatie met enige reserve bestudeert. De president zei verder dat het waarschijnlijk geen moeilijkheden zou opleveren om in de besprekin gen over wederzijdse beperking van de strategische kernwapens (SALT) met de Sowjet-Unie tot een akkoord te komen over de defensieve strate gische kernwapens. Maar ten aan zien van de offensieve kernwapens zijn de problemen zeer gecompli ceerd, zei Nixon. Hij temperde de verwachtingen over dit stuk van de onderhandelingen door te zeggen, dat het waarschijnlijk mogelijk zou zijn om hierover een mate van over eenstemming te bereiken, maar ver moedelijk geen afgeronde overeen komst. Ten aanzien van de toelating tot de Verenigde Naties van communis- tisch-China zei de president dat een beslissing over de Amerikaanse po sitie ten aanzien van dit netelige vraagstuk in de herfst bekend zou worden gemaakt, en verder dat hij op 10 juni een lijst bekend zou ma ken van niet-strategische 'goederen die zullen worden vrijgegeven voor de handel met communistisch-Chi- na. Opnieuw zei de president dat de normalisering van de relaties tussen beide landen nog „een lange weg voor de boeg" had. De 14-jarige Turkse officiersdochter Sibel Erkan is (zoals gisteren reeds in het kort gemeld) gisterochtend ongedeerd bevrijd uit de handen van de twee mannen die haar hadden gegijzeld om een vrijgeleide naar het buitenland te krijgen. Na een beleg van ruim twee dagen bestormden politie en militairen in een voorstad van Istan- boel de woning waarin het meisje werd vastge houden. Terwijl de troepen zich schietend een weg naar binnen baanden, klauterde een politieman door een keukenraam, pakte het meisje op en droeg haar een ladder af. Beneden sloot haar va der, een majoor uit het leger, haar in zijn armen. Sibel is met een zenuwschok naar een hospitaal gebracht. De mannen die het meisje gegijzeld hadden en vermoedelijk betrokken zijn geweest bij de moord op de Israëlische consul-generaal Ephraim Elrom, werden bij de schietpartij zwaar gewond. Een van hen, Hoesejin Cevahir, bezweek in een ambulance aan zijn verwondingen, van de tweede Mahir Cayan is de toestand ernstig. In de ver warring was aanvankelijk gemeld dat Cayan bui ten door een woedende menigte was gelyncht, maar later werd officieel bekendgemaakt, dat niet hij maar Cevahir was overleden en dat dit ge beurde in de ambulance tijdens zijn overbrenging naar het ziekenhuis. Bij de schietpartij werden twee politiemannen door kogels getroffen, de een in een dij, de ander in een arm. Toen de ambulancewagens waren vertrokken, wierp de menigte zich op een jongeman die signa len zou hebben gegeven aan de twee mannen in de woning. Heviq bloedend werd hij ontzet door agenten en militairen die ontdekten dat hij een bom bij zich had. De jongeman is in arrest ge steld, de bom op een open terrein tot ontploffing gebracht. SAIGON (AFP, Reuter) Twee i Vietnamese strijdkrachten ge- divisies Noordvietnamezen en noodzaakt tien kilometer terug te Vietcongtroepen hebben de Zuid- trekken en de Cambodjaanse stad ADVERTENTIE In 21 tinten. Flakon voor 2 a 3 behandelingen betere? Snoei, op tien km van de grens met Zuid-Vietnam, te ontruimen. Bij het dekken van de terugtocht hebben Amerikaanse en Zuidviet- namese gevechtsbommenwerpers en helikopters zevenhonderd Noordvietnamezen gedood, aldus een woordvoerder in Saigon. Saigon zegt. dat de terugtocht „volgens plan" is verlopen en niet onder militaire druk. De plannen hadden betrekking op een hergroe pering van de strijdkrachten vóór het regenseizoen, dat operaties in dit ge bied nagenoeg onmogelyk maakt. Zuid Vietnamese troepen die vorig Jaar in het gebied van Snoei ope reerden trokken zich omstreeks deze tyd ook op de grens terug, zei Saigon. De terugtrekking verliep zonder noe menswaardige tegenstand, hoewel er tienduizend man Noordvietnamezen in de buurt van Snoei gelegerd zyn. De regering in ballingschap van het afgezette Cambodjaanse staats hoofd Norodom Sihanoek heeft van uit China laten weten, de „de na tionale be vry dings troepen" bij Snoei een grote overwinning hebben be haald op de Zuidvietnamezen. Aan were betrekkingen met Portugal zal onderhouden. Sir Alec sprak aan een diner, hem aangeboden door zijn Portugese ambtgenoot, dr. Rui Patricio. Eer der op de dag was hij in Lissabon gearriveerd voor een officieel twee daags bezoek, voorafgaande aan de ministersconferentie van de NAVO. Hij sprak van nieuwe mogelijkheden voor beide landen, en voegde eraan toe: „Natuurlijk zullen wij het niet altijd helemaal met elkaar eens zijn. Onze politiek in Afrika is anders ge weest dan de uwe. Maar laat één ding gezegd zijn. Niemand kan ooit de Portugezen van rassenhaat be schuldigen. Daarin hebt u voor blank en zwart een voorbeeld ge steld. Het verschil van opvatting tus sen ons betrof de omvang en het tempo van vooruitgang. Niemand kan hierin een monopolie van wijs heid voor zich opeisen. Willen we wijs zijn, dan zullen we van eikaars ervaringen moeten leren". Sir Alec verklaarde al deze zaken in een sfeer van wederzijds begrip te willen bepraten. Portugal en Engeland wa ren in het verleden naaste vrienden en bondgenoten, en de Britten wil den deze banden bewaren. Kort na zijn aankomst bracht Sir Alec een beleefdheidsbezoek aan de president Americo Tomas. Later had hij een onderhoud met premier Cae- tano. Volgens welingelichte Britse zegslieden bespraken zij Afrikaanse problemen en de inflatie. President Kaoenda van Zambia heeft gisteren een beroep op de NAVO gedaan, haar komende minis tersconferentie niet in Lissabon te houden. Kaoenda, de huidige voor zitter van de Organisatie van Afri kaanse Eenheid (O.A.E.), verklaar de dat „met een diep gevoel van te leurstelling en ontzetting was ver nomen dat de NAVO-landen geheel tegen onze hoop en verwachting in hadden besloten, een bijeenkomst van ministers van Defensie en Bui tenlandse Zaken te houden in de fas cistische hoofdstad van Portugal". Daarmee gaven deze landen Portu gal openlijk „een certificaat van achtenswaardigheid" en moedigden zij dat land aan „zijn koloniale be zetting en zijn uitbuiting van on schuldige Afrikaanse volken voort te zetten", aldus Kaoenda. Ondanks het fraaie weer en de Pinksterdagen hebben de spaarders in de grote steden alle tot dusver bestaande records geslagen. In be langrijke mate werd hiertoe bijge dragen dat in de afgelopen maand tegelijk met de salarisovermaking door een heleboel bedrijven meteen de vakantietoeslagen zijn uitbetaald. Het groeiend gebruik van de spaar rekening voor de salarisbetalingen doet de spaarcijfers toch al zwellen, maar nu de vakantiegelden erbij kwamen stond de kraan wagenwijd open. Zuidvietname6e kant vielen 1.600 do den en gewonden. Intussen stelt het Amerikaanse le ger een onderzoek in naar beschuldi ging over een nieuwe massamoord in Vietnam, waarby 24 tot 40 burgers, onder wie vrouwen en kinderen, door leden van de Amerikaanse luchtlan dingsbrigade zouden zyn gedood. Dit zou gebeurd zyn in september 1968. 1 een grote overwinning neoDen oe- amgsorigaae zouaen zyn geaooa. i_nt ha&ld op de Zuidvietnamezen. Aan I zou gebeurd zyn in september 1968. (Van onze correspondent) toen hij bij het Jongste topberaad heerst. Met zijn leerling Pompidou eist, doch die zich daarom voor dat lijkheid en ook dan legt het Frans held dat het Frans thana officieus PARIJS (GPD) Tijdens hun zijn gast alle finesses van zijn visie I liggen de stukken natuurlijk even an- doel ook uitstekend leende. Blijft het weer af tegen het Engels. Indien I (nog) de eerste werktaal is „binnen gezamenlijke verblijf in het Parijse op de toekomst van het pond ster- ders en het huidige staatshoofd is vol niettemin de vraag of het heel veel Frankrijk de kansen van zijn cul- de Euromarkt, weerhoudt Frankrljks, 14 n».l. lincr lilt /Ia rlfuïL'Dr» nrilHa HII Ha HoATiHa rpoli?! nm fno l"-A oAUAn Hof >Hn li aaf f Hof Prone ale imorfaal In I furolo opnnnmicnhu on nnlitlolrn In I a(—tnlul ..A.. m.iai (Van onze correspondent) PARIJS (GPD) Tijdens hun gezamenlijke verblijf in het Parijse presidentsverblijf het Elysée moet de Britse premier Heath zijn gast heer Pompidou vorige week verze kerd hebben dat die geen vrees be hoeft te koesteren, dat straks, in het Europa-van-de-tien, het Frans als .eerste werktaal" door het Engels zal worden verdrongen. En in ruil voor die belofte zou monsieur Pom pidou zijn gast toen weer hebben toegezegd eveneens „begrip" te zul len tonen voor de boter uit Nieuw- Zeeland, waarmee het Britse parle ment zich zo sterk verbonden voel de. Als „oprechte Europeaan" kan Heath beter met het Frans overweg dan Pompidou met het Engels. Het Franse staatshoofd heeft helemaal geen moeite, naar men zegt, Tacitus In het Latijn of Plato in het Grieks te lezen. En ook in het Duits, dat od het lyceum zijn enige moderne taal was en dat hij tijdens zijn krijgsgevangenschap nog wat bij wist te pleisteren, moet hij aardig uit de voeten kunnen. Doch als hij de woorden „yes" en vooral „no" in de taal van Shakespeare heeft uitgespro ken, dan staat hij verder wel zo on geveer met de mond vol tanden. En toen hij bij het jongste topberaad zijn gast alle finesses van zijn visie op de toekomst van het pond ster ling uit de doeken wilde doen en de tolk de technisch termen niet zo heel goed onder de knie bleek te hebben, mocht de minister van Buitenlandse Zaken Maurice Schumann eventjes binnen komen. Schumann was in de bezettingstijd spreektrompet van ge neraal De Gaulle en „speaker" bij de BBC en in het Engels kon de pre sident hem wel om een boodschap sturen. Als erudiet en latinist slaat Geor ges Pompidou het Frans zeer hoog aan, maar ook in zijn kwaliteit van staatsman hecht hy hoge waarde aan de handhaving van het Frans als „eerste werktaal in de EEG". Gene raal De Gaulle die naast het Latijn en het Grieks ook het Engels en Duits goed meester was, weigerde in het diplomatieke overleg, ook in het buitenland, niettemin altijd steevast één .woord buiten zijn moedertaal te spreken. Behalve dan die paar volzin nen in het Russisch, Pools, Spaans of Duits waarmee hij als spectaculai re regievondst zijn openbare redevoe ringen graag beslaot. Maar die weigering paste dan ook helemaal in het gaullistische wereldbeeld, dat nu eenmaal door Frankrijk werd be heerst. Met zijn leerling Pompidou liggen de stukken natuurlijk even an ders en het huidige staatshoofd is vol doende realist om toe te geven dat de werkelijkheid met die wensdroom niet meer strookt. Niettemin zit zijn hele geest in het Frans vastgebakken en weet hij bo vendien dat een taal niet alleen het voertuig is van de cultuur, maar ook nog van politieke en economisch in vloed. Het schoolboekje is de locomo tief van de commercie en daarom is het van het grootste belang dat het Franse zijn huidige al zeer ge taande positie in de wereld hand haaft en zo mogelijk zelfs uitbreidt. Maar zo onomwonden kun je dat verlangen natuurlijk niet verkopen. En daarom heeft monsieur Pompidou een ander, zeer slim argument ge hanteerd: de EEG moet Frans blij ven spreken, opdat Europa zich dui delijk van Amerika blijve onder scheiden! En vandaar dan ook dat het normaal is dat binnen de NAVO, dat een filiaal van Amerika is, En gels als voornaamste of enige voer taal wordt gesproken. Tot en met de eerste wereldoorlog en de „vrede" van Versailles was het Frans de taal van de diplomaten. Een moeilijke taal die een hoge do sis accuratesse en zelfdiscipline ver eist, doch die zich daarom voor dat doel ook uitstekend leende. Blijft niettemin de vraag of het heel veel zin heeft het Frans als voertaal in en als vlag op de EEG te hand haven, wanneer de diverse Europese volkeren het voorbeeld van de mi nisters en diplomaten toch niet wil len of kunnen of behoeven vol gen. En het blijkt inderdaad steeds moeilijker de volkeren die laatste verplichting met kunstmatige midde len op te leggen. Niet alleen rond de groene tafels maar overal wordt het Frans in de wereld steeds verder door het Engels overschaduwd. Zelfs het „culturele" vriendschapsverdrag tus sen Frankrijk en West-Duitsland heeft niet kunnen voorkomen, dat 't Frans als schoolvak in dat land toch vrijw'el van de lesroosters geschrapt werd. En dat zelfde verdrag heeft de Franse schooljeugd evenmin ver leid niet voor zeventig procent liever Engels dan Duits te leren. Zo'n keu ze of voorkeur is niet abstract, maar wordt in verreweg de meeste geval len natuurlijk bepaald door de vraag met welke taal kom ik het verste in de wereld? En dan luidt het ant woord volmondig: met het Engels. Een tweede punt van overweging, bij de keuze is de mate van moei lijkheid en ook dan legt het Frans het weer af tegen het Engels. Indien Frankrijk de kansen van zijn cul turele, economische en politieke in vloed in de wereld wil verbeteren, zou de regering daarom eerst eens kun nen beginnen met het vereenvou digen van het Frans als voertaal. Af gezien nog van de grammatica is de spelling zo omslachtig soms vier, vijf om meer verschillende letters voor één klank: „haut", eaux" dat de Franse schoojeugd Jaren verdoet met het impompen van regels die van iedere zin zijn gespeend zonder na het eindexamen nog foutloze brie ven te kunnen schrijven. Se dert ruim twee eeuwen is de ortho grafie van het Frans ongewijzigd gebleven, terwijl het Nederlands bin nen één generatie al drie spellings hervormingen heeft gekend. Een (zo veelste) vorm van conservatisme der halve die de normale ontwikkeling en vooruitgang onnodig tegenhoudt. Het gehamer van president Pompi dou op de „historische rechten van het Frans" is daarom een uiting van taalkundig chauvinisme, en hy for muleert met die eis dan ook nog een vals probleem. Een vals probleem dat bovendien door de feiten al goeddeels is achterhaald. Want de omstandig heid dat het Frans thans officieus nog) de eerste werktaal is „binnen de Euromarkt, weerhoudt Fr ankrijks, eigen minister van Financiën Giscard d'Estaing toch niet zich van het En gels te bedienen, wanneer hij in Brus sel een apartje met zijn Duitse Col lega TSchiller heeft. En als zelfs de ministers die Franse vlag nu al niet meer eerbiedigen, wat moet het dan straks wel worden als de Britten zelf officieel voet op continentale grond hebben gezet? (Het tweede argument, dat onze Parijse correspondent hierboven te gen het gebruik van het Frans aan voert, namelijk de uiteenlopende spelling voor dezelfde klank, is bij zonder zwak. Want dit bezwaar geldt zeker in niet mindere mate voor het Engels. Een bekend grapje is: aan iemand die Engels kent te vragen het woord „ghotigh" uit te spreken. Het antwoord luidt, dat men dit woord moet uitspreken als „fish". Want de letters „gh" klinken als „f" (in „enough")de „o" klinkt als „i" (in „women")de ,.ti" klinkt als „sh" (in „nation) en de „gh" ten slotte wordt helemaal niet uitgespro ken (in „though"). Over orthografi sche moeilijkheden van het Engel* gesproken! Red. L.D.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1971 | | pagina 9