OUD VESTINGSTADJE HEUSDEN
DRUK AAN HET RESTAUREREN
Oude materialen gezocht
IBUSWIJZER"
^AN NS VOOR
'2 KWARTJES
Geen beton of
plastic; geen
auto en geen
neon-reclame
111 iTn
ZATERDAG 29 MEI 1971
LEID8CH DAGBLAD
PAGINA II
tol]
Heusdens jonge burgemeester C. M. Scholten kneep
ijn ogen half dicht en sprak: „De contouren worden weer
ïachtig", en toen hij onlangs voor de zoveelste maal door
wijn eigen Brabantse Maasstadje dwaalde, riep van een
nkejteiger een bouwvakker hem aan met de woorden: ,,Bur-
emeester, heeft u al weer wat nieuws voor ons, want an-
Re ers moeten we over drie weken de nieuwbouw weer in".
aen
le
laaj
De burgemeester tegen mij: „Je
It ook maar veroordeeld zijn Ja-
.OOÓjnlang alleen maar deuren te
angen in die moderne nieuwbouw
in tegenwoordig".
De ongeruste bouwvakker en de
ond ïrgemeester kennen het probleem
Hebei. Sinds drie Jaar wordt Heus-
laa| in langzaam maar zeker in zijn
'5.01 ide glorie van vestingstadje her-
>ld. De bevolking raakt er meer
araii meer bij betrokken, maar toch
ha ioet het tempo omhoog.
„Want", zo verklaart burge-
>0.01 eester Scholten, „de raad staat nu
lor honderd procent achter de
nen, maar als de zaak gaat
'8.0i»gneren, zou dat een punt kun-
c v en worden. Er moet zo snel moge-
|k een hoop geld komen om in be-
jan ekkelijk korte tijd zo doelmatig
I2.0( ügelijk te restaureren. Anders
Cl.*4, de animo eraf. Dat is gewoon
nej n kwestie van psychologie. Na vijf
3 qq ar mag het dan wel weer wat
ilmer aan gaan. Als eerst het
Dint of no return maar is bereikt,
it we niet meer terugklimmen".
mw|De burgemeester, die inderdaad
itelijk geneigd blijkt Angelsaksi-
begrippen tot de zijne te ma-
in, voegt eraan toe: „Aan de ene
int kunnen we de bevolking van
Paeusden op een hoger level bren-
|n, aan de andere kant kunnen we
recreatie sterk bevorderen door
lusden weer terug te bouwen, he-
,aal zoals het vroeger was".
Abt,
Verhoogde bijdrage
Om de moed en de animo er in
houden zou de tot dusver ieder
ar nog verhoogde bijdrage uit de
t van Monumentenzorg in één
•se klap tot 175.000 gulden moeten
trden opgedreven. Dat kan alleen
'4,ar als Heusden sneller plannen
ftakt en aanvragen indient. En
«soit kan alleen maar als er ook vol-
opejende oude materialen voorhanden
^ldfln.
pe burgemeester vindt: „Beton en
I ^stic kunnen we hier niet gebrul-
cUoj
Taast het gebruikelijk spoorboek-
dat de NS elk elk Jaar in mei uit-
ift, krijgt u ditmaal voor twee
'artjes extra tevens een landelijke
swijzer. Deze „buswijzer" bevat
kaarten waarop het landelijk net
interlokale busverbindingen in
eld wordt gebracht. Iedere busbe-
ijf in een bepaalde steek heeft eeft
;en kleur op de kaarten en boven
in kan men met één oogopslag zien
et welke frequentie deze buslijn
jrdt uitgevoerd.
;K Gezien de beperkte ruimte in het
was het niet mogelijk alle
rtrek- en aankomsttijden te ver-
elden. Ook kan men in het boekje
et zien hoe de busdiensten in het
oor» ekeinde worden bezet. Volgens de
tgevers zou het boekje dat nu 56
adzijden telt dan minstens drie-
op. lal zo dik moeten worden.
Passagiers die precies willen we-
a hoe laat 's avonds de laatste bus
rtrekt en hoe laat een bepaalde
bij een halteplaats is blijven
igewezen op de rijtijdenboekjes
de verschillende busmaatschap-
|en zelf uitgeven. De „buswijzer" is
leciaal voor vakantiegangers die in
)et boekje kunnen zien hoe vaak
Jer uur een bus van dë vakantie -
TT aats vertrekt en eventueel aanslui-
.llfig geeft op een treindienst. Het
«ken is gemakkelijk gemaakt door
et opnemen van een namenregister
!000 steden, dorpen, plaatsen en
ehuchten) achter in het boekje.
Een andere service van de NS is
samenwerking met de HTM in
Haag. Het is nu mogelijk met
in stadsrittenkaart van de HTM ook
iet de trein te reizen binnen de
aagse agglomeratie (o. a. Maria-
oeve, Laan van Nieuw Oost-Indië,
entraal Station). Op de Haagse NS-
-ogd ations zijn voor de afstempeling
in de rittenkaarten stempelauto-
laten geplaatst.
Onder de titel „Ei" zal Olst ge-
ïrende het pinksterweekend 29, 30
31 mei, een culturele manifesta-
e beleven. Drie dagen lang zijn pop
roepen, fanfares, troubadours, dich-
j, literatoren, beeldende kunste-
irs, theater- en bewegingsgroepen
is en exposities te bekijken en te
fluisteren. Naast kampeergelegen-
eid komen er op het terrein ook
meditatietuin, een vechtmachi-
e, een „write-in", een dwaalgang en
fn markt.
ken". Vandaar dat hij onlangs
zwart op wit op de ANP-telex heeft
laten zetten: „Er moet een materia
lenbank komen, waarin alle oude
bouwmaterialen worden bijeenge
bracht die eventueel elders in het
land bij restauratie weer gebruikt
kunnen worden".
Elders in het land, dat is voorna
melijk Heusden. Omdat er nu een-
maal, zo stelt burgemeester Schol
ten beslist, geen stad in Nederland
is die het zo compleet kan doen en
zo gaaf als Heusden.
Dit verhaal mag dus wat de bur
gemeester betreft een oproep wor
den aan al die gemeenten die hun
saneringsbuurten in het wilde weg
tegen de grond gooien. Daarom
stelt Heusdens burgemeester voor
het rijk betaalt voor tachtig pro
cent mee als dergelijke gemeenten
bereid zijn niet zonder meer kaal
slag te plegen (de ambtelijke term
voor in elkaar stampen). Sanerings
buurten worden dan voorzichtig
afgebroken en de nog bruikbare
spullen worden ingebracht in een
materialenbank, waaruit voor be
langrijke restauraties kan worden
geput.
Burgemeester Scholten stelt er prijs
op te verklaren dat er op vrijwillige
basis al heel wat is bereikt.Heusden
kocht in andere gemeenten boerde
rijen aan met het doel de voorraad
IJsselstenen op peil te houden, Den
Haag leverde oude ijzeren lantaarn
palen, Amsterdam acht lantaarns
en Eindhoven kinderhoofdjes.
In de frontlinie
Heusden heeft sinds 1938 over res
tauratie gesproken. De oorlog kwam.
Het stadje lag voor de zoveelste
maal in zijn geschiedenis in de
frontlinie, talloze huizen en ook het
Middeleeuwse raadhuis werden in
puin geschoten. Binnen de verwaar
loosde vestingwallen verrezen wo
ningwetwoningen, die in 1966 toen
de nieuwe burgemeester Scholten
vanuit zijn geboorteland Twente in
het Brabantse was gekomen, onmid
dellijk een doorn in het oog werden,
den.
De burgemeester vergoelijkt: „Na
tuurlijk, de mensen moesten weer
wonen. Ik stel voor, long-termplan
ning te plegen en te zeggen: schrijf
die huizen vanaf nu in 25 Jaar af,
dat kan best en inmiddels restau
reer Je de stad helemaal zoals die
vroeger was. Keihard business noem
ik dat. Je moet de restauratie uit
de sfeer van het hobbyisme halen"
Hetgeen de burgemeester overi
gens niet belet enigszins lyrisch te
worden als hij verklapt wat zijn
belangrijkste wensen zijn: „De to
ren en de twee traveeën van de
hervormde kerk en bovendien het
hele raadhuis herbouwen. De toren
van het stadhuis stond als een vin
ger in het stadje, daar word Je he
lemaal stil van. Magnifiek".
Bescheiden wuift de burgemeester
de veronderstelling dat alle lof hem
alleen toekomt weg: „Onze stadsar
chitect Peetoom, die heeft het ge
maakt. Ik noem hem stadsarchitect,
geen 'stedebouwkundige, want zoals
die man het in zijn vingers
heeft.
Rijke historie
Heusden wordt gerestaureerd vol
gens een plattegrond die uit de ze
ventiende eeuw stamt. Want het
stadje, vanouds op de grens tussen
Holland en Brabant gelegen, kan
bogen op een rijke historie. In de
negende eeuw kwamen de plunde
rende Noormannen er op bezoek.
In de Middeleeuwen is er hevig ge
vochten. Er kwamen grachten en
muren. De laatste werden, na de
uitvinding van het buskruit, ver
vangen door aarden wallen en die
op hun beurt door weilanden en
volkstuintjes.
De wallen zijn in oude luister
hersteld, compleet met gracht, rave
lijnen, sorties, courtines en bastions
en wie wel eens iets over vestings-
bouwkunde heeft gelezen, weet wat
dat betekent. Aan de kant van de
Bergse Maas die in het kader van
de Deltawerken Jachthaven voor
Reeds heel vxct panden et,
in oude stijl herbouwd, maar
volgen er nog veel meer.
Burgemeester Schottent t
taurateur met hart en ttieL
zeshonderd schepen gaat worden,
komt de muur terecht.
En de molens komen terug. Eén
is er al in het Belgische Lommei
aangekocht. Het oude stratenplan
komt terug. De rode stenen worden
weer kinderkopjes. De omgekeerde
wereld. De tijd is in Heusden een
beetje stil blijven staan. Dat werd
zijn 'kans en Heusden wil het zo
houden.
De middenstanders mogen geen
neonreclame voeren. Alleen maar
borden uithangen. En als de auto's
niet van kinderhoofden houden,
moeten ze maar wegblijven.
De burgemeester: „We willen niet
de hele stad vol blik. Je kan je
voorstellen dat je twee of drie grote
pa.rkeer-units vlak buiten de stad
hebt en dat de inwoners hun wa
gens parkeren in garages die in
stijl gehouden zijn. Zo zijn er al
gebouwd. We voelen er niets voor
concessies aan het verkeer te doen".
Al veel bereikt
Wandelend aan de zijde van de
burgemeester, kan ik het allemaal
zelf zien. Ontspannen wandelend
langs smalle paadjes tussen hoge
tuinmuren, langs kinderen die even
van hun spel opkijken om „dag
burgemeester" te zeggen, langs het
hertekamp waar vroeger een kasteel
gestaan heeft, langs de tekenleraar
die om dit alles in Heusden is ko
men wonen en enthousiast heeft
meegerestaureerd, langs het ge
dempte haventje dat volledig in
oude luister hersteld zal worden,
langs het plekje waar John Leddy,
sombere televisie-echtgenoot van
Marleen Spaargaren, in stijl gaat
bouwen, langs het herbouwde „kom-
miezenhuizen" waar de burgemees
ter op voorschot geniet van de
trouwplechtigheden die hij er zal
leiden en langs zestien kostelijke
be j aardenhuisj es.
Van de vierhonderd panden bin
nen de vesting staan er 134 op de
monumentenlijst. Burgemeester
Scholten maakt met gepaste trots
en op zijn vingers natellend de ba
lans op van drie Jaar bikken, met
selen, timmeren en voegen: dertig
panden gerestaureerd, twintig in
voorbereiding of uitvoering en zes
tien nieuwe bejaardenwoningen.
Vele panden zijn door de gemeen e
aangekocht en vervolgens aan par
ticulieren doorverkocht met de ver
plichting tot restauratie. Zo staat
het in Heusdens bestemmingsplan.
De burgemeester: „Men zegt al
tijd, restaureren is zo duur. Daar
ben ik het niet mee eens. Het is
een kwestie van hoe Je financiert.
Aan de gemeente kost het bijna
niets. Via monumentenzorg, sane
ringspot, premie woningverbetertof
en verfijningsregeling is het eigen
lijk een nationale zaak. En terecht
volgens mij."
Een gemeente als Heusden kaa
daarvan profiteren. Keiharde busi
ness. „En keiharde leefbaarheid",
zegt burgemeester Scholten.
