,eren met
ubussen en
eesmachine
dit is debielen onderwijs
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 26 MEI 1971
choolhoofd W. den Dunnen laat z'n leerlingen spelen,
t„als ze kunnen spelen, is ook leren mogelijk". Ze spe-
met allerhande materiaal. Wandkaarten, waarop licht-
aanflikkeren als ze een plaatsnaam goed aanwijzen,
smachines", die woorden zeggen en tonen, als je er
kaart in duwt. Decimeter grote kubussen, waarop de
3 staan. „Bandgestuurde dia-series" die vertellen over
boerderij" of over ,,de tweede wereldoorlog".
kinderen van zijn school spe-
mee dat het een lieve lust is.
het ook in een enkele ande-
iooI is te zien. Maar hier bij
hoofd Den Dunnen is er wel
ite bijzonderheid, dat het om
lenonderwijs" gaat. Hij heeft
leerlingen "die het
ialiseerd onderwijs nodig heb-
Het lijkt er op dat er voor
hoofd Den Dunnen een we
an mogelijkheden is openge-
sinds hij welbewust drie jaar
zijn school een omwenteling
richting van zoveel mogelijk
usuele hulpmiddelen bezorg-
nog beter gezegd: dat hij voor
handicapte leerlingen een we-
a mogelijkheden heeft kunnen
i.
er één goed en gewoon voor-
te vinden van pogingen om
en alle mogelijke kansen te
op zich zo veelzijdig mogelijk
(ken en zich waarmaken als
en als persoon', dan is het in
ihool. Kinderen die het al vrij
nnen brengen nóg verder bren-
mooi en aardig, maar kinde-
uitermate slecht zijn toege-
jor leven en werken, wat ver
ingen. da's schitterend werk.
onderwijzer van Den Dunnens
'Ik heb eens in 1964 zo'n
kskundekaart met lichtjes ge
en dat bleek gewoon in de
k te werken. Voor die tijd
ardrijkskundige kennis over-
aan deze kinderen heel
en vaak zelfs onmogelijk,
ie waren de ervaringen posi-
gauw waren er, die het be
kenden. Een paar jaar la-
we er meer mee gaan doen.
a ze bijvoorbeeld de topogra- j
aardig, en dat is nuttig voor
traks de krant lezen".
Aardrijkskundekaarten
opflikkerende lichtjes en
irecördersmoderne
li oden in de school van
dunnen.
De school is "er meer aan gaan
doen". Vraag niet hoe, en hoeveel.
De school staat uitermate landelijk
aan de oostelijke rand van de Frie
se hoofdstad Leeuwarden. In schril
le tegenstelling tot de rust buiten
is de bedrijvigheid binnen. Op enke
le lokalen na hebben Den Dunnen
en zijn mede-leerkrachten nu in 3
jaar tijd elke ruimte toegerust voor
gebruik van audio-visuele hulpmid
delen. Zo hebben de meeste lokalen
thans langs een wand kleine open
kabines, waar de kinderen zelf met
koptelefoon en geluidsband en een
soort electrospel kunnen werken.
Elk stopcontact is zelf door de leer
krachten gemonteerd, elke schroef
is zelf door de leerkrachten inge
draaid, elk draadje is zelf door de
leerkrachten getrokken, ten als er
storinkjes zijn, loopt een leerling uit
een der oudste groepen bedrijvig met
soldeerbout en tang de zaak te red
deren)
Naast die nog steeds voortdurende
bouw en montage maken de leer
krachten dan ook nog eens alle "soft
ware" helemaal zelf; de kaarten en
geluidsbanden en dia's, (waarbij de
leerlingen worden ingeschakeld: zie
zo'n koppel jongens maar eens in
de tot geluidsstudiootje ingerichte
meterkast). Op de lentedag dat ik
er was, ging schoolhoofd Den Dunnen
wel met een fikse begroting naai^ het
stadhuis om toestemming te krij
gen voor aanschaf van een ganse
uitrusting aan video-toestellen, film
camera's en wat al niet. Maar als
hij kans had gezien om ook die din
gen met z'n mensen zelf te maken,
zou hij het niet hebben gelaten, denk
ik. Wat er nu in de school aanwezig
is heeft duizenden aan materiaal ge
kost. maar het zou het vijf- of
zesvoudige zijn geweest als vakmen
sen het waren komen maken.
Alles bijeen is die systematische
handenarbeid van de elf leerkrach
ten een aardig stukje expressie ten
behoeve van de leerlingen.
Een wat oudere juf zegt: „Kijk
eens"! Ze zet een stil Joch van zes
jaar achter een "leesmachine", ze
helpt hem met het opzetten van
zijn kop telefoontje en ze brengt hem
op gang met het instoppen van de
lange kaarten, die het woord tonen,
en het via een ingedrukte geluids
band ook laten horen. Het knulletje
gaat er glimlachend zelf mee ver
der. "En hij is pas sinds twee we
ken hier op school!" zegt de Juf.
Over de vernieuwing zegt ze ver
der: "Het is voor de kinderen pret
tig, dat zelf doen. Bij déze kinderen
moest Je op de oude manier de din
gen honderd maal herhalen, terwijl
ze toch al zoveel afwisseling nodig
hebben, omdat juist deze kinderen
zo gauw afgeleid zijn!" Ze is ver
rukt over het nieuwe en ze zegt over
het oude onderwijs (zoals dat over
al nog te vinden is)"Dat is hierbij
vergeleken maar behelpen".
Schoolhoofd Den Dunnen grinnikt
een beetje op de vraag wat voor ge
voel het is om als 58-Jarige met bij
na 40 onderwijsjaren een "revolutio
nair" te worden genoemd. "Het bui
tengewoon lager onderwijs is naar
mijn persoonlijke mening doodgelo
pen", zegt hij, "de pioniersgeest is
er weg. Heel vroeger maakte je de
leermiddelen en de lesmaterialen
zelf. Maar toen ging het mogelijk
worden alles te kopen en werd alles
te makkelijk". Hij heeft, op de vol
strekt nieuwe gebieden der onder
wijstechnologie de weg gevonden om
alles toch weer zelf te maken. Er is
wel geprobeerd hulp te krijgen en sa
menwerking tot stand te brengen,
maar dat is noch met pedagogi
sche centra noch met universiteiten
gelukt. Terwijl Den Dunnen en zijn
mensen toch zo graag hun ervaring
uitdragen enerzijds, en er menin- j
gen over willen horen anderzijds.
Geen methode
„Iedereen mag hier langs komen",
zegt hij, en voegt er aan toe: „Be
halve uitgevers!" Een grapje om te
laten merken dat hij er niets voor
voelt om het werk van hem en de
zijnen tot „methode" te zien verhef
fen, zoals het in het onderwijs placht
(en soms nog pleegt) te gebeuren.
„Die methoden zijn het nadeel van
ons onderwijs", zegt Den Dunnen,
„maar wat wij hier doen is meer
een stijl, een wijze van overdragen
aan het kind".
En over het effect weet hij een
aardig voorbeeld te melden: „We
hebben hier jongens uit een kinder
huiseen leider van dat tehuis
meldde me wat verwonderd dat de
jongens nu soms zo aardig zitten
te discussiëren over dingen die ze
hier hebben gehoord". Het lijkt
hierbij nuttig om nog even te her
halen dat het dus om leerlingen van
een BLO-school gaat; dat dit „de-
bielenonderwys" is. Al kan dan nie
mand in Nederland een preciese om
schrijving van „de" debiele leerling
geven en al begint er gelukkig wat
zelfkritiek uit het BLO te komen.
Den Dunnen over de perspectie
ven: „Ik ben eigenlijk tégen Voort
gezet Buitengewoon Onderwijs, zo
als dat nu gaat groeien. Dan blij
ven die kinderen in een reservaat.
Nee, het zou helemaal in andere
richting kunnen: als deze aanpak
met audio-visuele hulpmiddelen
systematisch wordt doorgevoerd,
kunnen we op den duur helemaal
integreren met het gewone basison
derwijs. Dan hoeven we op den duur
alleen maar voor de uitzonderlijke
gevallen zoals imbecielen spe
ciale scholen te hebben.
Kleine brokjes
We hebben in deze audio-visuele
middelen de mogelijkheid om de
kinderen op te peppen. Maar het
zou in de onderwijzersopleidingen
moeten zitten. Het werken ermee en,
't denken erover zou op de pedago
gische academies moeten beginnen.
Je moet de studenten, die a.s. on-
derwijzers, hier hebben; ze moeten
het zien. Ik zou ook wel een coör-
dinatie willen zien van al de men- I
sen, die zoals wij op eigen I
houtje bezig zijn te proberen te ver- I
nieuwen en te verbeteren
Met zijn 58 jaar is school
hoofd Den Dunnen nog een
"revolutionair" in het debie-
lenonderwijs. Op zijn Friese
school heeft hij de pioniers
geest teruggebracht.
Op de dag dat ik zijn school be
zoek, is die coördinatie er nog lang
niet. Er is ook nog niet de veel ef
ficiëntere onderwijsfinanciering die
.Den Dunnen voorstaat. Er is even
min kans op samenwerking met de
pedagogische centra en de univer
siteiten. Den Dunnen moet tevreden
zijn met kleine brokjes interesse, zo
als van de specialist voor A/V-mid
delen van de Rotterdamse Schoolad
viesdienst, die hier Juist alles is we
zen filmen. En zoals van de nabu
rige lts die zijn leerlingen opvangt
in een speciale afdeling, en die nu
bezig is in die afdeling op dezelfde
moderne toer te gaan.
En warempel ook dit: misschien het
leukste brokje interesse. Twee meis
jes van de katholieke pedagogische
academie in Steenwykerwold had
den iets over de school gelezen. Zij
hebben er onlangs hun leertijd door
gebracht, op eigen wensEn zij
sjouwen vandaag al hun medestu
denten de school binnen: „Dèt moet
je gezien en meegemaakt hebben!"
D&t: de christelijke Da Costa
School voor Debielenonderwijs van
W. den Dunnen in Leeuwarden. Een
gelukkige school.
