dere dag gaat er een paar
iljoen gulden de oven in
Japan hard op weg,
maar waar naar toe?
derlandsche Bank selecteert:
Groeiende welvaart in verstikkend klimaat
Martin Airmaakt
vliegtuigmaaltijden
in Rijnsaterwoude
nst-
ng
acht
Mammoetopdracht
Noorlander N.V.
De Waterloper
is uit
STIJGENDE
GOUDPRIJS
- PAG 13 MEI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 15
elke werkdag gaat er voor een paar miljoen aan
e bankbiljetten de oven in, onderin de hoge toren
derlandsche Bank op het Amsterdamse Frederiks-
krachtproef ligt echter nog in het verschiet,
e komende jaren moet de complete voorraad van
re bankpapier de oven integen de tien miljard
het veld ruimen vóór
[biljetten, met nieuwe
ook met nieuwe hand
de signaturen van dr.
I, sedert de vorige uit-
tuwe financiële veld-
land, en van dr. C. T.
henius, de secretaris.
ische industrie Joh En-
in Haarlem komen de
)iljetten met miljoenen
De nieuwe tientjes
Is in omloop gebracht:
Is het huidige briefje
iet drie balletjes links-
erkenningsteken voor
tt op hun vingers alle-
kunnen natellen.
er gewerkt aan de
ng van ons nieuwe geld.
ere coupures dan het
trouwens nog volop
;ven er niet op te reke-
dit jaar ook nieuwe 25-
es, duizendjes of vijf-
nen. Dat wordt op zijn
en intensieve studeren
heeft Nederland wel de
erd dat zijn bankbil-
n tot de moeilijkst na
lorten. Het tegengaan
ies blijft immers één
zorgen van de centrale
wereld. Op de burger
ieder geval niet te re-
erom gaat vals geld
te onderscheiden,
ten niet eens hoe zijn
Nu gaan we even
vele Algerijnen die
itoffer werden van een
Fransen. De mooiste
verhandeld tegen be-
"geld" uit een mono-
nderzoek van enige Ja-1
tonde aan dat ook de
ïoogst zorgeloos is met i
Ijld. Slechts een luttel j
iderlanders dat de
elfs bij lange na niet
t achter elkaar op te
heren op onze bank-
a: Vondel op de vijf
de Groot op-het tien-
i Huygens op het "geel-
i), Erasmus op de hon-
randt op de grote groe
iend.
lerlei geheime foefjes moeten inge
bouwd worden om namaak te be
moeilijken of zo kostbaar te maken
dat het niet loont om falsificaten te
gaan drukken.
De nieuwe biljetten zullen alle
maal voorzien zijn van een herken
ningsteken in de vorm van bolletjes
die "op" het papier liggen, opdat de
blinden het nieuwe bankpapier ge
makkelijker kunnen gebruiken.
dergelijke herkenningstekens zijn
nu des te noodzakelijker omdat het
niewe papier niet dadelijk aan het
formaat kan worden herkend. In de
breedte zullen de biljetten iets ver
schillen, maar de hoogte za! van al
lemaal gelijk zijn: 76 millimeter, de
hoogte van ons huidige vijfje.
Het formaat houdt verband met
cje automatisering. Papiergeld
wordt geregeld ingenomen, gecon
troleerd. geteld, vernietigd als het
beschadigd is, en weer in omloop
gebracht als het er nog fatsoenlijk
uitziet. Daar hebben nu 25 tot veer
tig mensen dagwerk aan, een hoop
werk kan hun uit handen worden ge
nomen door een sorteermachine die
ook nummers kan lezen. De halve
wereld kijkt naar Amsterdam om te
zien hoe de moeilijkheden, die daar
aan zijn verbonden, worden opgelost.
(Van de bankjes van honderd die bij
de Nederlandsche Bank terugkeren,
wordt iets meer dan een kwart afge
keurd, van de 25-jes een-derde en
van de lientjes bijna de helft. Brief
jes van vijf gaan achter elkaar de
oven in als ze tenminste netjes
zijn geteld De mensen gebruiken
het biljet zo als kleingeld dat het
va'ik bij munten, en vele malen ge-
vouwen, wordi opgeborgen).
Al het nieuwe geld zal in zijn op- i
bouw iets weg hebben van ons hui-
dige vijfje. Over de vorm van het
tientje werden bank en ontwerper
bijna drie Jaar geleden al ongeveer
eens.
Het eerste bankbiljet van de Neder
landsche Bank was immers slechts
'n schuldbekentenis van de bank, dat
zij aan toonder van het papier dui
zend gulden zou betalen. Dat was
e e n-duizend gulden. De weekstaat
van de Nederlandsche Bank meldt
elke week dat er nu tegen de tien
miljard aan bankbiljetten in omloop
is.
Dat eist voorzorgen die heel ver
gaan. Geld dat zogenaamd door zweet
is aangetast, laat zich wellicht moei
lijker als vals geld herkennen. Van
daar dat in een machine met boter
papier en bankbiljetten rond draaien
omdat men wil pogen iets te ontdek
ken waardoor papiergeld niet van
zweet te lijden heeft.
In de laboratoria wordt gepuzzeld
op de verf die voor bankpapier ge
bruikt kan worden, vooral op verf
die tegen onze moderne wasmidde
len kan. Want hoeveel bankbiljetten
gaan er niet mee de was in? En wel
ke handige vos kan niet een bank
biljet namaken en ervan zeggen dat
het er zo slecht uitziet doordat het
in de wasmachine is meegedraaid.
De Nederlandsche Bank wil zich
teweer stellen tegen de steeds per
fecter wordende kopieer-apparatuur.
Al menigeen is er ingelopen als hij
een papiertje in handen kreeg dat
een kopie van een echt bankbiljet
was, gemaakt met een kopieerma
chine.
Ken uw geld
De grote wens van de Nederland
sche Bank blijft daarom: mensen,
ken uw geld en kijk wat u in handen
krijgt. Neem niet een opgevouwen
briefje aan zonder het eerst open te
vouwen, aan beide kanten te bekij
ken alvorens het in de zak te stop
pen.
Velen hebben al briefjes geac
cepteerd die zo slechte vervalsingen
waren dat ze maar aan één kant be
drukt waren. Bij banken en postkan
toren komen ze er wel tussenuit, daar
hoeft men niet te proberen ze te
slijten, maar mensen die minder op
letten worden er te gemakkelijk de
dupe van.
Op de nieuwe bankbiljetten komt
in tegenstelling tot de huidige
op alle vier hoeken de waarde
vermeld te staan. Maar, mensen,
wordt niet te gemakzuchtig. Vouw 'n
briefje opèn om u ervan te verzeke
ren dat u een héél biljet hebt. Voor
een half biljet betaalt de Nederland
sche Bank echt niet meer dan de
helft van de opgedrukte waarde uit.
Van maandag af heeft Nederland
twee soorten tientjes. De oude zul
len worden ingenomen en vernietigd
als ze bij de Nederlandsche Bank te
rechtkomen. Over een paar jaar zal
al het oude geld verdwenen zijn. Te
gen die tijd komt bij de Nederland
sche Bank opnieuw het proces op
gang van het ontwerpen van nieuw
geld dat over twintig jaar zal uitko
men.
Ook dan zal er nog wel steeds op
staan dat „hij die muntspeciën of
munt- of bankbiljetten namaakt of
vervalscht met het oogmerk om die
muntspeciën of munt- of bankbiljet
ten als echt en on vervalscht uit te
geven of uit te doen geven, wordt
gestraft met gevangenisstraf van
ten hoogste negen jaren".
Door de aanduiding „copyright
Nederlandsche Bank" staat op de
nieuwe bankbiljetten trouwens straks
ook al dat het ook verboden is om
bankpapier na te maken ook al ge
beurt dat niet om het als echt uit te
geven. De Nederlandsche Bank:
„Het zou niet de eerste keer zijn dat
iemand betaald krijgt met de afbeel
ding van een bankbiljet in een ad
vertentie".
Als dan ook weer eens iemand met
de inhoud van een asla bij de bank
binnenstapt omdat na het aanma
ken van de kachel iemand bedacht
dat er toch nog drieduizend gulden
in moest zitten, dan verzuchten ze
daar weieens bij de bank: „Een Ne
derlander is haast in niets zo non
chalant als in de behandeling van
zijn papiergeld". Toch zijn er men
sen in het grote gebouw die zich met
engelengeduld over zo'n asla buigen
om te zoeken naar verbrande res
ten van de duizendjes. En wat ze
eruit halen, krijgt de eigenaar nog
in keurige, gave, nieuwe briefjes uit
betaald ook.
Bij proeven in Groningen om
auto's te laten lopen op aardgas
is gebleken dat daaraan vele
voordelen verbonden zijn, onder
meer op het gebied van de milieu
hygiëne. Het bericht hierover in
spireerde onze fotograaf tot bij
gaand plaatje. Een grapje, maar
wie weet hoe dicht hij bij de
waarheid is.
Alles even hoog
en van de geldvoorraad
ïfeld terugkerend ver-
Nederlandsche Bank
elke vijftien tot twin-
ïieuwe serie bankblliet-
en. Wat het er voor de
onaantrekkelijk op
il het liever zoeken in
nse dollars, waarvan
jet van twintig dollar
t gemakkelijk na te
egelmaat duiken ze op.
bars in de Verenigde
al toe overgegaan bij
kleine ultravioletlamp
aarmee twintig-dol lar-
ïtig op hun echtheid
n gecontroleerd,
ldsche Bank gaat bij
van bankpapier uiterst
werk. Bijna tien Jaar
ig men in zee met de
t E. Oxenaar. Hij ont-
jet van -vijf gulden en
it gezicht aan voor de
trie. Na het eerste ont-
ichter de jaren van het
soms zo sterk dat er
irspronkelijke ontwerp
Ijks iets overblijft. Al-
SCHIPHOL/RIJNSATERWOUDE
ANP— Martin Air heeft i.v.m. het
toenemend aantal vluchten en we
gens plaatsgebrek op Schiphol een
gedeelte van de afdeling catering
(proviandering) overgebracht naar
Rijnsaterwoude, een dorpje aan de
Braassemermeer in Zuid-Holland.
De maaltijdplateaus, die de va
kantiegangers tijdens de vluchten in
de vliegtuigen van Martin Air krij
gen opgediend zullen voortaan in dit
(ANP) Gisteren is
man groot en klein I
van de Koninklijke
igeroepen in het kader i
ïmstoefening. Het per
opgeroepen personeel
enheden va nde elfde
riebrigade en kreeg
,te begeven naar mel-
n Schaarsbergen, Val-
Aalst.
m de oefening was de
a') het mobilisatie-sy-
testen van de paraat-
et eerst wordt od deze
van een brigade voor
op volle sterkte ge-
oze opkomst komt een
M>el bataljon, het 15de
tfebataljon onder de
"flen onder meer een
afdeling artillerie en
tèseskadnon voor hon-
geformeerd.
LEIDERDORP In de gemeen
te Hoogland, bij Amersfoort zal men
binnenkort beginnen met de bouw
van het uitbreidingsplan „Bieshaar".
•-..De eerst fase omvat ca. 700 wo
ningen. Het gehele plan „Bieshaar"
is ruim 58 ha. groot. Het is bestemd
voor de bouw van ca. 1700 woningen
winkels, scholen en gebouwen met
bijzondere bestemming.
De uitvoering zal geschieden door
de Bouw- en Aannemings Mij. Noor
lander N.V. in Leiderdorp, de bouw
plannen zijn ontworpen door het Ar
chitectenbureau Geels en Kamsteeg
uit Oegstgeest.
Gisteren maakte mr. W. R. van
der Sluis, lid van Gedeputeerde Sta
ten van Utrecht op officiële wijze
een begin met de ontwikkeling van
het bestemmingsplan „Bieshaar".
LEIDERDORP Het eerste num
mer van een voorlichtingsblad van
de gemeente Leiderdorp viel deze
week bij de Leiderdorpers in de bus.
Het is de bedoeling dat - De Water
loper", de inwoners van de gemeente
de nodige informatie over hun ge
meente verschaft. „De Waterloper"
is een naam afgeleid van het ge
meentewapen. Boven de ingangsdeur 1
van het gemeentehuis ziet men in
het wapen een sleutel op laagwater.
Het is de bedoeling dat eens in de
vyf weken dit blad by de Leider
dorpers in de bus zal vallen. In het
blad vinden we by de eerste editie
de mededeling dat voor wat de mil-
lieuvervuiling betreft er 'n speciaal
nummer die klachten in ontvangst
neemt. Dit nummer is 33941.
plaatsje worden klaargemaakt. Op
het ogenblik werken er acht perso
neelsleden, een aantal dat binnen
enkele weken zal worden opgevoerd
tot twaalf. Met deze ploeg kan een
jaarproduktie van meer dan één mil
joen plateaus worden gehaald. Hier
van zullen naar schatting 750.000 in
de vliegtuigen worden geserveerd,
de overige zijn bestemd voor de bin
nenlandse markt.
De belangstelling voor liet afne
men van kant- en klaar-maaltij-
den wordt steeds groter. Martinair
Holland produceert ze regelmatig
voor grote manifestaties, bijvoorbeeld
op sportgebied. Het bestaande cate
ringgebouw van Martinair op Schip
hol blijft in gebruik.
door
l Henk Ruyssenaars
LONDEN (AP) De stijging van
de vraag naar goud temidden van
het voortduren van de monetaire
crisis heeft gisteren de goudprijs op
gedreven tot z'n hoogste peil in 18
maanden op de Europese vrye goud-
markten.
De prijsstijging kwam op de dag
dat de Belgische Nationale Bank
aankondigde dat zij voor 60 miljoen
dollar goud had aangekocht uit de
Amerikaanse goudvoorraad. De bank
verklaarde dat zijn binnenlandse
beleid niet toestaat dat zij nog
meer dollars aanhoudt dan de reeds
sterk gestegen dollar-reserves telden.
De Belgische stap, die de dollar
crisis van verleden week op de voet
volgt, zou wel eens een onplezierige
verrassing kunnen worden voor de
Amerikaanse regering. Als andere
Europese banken-individueel of ge-
zameniyk het Belgische voorbeeld
zouden volgen en hun dollars gaan
Inwisselen voor goud uit Fort Knox
zou dit het hele bestaande monetai
re stelsel in de wereld kunnen onder
mijnen.
Polaris-raket onderschept Een
Amerikaanse Sprint-raket heeft bij
een oefening boven de Stille Oceaan
voor het eerst een duibootraket van
het type Polaris onderschept. Vol
gens het Amerikaanse departement
van Defensie heeft de raketafweer
hiermee „een nieuwe dimensie" ge
kregen. De Polaris werd van een
proefschip gelanceerd, de Sprint van
de basis KwaJaleLn.
(Van onze verslaggever Henk Ruyssenaars)
TOKIO Japanse zegslieden bekennen onomwonden dat
bet niet de politici zijn die het land regeren, maar dat de
koortsachtige ontwikkeling en het alles omvattend protectio
nisme een gevolg zijn van de machtsgreep die de grote indus
trieën hebben op parlementaire aangelegenheden.
Een voorbeeld daarvan is „Tsjoe-
sansjo", in het buitenland beter be
kend als MITI (Ministry of Inter
national Trade and Industry). MI-
TI is namelijk een dankbare bron
van corruptie-schandaaltjes. Oor
zaak hiervan is de z.g. „Ojaboen"-
koboen' tra'ditie, een soort van leer
meester-leerling verhouding tussen
superieuren en ondergeschikten. De
op 55 jaar gedwongen i met pen
sioen gestuurde hogere ambtenaar,
verdwijnt meestal naar de industrie
en dirigeert van daaruit zijn, „be
schermeling" of „leerling" die nog
een post bezet op het MITI. De
invloed van de groot-industrië
len. „Zaikai" óp het MITI is dan ook
vrijwel onbeperkt. Daarom heeft pre
sident Nixon zo'n moeite de Japan
ners ertoe te brengen hun textiel-
export naar de VS vrijwillig te be
perken.
Zelfs nu men'dreigt de teruggave
van Okinawa te vertragen, is de
enige reactie van het MITI een gro
te stilte geweest. Men rekent er na
melijk op dat Amerika erin kan sla
gen Zuid Korea. Taiwan en Hong-
Kong over te halen tot het inkrim
pen van de textielexpost, waardoor,
het land van de rijzende zon weer
ongeschonden uit de strijd tevoor
schijn zou komen. Dat is wat de in
dustrie wil. en wat het MITI pro
beert te verwerkelijken. En dat fa
brieken als Toyota en Nissan <Dat-
sun) 'n vinger in de pap hebben inza
ke de auto-import is duidelijk. Daar
om, rijden er in Japan niet meer dan
0,5 pet buitenlandse wagens en ligt
de invoerbelasting rond de 80 pet. Da
dit protectionisme niet eeuwig kan
duren, begrijpt men in Japan ook
.wel, maar zolang de vergaarde winst
de protesten smoort, zit er weinig
verandering in de lucht.
Dat deze politieke onmacht ook de
kiezers raakt, is duidelijk: tijdens de
laatste verkiezing stapte slechts 60
pet naar de stembus, de rest liet het
erbij zitten. Het aantal studenten dat
geen vertrouwen meer heeft in de
huidige bestuursvorm was volgens
een laatste opinie-onderzoek 55 pet.,
ondanks het feit dat slechts één pro
cent regelmatig deelneemt aan de-
monstraties. En dat worden dan de
opinievormers van de toekomst.
Wonen
Hoe woont dan de opinievor-
men van de toekomst, de student van
1971 die liever niet over Keizer Hiro-
hito spreekt en informeert naar een
Nederlandse beweging die hij Pixies'
of "Trolls" noemt? Na het doorwer
ken van Playboy en Newsweek (Am
sterdam, the do your own thing ca
pital) vormen voor hem de Kabou
ters geen probleem meer. Een ver
schijnsel dat op 't zelfde niveau staat
i als de Toepamaros en in de Japan
se pers ook de nodige publiciteit
j krijgt. De Japanse student kant ont-
zaglijk veel begrip opbrengen voor
de „krakers" in Amsterdam. Woon
ruimte is in Japan al even schaars
als de zuurstof in de grote steden en
een pas afgestudeerd academicus die
met een salaris van 100 dollar moet
zien rond te komen heeft weinig
j keus. Evenals zijn collega's komt hij
doorgaans terecht in een woning die
j de Japanse doorsneematen heeft, zo'n
35 m2. En waarvoor men binnen
een cirkel van vijftig minuten reizen
van Tokio rond 700 gulden huur
per vierkante meter per jaar betaalt.
Met eigen huis. de nationale wens-
i droom van elke Japanner, is een fata
morgana die slechts bereikt kan wor
den via de moeizame spaartocht door
banklokalen. Banken die lenen tegen
een rente van 9 a 10 procent en
een spaarrente van 2ti a 3 pet. ver
strekken.
Neem een academicus als Kaji Ja-
maha en zijn vrouw Misjiko, dié in
een voorstad van Tokio wo
nen. Een voorstad die een waar
centrum is voor de petro-chemische
Industrie en waar dan ook elke win
terdag de waarschuwingsbellen van
de snuffelpalen rinkelen. Waar 40 pet
van de schoolkinderen zeggen voort
durend hoofdpijn, hoestaanvallen en
last van hun hals te hebben. Kaji
en Misjiko bleken inderdaad te be
schikken over de gebruikelijke 35 m2
maar in die ruimte was dan wel een
ijskast, tv, de bedden, een bureau,
radio, en verder meubilair onderge
bracht. Kinderen? „Geen plaats, la
ter, als we een eigen huis hebben".
Maar wèl zes verschillende program
ma's op de televisie, in kleuren, va
riërend van rijlessen tot data-tech
niek, plus de gebruikelijke amuse
mentsprogramma's. En elektrisch,
verwarmde pantoffels voor Kaji. Te
vreden? „Als Je de ontwikkeling in
Japan van vandaag bekijkt", ver
klaart Kaji in keurig Engels „dan j
heb Je het gevoel passagier te zijn
in een sneltrein die met een enorme
vaart op weg is. Op weg naar iets
wat niet duidelijk is, maar veel men
sen denken dat de machinist het ook
niet weet".
Findi
Eén van de haltes van deze expres
naar het handelskampioenschap, j
wordt ongetwijfeld het einde van i
het enorme protectionisme dat een
Japans patent schijnt te zijn. Een i
Zweeds Journalist heeft eens de vol
gende vergelijking gemaakt: Japan
en de andere handelspartners zijn
net twee boksters. Slagen onder de
gordel zijn niet toegestaan, maar ter
wijl de handelspartner/bokser zijn
broekje normaal draagt, heeft Nip
pen hem opgetrokken tot onder de
kin. En protesteert wanneer de an
der gaat sjorren.
Er zijn dan ook bijna geen buiten
landse investeringsobjecten, of ves
tigingen op de Japanse markt waar
in niet een groot gedeelte van de
aandelen in handen is van de zonen
van het land van de rijzende zon.
Of de „Jen-expres" aan het ont
sporen is, valt nu nog niet vast te
stellen. Maar een land waar de trot
toirs aan de industrie worden opge
offerd, waar men een slip-jas moet
hebben om nog een plaatsje in de
overvolle ondergrondse te veroveren,
en voor de arbeiders een transpira-
Eén procent van de opinie
vormers van de Japanse toekomst
op weg naar een al of niet ge
welddadige confrontatie met de
handhavers van het huidige ge
zag.
tie - index bestaat, dat stemt
tot nadenken. Nadenken ook over de
toekomst van Europa. Zijn we anno
2000 een dollar-of Jen-kolonie? Dui
delijk is dat het huidige protectio
nisme Japan als exportmarkt on
mogelijk maakt en het land vanuit
industrieel oogpunt bezien thans
meer een bedreiging dan een belofte
Is. En zolang het hele parlement, de
„Kokkai" in handen is van de Groot
industrie zal daar weinig verande
ring in komen, verzekerde een Ja
panse collega. Maar het gaat wel
in een „moordend" tempo, dat wel.
Letterlijk en figuurlijk.
