herhaal over harsdamp
uit de lucht gegrepen
Familie Espeet begon
edelsteenslijperij
lennen en sparren
)ok dennebossen zuiveren de lucht
Rijnsburg veilt
de meeste tulpen
Scientologie (2)
OAü 7 MEI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
ZWOLLE (GPD) Ruim zestig procent van ons vader-
ndse bos bestaat uit zuiver naaldhoutbos, overwegend den-
en en sparren in enkele soorten. Zuiver loofbos brengt het
iet verder dan even boven de tien procent van het totale
ederlandse bosareaal,
De rest bestaat uit gemengd bos (waarin ook weer dennen
n sparren, samen met andere houtsoorten) en verder uit
arkachtige bebossing, uit hakhout, grienden en zogenaamde
nvolwaardige bosgrond, waarmee ondermeer sommige zand-
ïrstuivingen en heidevelden worden bedoeld, die ten dele
oor vliegdennen zijn begroeid.
In Nederland worden verschillende soorten dennen- en
>arrensoorten voor bosaanplant gebruikt en daarnaast la-
ixen, die in de winter hun (zachte) naalden verliezen. Van
e dennensoorten in Nederland is overheersend de grove den
ebruikt.
Zoals bekend kan men het verschil tussen spar en den
aan de lengte van de naalden en aan het feit dat
naalden bij de echte dennen (pinus) in pakjes van twee,
of vier in de takken vastzitten. Bij de sparren (waarvan
naalden prikken) zitten die naalden stuk voor stuk los
elkaar in de tak. Bij de larix zitten de naalden in bun
van drie.
Er is een naaldhout die in sommige bossen nogal veel veel
ls aangeplant, waarbij men zich kan vergissen.
Dat zijn de rechtopgaande, fris-groene Douglas-dennen,
waarvan de takken fraai omlaag hangen. Bij deze dennen, die
van een apart geslacht zijn (pseudo tsuga) zitten de half
lange en zachte naalden apart ingeplant, evenals bij de spar
De Douglasden valt in goede jaren op door de bijzonder
geschulpt lichtbruine kegels.
zaró achryaen
aanleiding van het verslag
LD van 4 mei en het ingezon-
stuk van 5 mei willen wij graag
olgende opmerkingen maken,
lentologen beweren dat de elek-
he weerstand van een dode man
vrouw bedraagt 5000
i. resp. 12.500 Ohm, maar dat
van een mens die leeft
zijn onderbewustzijn" kan va-
tussen 500 en 1.000.000 (een
Ohm. Voorts zeggen zij dat
van een gelukkig mens
is dan die van een ongelukkige,
ht de waarde van de weerstand
verklappen kan van allerlei ge
iten en emoties. Met gebruik van
door hen gebouwd wonderinstru-
t zou men deze weerstand kun-
meten en daardoor allerlei psy-
stoornissen kunnen
opheffen en door gelukki-
vervangen,
wij beiden haast dagelijks
weerstandsmeters werken hoor-
wij dit verbaasd aan, want: er
iets van waar. In werkelijkheid
weerstand van het menselijk 11-
wn een paar honderd Ohm. Daar-
feomt nog de weerstand van de
die sterk afhangt van de
en grootte van het op
lak waarmee men de elektrode
bet instrument vasthoudt. Om-
de proefpersonen de elektroden
bakjes) met hun handen
moeten aanknijpen, kan men om bo
vengenoemde reden en door trillingen
in de handen elke gewenste weer
stand of weerstandsverandering
waarnemen.
Hun instrument is een willekeurig
gebalanceerde Wheatstone-brug, zo
danig uitgevoerd dat de weerstands
variaties willekeurig grote meteruit
slagen kunnen geven. Cijfers op de
meetschaal ontbreken, zodat men
niet eens kan nagaan hoe groot de
variaties werkelijk zijn. Geen enkel
verband met emoties, gedachten of
psychische stoornissen van de proef
persoon is dan ook te vinden.
Deze wóndermeter van de sciento-
logen is dus niets anders dan een
bijzonder dure en tegelijk bijzonder
slecht uitgevoerde weerstandsmeter.
Niet alleen denken we dat, we heb
ben maandagavond aangeboden om
het te bewijzen en hun E-meter met
onze gewone weerstandsmeters te
vergelijken. Veelzeggend genoeg werd
dit geweigerd.
Op al deze bezwaren en nog vele
andere gaat de heer Vriens niet in,
evenmin als de heer Rossie dat deed.
Wij echter kunnen er niet van on
der de indruk zijn dat de heer
Vriens na een half Jaar scientologie
(en dik duizend gulden armer) bij
zichzelf vooruitgang ziet in het con
fronteren, communiceren en concen
treren.
Ons aanbod om te laten zien dat de
E-meter inderdaad zo werkt geldt
nog steeds. Zolang de scientologen
dit blijven ontwijken moeten wij
staande houden: Men zij op zijn hoe
de voor scientologie en de E-meter!
Nikolos Spatharakis
Drs. Peter Das
Leiden.
ZWOLLE (GPD) „Een groot dennenbos van omstreeks
driehonderd hectare brengt op warmere dagen tengevolge van
harsafscheiding een even grote luchtvervuiling teweeg als een
hoogovenbedrijf". Ziedaar een uitspraak van de socioloog van
de Friese maatschappij voor Landbouw, drs. A. A. Jaarsma,
die hiermee enkele maanden geleden nagenoeg de hele lande
lijke pers haalde.
De uitspraak moet een lichte
schok hebben veroorzaakt bij een
groot deel van de bevolking, want
een niet onbelangrijk deel van het
Nederlandse publiek zoekt in de va
kanties en tijdens de weekeinden de
280.000 hectaren vaderlands bos op
met het doel er de longen vol frisse
boslucht te pompen en bovendien
staan nagenoeg al onze sanatoria in
bosrijke gebieden ook in dennenbos
sen.
Drs. Jaarsma moet derhalve wel
een gegronde reden hebben gehad
om op die manier de banvloek over
onze naaldhoutbossen uit te spreken,
zou men zeggen, maar die heeft hij
nu juist niet gehad. Hij heeft een re
de gehouden in Wolvega, waar de
plannen werden besproken om enke
le vroeger op het water veroverde
polders in Friesland weer onder wa
ter te zetten, omdat de recreatie
meer blijkt op te brengen dan de
landbouw daar en toen kwam een
snuggere agrariër op het idee de
landerijen niet onder water te zetten,
maar te bebossen, want per slot
brengt hout op den duur geld op
voor de grondeigenaar. Op die vraag
lanceerde drs. Jaarsma zijn beden
kingen tegen dennenbossen.
Picknicken
Hij had het beter niet kunnen doen
want zijn bewering slaat voorzover
thans bekend nergens op. Eenmaal
aan de tand gevoeld zei de socio
loog dat hij die uitspraak een jaar
of zes geleden eens had gelezen in
het Amerikaanse weekblad Time en
hij zei zich de details van het stuk
niet meer te kunnen herinneren.
Daarmee kwam zijn geruchtma
kende bewering op losse schroeven
te staan, want wat misschien onder
extreme omstandigheden in Amerika
opgaat, behoeft niet te gelden voor
ons Nederlandse zeeklimaat, maar
daar was drs. Jaarsma intussen zelf
al achter gekomen en op het ogen
blik krijgt men de indruk dat hij lie
ver zijn tong had afgebeten dan een
voor negentig procent vergeten arti
kel aan te halen.
Maar goed, het is gezegd, het pu
bliek heeft het gelezen en nu heeft
dat publiek recht op een nadere ver
klaring. Want ga Je nou vanuit bij
voorbeeld het Botlekgebied naar de
Veluwe om je longen te zuiveren of
kun je net zo goed tegen de Hoog
ovens bij IJmuiden aan gaan zitten
picknicken. Dat is de vraag, waar
mee men zich na de uitlating van
drs. Jaarsma zou kunnen bezighou
den.
Sabatoria
De rijksoverheid is al jaren druk
doende antwoord op die vraag te ge
ven op velerlei manieren. Er wordt
wetenschappelijk naarstig gezocht
wat bossen nu precies doen op het
gebied van de milieu-zuivering aan
de rand van grote industriegebieden
en men is al ver genoeg om er van
uit te gaan dat er langs onze indu
striegebieden grote stroken bos moe
ten komen, mede omdat bos in
staat is kwalijke stoffen uit de lucht
te nemen en te zuiveren.
Dat wisten we eigenlijk al heel
lang, want omdat het zogenoemde
microklimaat in een bos veel zuiver
der is dan elders, hebben we onze
sanatoria en vakantiekolonies voor
ziekelijke kinderen in bosrijke stre
ken gebouwd en de medici die dat
hebben bevorderd, zijn ook niet gek.
Sterker nog: de overheid is van
plan subsidies te verlenen op de aan
plant van bomen op landbouwgron
den en boseigenaren worden, zoal
niet verplicht, dan toch door gelde
lijke tegemoetkomingen aangemoe
digd om plekken, waar hout ten be
hoeve van de produktie is gekapt, op
nieuw in te planten met bomen. Er
moet dus meer bos komen in Neder
land en meer bos betekent voor een
belangrijk deel: meer dennebos.
Of in elk geval naaldhoutbos, want
het mogen ook sparren, Douglasden-
nen of larixen zijn. Want in Neder
land zijn we nog wel zo economisch
ingesteld dat we (met uitzondering
van in Oostelijk en in de toekomst
ook Zuidelijk Flevoland) onze goede
landbouwgronden niet op gaan of
feren om er eiken of andere lang
zaam groeiende loofhoutsoorten in te
planten.
Nee, we blijven bij voorkeur de ar
mere gronden gebruiken voor bebos
sing en die gronden geven in het al
gemeen aan naaldhout de kans om
redelijk snel te kunnen groeien. Per
slot hebben we ook hout nodig voor
ondermeer onze papierindustrie en
in bijna de gehele wereld is op het
ogenblik meer industriehout nodig
dan we hebben. Meer bos dus, en dan
snel groeiend bos zowel voor de indu
strie als voor onze longen.
Lucht happen
Jawel, ook voor onze longen, want
de hoofdingenieur-directeur van
Staatsbosbeheer in Overijssel, ir.
J. L. F. Overbeek, vertelt dat de hele
Nederlandse bosbouwwereld 't ver
haaltje van drs. Jaarsma naar 't rijk
der fabelen verwijst. Op de lagere
school hebben we 't al geleerd, ^bla
deren verstaan de kunst om koolzuur
om te zetten in zuurstof en zodra we
geen groen meer hebben lopen we di
rect tevergeefs naar lucht te happen.
Nu zijn de naalden in onze dennen
bossen dan wel veel kleiner dan de
bladeren van loofbomen, maar den
nen hebben veel meer bladeren, en
daarom is het effect hetzelfde.
En dat met die harsdampen van drs.
Jaarsma dan? Staatsbosbeheer haalt
er de schouders voor op. Behalve de
spaarzaam voorkomende zeedennen
is er in heel Nederland geen enkele
naaldhoutsoort, waaruit hars zou
kunnen worden gefabriceerd. Daar
voor moeten we op z'n minst naar
Frankrijk, naar Les Landes.
Meer bos
Het bosbouwpr oef station in Wage-
ningen zegt het verhaaltje over
luchtverontreinigende harsdampen
boven dennenbossen, zoals drs. Jaars
ma het heeft gezegd, onbegrijpelijk
te vinden, ook voor Amerika. Bos, ook
dennebos, produceert wel een greintje
zwavel en een spoortje fluor, maar
dat is nauwelijks aan te tonen, en
daar staat dan tegenover de natuur
lijke reiniging van de lucht door bos.
Men zal dan ook in Nederland, on
danks het verontrustende bericht van
de Friese drs. Jaarsma, wel doorgaan
met een intensievere bebossing. De
laatste jaren is, mede door royale
bosaanplant in Oostelijk Flevoland,
het Nederlandse bosareaal gestegen
van 7 tot 8,4 procent van de totale
oppervlakte van ons land. In het ka
der van een studiekring is de
Nederlandse Bosbouwvereniging on
langs tot de conclusie gekomen dat
het technisch gezien geen probleem
op zal leveren om de Nederlandse op
pervlakte bos <280.000 ha groot) uit te
breiden met 100.000 hectare. Dat zal
dan voor 'n belangrijk deel weer den
nen- of sparrenbos moeten worden,
omdat men er het eerst toe over zal
gaan de armere landbouwgronden te
bebossen.
In de wat verdere toekomst dus
misschien 'n wat grotere mogelijk
heid om zich in Nederlands bos te
recreëren in, volgens wetenschappe
lijk onderzoek vastgesteld, zuivere,
of in elk geval door de invloed van
ook dennebomen, gezuiverde lucht.
DEN HAAG/LEIDEN De coop
veiling HBG in Lisse is over de in
zinking van 1969 heen, zo blijkt uit
de statistiek siergewassen 1970 welke
onlangs door het Produktschap vooi
Siergewassen werd gepubliceerd. In
1968 had deze veiling een omzet van
f 3.128.000,- aan snijbloemen, in 1969
was het gezakt naar f 2.796.000. Vo
rig jaar, met het jubileum in zicht,
is dat flink veranderd en werd een
aandeel van 111% op de markt ver
overd, in geld betekent dat
f 4.339.000.
De veiling Flora in Rijnsburg boek
te een veelvoud van deze bedragen.
In 1968 "ging er voor f 40.609.000
langs de klok, in het afgelopen jaar
was dat maar liefst f 58.884.000,
waarmee Rijnsburg 14,8% van de
markt in handen heeft. Flora heeft
de grootste omzet in tulpen van alle
Nederlandse veilingen, bij elkaar
ging er in Rijnsburg 50.7% van alle
tulpen door de veiling: 149.367.000
stuks.
Het aantal geregistreerde kwekers
loopt terug, zo valt er te lezen ult-
de statistieken. In 1967 waren er
11.778 kwekers van bloembollen, in
1970 nog maar 10.936. Het aantal
kwekers van bloemen en planten
liep terug van 15.729 in 1967 tot
14.894 in het vorig jaar. Opvallend
is de groei van het aantal expor
teurs van bloemkwekerijprodukten.
In 1967 werden er 1263 geteld, vorig
Jaar maar liefst 2097.
Het Produktschap had een totaal
aan inkomsten in het Jaar 1969 van
f 28.680.652,80, de begroting voor
1971 gaat van dit zelfde bedrag uit.
Hiervan is f 78.000 voor de voorzit
ter bestemd (inclusief sociale voor
zieningen) en bijna drie miljoen voor
het personeel. Verder wordt er „ge
reisd en verbleven" voor een ton, de
mechanische administratie kost het
lieve bedrag van f 650.000. Opge
voerd wordt verder f 300.000 voor
marktonderzoek, terwijl er 23 mil
joen wordt overgeboekt naar de di
verse financieringsfondsen.
Wethouder mr. A. J. Dankel-
man heeft gistermiddag in Den
Haag de modernste autovernieti-
gingsinstallatie van Nederland in
gebruik genomen. Deze machine
die vier miljoen gulden kost is in
staat in één uur ongeveer 100 au~
towrakken volkomen aan duizen
den kleine stukjes „schoon"
schroot te slaan. De ingebruikne
ming werd gisteren onder meer
bijgewoond door burgemeester
Staab van Wassenaar en burge
meester Wegstapel van Zoeter-
meer.
DEN HAAG (ANP) Over een
eventuele aanvulling van het thans
voor het streekvervoer beschikbaar
gestelde subsidiebedrag zal worden
beslist, wanneer er meer duidelijk
heid bestaat over de loonkosten-ont
wikkeling in het tweede halfjaar van
1971.
Staatssecretaris M. J. Keijzer (ver
keer en Waterstaat) heeft dit giste
ren aan de Tweede Kamer meege
deeld. Hij acht het totaal van de ver
strekte subsidie (f 40 miljoen) ..voor
alsnog toereikend" om een wezenlij
ke aantasting van het voorzienings
niveau in het streekvervoer te voor
komen".
SOEST (GPD) „Kijk eens hoe mooi", zegt de heer Bert
Espeet als zijn zaagmachine een plak aflevert van een kolos
van een Braziliaanse agaat. „Dit is landschaps-agaat". In zijn
handen een schijf oergesteente, verstilde schoonheid van mil
joenen jaren oud.
„Hier, twee barstjes van een aardbeving." De man, die 30
jaar lang uit alle delen van de wereld levensmiddelen impor
teerde en zich o.m. bezig hield met chocolade-broden uit België
en Argentinië heeft zijn n.v. geliquideerd en is een nieuw be
drijf begonnen: een sier- en edelsteenslijperij.
„Het was een sprong nee, niet Brigitte. De laatste was 14 Jaar gele
naar het onbekende naar een an
dere arbeid". Uniek wel, want met
hem sprongen mee: zijn vrouw
Nick, zijn dochter Brigitte (28) haar
Engelse echtgenoot Brian, de doch
ter Marion (30), zijn zoon Udo
(28) en diens a.s. vrouw Greet, en
de dochter Irma (26). Allemaal
mensen met gouden handjes en aan
geboren artisticiteit.
Onder het nieuwe huis aan het
Kerkpad ZZ 93 (ontworpen dooreen
schoonzoon, bij de bouw waren Es
peet sr. en Jr. opperlieden) zijn met
Zaanse schranderheid en dito netheid
atelierruimten geschapen, waarin een
voor ons land zeer zeldzaam hand
werk wordt beoefend.
Edel- en sierstenen worden ge
zaagd, verkleind, geslepen en ook ge-
faceteerd, om daarna verwerkt te
worden tot hangers, armbanden,
halskettingen, manchetknopen, rin
gen, broches, dasspelden, sierknopen,
Ja zelfs wijzerplaten van klokken
worden met groot vakmanschap en
artisticiteit gemaakt.
De heer Espeet en zoon Udo za
gen, slijpen en polijsten de stenen,
dochter Marion verwerkt de stenen
tot sieraden, waarvan 't ontwerp en
het smeedwerk (goud en zilver) van
Brigitte zijn. Ook boekensteunen en
pressepapiers worden door de Es
peets gemaakt. Hiervoor nemen zij
geodes (gasbellen in de gestolde la
va met daarin gevormde kristallen).
De ondergrondse winkel, waarin al
dit moois is uitgestald, is omgeven
door beeldhouwwerken van de heer
Espeet, fraaie naaldwerken (wand
kleden) van mevrouw Espeet, schil
derijen in olieverf en cement, aqua
rellen, etsen, pentekeningen en pas
tels van moeder Espeet en dochter
den kampioenschoonschrijfster
Nederland.
Zij schildert en tekent en is bo
vendien edelsmid. Haar man Brian
heeft een wereldnaam als restaura
teur van antieke wapens. Irma en
Greet maken emailleerwerk op aller
lei gebied. En alle machinerieën zijn
ontworpen en gemaakt door Udo, de
oud-machinist van de koopvaardij.
„Zo'n familie-combinatie is uniek",
zegt de heer Espeet die van zijn voor
tuin 'n Spaanse tuin maakt, met ter
rasjes, ruïnes en fonteintjes.
Acht Jaar geleden, toen hij nog
levensmiddelen importeerde en ver
handelde, begon de hobby van het
stenen slijpen. „Men had mij gezegd
dat er mooie stenen te vinden waren
in Idar Oberstein in de Eifel. Ik
nieuwsgierig —daarheen en maar
zoeken. Ik vond niets, maar op een
camping zie ik een jongeman, met
een tandenborstel een gekleurde
steen goed schoon maken.
Het was gelijk raak: hij wist de
stenen en had geen vervoer. Ik had
vervoer en geen stenen. Dagenlang
zijn we op stap geweest. Uit het kei
harde basalt heb ik een vijftig kilo
steen losgeslagen. Een Jaar daarna
ben ik teruggegaan, met goed ge
reedschap en toen was de oogst drie
honderd kilo".
Hij construeerde een inrichting om
te zagen, te slijpen en te polijsten.
Zoon Udo lachte hem uit en deed het
karwei beter. „Volgens een nieuw
principe. „Hij denkt veel uit", zegt
vader trots en hij laat een hete-
luchtmotortje zien, dat zoonlief ont
worpen en gemaakt heeft.
V^i hobby naar broodwinning is
eeifsprong geweest, waarbij de hele
familie mee-sprong. „We hebben op
niet minder dan zeventig kunst
markten in ons land gestaan, om
bekendheid te krijgen. Wij repareren
hier ook voor Juweliers, die voorheen
dit soort reparatiewerk naar Duits
land moesten zenden". In plaats van
chocolade-broden importeerde de
Espeet nu edel- en sierstenen uit de
gehele wereld.
Stenen, die harder zijn dan staal.
Urenlang duurt het voordat 'n sta
len cirkelzaag rondom bezet met
diamant een plak van de steen le
vert. En daarna moeten er nog heel
wat uren besteed worden aan 't be
werken van de plakken of stukken
daarvan.
Stukjes steen van miljoen Jaren
oud, uit India, Australië, Amerika,
Brazilië, Zuid-Afrika en Duitsland
gaan door de handel van de Espeets
en in die kraakheldere werkplaatsen
ervaart men met hoeveel liefde en
zorg daaruit sieraden worden ge
maakt. „Wij in Nederland weten
nauwelijks wat steen is, wij zijn be
ter bekend met zand, klei en veen",
zegt de heer Espeet, die telkens even
verrukt is van de ingegroeide schoon
heid van een stukje steen. Behalve
zondags, mag iedereen komen kijken,
's morgens en 's middags.
