Klokkenmaker-antiquair Fontein
Zweedse socialistische regering houdt de
loonontwikkeling via vakbonden in de hand
weet waar
de klepel
ïangt...
L
Heeft u de antieke klok horen luiden?
Chevron met -310
VROEGERE
PRINSJESDAG
INDE KNEL
Burgervader
bijna werkster
'n Schonere
motor is
kilometers
goedkoper.
ERDAG 6 MEI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 23
Een op het oog simpele kwestie
als de vervroeging van Prinsjesdag
heeft heel wat voeten in de aarde.
De Tweede Kamer besloot in fe
bruari om de opening van de Sta-
ten-Generaal te verschuiven naar
de laatste dinsdag in augustus. Tot
op heden geldt de derde (P-.sdag in
september als de dag waarop met
de begrotingsbehandeling kan wor
den begonnen.
Het initiatief voor een vroegere
Prinsjesdag was genomen door zes
I Jonge Kamerleden (Westerterp,
Wiegel. De Boo. Boersma, Van
Mierlo en Van Thijn De Eerste
Kamer ging met het plan akkoord
in maart.
Wel was men het er over eens dat
het niet mogelijk zou zijn om de
wijziging dit jaar al van toepassing
te verklaren. Dat komt omdat de
openingsdatum van de Staten-Ge-
neraal is geregeld in de Grondwet.
En voor wijzigingen van de Grond
wet moet ook de nieuwe Tweede
Kamer «evenals de nieuwe Eerste
Kamer) haar toestemming geven.
Of het zover gaat komen is nu zeer
de vraag. Minister Witteveen (fi
nanciën) heeft vorig week in Ham
burg besprekingen gevoerd met zijn
collega's van de andere vijf landen
van de Europese Econmische Ge
meenschap. Men werd het er daar
over eens dat de zes EEG-landen
j de opstelling van de nationale
begrotingen van de ..Zes" op onge-
j veer gelijke tijdstippen bij de parle
menten worden ingediend.
Richtlijnen voor die begrotingen
zouden in de nieuwe opzet kunnen
worden afgesproken in Juni. Maar
voor de indiening is ook inzicht no
dig in de ontwikkelingen die het
I volgende jaar te verwachten zijn.
i Hoe vroeger het tijdstip ligt waarop
I de begrotingen worden opgesteld en
ingediend, hoe minder gegevens
men heeft voor de ontwikkeling van
de economische toestand in het vol
gende begrotingsjaar.
Witteveen en zijn Europese collega's
kwamen tot de conclusie dat een zo
laat mogelijk tijdstip gewenst is, en
dachten daarbij aan oktober. Voor
I ons land zou dit betekenen dat we
met een vervroeging van Prinsjes»-
I dag nog verder uit de Europese pas
j gaan lopen.
Premier de Jong heeft daarom en
kele dagen geleden de Tweede Ka
mer namens het kabinet laten we
ten dat met de verdere behandeling
I van de Prinsjesdagverschuiving be
ter kan worden gewacht.
Een vroegere opening van de Sta-
ten-Generaal zou voo rons land een
aantal grote voordelen hebben.
1. De begrotingen voor het nieuwe
jaar zouden voor eind december
door de tweede Kamer afgehandeld
kunnen zijn.
2. Eind augustus sluit beter aan op
de vakanties. Er is de laatste Jaren
een tendens waarbij de vakanties
vroeger worden gehouden. Het par
lement hoeft na vervroeging van
Prinsjesdag niet een paar weken in
september „verloren" te laten gaan.
Juist om al deze voordelen kreeg
het voorstel voldoende steun in de
beide Kamers. Men signaleerde ook
een nadeel: past het wel in de Eu
ropese samenwerking? „Ja" kon de
KVP-er Westerterp namens de in
dieners antoorden, want het kabinet
zou zich anders niet achter ons
voorstel hebben geplaatst. Boven
dien werd aangevoerd dat het nog
een aantal jaren zou kunnen dienen
i voordat op Europees niveau een
uniforme beslissing genomen zou
worden.
j Uit het gesprek dat minister Witte-
veen vorige week met zijn EEG-col-
lega's heeft gevoerd kan men op
maken dat een uniforme regeling
veel eerder tot stand zou kunnen
komen. Het gedrag van onze minis
ter van Financiën maakt daarbtf
een merkwaardige indruk. Eerst
verzet hij zich niet tegen een voor
stel in ons Parlement, om een paar
maanden later besprekingen te voe
ren die tot een tegenovergestelde
oplossing moeten leiden.
Zweden heeft al veertig Jaar
tfgebroken een sociaal-democrati-
'e regering. In Nederland hebben
sociaal-democraten het nog nooit
«n voor het zeggen gehad, en
ds 1959 hebben zij zelfs geen
Bl meer uitgemaakt van een of
dere coalitieregering, met uitzon-
ing van het kabinet-Cals, dat
chts anderhalf jaar op de been
ef.
Toespitsen
Omdat Zweden anderzijds een
id is dat in vele opzichten met
derland kan worden vergeleken
*rd en omvang van de bevolking,
twikkel ing van een agrarische
ar een industriële samenleving),
bi] een bezoek aan dat land de
fleiding groot op een aantal pun-
na te gaan in hoeverre een
Ktschappij die door gematigd-
r5 wordt beheerst, er op den
[nr anders uit gaat zien dan een
henleving waarin gematigd-rechts
j hoofdzaak de lakens uitdeelt.
ligt voor de hand zo'n verge-
toe te spitsen op bepaalde
van de sociaal-economi-
Politiek, al was het alleen
Door
Frits Bergman
maar omdat ons in Nederland bij
iedere verkiezingscampagne opnieuw
wordt voorgehouden dat daar de
grote verschillen liggen tussen links
en rechts van het midden.
Om maar met het loonbeleid te
beginnen: op dat punt lijkt er in
het sociaal-democratische Zweden
op het eerste gezicht sprake van'
minder overheidsinvloed dan in ons
land. De loononderhandelingen wor
den gevoerd tussen de centrale or
ganisaties van werkgevers en werk
nemers, en het resultaat van deze
onderhandelingen wordt door de
aangesloten bonden aanvaard als
het kader waar binnen de onderhan
deling een in de bedrijfstakken zich
moeten voltrekken. Alleen als de
onderhandelingen vastlopen be
noemt de regering een bemiddelaar
of een bemiddelingscommissie, die
aanbevelingen kan doen aan partij
en. Staken is alleen mogelijk als de
looptijd van de collectieve arbeidso
vereenkomst is verstreken. Een sta
king moet tenminste een week van
tevoren officieel worden aangezegd.
Op de stakingen kunnen de werkge
vers reageren met uitsluiting van
werknemers die tot dezelfde organi
satie behoren als de stakers. Deze
vergeldingsmaatregel dwingt de
bonden in het onderhoud van de
uitgesloten leden te voorzien totdat
de stakers weer aan het werk zijn.
Zo te zien een systeem dat de
loononderhandelingen voornamelijk
overlaat aan het „vrije spel der
maatschappelijke krachten". Voor
een deel is dat echter gezichtsbe
drog. In Zweden bestaat namelijk
een zeer nauwe band tussen de
grootste vakcentrale (LO), waarbij
meer dan 90 procent van de Zweed
se arbeiders is aangesloten, en de
sociaal-democratische (rege
ringspartij. Zowel vakbonds- als
partijfunctionarissen geven dit
openlijk toe; het aantal poiticl dat
zijn carrière in de vakbeweging is
begonnen, sluit trouwens iedere
twijfel op dit punt uit. Partij en
vakbeweging vormen een Siamese
tweeling en samen besturen zij het
land.
Redelijk
Evenals dat in Nederland het ge
val was tijdens de periode van de
geleide loonpolitiek, toen de PvdA
deel uitmaakte van de regering,
houdt de vakbeweging in hoge mate
rekening met wat economisch mo
gelijk is. Zij is er sterk van over
tuigd dat zij een bevriende regering,
die immers min of meer uit „eigen
mensen" begaat, niet in verlegen
heid mag brengen. Dat de verant
woordelijkheden van regering en
vakbeweging daarbij niet scherp
worden onderscheiden, kan worden
geïllustreerd aan de hand van het
nog steeds niet opgeloste conflict
tussen de overheid tals werkgever)
en SACO. de vakbond van academi
ci, die niet is aangesloten by LO.
SACO. dat ruim 100.000 leden telt,
van wie ongeveer 60 procent in
dienst is van de overheid, vroeg
eind vorig Jaar voor deze ambtena
ren salarisverhogingen tot 23,5 pro
cent. Deze hoge eisen hielden ver
band met de opgetreden nivellering
in inkomens.
Waar het om gaat is nu dat ook
LO op de afloop van deze onder
handelingen met de academici
wacht, alvorens zijn reactie te ge
ven op een bemiddelingsvoorstel dat
op tafel is gekomen in onderhande
lingen tussen LO en SAF (werkge
vers) over de lonen van de arbei
ders. Tot nu toe was het gebruike
lijk dat eerst de loonsverhoging
voor de arbeiders bekend werd, en
daarna het overleg met de acade
mici werd afgesloten.
Tactisch
Het ligt voor de hand de houding
van de vakbeweging te verklaren
uit tactische overwegingen, het re
sultaat dat de academici bereiken
kan als hefboom dienen bij de ei
gen onderhandelingen. LO is ook
stellig van plan om tenminste even
tueel te vragen, maar niet omdat
het er zoveel mogelijk uit wil sle
pen. Integendeel, LO is met de re
gering van mening dat er een mati
ging in de loonontwikkeling moet
komen, gezien de heersende inflatie,
en door te wachten op wat de aca
demici krijgen, wil de vakcentrale
voorkomen dat de regering voor
deze groep te royaal zou zijn. In
dat laatste geval zouden ook de ar
beiders met hoge eisen komen, en
dat vindt LO al evenzeer ongewenst
als de regering. De vakbeweging
vindt het dus eigenlijk nodig de re
gering tegen zichzelf in bescher
ming te nemen.
In Nederland heeft men de laat
ste maanden in de verkiezingsstrijd
veel kunnen vernemen over het
noodzakelijke „herstel van de ver
trouwensband tussen regering en
vakbeweging". Aan het Zweedse
voorbeeld zou men zeggen dat iets
dergelijks inderdaad effectiever is
dan een loonwet, die de mogelijk
heid tot overheidsingrijpen in de
loonontwikkeling biedt.
Maar de vraag moet wel worden
gesteld of in ons land een goede
verstandhouding tussen de vakbewe
ging en een (linkse?) regering de
zelfde indirecte invloed op de loon
ontwikkeling zou garanderen als in
Zweden lange tijd mogelijk is ge
weest. De vakcentrales zelf zullen
onder bepaalde voorwaarden in het
belang van de werkgelegenheid wel
willen meewerken. Maar hoe sterk
is hun greep op de aangesloten
bonden, en in hoeverre vertrouwt
het individuele lid zijn bondsbe-
stuurders? En ook als dat allemaal
nog wel meevalt, blijft het een be
langrijk verschil met Zweden ^at in
ons land slechts circa 35 procent
van de werknemers is georganiseerd
ADVERTENTIE
BRUSSEL (ANP) De bur
gemeester van het Belgische
plaatsje Booischot is byna tot
gemeentelijk schoonmaker be
noemd. Dat gebeurde toen zijn
gemeenteraad moest stemmen
over de aanstelling van een ge
meentelijke schoonmaakster.
Voor deze functie waren twee
dames voorgedragen die bij een
eerste stemming ieder evenveel
stemmen kregen.
Toen daarna overgestemd
werd bleek dat 'n aantal raads
leden zich dat niet gerealiseerd
hadden en dat ze hun stem al
uitgebracht hadden voor een
volgend punt van de agenda: de
benoeming van een gemeente
lijke vertegenwoordiger in een
overkoepelend lichaam. Daar
voor was de burgemeester voor
gedragen.
Hoe gaat dat? Je zit al jaren tegen die elektrische klok
in te kijken, 't Ding wijst de tijd perfect aan, maar van
i n oerdegelijke tik heeft hij nimmer gehoord. Bij die an-
*.|uair in dat smalle straatje hing verleden week zo'n schit-
rende mooie antieke klok. Wat zou zo'n ding nou moeten
iten, vraag je je af.
[schraapt wat geld bijeen, het tijd. Inderdaad dure tijd, want u
irtjespotje van moeder moet moet niet denken dat u voor een
appel en een ei met een Friese
staartklok, een schippertje of een
grote Friese stoel de klokkcnmakerij
kan verlaten. Grofweg schat Fon
tein dat zijn uurwerken de helft
kosten van de antiekprijs.
ook aan geloven, en je stapt
ts vermoedend naar de anti-
lir. Om enkele ogenblikken
rna weer met een sippe snuit
de stoep te staan. Zijn me dat
zen die de man rekent
werkje, alleen de schilder doet al
veertien dagen over zijn aandeel in
de arbeid.
Het gietwerk bijvoorbeeld, dat ge
beurd nog echt helemaal in de oude
stijl, met een handkroes."
„U zegt dat u de klokken duur
vindt? Of Je dan niet beter een
echte kunt kopen? Nee, dom is die
vraag zeker niet. Alleen wijs me de
zaak waar ze nog goeie, degelijke
antieke uurwerken verkopen? Deze
klokken gaan een mensenleven mee,
moet je dat draaiwerk eens zien,
oer en oerdegelijk.
Daar komt bij dat deze klokken, ln
tegenstelling tot de bazarklok stijgt
in waarde. Hij groeit als het ware
naar de antieke toe. Kijk, je moet
het zo zien. Antiek wordt alleen
maar minder. Er komt nooit iets
bij, er gaat eerder af door branden
en zo.
Reparatie
Ik zal u dadelijk een klokje laten
zien dat ik in reparatie heb gekre
gen. Hier, dat is hooguit vijftig Jaar
oud. U houdt het voor een antieke
hè? Ik zelf heb er lang naar moe
ten kijken voor ik het heb ontdekt.
Maar het is echt niet ouder dan
pakweg vijftig, zestig Jaar. Maar
vraag niet wat het moet kosten.."
„Wij verkopen nu via de detaillist.
Een omweg die betaald moet wor
den. zo'n man wil er ook wat aan
verdienen niet?
Maar de prijs hebben we binnen de
perken weten te houden door in se
rie te gaan werken. Niet dat er
honderden van de band lopen. O
nee. want per jaar maken we niet
meer dan 200 klokken. Als ik serie
zeg bedoel ik tien, twintig stuks.
Het blijft mondjesmaat.
Daarnaast zijn we, om teveel hand
werk uit de weg te gaan, deze En
gelse lantaarnklok gaan maken.
Het is een kruising zou Je kunnen
zeggen, tussen twee antieke klokken
uit mijn privé-verzameling. Hij is
geheel van metaal, met een mooie
bronzen bel. We leveren die ook als
bouwpakket, vooral in Amerika.
Bouwpakket
Voor Holland is hij te duur, als
bouwpakket bedoel ik. Hij kost bij
na net zoveel als een kant en klare
klok (ongeveer 1000 gulden». Dat
komt omdat we hem eerst zelf
monteren. Kijken of alles past en
of hij goed loopt. Dan pas gaat het
uit elkaar en verdwijnt de klok in
de speciale doos.
Fontein raakt op dreef, hij streelt
zijn uurwerken als waren het por-
celeinen beelden.
Als we met een schampere blik op
de bovenzijde, het gebogen dak van
de bekende Friese staartklok tikken,
die geheel uit onvervalst strokarton
blijkt te bestaan lacht Fontein dun
netjes. Hebben we de antiek-fabri
kant dan toch op nep bètrapt?
„Nee, zegt de klokkenmaker, „u
moet weten dat alle Friese klokken
van oorsprong een kartonnen dak
hadden. En aangezien wij natuurge
trouwe kopieën maken is deze ook
van karton.
Er is voldoende vraag naar mijn
klokken, maar ik kan het niet alle
maal bijbenen. Zoals gezegd hebben
we een Jaarproduktie van om en
nabij de 200 klokken. Ik wil wel
uitbreiden, maar er zijn geen vaklui
meer. Schilders, die de fijne pen-
seelwerkjes uitvoeren zijn niet te
krijgen. Een vent die behoorlijk een
zeemeermin voor de stoeltjesklok
kan snijden vindt Je niet meer.
Hier, kijk eens naar deze klok. Dat
hout is gesneden door een man die
het op proef deed. Kijk eens hoe
grof, is het niet zonde? Het lijkt
wel een stuk Duits houtsnijwerk.
Nee, die hoeft niet terug te komen.
Deze klok gaat er voor een zacht
prijsje uit.
Ik heb een houtsnijder, dat is een
donders goeie vakman. Als je hem
in het holst van de nacht uit zijn
bed haalt snijdt hij achter elkaar
uit het blote koppie de mooiste zee
meermin die je je maar voor kunt
stellen. Maar helaas is dat een uit
stervend soort".
Is u zover bent, u heeft de an-
e klok duidelijk horen luiden, is
de hoogste tijd om naar de
i toe te stappen die toevallig
nog weet waar de klepel hangt.
is antiquair-klokkenmaker Fon-
i, domicilie houdend in Apel-
m en eigenaar van een Neer-
Ise klokkenmaker in het Friese
irenveen.
fabriek waarover Fontein sprak
kt een verzameling hokjes en
ïertjes, die samen met enig ge-
chel in een forse flat zijn onder
irengen.
Veel liefde
deze ruimte worden met veel
ie nieuwe antieke klokken gefa-
«ert. Nieuw-antiek, geenzins een
lgrerende benaming, omdat elke
die Fontein en zijn mannen
veren gemaakt is naar een kopie
een bestaande, en wel degelijk
leke klok. Alles, maar dan ook
s, wordt zelf gemaakt. Goed, een
el schroefje of zo zal gekocht
maar de rest is Made in Hee-
veen.
itein maakt klokken zoals dat
wen lang door nijvere Friese
ikenmakertjes is gebeurd. Alleen,
wachtten tot ze opdracht kregen
klok te maken. Daar kan Fon-
i niet aan beginnen in deze dure
Tweeduizend
Om een voorbeeld te geven: een
schitterende Friese stoelklok. met
maan en datum, kost bij Fontein
ongeveer 2000 gulden. Voor een an
tiek exemplaar, in goede staat maar
zonder maan en datum, moet je
circa 3500 gulden neerleggen. En
dan is het nog de vraag waar vindt
men zo'n antieke stoel.
Klokkenmaker Fontein: „Wij zijn
zo'n beetje het laatste bedrijf in
Nederland dat zich met de fabrika-
ge van originele Friese klokken be
zig houdt. Er zijn nog wel anderen,
maar die maken meer het kitsch-
werk zal ik maar zeggen. Oké, het
is vaak wel aardig om te zien, maar
het uurwerk is een lachertje. Dat
zijn spotgoedkope buitenlandse din
gen waarvan ik kan garanderen dat
ze na een half Jaar stil staan. Ui
terlijk lijken ze op Friese klokken,
maar de kasten komen met hon
derdduizenden van een meubelfa
briek".
Gietwerk
„Al het gietwerk maken we zelf.
alle kasten worden met de hand
gesneden, later komen er decoratie
schilders aan te pas die de kasten
beschilderen. Het is een langdurig
ADVERTENTIE
