Igevraagd „Ik niet heb om vader raad EEN MET DAGJE DR. W. OP STAP DREES JR. Partij kiezen Jojoën met de rente 11 lit aaj "Oil the royal classical javanese dance-group of the sultanate of Jogjakarta nligh SI is i sen. ie mhai het v de vi inrid en ,,p ters ?edac LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 7 Voor dr. W. Drees jr. staan geen dubbel de ksbussen klaar, zoals voor Biesheuvel. Hij verschuldigt zich voor het feit dat de tijd te kort is gebleken om werkbezoeken voor te bereiden. De lijsttrekker van DS'70 (de naam een waarborg» benut als verkiezingstrein de intercity-verbindingen. Een reis van Den Haag naar Groningen plus twee politieke vergaderingen: ruimschoots gelegenheid voor gesprekken over thema's die deze nieuwe en tegelijk oudere politicus bezig houden en kan sen om hem te observeren. Drees reageert op vragen vanuit de zaal vaak gespannen (vuisten gebald tegen elkaar slaand voor de borst). Hij heeft de neiging antwoorden uit te spinnen tot korte colleges die volgens logische lijnen verlopen. Zijn belangstelling gaat'dui delijk uit naar concrete problemen: overheidsfinanciering, ruimtelijke ordening, technologie en milieubescherming, het automatisme waarmee uitgaven worden gedaan. Meer emotionele zaken: drugs, het generatieconflict lijkt hij uit de weg te gaan. Zijn antwoorden op vragen hierover zijn weinig zeggend, niet markant. Gezag en orde, een thema, waarover hij zich niet uit. Hij is wel afgeschilderd als een fatsoensrakker. Maar hij heeft gelijk als hij zegt: „Zo erg meen ik het niet". Dr. Drees legt een sterke nadruk op ieders verantwoorde lijkheid tegenover de maatschappij. Hij richt zijn pijlen tegen voorstellen om de sociale bijstand ook mogelijk te maken voor mensen die niet willen werken, zoals in het linkse re geerakkoord staat. „Onverantwoord", oordeelt hij. Als hij wordt uitgedaagd te zeggen waar hij staat, stelt Drees: „Ik accepteer de bestaande orde in de maatschappij als een uit gangspunt. DS'70 staat voor een sober socialisme. De mensen willen, geloof ik. vooral twee dingen: strijd tegen de inflatie en zorgen dat er geen echte rotzooi komt". Het is geen erg blije visie op de mens. Drees is dus niet de politicus van de verbeeldingskracht. Hij raakt nogal eens aangeslagen in een debat, maar heeft opmerkelijk genoeg toch ook al de hardheid van de politicus om weer overeind te krabbelen. Bovendien maken zijn tegenstanders steeds weer de fout hem aan te vallen op die terreinen waarvan hij meer weet dan zij. fn weii onijc ietho licht In korte tijd is uit de topambtenaar van tha« iet ministerie van Financiën een politicus gegroeid. Hij constateert het zelf met iets m dat op lichte verbazing lijkt. ,,Over cultu- ;n, ijntj rde pat rele subsidies en de mogelijkheid om ze te besnoeien heb ik al in 1963 geschreven, bladzijden lang. t eens het laatste woord." Pressiegroepen Na zijn publikaties stapte dr. Jfrees In de actieve partijpolitiek, daarom? „Ik wilde weg bij finan- iën en voelde voor de politiek. Op len aantal punten ging het volgens nij verkeerd. Ik vind dat pressie roepen in het parlement slordig re- meren." Maar er wordt toch vaak gezegd Door J. R. Soetenhorst h Ik heb ook geschreven over de vraag, waarom je niet steeds nieuwe tel chouwburgen zou moeten bouwen, als de bestaande niet eens vol- itten. Als je artikelen schrijft, heb je het gevoel, dat iemand dat djejleest. Maar niets blijkt minder waar. Een vraag over zijn recente optre- oge Jen in de politiek en de pogingen houfan andere politici om hen te vloe- Drees is in zoverre geen mo- orjafiern politicus, dat hij moeite heeft sbai net het medium televisie. Hij kijkt it gewond, vooral als hij denkt mevrouw Van Someren-Downer, lie hem voorhield dat je Witteveens lijfers toch maar niet zo in twijfel trekken en dat Witteveen toch sen fatsoenlijk man is. Drees: „Het is reuze beroerd voor ie als de persoon van Witteveen, net wie ik jaren heb gewerkt, in het leding wordt gebracht. Maar zijn lestrijding heeft mij niet lam ge- egd. Witteveen ging uit van een so- >erder beleid dan het kabinet-De Jong in feite voert." Zijn grootste fout in de campagne ot nu toe, vindt hij het aanvaarden ran een optreden in Kort geding oor de NOS-televisie. Daarin won •vdA-er De Galan het duidelijk van lem. „Ik had het niet moeten doen. moet je verdedigen en Je hebt Het voor het openbaar vervoer." De con sequentie hiervan doet hij uit de doe ken met de zin, die zo uit het poli tieke foldertje komt: „Het selectief gebruik van de auto moet worden bevorderd. Een beschouwing over de sociale bewogenheid onder de economen uit de protestantse en katholieke hoek leidt naar Zijlstra. „Zijlstra was een erg sterk minister." Hij straalt. Later zegt hij dat hij de president van de Nederlandse Bank graag te rug zou zien als regeringsleider: kortom een kwadratuur van het Drees en Jelle-effect. Familie tegenover Hoe staat zijn familie zijn nieuwe loopbaan? Hij schrikt wat van de plotselinge overgang. „Het politicus-zijn vormt voor mijn vrouw een enorme belasting. Vroeger had ik het ook druk, maar er was een vast punt: mijn kantoor. Nu krijgt mijn vrouw soms wel acht telefoongesprekken op een ochtend. Maar als geheel valt het ons mee. De pers is erg zakelijk, daar waren we bang voor." Zijn vader? „Ik heb nooit advies gevraagd aan vader, niet toen ik lid werd van 't aanbod van rpK flat Nederland wordt geregeerd door P® ^oen^ imbtenaren en dat het parlement er 1 J~~ j niet aan te pas komt? Dr. Drees wil hier nuances aan- 1 brengen„Het hangt van het soort Ambtelijke dienst af. Ambtenaren list bi) technische diensten hebben bij- hi voorbeeld een grote invloed. Als Ver keer en Waterstaat zegt, dat die of j gevaar aanwezig is dat de partij die zijn vader hielp oprichten, afkeer bij de burgers zal wekken door het on verantwoorde optreden van de lin kervleugel. Hij erkent dat de invloed van Nieuw Links terugloopt, maar verwijt nu de PPR en D'66 dat deze partijen de nadruk leggen on de on verantwoordelijkheid van de indivi du tegenover de ^aatscha^p Oppassende zaal 's Middags spreekt hij voor veertig toehoorders in een fantasieloos ach teraf zaaltje in Groningen. De zaal vol oppassende vijftigers en 'n tiental tal studenten luistert beleefd. In de pauze vraag ik: Hoe vindt u nu die spreekbeurten? Ontspannen zegt hij: „De ene keer ben ik beter op de dreef dan de andere. Hei hangt van de zaal af. „Zijn ogen schitteren en er is niets plichtmatigs bij als hij doorgaat: „Ik ben ge fascineerd door het noorden, door deze ruimte in Nederland. Maar zo als hier gaat hét niet altijd. In Ede had ik vreselijke moeite met da. staccatogevraag." „Wordt u dan boos?" „Nee, maar ik ben wel kwaad ge worden op de volgelingen van Koe koek. Ze waren zo onredelijk en ik zat ook nog in spanning, omdat ik de laatste trein moest halen." Na de pauze een vriendelijk vra gen- en antwoordenspel. Drees rea geert wat krampachtig, maar het publiek blijft hem welgezind. Een mevrouw snapt niets van al die drugs. Ze vermoedt een grote rode samenzwering, met China en zo. Drees: „Nou daar ben ik wat huive rig voor Mensen hebben behoef- te aan afleidingDe jeugd wil 0 nieuwe prikkelsVerder zegt hij tegen het toenemend drug-gebruik te I zijn, tegen het zich in een roes afke ren van de maatschappij. Vraag uit de zaal: „En alcohol dan?" Drees: „Alcohol is een heel andere zaak. Iemand komt thuis en drinkt dan een of twee glazen sherry of port. :p. fct.i itki lijstaanvoerder aannam." Met het eerst iets van emotie in zijn stem: „Als we elkaar zien proberen we de politiek te vermijden. Maar dat is erg moeilijk." Hij herhaalt bijna toonloos: „Erg moeilijk, want de politiek zit ons zo hoog Met een bewonderend enthousias- grote weg er moet 'komen, dan F1" volgt a5Ln; ■•v*<'er leef' noe 1 Daar heb Ik niets tegen." Het lijkt - tens mee. Zon slotrapport van de ren wat benadering, getier, commtoe Co s-Donner leest hij on- de besmjdlng%a8n het middellijk. Veel sneller dan lk alcoholsDook het veJrle£n Als ,k Drees jr. lacht oankbaar... Drees ,ater vraaï naar zlJn alcohol. o i I gebruik zet hij eerst uiteen uit een Buitenparlementair familie te ko:nen Drees gelooft dat buitenparlemen taire acties zullen toenemen, zonder dat ze direct een gewelddadig karak ter hebben. Hij heeft begrip voor zoals hij zorgvuldig spelt, civic lomt hij er in negen van de tien ge vallen. Maar een ambtenaar, die zich bezig houdt met loonpolitiek, weet zeker dat de Kamer zich met zijn stukken gaat bemoeien en er in gaat schuiven. Mijn departement. Wij bemoeien ons op Financiën v et andere departementen. Wij zeggen en daar is eenvoudig geen geld voor, maar als de politieke partijen het willen, wordt daaraan toch geld besteed. Wensen bij kabinetsforma ties doorkruisen vaak het financieel beleid. Op een gegeven moment is men het aan bestuuskant er over fens, dat collegegelden moeten wor den verhoogd. Maar dan komt het parlement en zegt nee. Als ambte.- naar kun je dat onverstandig vinden, maar je kunt er niets aan doen. Vooral op Financiën werk Je veelal Indirect." Er wordt wel gespeculeerd dat DS'70 een begerenswaardige partner zal zijn voor een regeringscombina tie? Te arrogant Drees: „Het is nog wat te arro- n Sant om daar nu al over te begin gen." Hij maakt een grapje, waar van hij afwerend roept dat het niet voor publikatie geschikt is. Ik denk daar anders over. Het gaat zo: Drees: „Eerst moet je verkiezingen, winnen. Berger ex-burgemeester van Groningen, en nummer drie van de DS'70-kandidaten heeft me gezegd hoe Je verkiezingen kunt verliezen. Dan moet je een dag voor de verkiezingen zeggen, dat Je niet van voetbal houdt." Hij lacht nog eens bedeesd. ..Houdt u dan niet van voetbal?" •■Ik, ja natuurlijk, geen sprake van, dat ik er niet van zou houden. Mijn won is jaren lid geweest van Quick op Hanenburg." Terug naar de verkiezingen. Drees: „Zelf stel ik me sterk in op de Kamer. Maar bij een eventuele zegeringsdeelneming staan wij be vist op inflatiebestrijdinggeen nieuwe uitgaven zonder een objec tief afwegen en blijven nagaan of die uitgaven wel nodig zijn. Dan hechten wij sterk aan een werkelijk geïnteresseerd beleid op basis van de tweede nota ruimtelijke ordening. £n we willen ook grote aandacht van mensen die niets drinken. Zelf is hij uiterst ma tig. Castro-achtige rede j Een vraag naar de ondernemings- action, acties die getuigen van j raden, waaraan DS'70 voorbij zou burgerzin. Fel valt hij uit tegen het willen gaan, gezien het programma. Haagse gemeentebestuur dat nog Drees: „Dan moet ik u verwijzen llllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll pen: inf latiebestrijding, woningbouw. Onder aanvallen van Geertsema over de ideeën van zijn partij over de belastingen wordt hij de profes sor. „Meneer de voorzitter, nu is het toch eerst nodig dat wij een on derscheid maken tussen belastingta rieven en belastingdruk." Bloedse rieus gaat hij verder ondanks inter rupties. „Nu willen wij de tarieven verlagen, maar de belastingdruk al thans voorlopig handhaven." Geertsema dreunt: „Nu begrijp ik er niets meer van. Ik heb hier het lied van DS'70 en wat staat daar, meneer de voorzitter? Daar staat belastingdruk verlagen Souffleurs De zaal lacht. Drees ook, maar hij kijkt hulpeloos. Hij heeft seconden nodig om de souffleurs uit de zaal te iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiJiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii meer kantoren in de residentie wil naar een Castro-achtige rede van zetten en dan lakoniek constateert, mijtenminste wat de lengte be treft: twee uur dat er dan wel een tekort aan 50.000 huizen ontstaat. „Op zo'n manier werk Je natuurlijk buitenparlemen taire acties in de hand". Drees aan de tand gevoeld over buitenlandse politiek en zijn merk waardige partijgenoot Goedhart. Hij kijkt zuinig, zegt dat het om moei lijke problemen gaat. Dat buiten landse politiek het breekpunt met de Partij van de Arbeid is geweest. Hij klemt zijn lippen op elkaar: het te ken dat praten met mij hierover al leen op een twistgesprek kan uitlo pen. En daarvoor zijn we niet op reis. Hoeveel tidj gaat er in de politiek zitten? Drees: „Heel veel. Daar komt bij dat ik in Rotterdam ook nog bui tengewoon hoogleraar ben. Dit is de tijd dat studenten beslag op Je leg gen voor hun examens. Voor hobbies heb ik eigenlijk geen tijd. Mijn ge zin- 5 grote kinderen daar kom ik nog wel zo'n beetje aan toe. Met wandelen en zo...." Ziet hij zichzelf ooit teruggaan naar de Partij van de Arbeid? Dat ziet hij niet. Hij gelooft dat het Hij verontschuldigt zich niet alles te hebben gelezen wat er de laatste tijd is gezegd en geschreven. Te drukTevoren heeft hij mij ge zegd, dat er zoveel verschijnt. „Neem het plan van Verkeer en Wa terstaat. TP 2000. Dat kost een weekend, alleen om te weten wat er in staat." Op een vraag over de manier van politiek bedrijven in DS'70 zal Drees concluderen: „Wij houden de indivi du aan zijn plichten. Wij zijn daarin misschien ouderwets. Voor ons gel den begrippen als arbeid-wetten- plichtsbesef." 's Avonds zit Drees in een forum in Paterswolde. o.a. met Vondeling en Geertsema. Er zijn 700 man <f 5 per persoon) in een rokerige zaal gestampt. Drees begint met een langdradige grap over Brezjnew, maar zijn gehoor komt pas los bij de nu al met hem verbonden begrip- verstaan. „Ja, dat woord belasting druk staat daar in verband met het ritme. Maar na pasen zullen wij on ze ideeën hierover gedetailleerd uit eenzetten De vuisten ontspannen zich, hij heeft het gered. De volgende ochtend op de terug reis vraag ik hem of hij niet bang is, dat een verblijf in de volksvertegen woordiging hem zal frustreren. Hij zegt dat hij heilig gelooft aan de grote macht van de politici, mits zij zorgvuldig hun onderwerpen kiezen en zich niet in details begraven. En aandacht besteden aan de planning op langere termijn. Onderschat Drees niet de emotio nele factoren in de politiek, de op winding over rellen en bezettingen? Hij antwoordt met een verwijzing naar zijn vader over diens houding tijdens de grote aprilstakingen in Rotterdam in 1946. „Een staking te gen de overheid loopt vanzelf af, als Je gewoon niets doet. Niet er naar toe gaan en buigingen maken." DEN HAAG Kiezers zijn „niet gek". Hoewel zij zich bij verkiezin gen mede laten beïnvloeden door niet-politieke factoren, zoals so- J ciaal-ecomomische positie. gods- j dienst en persoonlijkheid, laten ve- len van hen zich bij hun partij keus leden door zij het vage j beleidsvoorkeuren. Dat schrijft de Nijmeegse politicoloog drs. L. P. J. de Bruyn in het voorwoord van zijn boek „Partij kiezen", dat dezer da gen bij Samson NV. is verschenen. In deze systematisch-vergelijkende analyse van de partijprograms, zoals de verschillende politieke par tijen in ons land die voor de ko mende Tweede-Kamerverkiezing hebben gepubliceerd, is de schrijver er alleen van uit gegaan wat de partijen willen. Van het bespreken van de vraag waaróm ze dat willen, Het samen met een werkgroep stu denten aan de Katholieke Universi teit naast elkaar leggen van de programma's zal trouwens al werk genoeg geweest zijn. Ook al, omdat de beschikbare tijd tussen publicatie van de (uiteindelijk pas laat door partijcongressen, algemene vergade ringen e.d. aangenomen) program ma's en het tijdstip, waarop het boekje moest verschijnen, wilde het nog vóór 28 april zijn nut kunnen hebben, zeer kort was. Het resultaat is in ieder geval een zeer bruikbaar naslagwerkjevan zo'n driehonderd onderwerpen is in de verschillende programma's nage zocht wat de partijen er van vin den, als ze er überhaupt iets van vinden, en wat ze op die gebieden dan voor beleidsplannen hebben. Waarmee tegelijkertijd is aangege ven. waarom „Partij kiezen" ook na 28 april nog een boekje blijft om nit, te ver in de boekenkast weg te stoppen. Het kan immers gebruikt worden om te kijken wat er in de praktijk van het dagelijkse politiek leventussen 1971 en 1975 waar wordt gemaakt van de schone be loften in de programma's nu. Al te veel angst, dat het bitter wei nig zal zijn, hoeft men volgens drs. de Bruyn daarvoor nu overigens ook weer niet te hebben. Letterlijk schrijft hij, dat er „argumenten zijn aan te voeren tegen de veron derstelling. dat partijprograms slechts een verzameling loze belof ten vormen die onmiddelljk na de verkiezingen veilig opgeborgen en vergeten wordt." Het, ondanks de tijdnood toch nog invoegen van het zeer laat gereed gekomen ontwerp-programma van de „progressieve drie" en een aantal voortreffelijke bijlagen, waaruit zich met één oogopslag de situatie na de Tweede Wereldoorlog in onze poli tieke arena laat aflezen, maken het boekje extra aantrekkelijk. K. de Br „Partij kiezen" door drs. L. P. J. de Bruyn - Uitg. Samsom N.V. Prijs 6.90. Een onvergetelijke pasen niet 40 DANSERS, ZANGERS en MUSICI nog slechts t/m 13 april dagelijks 20.15 uur speciale familie-matinees op 11 en i2apr. 14.30 u. in het NEDERLANDS CONGRESGEBOUW DEN HAAG Och, waren alle mensen wijs en deden daarbij wèl, verzuchtte een doorgewinterd geldmakelaar toen achtereenvolgens Duitsland en En geland en schoorvoetend ook Neder land tot verlaging van het officiële discontotarief overgingen. Daarmee wilde hij te kennen geven dat hij de verlaging een beetje als een strijd tegen windmolens zag. Dat Italië als hekkesluiter in de rij optrad was niet zo'n verwonder lijke situatie, want als er één land in Europa is waar de economie zo'n opkikkertje niet kan gebruiken dan is het wel het door politieke en economische spanningen geteisterde vakantieland. Voor de andere landen ls het een beetje Jojo spelen met de rente geworden, want geen der centrale bankiers kan ln ernst gemeend heb ben dat met een algemene verlaging van de nominale rentevoet de dol- larstroom ln een andere bedding zou worden gelegd. Er zijn nu eenmaal teveel dol lars in omloop en zolang de Ver enigde Staten niet de enig werkelij ke remedie wil toepassen en niet tot een wijziging van de dollarpari teit ten opzichte van de Europese valuta kan overgaan, helpt er met discontoverlagingen geen lievemoe deren aan. De door de Amerikaanse betalingsbalanstekorten ontstane dollarsovervloed zou ten dele onscha delijk worden gemaakt als de Ame rikaanse Schatkist op grote schaal langlopende leningen in Europa zou uitschrijven ter consolidatie van de vlottende schuld, welke de dollar- stroom in feite is. De consequenties daarvan zouden ingrijpend zijn, want het zou bete kenen dat de kapitaalmarkten in Europa, die toch al niet ruim zijn, zouden worden gedraineerd. De dol lars hebben wel geld in omloop ge bracht. maar dat is geen kapitaal aat op lange termijn kan worden uitgezet Het zou echter al wat olie od de golven werpen als er althans getracht zou worden door middel van een langlopende lening tegen een flinke rente eens een miljard of twee aan dollars op die manier zou worden bevroren. In de afgelopen weken hebben de autoriteiten der Verenigde Staten al geldleningen ter grootte van ander half miljard dollar afgesloten, maar dat geschiedde slechts voor drie maanden. Nu kan na het verstrij ken van die termijn wel weer tot verlenging worden overgegaan, maar met reldleningen is het probleem van de dollarovervloed niet wegge nomen. Natuurlijk helpt een derge lijke transactie er wel toe mee om tijdelijk enig soelaas aan de markt te geven. Een langlopende lening zou een aanmerkelijk hogere rente moeten dragen dan momenteel in de Ver enigde Staten gebruikelijk is. maar dat offer moet Washington er dan maar voor over hebben. Het ls een misschien wat ouder- weste of archaïstische gedachte dat landen met betalingsbalanstekorten langlopende leningen in het buiten land sluiten om het deficit onscha delijk tex maken. In het verleden was het gebruikelijk dat er in zo'n geval internationaal werd geleend. De Noren hebben dat na de oor log ook nog wel gedaan en onlangs heeft de stad Kopenhagen een be- j langrijke lening in Eurogeld geslo ten, niet alleen omdat de kapitaal markt in eigen land de benodigde 1 middelen niet kon verschaffen, maar vooral omdat het zo goed uit kwam voor de tot de bodem gele digde deviezenpot. Ook al zou een langlopende le ning van de Verenigde Staten kun nen leiden tot drainage van de bin nenlandse kapitaalmarkten ln Euro pa dan zal dat voor lief moeten worden genomen, want het potje dat thans op het dollarvuur staat heeft nog veel ernstiger consequen ties. In financiële kringen steekt men het allang niet meer onder stoelen of banken dat er grote moeilijkheden met betrekking tot de dollar dreigen in het internationale verkeer. Een tekort van 10 miljard dollar /oals er verleden Jaar op de beta lingsbalans optrad schept een on mogelijke situatie. Het was het grootste tekort dat ooit ln de ge schiedenis der Verenigde Staten in een Jaar werd geboekt. Ook voor 1971 zit er weer een be langrijk deficit in het vat, al zal het dan misschien qiet zo omvang rijk zijn als dat van verleden jaar, maar de kans bestaat dat het dol larreservoir bepaald overloopt als er nog meer bijkomen. Alle centrale banken hebben ln de afgelopen maanden op de bres moeten staan om grote bedragen aan dollars over te nemen, waarmee de financiële Instellingen internatio naal niet uit de voeten konden. BU de Nederlandsche Bank is de dol larreserve in betrekkelijk korte tijd met meer dan 3 miljard gulden toe genomen en het einde is nog niet ln zicht. Een dergelijke dollaraanwas heeft niets te maken gehad met het dis contotarief. want de rente op de geldmarkt was allang belangrijk la ger dan het tarief van de Neder landsche Bank. Dat bleek vorige week nog, toen de minister van fi nanciën nog 66 miljoen voor een tijdvak van zes maanden kon lenen op basis van een disconto van 43/8% per Jaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1971 | | pagina 7