Finse opvolger van Thant?
Toestand in
Pakistan
nog onzeker
VOLKSREIZEN
NAAR MAAN?
Waarderend artikel in
„Le Figaro" over Luns
Dwangarbeid voor
Joden uit Moskou
WEER AANVAL
OP BREZJNEW-
DOCTRINE VAN
ITALIAANSE CP
Meer
vrijheid
voor
Calley
rrico
Helsinki schuift Max Jakobson als nieuwe VN-secretaris naar voren
over
kaas gelezen
JVijlen De Gaulle"Luns kun je vertrouwen,
dat is een man die van zijn land houdt"
tïJDAG 2 APRIL 1971
LETDSCH DAGBLAD
PAGINA t
(Van onze correspondent)
HELSINKI (GPD) „In ons
ferleg met de Scandinavische „en
jxdere landen" is gebleken dat Max
[kobson in wijde kring wordt be-
[houwd als een waardig opvolger
in secretaris-generaal Oe Thant.
SJ geniet duidelijk het algemene
irtrouwen van de lidstaten van de
N en voldoet aan de eisen die ge
leld kunnen worden aan een secre-
iris-generaal. „Binnen drie dagen
pdat Thant te kennen had gege-
fen zich niet meer beschikbaar te
Sllen stellen voor een volgende
nbtsperiode, lag dit communiqué
in de Finse regering op tafel.
Iedereen was er toen ook van over-
igd dat de niet nader genoemde
nden ook de Sowjet-Unie omvat,
men Jakobsons kandidatuur
niet vergeten... Aicoefen
blijkbaar goedkeurt. Jakobson
één van de topfiguren in de Scan
dinavische diplomatie werd gebo
ren op 30 september 1923 in het Finse
Viborg (Viipuri). In 1941 begon hij
zijn universitaire studie, die echter
nooit enig resultaat in de vorm van
een titel zou opleveren. De onzekere
oorlogstijd droeg daartoe bij. Zijn
carrière begon hij als Journalist op
het Finse persbureau FNB. In 1946
werd hij benoemd tot redacteur van
de Finse afdeling van de BBC in
Londen, waar hij tevens tussen 1948
en 1953 correspondent was voor het
conservatieve dagbla düusi Suomi.
Zoals vele Journalisten vóór hem
kwam hij uiteindelijk toch in de di
plomatie terecht. Eerst werd hij
persattaché in Washington, maar
reeds in 1958 was hij terug in de
Finse hoofdstad waar hij de leiding
van de persafdeling van het minis
terie van Buitenlandse Zaken op zich
nam. Vier Jaar later (in 1962) werd
hij chef van de politieke afdeling
van dit ministerie en dat resulteerde
tenslotte weer in een benoeming tot
Finlands vertegenwoordiger bij de
Verenigde Naties op 1 april 1965.
Het feit dat velen in hem de op
volger van Thant zien is zowel te
danken aan zijn persoonlijke eigen
schappen als aan de serie initiatie
ven die hij heeft genomen. En niet
het minst aan de toenemende neu
trale positie die Finland in interna
tionaal verband heeft weten te be
waren. Wat Jakobson betreft is het
dan ook geen geheim dat hij één
van de meest invloedrijke raadgevers
van president Kekkonen is, en de
„primus motor" van de huidige bui
tenlandse politiek van zijn land.
Aandacht
Toen Finland vorig jaar voorstel
de geregeld overleg te plegen op mi
nistersniveau zonder dat de één of
andere crisis dit noodzakelijk maakt
(maar waar wel door allen in de VN
positief op werd gereageerd) werd
weer aller aandacht op Jakobson ge
vestigd. Men ging er terecht van uit,
dat het zijn idee was geweest. Bij een
bezoek aan de Verenigde Staten in
1961 ter voorbereiding van een be
zoek van president Kekkonen aan
president John Kennedy uitte
de laatste zijn verwondering erover
dat de Sowjet-Unie Finland had toe
gestaan onafhankelijk te blijven. Ja
kobson antwoordde dat hij daar „wel
een boek over zou kunnen schrij
ven", waarop Kennedy hem aanraad
de dat beslist te doen. Het boek is
er (Finnish Neutrality, uitg. Hugh
Evelyn, Londen) en in begrijpelijke
termen legt Jakobson uit hoe Finland
in de schaduw van de Sowjet-Unie,
altijd een vrij land met een parle
mentaire democratie is kunnen blij
ven. Dat er thans aan het 53-ste ka
binet wordt gesleuteld duidt erop dat
dit niet zonder gekrakeel gaat, maar
dat zou dan ook in een totalitaire
staat onmogelijk zijn.
Jong
Een voordeel op zijn concurrenten
die ook naar Thants post dingen
heeft hij door zijn leeftijd. Hij is pas
47 Jaar oud en pleegt te zeggen dat
dit zijn beste Jaren zijn. Verwacht
kan worden dat de Oostenrijkse
vroegere minister van Buitenlandse
Zaken Waldheim zich kandidaat zal
stellen, iets wat hij nooit onder stoe
len of banken heeft gestoken. Even
min als de VN-ambassadeur van
Ceylon, Amerasing. Zadroeddin
Chan, kleinzoon van de Aga Chan
en werkzaam in het VN-vluchtelin-
gencommissariaat, wordt nog als te
Jong voor deze taak beschouwd en
met zijn enorme vermogen en aristo
cratische achtergrond minder ge
schikt in tijden als deze. Als de voor
tekenen dan ook niet bedriegen zal
na Thant het voorzitterschap der
VN weer overgaan in Scandinavische
handen: na de Noor Trygve Lie, de
Zweed Dag Hammerskjöld en Oe
Thant, is nu waarschijnlijk de beurt
aan de Fin Max Jakobson. Iets wat
bovendien de verwerkelijking van de
door Finland voorgestelde Veilig
heidsconferentie ten goede kan ko
men.
WASHINGTON (AP. RTR»
Een groep rijke Amerikaanse burgers
zoekt naar mogelijkheden om
vluchten naar de maan te financie
ren, en wel met behulp van het ma
teriaal dat Nasa over heeft (o. m
twee Saturnusraketten met Apollo-
capsules en maanlanders) na het
schrappen van enige geprogrammeer -
I de maanvluchten. Zij zouden voor
deze „volksreizen" een bedrag van
ongeveer anderhalf miljard gulden
op tafel moeten brengen.
De groep, die zich „commissie voor
de toekomst" noemt en onder leiding
staat van luitenant-Tcolonel b. d.
John Whiteside, heeft reeds bespre
kingen gevoerd met het waarnemend
hoofd van de Nasa dr. George Low
en Wernher von Braun, en boven
dien met astronauten, die graag de
bemanningen voor deze vluchten wil
len vormen.
Het overtollige Nasa-materiaal zou
zonder dergelijke „particuliere" rei
zen in de motteballen worden gezet
of worden ingezet voor het program
ma voor een ruimte-laboratorium.
Het materiaal werd overtollig toen
de Nasa drie van de voorgenomen
I tien maanlandingen moest schrappen
uit geldgebrek. Overigens heeft Low,
I die de Nasa leidt tot James
j Fletcher in mei de functie van
directeur-generaal aanvaardt, ver-
klaard, dat Amerika de leiding in de
ruimte weer dreigt te verliezen aan
Rusland, en deze leiding dan in zeer
lange tijd niet meer zal kunnen te-
rugveroveren. Low sprak voor de se-
PARIJS (ANP) „Joviale reus,
symbool van de Hollandse degelijk-
ïeid. die tegelijk ironie en humor
litstraalt en van wie talloze geesti-
?e uitspraken de ronde doen", aldus
>eschrijft „Le Figaro" in zijn rubriek
.Het portret van de week" minister
juns naar aanleiding van diens (af-
icheids) bezoek aan zijn Franse ambt-
jenoot Maurice Schumann. „Het is
liet overdreven te zeggen, dat wij
lan het einde van een heerschappij,
itaan een lange heerschappij. De
ïeer Luns beheerst in feite als een
tverkelijk absolute monarch sinds
neer dan 18 jaar de Nederlandse po
itiek. Een internationaal record
dat nog nooit geëvenaard is en ook,
niet licht zal worden overtroffen",
aldus „Le Figaro".
Na de buitenlandse zaken van
Nederland te hebben geleid, gaat hij
iu de lot van de NAVO in handen
nemen. „Deze scherpzinnige, bezon
nen, vindingrijke, optimistische poli
ticus, onwrikbare zowel in zijn pa
triottisme als in zijn Atlanti
sche overtuiging, is reeds een bekende
figuur in deze organisatie. Men zag
hem op elke zitting en zijn beurt om
als voorzitter van de raad op te tre
den in 1958-1959 zal niet worden ver
geten: kennis van zaken, doeltref
fendheid, standvastigheid, goed hu
meur waren er de duidelijke ken
merken van". Winst voor de NAVO,
maar een leegte voor de EEG, aldus
Le Figaro, die in dit verband mr.
Luns „geen gemakkelijk part
ner" noemt. „Daarover kan Frankrijk
len of banken. Buiten het steekspel
in Brussel hebben echter altijd een
wezenlijke hoogachting en vriendschap
tussen de twee kampioenen bestaan.
Nooit heeft de Nederlands staats
man verzuimd op bepaalde dagen,
ztfn Franse collega een zending
Goudse kaas of tulpen te zenden".
Volgens Le Figaro heeft generaal
De Gaulle, die wel eens tot het ui
terste moet zijn gebracht door de te
genwerking van Luns, een gezegd
„Luns kun Je vertrouwen. Dat is een
man die van zijn land houdt". Het
blad noemt deze hoogste lof uit de
mond van het overleden Franse
staatshoofd méér zeggend dan een
uitvoerig portret van „een van de
markantste persoonlijkheden van na
de oorlog".
meepraten en Couve de Murville
gedurende vele jaren Frans minister
van Buitenlandse Zaken in het
bijzonder". Niet dat de Nederlandse
minister een verbitterd vijand van
Frankrijk was, maar hij had geen
waardering voor de Gaullistische po
litiek en dat stak hij niet onder stoe-
MOSKOU Vier Joodse inwoners
van Moskou zijn in de afgelopen
dagen in een geheim gehouden pro
ces tot langdurige dwangarbeid ver
oordeeld. Waarschijnlijk berustte de
veroordeling op „tegen de Sowjet-
Unie gerichte handelingen."
De betrokkenen hebben geruime
tijd met grote moed en zeer open
lijk acties gevoerd voor een soepeler
emlgratiebeleid voor Joden die naar
Israël willen emigreren en tegen
alle vormen van discriminatie.
De namen van de veroordeelden
zouden zijn Wladimir Slepak, Victor
Polski, Rosenblum en Blind. Zij
werden al lange tijd geschaduwd
door de geheime dienst, de KGB.
Onlangs werden twee gasten in het
huis van Slepak aan de Gorkistraat
gearresteerd. Zij zijn kort daarop
losgelaten.
De vier veroordeelden behoorden tot
een groep van ongeveer honderd Jo
den, die onlangs een protestdemon
stratie hielden voor het Hoge Ge
rechtshof en daar een brief met 260
handtekeningen achterlieten. Zij
kregen toen het advies zich voor
het uiten van hun grieven in ver
binding te stellen met de procureur
in Moskou.
Op 26 maart werden zij door die
functionaris ontvangen; 21 van hen
onder wie dit viertal, zijn niet in
hun woning teruggekeerd. De andere
leden van de groep zouden nog
worden vastgehouden, met uitzonde
ring van een zekere Titow, van wie
niet bekend is of hij van Joodse
bloede is. Deze man is naar een psy
chiatrische inrichting overgebracht.
Waarnemers hebben opgemerkt dat
het Moskouse proces zich in Zulk
een geheimzinnigheid heeft voltrok
ken dat het kortgeleden tegen vlieg
tuigkapers gehouden proces in Le
ningrad, daarbij een toonbeeld van
openbaarheid is geweest.
MOSKOU De leidende Italiaan
se communist Enrico Berlinguer
heeft gisteren op de derde dag van
het 24ste partijcongres in Moskou,
zijn gehoor van meer dan 5000 Rus
sische en het Kremlin goed-gezinde
buitenlandse communisten de eers
te dissonant laten horen.
Hij zei van men mening te zijn dat
elk land en elke partij in volledige
onafhankelijkheid moeten kunnen
opereren. De Italiaanse communis
tische partij, de grootste in West-
Europa, voelt zich in beginsel wel
solidair met de Sowjet-Unie en haar
communistische bondgenoten, maar
„dit betekent echt niet", aldus Ber
linguer. „dat er een identificatie moet
zijn met de keus die elk communis
tisch land en. in het algemeen, elke
communistische of arbeiderspartij
uit eigen verantwoordelijkheid heeft
gemaakt en nog gaat maken. Ons in
ternationalisme is gebaseerd od de
erkenning van de volledige onaf
hankelijkheid van elk land en elke
partij en laat ruimte voor punten en
motieven waarop meningen verschil
len of afwijken".
De rede van de plaatsvervangend
secretaris-generaal van de Italiaan
se communistische partij was duide
lijk een uitschieter in de gelijkmati
ge tonen van solidariteit die de ver
schillende sprekers tijdens de eerste
dagen van het congres hadden laten
horen.
Na hem werden deze tonen trou
wens weer opgepikt door als eerste
de Tsjechoslowaakse partijleider
Goestav Hoesak. Deze uitte zijn "die
pe dankbaarheid" voor de interven
tie van de Warschaupacttroepen in
zijn land die op 21 augustus 1968 een
abrupt einde maakte aan de Praag
se lente". "De internationalistische
hulp heeft ons land bewaard voor
een burgeroorlog en een contrarevo
lutie en geholpen de resultaten van
het socialisme te verdedigen, zei hij.
De krachten van reactie en imperia
lisme zijn er nu wel van overtuigd
dat elke poging door een contra-re
volutie het socialisme te ondergra
ven zal worden afgeweerd door de
verenigde solidaire internationalis
tische krachten".
Zoals Walter Ulbricht en Edward
Gierek dat al eerder hadden gedaan
gaven de Hongaarse en Bulgaarse
partijleiders. Janos Kadar en Todor
Sjiwkow gisteren ook uiting aan hun
afkeer over de "aanvallen en laster
praatjes" die China lanceert tegen
en over de Sowjet-Unie en de gehe
le communistische beweging.
naatscommissie over de toewijzing
van ongeveer 12 miljard dollar voor
de Nasa in de nieuwe begroting, en
noemde dit bedrag veel te klein om
de ruimterace met Rusland te kun
nen volhouden. Zoals de zaken er nu
voor staan, zou Amerika na 1973 ge
durende 4 jaar geen bemande ruim-
tevluchten meer maken, en in die Ja
ren zou Rusland vermoedelijk Juist
grote vooruitgang op dit gebied boe
ken, o.m. door het bouwen van een
permanent bemand ruimtestation in
een baan om de aarde.
Inmiddels heeft de ruimtevaart
commissie van de senaat de begro
tingspost voor de Nasa wel met ruim
550 miljoen gulden verhoogd, maar
dit is slechts een druppel op een
gloeiende plaat.
Op 19 april wordt over de Naaa-
begroting gestemd.
(Van onze correspondent
mr. H, L. Leffelaar)
WASHINGTON (GPD) Pre
sident Nixon heeft vanuit zijn
verblijf in San Clemente in Ca-
lifornië gelast dat luitenant Wil
liam Calley de bewegingsvrijheid
van zijn eigen appartement dient
te hebben in plaats van opgeslo
ten te zijn in de militaire straf
gevangenis waarheen hij onmid
dellijk werd overgebracht nadat
de militaire jury hem schuldig
had bevonden aan de moord op
„tenminste 22 Zuidvietnamese
burgers" in het stadje My Lal.
Nixons opdracht is van kracht m
lang de ..zaak-Calley" nog de ver
schillende stadia van hoger be
roep en cassatie moet doorlopen,
een proces dat volgens Ameri
kaanse Juridische deskundigen
nog jaren kan duren.
De president gaf deze opdracht te
lefonisch aan zijn stafchef Thomas
Moore, nadat het Witte Huis letter
lijk overstroomd werd door tele
grammen die voor het lot van Calley
pleitten. Volgens bronnen in het Wit
te Huis beliep deze vloedgolf niet
minder dan 25.000 telegrammen per
dag. In Witte-huiskringen noemde
men deze reactie „verbazingwek
kend" en uniek ln de Amerikaanse
geschiedenis.
Nixons besluit om luitenant Calley
ruimere bewegingsvrijheid toe te
kennen, werd door afgevaardigden
in het Huis met applaus begroet.
Reeds nu speculeert men of de pre
sident mettertijd niet daadwerkelijk
zal ingrijpen om gratie te verlenen,
maar politieke waarnemers zijn van
mening dat een dergelijke beslissing
van de president ook grote politiek*
gevolgen zou kunnen hebben.
NIEUW DELHI De Indiase ra
dio meldde gisteren dat de Westpa-
kistaansc strijdkrachten in vijf Oost-
pa kistaanse steden een grootscheeps
offensief zijn begonnen tegen de
aanhangers van Sjeik Moedjiboer
Rachman, de leider van de Awami-
Iiga.
Deze vijf steden zijn Dacca, de
havenstad Tsjittagong, en Comilla,
Rangpoer en Bogra. Het offensief
zou ontketend zijn na de aankomst
ln Oost-Paklstan van nieuwe
Westpakistaanse eenheden.
De Indiase radio maakt voorts
melding van een aanval van West
pakistaanse troepen op het gebied
rond Tsjerrapoenji en vuurgevech
ten tussen Westpakistaanse soldaten
en Oostpakistanen ten zuiden van de
heuvels Tsjerrapoenja. Verder was
vernomen dat de Oostpakistaanse
stad Dinajpoer bij de gres met West-
Bengalen door de aanhangers van
sjeik Moedjiboer is heroverd.
Waar Sjeik Moedjiboer op het
ogenblik verlijft, is nog steeds niet
bekend. De Londense „Daily Tele
graph" berichtte dat hij gearres
teerd is en naar Lahore is overge
bracht. Het blad ..Indonesia Raja"
schreef dat Moedjiboer met zijn
vrouw en andere leiders van de Awa-
mi-liga in Djakarta zijn aangeko
men en dat zij van plan zijn poli
tiek asiel in Indonesië te vragen. Dit
bericht is door een woordvoerder van
de Pakistaanse ambassade in Dja
karta tegengesproken. Men heeft ook
geen bevestiging kunnen krijgen van
het bericht in de „Daily Telegraph"
Radi-Vrij-Bengalen, een station
in het gebied aan de grens tussen
Oost-Pakistan en de Indiase staat
Assam, meldde dat het bevrijdings
leger van sjeik Moedjiboer Dacca
volledig onder controle heeft en dat
de troepen van de sjeik de vliegvel
den van Rangpoer, Noahatta en Co
ses Tazar bij Tsjittagong hebben be
zet.
De officiële radio blijft melden dat
de toestand zich in de hele oostelijke
provincie normaliseert, maar er zijn
aanwijzingen dat de strijd inderdaad
nog voortduurt. Zo meldde een 25-
Jarige Oost-Pakistaan die met een
Jeep bij de Indiase grens arriveer
de. dat de luchtmacht de vorige dag
de belangrijke stad Jessore, waar hij
Juist vandaan kwam. had aangeval
len. Honderden lichamen liggen daar
te rotten in de zon. zo vertelde hij
Hij had gisterochtend bij zijn ver
trek uit de stad "kilometers achter
een lijken" gezien. Het vliegveld van
Jessore was in handen van het Pakis
taanse leger, en waren er vier trans
portvliegtuigen met troepen en voor
raden geland. Er waren minstens
drie tot vierduizend militairen in
Jessore, met tegenover zich een
paar honderd man van de Oost-Pa-
kistaanse "Rifles", die over maar
weinig munitie beschikten maar ge
steund werden door een groot aan
tal burgers. De Westpakistaanse troe
pen waren bij het vliegveld en hun
legerplaats „vastgepind". Troepen
die gedwongen waren zich terug te
trekken van de voornaamste invals
weg. hadden hele dorpen in brand
gestoken en er verscheidene bewo
ners gedood. Bij de aanval op Jesso
re was één van de vliegtuigen door
mannen van de "Rifles" omlaag ge
schoten.
Indiërs
De Indiase regering zal waar
schijnlijk Jonge Indiërs toestaan
naar Oost-Pakistan te gaan en de
aanhangers van Sjeik Moedjiboer
Rachman te helpen.
"Dit is een vrij land", aldus een
functionaris. „Uit verschillende Euro
pese landen is een groot aantal men
sen gedurende de Spaanse burger
oorlog naar Spanje gegaan, en uit
de Verenigde Staten zijn verschei
dene groepen onder dergelijke om
standigheden naar andere landen ge
gaan. Op dezelfde basis heeft het
volk van India recht op zijn persoon
lijke overtuiging".
Volgens zegslieden in Nieuw Del-
hl hebben autoriteiten in de Westpa
kistaanse hoofdstad Lahore een op-
Leden van het leger van sjeik
Moedjiboer in een loopgraaf bij
de stad Jessore.
roep gedaan tot de Jeugd dienst te
nemen in het leger "om zo de een
heid van Pakistan te helpen behou
den".
De Tochi Scouts, een paramilitaire
organisatie uit de noordwestelijke
grensprovincie van West-Pakistan,
zouden volgens de zegslieden "per
vliegtuig naar Oost-Paklstan zijn ge
bracht om te helpen bij de onder
drukking van het verzet op het plat
teland. Wij zijn van mening dat dit
gevaarlijke maatregelen zijn, omdat
zij beogen 'n Westpakistaanse guer
rillaorganisatie naar Oost-Pakistan
over te planten", zo verklaarde een
Indiase functionaris.
