„De vrouw moet zich thuis
voelen in de maatschappij
ondernemende
Nederlandse meisjes
Goed en goedkoop kopen: leuke sport!
Amerikaanse Betty Friedan
enthousiast over onze Dolle Mina 9s
000 km dwars door Afrika
IBRUA
JiïRUARI 1971
UODSCfi DAGBLAD
PAGINA 11
Betty Friedan klein, kordaat, ongecontroleerde grijzen
de haardos is gekleed in een midi-overhemdjurk van
grijze jersey. Het lijkt alsof ze hem speciaal heeft aange
trokken voor de onderneming die haar 's middags te wach
ten staat: Amsterdamse Dolle Mina's, met kussentjes on
der hun jurken ter hoogte van hun veelbesproken buiken,
houden een expeditie deels per rondvaartboot, deels te
voet naar een kroeg in het centrum van de hoofdstad
waar vrouwen ongewenst zijn.
Friedan, de
En Betty Friedan, belichaming
van de strijd der Amerikaanse
vrouwen voor gelijke rechten en ge
lijke plichten, zal van de partij
zijn. Compleet met kussen onder
haar loshangende jurk. Bezig aan
haar verkenningstocht langs alles
wat de Nederlandse versie van de
vrouwen-vrijheidstrijd heeft teweeg
gebracht, mag ze dit spektakel een
voudig niet missen.
Het is vroeg in de morgen. In haar
,JCarl Marx van de feministische revo- kamer in het Amsterdamse Apollo-
hotel toont Betty Friedan, schrijf-
ie.
itg.;
>dike.
maand, op 23 februari, beginnen vier Nederlandse
aan een nieuwe fase in hun leven. Een fase van twintig
:av*n die n Afrika wordt doorgebracht. Op zich geen gek
aar wel als men bedenkt dat minstens acht van die
maanden in een auto worden versleten.
mels;
>oek.
VSB xjrd-naar Zuid-Afrika in vier Op de foto rechts: twee van
de vier ondernemende Nederland
se meisjes: Ellen Stoelinga (links)
en Emie Roelvink gebogen over de
kaart van Afrika, waar het avon
tuur hun lokt.
ster van „The Feminine Mystique",
het boek dat miljoenen Amerikaan
se vrouwen de ogen opende, en ex-
presidente van de machtige Ameri
kaanse vrouwenvereniging National
Women's Organization, zich enthou
siast over onze vaderlandse Mina-
beweging. Geen wonder: legalisering
van abortus, creche-voorzleningen,
gelijke lonen en gelijke opleidings
kansen vormen het gemeenschappe
lijk program van eisen van Betty
en Mina.
Reële aanpak
Maar Mrs Friedan's enthousiasme
geldt ook de reële aanpak van Mi
na's emancipatiestrijd. „Ik heb ge
zien dat bij Dolle Mina vrouwen en
mannen zich inspannen voor gelij
ke rechten voor de vrouw. Zij heb
ben begrepen, dat het hier om een
„two-sex revolution" gaat. Dat zo
wel mannen als vrouwen erbij be
trokken zijn. In Amerika zijn veel
vrouwen in woede ontstoken toen
zij zich hun onderdrukking door de
man gingen realiseren. Een begrij
pelijke woede, maar Je moet er niet
in blijven steken en mannen gaan
uitsluiten. Weg met de mannen,
weg met de babies, weg met de sex.
dat is geen oplossing. Dat is niet
reëel".
Overigens gelooft Betty Friedan dat
het met die „feminine mystique" in
Amerika veel erger gesteld was dan
in ons land en dat dat wellicht
in het begin een broederlijk hand
in hand gaan van mannen en vrou
wen in de strijd voor gelijkheid in
de weg heeft gestaan. „Maar nu zie
Je ook in Amerika, dat steeds meer
mannen zich achter ons stellen".
Volgens Betty Friedan verdient
Dolle Mina ook een pluim op haar
hoed omdat zij onder de vlagvan
Neerlands eer6te emancipatiestrijd
ster Wilhelmina Drucker vaart.
(Hoofddoel van Betty's bezoek aan
ons land was overigens de Wilhel
mina Druckerprijs aan Nel Tege
laar. die zich volgens damesblad Li-
belle in 1970 het meest heeft inge
zet voor de gelijkstelling van man
en vrouw» „Het is goed die namen
en met die namen het prille begin
van onze strijd in de herinnering te
brengen. Onze voorgangsters waren
gewoon uit de geschiedenis ge
schrapt. Ze werden niet serieus ge
nomen of als hysterica beschouwd.
Daarom moeten we die namen weer
opgraven", aldus Betty Friedan.
Van essentieel belang voor een goed
evenwicht in de manvrouw relatie
vindt de Amerikaanse schrijfster
gelijke opleidingskansen voor bei
de seksen.
Fout uitgangspunt
„Nog steeds wordt tegen de school
gaande meisjes gezegd: zorg maar
dat Je er lief en hulpeloos uitziet,
dan krijg Je zo een sterke kerel en
daar gaat het toch om. Dat is' een
fout uitgangspunt. Die meisjes moe
ten zich net als de Jongens afvra
gen: wat wil ik later worden?
Vrouwen hebben evenveel recht op
arbeid als mannen. En om te voor
komen dat er een overschot aan ar
beidskrachten komt, is het inder
daad noodzakelijk dat de vrouw
baas in eigen buik wordt".
Onder gelijke opleidingskansen ver
staat Betty Friedan ook: een iden
tieke opleiding voor beide seksen.
Dus ook hogere wiskunde voor de
vrouw en omgekeerd ook kook- en
naailessen voor de man. Want
thuis, in het gezin, horen ae dezelf
de verantwoordelijkheid te hebben.
„Voor de man houdt dat in dat zijn
maatschappelijke verplichtingen ver
licht worden en dat hij dus op die
manier bevrijd wordt van de zware
economische last die hij tot nu toe
heeft moeten dragen.
Maatschappelijk verkeer
Voor de vrouw betekent het dat slj
kan deelnemen aan het maatschap
pelijk verkeer. Zij moet zich ook
thuis voelen in de maatschappij.
Voor de kinderen tenslotte heeft
het tot gevolg, dat hun vader zich
eindelijk met hun opvoeding gaat
bemoeien. Kinderen hebben op het
ogenblik teveel moeder en te weinig
vader".
De achterstelling van de vrouw is
ook het gevolg van haar gebrek aan
economische onafhankelijkheid. „Als
wij niet kunnen werken, dan blij
ven wij even onzelfstandig als onze
Victoriaanse grootmoeders", zegt de
bijna 50-Jarige Friedan. De meest
ideale man-vrouw verhouding heeft
ze in Zweden aangetroffen: „Daar
is het onderwijs helemaal geïnte
greerd. Mannen en vrouwen werken
samen, voeden samen op. Van een
„vrouwelijke mystiek" is daar abso
luut geen sprake meer".
„Karl Marx"
Betty Friedan noemde zich, toen
ze haar vrijheidsstrijd begon, „de
Karl Marx van de feministische re
volutie". Nu zegt ze: „We moeten
allemaal onze eigen Karl Marx zijn,
onze eigen ideologie opstellen voor
een gemeenschappelijke strijd, een
revolutie, die uniek is in de ge
schiedenis. Ik hoop alleen dat onze
revolutie zich meer vreugdevol en
sneller zal manifesteren dan die
van Marx".
Wereldstaking
Als het aan Betty Friedan ligt, zal
die revolutie niet lang op zich laten
wachten. In augustus zal in Kopen-
hagen een groot aantal vrouwenbe
wegingen deelnemen aan een inter
nationaal congres, waar de plannen
voor een wereldstaking van vrouwen
besproken zullen worden. Betty
Friedan, de doqr haar aangevoerde
algehele vrouwenstaking in de VS.
op 26 augustus van het vorig Jaar
nog vers in het geheugen, glundert
als ze zegt: „Een massale staking
van vrouwen in alle delen van de
wereld, in communistische landen
en kapitalistische landen, die alle
maal de straat opgaan televisie-
satellieten zorgen voor de communi
catie om te laten zien: hier zijn
we, we zijn machtig met ons allen
en we vragen nu waar we recht op
hebben: een gelijke behandeling.
Het zal wel mei 1972 worden voor
dat het zover is, want negen maan
den een symbolische tijd heb
ben we toch wel nodig om onze re
volutie gebaren te laten worden".
i; een Jaar in Zuid-Afrika en
vier maanden terug, óf door
f door Azië, maar in ieder
auto.
elsjes; een uit Den Haag.
Joekelo, een uit Hoogkerk en
uidborn (Gr.) willen alle ont-
Mfpn|Joorstaan om dit avontuur te
Per Ford Transit zal de
iocht worden ondernomen:
00 idverstuivingen, onvoorstel-
e, ijzige kou, over onbegaan-
oor fcen. Maar ook door prachti-
irreservaten. Afrikaanse dor-
steden en langs enorme wa-
on L Hun eerste opzet blijft ech-
bevolking leren kennen, van
Be n tot bosjesneger.
Br ngste, Ellen Stoelinga is 30
d. Ze woont in Mariahoeve.
►ot deel van haar leven heeft
het buitenland doorgebracht
riste in verschillende hotels,
ft de Middelbare Tuinbouw-
in Rijswijk doorlopen. Sinds
»r werkt Ellen in hotel de
Brug. Haar droomwens, een
loor Afrika gaat echter boven
erk, vandaar dat ze heeft op-
Jaar ouder is Natasja Senne-
Zuidhorn. Zij is verpleegster
st op avontuur. Een tijdlang
»1 in Amerika en op Curasao
t.
'•Jarige Els Hommes woont in
erk en heeft als beroep fysio-
eute. Zij en de 35-Jarige Emie
ik uit Boekelo hebben elkaar
ël ontmoet en hebben in de-
een advertentie in een week-
gezet: "Verpleegster 35 Jaar,
1 of 2 ondernemende reisgeno-
per Ford Transit naar Afri-
njden en daar plusminus 1
werken".
en Natasja reageerden daar-
een kennismaking werd gear-
Ird.
Uitrusting
fard Transit Is eigendom van
Er komen vier bedden in, spe-
oorzieningen aan de onderkant
opspringende stenen, extra
(de auto verbruikt in de woes-
tee maal zoveel benzine) en na-
k extra banden,
informatie en goede raad kre-
van de avonturiers van Opera-
Olraffe die begin 1970 weer in
rland terugkwamen na hun
langs de gehele Afrikaanse
•maal in Zuid-Afrika aangeko-
probeert ieder meisje werk te
to in haar eigen branche. Een
blijven Els, Ellen Emie en Na-
daar tot ze genoeg geld hebben
te terugreis te aanvaarden. Voor
•varen onderweg zijn ze geen
vieren bang. "Daar zit iedereen
te zeuren. Je moet gewoon zien
uit de moeilijkheden komt".
1 voorbereidingen nemen op het
(blik een heel belangrijke plaats
komt ontzettend veel kijken
tet de nodige papieren binnen
bijna ieder land is een visum
Ook bepaalde inentingen zijn
licht: pokken, cholera, gele
koorts, tetanus,
geelzucht.
polio, typhus en
Route
De ongeveer 30.000 kilometer lan
ge route hebben ze met behulp van
grote kaarten en ANWB-boekjes
vastgesteld. Waarschijnlijk is de ver
trekplaats Den Haag, vanwaar het
viertal over Duitsland en Zwitser
land naar Spanje rijdt. Dan steken
ze over naar Tanger en trekken
langs de noordelijke kust naar Al
giers. Vervolgens dwars door de Sa
hara, naar het zuiden. Ze zullen dan
in konvooi moeten rijden met het
oog op pech (gebroken as motorsto
ringen of lekke banden).
Van Tamanrasset gaat de tocht
naar Agadez, de grens over naar Ni-
gerië. Dit is het donkerste gedeelte
van Centraal Afrika. Ze doen dan
Fort Lamy aan en trekken verder
naar de grensplaats Bangui. Door de
Kongo en Oeganda komt het viertal
in Kenia. Evenals de vier Jongens
van Operatie Giraffe willen Ellen,
Emia, Els en Natasja daar de 6000
meter hoge Kilimandjaroe beklim
men. Hoewel zij niet ervaren zijn
gaan ze het toch proberen. Het is
mogelijk om in vijf dagen weer be
neden te zijn.
Het laatste gedeelte van de tocht
gaat door Tanzania, Zambia, Rhode-
sië naar het einddoel: Zuid-Afrika.
In welke plaats ze een jaar blijven
is nog niet bekend.
Ook Azië?
Ook over de terugreis kunnen de
meisjes niets zeggen. De kans zit er
echter in dat ze van Mombassa (Ke
nia) oversteken naar Bombay in In
dia en dan een nog langere tocht
door Azië maken om uiteindelijk
weer in Mariahoeve aan te komen.
Het is het eerste vrouwelijke team
uit Nederland dat iets dergelijks on
derneemt. Een tocht waar moed voor
nodig is om er aan te beginnen,
want eenmaal middenin de woestijn
kan je niet zeggen: Ik wil toch
maar liever thuis blijven
OYER EN mniiiiiiiiiiiiitti
iiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii YAN VROUWEN
Kroes
In Engeland duikt de zeer kortge
knipte „rattekop" weer op, in Ame
rika wordt de romantische Rita Hay-
worth-coiffure gepropageerd, maar
volgens Marie Claire houden voor
aanstaande Parijse coiffeurs het
voorlopig nog op in hippie-achtlge
kringen favoriete kroeskop. Voor de
kortharigen betekent dat een (sterk
gepermanent» kort kapsel met lokjes
van hooguit drie centimeter lengte,
voor langharigen een kapsel met lok
ken van zo'n centimeter of dertig, die
bovenop de kruin glad zijn en ver
volgens overgaan in kurketrekker-
^chtige krulletjes. Noot bij de korte
kapsels: ze worden niet met de kam
maar met de tien vingers in „natuur
lijke wanorde" gebracht.
Broekpaki
ja of nee?
Het lijkt haast onvoorstelbaar, maar
in Amerika wordt nog steeds gedis
cussieerd over de vraag of het pan-
talonpak voor de vrouw een formele
dracht mag zijn. Etiquette-specialist
Amy Vanderbilt wijdt er in Ladles'
Home Journal een hele pagina aan
en vertelt dat verscheidene bekende
Amerikaanse restaurants nog altijd
de toegang weigeren aan vrouwen in
pantalonpak. In sommige hotels mo
gen wel pantalonpakken en avond-
pyama's maar geen „gewone sport-
pantalons" worden gedragen. Ande
re etablissementen accepteren de
Watergolf- niet-
attractie
De Franse kapper Jean-Yves El-
rhodes gelooft dat zijn klanten meer
verlangen dan alleen een perfecte
„kap-technische" behandeling. Daar
om brengt hij tweemaal per week een
variété-programma in zijn salons
Musicerende en zingende artiesten
huppelen, gewapend met microfoon
tjes. door het gangpad tussen de kap
tafels. Deze artistieke vorm van ser
vice wordt, volgens Elle. aangeboden
zonder enigerlei prijsverhoging.
De prijzen van de voedingsmidde
len gaan omhoog. Weliswaar in veel
gevallen slechts met centen tegelijk,
maar over een hele maand gerekend
voelen grote gezinnen dat toch in de
portemonee. Bezuinigen op de post
voeding? „Kan niet", roepen de
huisvrouwen die vrijwel dagelijks ge
confronteerd worden met nieuwe pro-
dukten die allemaal 'onmisbaar' voor
de gezondheid van de moderne mens
worden genoemd.
„Kan wel", meent het Voorlich
tingsbureau voor de voeding. Bezui
nigen op de post voeding is moge
lijk, maar het wordt de hulsvrouwen
wel erg moeilijk gemaakt door de re
clame die haar onafgebroken sugge
reert dat het bijna misdadig is om
man en kinderen bepaalde voedings
middelen te onthouden.
Aan al die dwingerige reclames
zouden we eens wat minder geloof
moeten hechten, vindt het Voorlich
tingsbureau. Temeer daar er tussen
die zogenaamd onmisbare produkten
heel wat snoep en andere zoetigheid
wordt aangeprezen. En die zijn be
slist niet noodzakelijk, eerder scha
delijk voor de gezondheid.
Om te beginnen mogen we dus ge
rust nog veel kritischer worden te
genover de alsmaar voortkabbelende
stromen van speciale aanbiedingen
en steeds weer nieuwe produkten
Vervolgens kunnen we dan trachten,
het duurtespook te lijf te gaan met 'n
aantal door het Voorlichtingsbureau
voor de voeding bedachte .goedkoop-
tefoefjes".
Hier zijn ze
Gebruik eens vaker coetikope vlees
soorten zoals gehakt, doorregen lap
pen, nier, lever, bakoloedw jrst er
diepvrieskip.
Wees zuinig met margarine, voor
al bij het braden van de goedkope
re vleessoorten, die dikwijls van zich
zelf al vetter zijn.
Probeer eens produkten als half
vette en magere melk, karnemelk,
magere yoghurt, magere kwark (alle
maal qua voedingswaarde even goed
als gewone melkprodukten, maar
minder vet en daardoor goedkoper).
Eet vooral bruin- of volkorenbrood,
want de gewone donkere broodsoor
ten zijn niet alleen goedkoper dan
de lichtere, ze bevatten bovendien
meer vitamines en mineralen.
Vergeet niet dat gesneden en ver
pakt broed duurder is dan het ouge
sneden en onverpakte proaukt.
Zaalhandbal Het Neder
landse zaalhandbalteam (heren)
heeft gisteren in Praag met 1427
(rust 714) verloren van Tsjecho-
Slowaklje. De beste spelers aan Ne
derlandse zijde waren Piet Kivlt en
Nico Loeffen, die ieder vier maal
scoorden.
Goedkope en gezonde broodbeleg
gingen zijn groente en fruit (radijs,
sterrekers, tomaat, geraspte wortel en
ramenas, plakken komkommer, ap
pel, peer en banaan). Groenten en
fruit zijn natuurlijk nooit goedkoop
op de momenten dat ze slechts in
kleine hoeveelheden worden aange
voerd!
Het kernpunt bij dit alles is na
tuurlijk of de huisvrouw tijd kan
vinden (of maken) voor de „sport"
van het goed en voordelig inkopen.
Hoe meer tijd, hoe meer koopjes,
want het napluizen van allerlei voor
delige aanbiedingen of het (vaak
voordelig) inkopen op de markt kost
nu eenmaal extra tijd. Geen bezig
heid dus voor vrouwen die vóór alles
tijd willen (of moeten) sparen via
het winkelen in de dichtstbijzijnde
gelegenheid en het zoveel mogelijk,
kopen van voorbewerkte en kant-en-
klare produkten.
vrouw in broekpak wel op lunchtijd,
maar niet tijdens het diner, ofwel in
bar en lobby maar niet in het res
taurant. Het Witte Huis heeft laten
weten geen bezwaar te hebben te
gen pantalonpakken. hoewel tot nu
toe alleen nog maar avondpyama's
in het Witte Huis zijn gesignaleerd.
Maar Beatrice Joyce, de grote vrouw
achter het „International Debutante
Ball" zegt dat ze op dit evenement
absoluut geen pantalonpakken wil
zien.
Coco Chanel
„Ze heeft niet geleefd, ze heeft ge
regeerd", schrijft Paris Match bij een
verzameling foto's uit het leven van
Coco Chanel, de medio januari over
leden mode-ontwerpster. Op een gro
te kleurenfoto is ze gekleed in een
van haar eigen onsterfelijke pakken:
beige met blauwe biezen, gecombi
neerd met de onvermijdelijke parels,
tweekleurige hoed en dito pumps.
Foto's ook van „de elegantste man
nequins van Parijs" (onder wie de
ook al haast legendarische Suzy
Parker), die Chanel tijdens haar
carrière in haar salons wist te ver
zamelen. Ze had een bepaald beeld
van „de vrouw" en heeft dat nooit
verloochend. De eerste fantasiesie
raden van glas met gekleurde stenen
staan op haar naam, evenals da
„garconne," de korte haarmode. Te
midden van de modes, die op de voor
- en najaarswind kwamen en gingen
keerde „le style Chanel" vroeg of
laat steeds weer terug. Mariene Die
trich, Fabiola van België en de Her
togin van Windsor behoorden tot
haar beroemde klantenkring. Jacque
line Onassis, die naar men zegt haar
detailleurs per twintig stuks bestelt,
droeg op „de dag van Dallas" een
roze Chanel-tailleur. Volgens haar
naaste medewerkers was Chanel
nooit pessimistisch of moe. Aan het
einde van een drukke werkdag zou ze
hoogstens zeggen: „Ik geloof dat ik
moe ben".
Vlinders en Tarzans
De eerste vrouwen die zich op de
fiete waagden speldden grote metalen
vlinders op hun rokzomen om op
waaien te voorkomen. Zulke Vlinders
liggen nu weer in de etalages van
Parijse boetieks en warenhuizen,
maar in de huidige mode worden ze
als ceintuurgesp gebruikt. De voor
raad accessoires HJkt trouwens ook
dit seizoen weer onuitputtelijk. Le
ren plaquettes worden aan leren ve-
tertjes om de hals gedragen, puntige
leren halsbanden en manchetten
aversieren de mouwen van truien.
Smalle en brede arm- en enkelban
den van metaal worden met motle
ven in vrolijke kleuren beschilderd.
Toppunt van pret: dubbele leren
ceintuur met "n grote metalen buik-
gesp, waarop een portretje van de on
verwoestbare Tarzan.
