Apollo-trio 'dik tevreden'
op terugweg naar aarde
Open oorlog in
Ulster tussen
Britten en IRA
4i - S°A
lwiiiel m lsfe
over plan Laf:
Nederlander verdacht
van moord in Brussel
Zwoegen door het stof
OOK VOOR
HOGE
Eenvie:
arbeid(
Fiat orS
non-acE'
Kneusjesvlucht9 nadert einde
Zwitserse
vrouwen:
volledig
kiesrecht
Gomoelka
uit het
centrale
comité
Moskou levert
Nasa-„geheinT
Referendum over
eelitseheidingswet
ga met uw tijd mee - ga naar de
Toelichting gevraagd
np T 1 T
FIDEL CASTRO
NAAR CHILI
PAGINA 14
LEIDSCH DAGBLAD
MAANDAG 8
£BR TJi
LONDEN (GPD) De crisis in
Ulster (Noord-Ierland) heeft gedu- J
rende het afgelopen weekeinde een
nieuw luguber hoogtepunt bereikt,
dat in sterke tegenstelling stond tot
de betrekkelijke rust van de afgelo
pen maanden. Bij ernstige botsingen
werden tenminste vier personen ge
dood, met inbegrip van de eerste
soldaat die in Noord-Ierland is ge
sneuveld. De anderen waren burgers,
onder wie twee extremistische figu
ren. die vielen door het vuur van mi
litairen. die zich in een hinderlaag
hadden opgesteld.
Het is lang niet uitgesloten, dat er
misschien wel tien personen zijn ge
dood, omdat het aantal incidenten
zich aan de waarneming onttrok en
omgekomen opstandelingen zo snel
mogelijk van het slagveld plegen te
worden verwijderd en in het geheim
begraven. Hoe dan ook. duidelijk is,
dat de Britse troepen in Belfast sinds
woensdag hun passieve houding heb
ben laten varen tegenover de aan
vallen door opgeschoten straatjeugd
en vaak ook zelfs door vrouwen en
kinderen in de beruchte achterbuur
ten, waarbij zij bekogeld werden
met stenen en gevaarlijker projec-
NEW YORK (TR) Bijna twee
Jaar lang heeft het museum van de
Amerikaanse staat Maine, bij het
Amerikaanse ruimtevaartbureau
Nasa gezeurd om een door
een kunstmaan gemaakte foto van
Maine, maar zonder resultaat. De
Nasa en ook de luchtmacht zeiden
zo'n foto niet te hebben. Als we er
een hadden, aldus de luchtmacht,
zou hij geheim zijn.
Maar als het New Maine State Mu
seum binnenkort geopend wordt, zal
er een vrijwel volmaakte foto van
Maine te zien zijn, genomen door
een Russische satelliet. De Russen
willigden het verzoek van het mu
seum wèl in, na 16 maanden en voor
120 dollar.
Bonn vreest kaping Op de
meeste luchthavens in West-Duits-
land en West-Beriyn neemt men
sinds zondagavond geen luchtpost en
luchtvracht meer aan, nadat het mi
nisterie van PTT in Bonn had ge
waarschuwd voor mogelijke vlieg
tuigkapingen door Palestijnse verzets
groepen. Ook de buitenlandse lucht
vaartmaatschappijen zijn door Bonn
gewaarschuwd.
Staking Lufthansa ten einde Ve
staking van het grondpersoneel van
de Duitse Lufthansa is zondag na
tien dagen beëindigd. Men besloot
met 72,6 procent van de stemmen
voor aanvaarding van de zaterdag
overeengekomen loonsverhoging van
15,9 procent met terugwerkende
kracht tot 1 november 1970.
tielen zoals met spijkers gevulde
bommen. De Britse militairen heb
ben bij onverbiddelijke huiszoekin
gen naar verborgen wapens in de
r.k. buurten al heel wat gevaarlijk
materieel gevonden. Na de uitbar
stingen, die tot diep in de zaterdag
nacht voortduurden, bleef het zondag
rustig. Op het ogenblik heeft de nu
al ruim twee jaar woedende strijd
in Belfast en Londonderry (waar ook
nu weer tal van arrestaties werden
verricht) zich toegespitst tot een
st/eds fellere confrontatie tussen de
Britse troepen en de sluipschutters
van de afgesplitste, extreme en
uiterst-links gerichte groep van het
ondergrondse "Ierse Vrijheidsleger".
Deze groep noemt zich de "Voorlo
pige Raad van de IRA (Irish Repu
blican Army»", die zijn aanhangers
in de r.k. wijken heeft genesteld.
De gesneuvelde militair was een
20-jarige soldaat die anderhalf Jaar
geleden was getrouwd en wiens vrouw
in West-Duitsland woont. Hij behoor
de tot een onderdeel van het Britse
Rijnleger dat naar het "front" in Ul
ster werd overgeplaatst. Hij werd
weggemaaid door machinegeweer
vuur dat van een dak van een hoog
flatgebouw op de troepen werd ge
richt. Daarna hebben militairen de
daken in deze buurt bezet.
Zaterdag werden 600 extra-Britse
infanteristen naar Noord-Ierland
overgevlogen. In drie dagen zijn de
Britse troepen met 1200 man ver
sterkt. Zonodig zullen er nog meer
volgen.
Een toneeltje uit de Noord-
ierse stad Londonderry, waar za
terdagavond pantserwagens wer
den aangevallen met benzine
bommen.
BERN De mannen van Zwitser
land, het laatste bastion van man
nelijke superioriteit in de Wester
se wereld, hebben via een volks
stemming besloten hun politieke
rechten met de vrouwen te delen.
Met grote meerderheid hebben zij
zich ervoor uitgesproken dat hun
medeburgeressn 't actieve en pas
sieve kiesrecht voor het parlement
krijgen.
Op 1 februari 1959 is ook over deze
kwestie gestemd. Toen werd de
vrouwen met 655.000 tegen 324.000
stemmen de toegang tot het parle
ment in Bern nog ontzegd.
De regering, alle partijen, de kerken
en talrijke organisaties hebben er
de laatste tijd bij de mannen op
aangedrongen de hand over het
hart te strijken.
Wat de gemeenten en de kantons
betreft is de zaak nog niet overal
rond. Volledig ontzegd wordt de
vrouwde politieke gelijkberechti
ging in gemeentelijke en kantonale
aangelegenheden nog in de kan
tons Schaffhausen, Aargau, Uri,
Zug, Schwyz, St. Gallen en Appen-
zell.
Volledig actief en passief kiesrecht
hebben de Zwitserse vrouwen nu
ook in gemeentelijke en kantonale
zaken in de kantons Genève,
Waadt, Neuenburgx, Tessino, Wal
lis, Luzern, Zürich en de beide half
kantons Bazel-stad en Bazel-land.
(Vap onze correspondent)
Brussel (GPD) De 26-jarige Ne
derlander Ronald K. is door de Brus
selse politie gearresteerd. Hij wordt
ervan verdacht zijn één jaar oudere
landgenoot Freddy Bulo in 'n appar
tement van het Grandhotel te Brus
sel te hebben vermoord. Een 18-ja-
rig meisje dat zich in het gezelschap
van de beide mannen bevond is
eveneens aangehouden om te wor
den verhoord over haar mogelijke
rol in het gebeurde.
Het drietal is donderdagavond per
auto uit Nederland gekomen en af
gestapt in het hotel. De twee mannen
hebben hun aanmeldingsformulier
Ingevuld. Het meisje zei dat zij haar
paspoort in de auto had laten liggen
en dat zij er later mee zou komen.
De drie zijn korte tijd in het zoge
heten appartement met vier eenper
soonsbedden geweest en daarna zijn
ze de stad in gegaan. Tegen twee
uur kwamen ze thuis.
Vrijdagochtend hebben de ver
dachte en het meisje rond het mid
daguur ontbeten beneden in het res-
tuarant van het hotel, terwijl Bulo
op zijn kamer bleef en daar ontbeet
K. is daarna naar boven gegaan. Hij
heeft eerst verteld dat hij tóen hij
bij de kamer aankwam, daar Bulo
zag die blijkbaar zelfmoord had ge
pleegd met een 22 long rifle, een wa
pen dat K. woensdag in Antwerpen
had gekocht. Dit soort wapens is
overigens in België zonder vergun
ning te koop. Bulo, die nog tekenen
van leven vertoonde, werd direct
naar het ziekenhuis overgebracht.
Hij overleed echter tijdens het trans
port.
Nadat de politie had uitgemaakt
dat het geen zelfmoord kon zijn ge
weest. heeft de gearresteerde later
zijn visie veranderd en verteld dat
hij weliswaar onenigheid met Bulo
had gehad maar dat beiden zich di
rect hadden verzoend. Daarop had
hij Bulo zijn nieuwe aanwinst willen
laten zien en daarbij was bij ver
gissing een schot afgegaan.
K. bleek nogal veel geld bij zich
te heb\)en. Hij verklaarde echter, dat
hij een oorlogsschade had uitgekeerd
gekregen vanwege hetgeen zijn Jood
se ouders tijdens de bezetting was
overkomen. Die mededeling bleek
bij controle Juist.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
LEIDEN De maanreizigers Sheperd, Mitchell en Roo-
sa zijn sinds zondagochtend vroeg op de terugreis naar de
aarde, die zij met steeds toenemende snelheid naderen.
,,Dik tevreden" zoals Sheperd zei, ondanks vele moeilijk
heden en de teleurstelling dat het verste doel van de tweede
maanwandeling niet is bereikt. Uitermate voldaan zijn ook
de geleerden, die met spanning wachten op het meege
brachte materiaal. Niet ontevreden is ook de vluchtleiding,
die zich echter niet verheelt, dat door een reeks van on
waarschijnlijk veel storingen en mankementen deze
„kneusjesvlucht" niet in staat zal zijn het door de ramp-
vlucht van de Apollo-13 geschokte vertrouwen in het
Apollo-project t^n volle te herstellen.
Niettemin: de start van de maan, de koppeling, de ontkoppe
ling en het verlaten van de maanbaan verliepen prima, en de
wetenschappelijke resultaten overtreffen die van beide voor
gaande landingen tezamen waarschijnlijk aanzienlijk.
De zaterdagochtend om 9.18 uur
Nederlandse tijd begonnen tweede
maanwandeling heeft ruim vier en
een half uur geduurd. Het was de
langdurigste „EVA" (extra Vehicu
lar Activity ofwel activiteit in de
ruimte buiten het ruimtevaartuig)
in de geschiedenis van de ruimte
vaart. Shepard en Mitchel ploeter
den al die uren met hun karretje
door dikke lagen maanstof over een
ruig, met stenen en kratertjes be
zaaid maanlandschap, waarbij zij in
totaal 3,5 kilometer aflegden. Onder
weg en bij de Conekrater, het doel
van him tocht, hielden zij zich bezig
met wetenschappelijke experimen
ten, het verzamelen van maanmate-
riaal (tot een totaal van 54,4 kg
waaronder een steen van 13 kg), het
nemen van foto's, het graven van
een greppeltje, grondboringen etc.
Dat alles kostte, door het uiterma
te moeilijke terrein, meer tijd en
energie dan was voorzien. Daarbij
kwam, dat zij bij de Cone-krater ge
komen, een geschikte plaats moes
ten zoeken om de rand te beklimmen
omdat dit op het voorgenomen punt
te moeilijk bleek. Het beklimmen
zelf langs een helling van dikwijls 1
op 2 tussen rotsen die telkens tot
omwegen noopten werd de maanrei
zigers te veel op enkele tientallen
meters afstand van de ongeveer 100
meter hoge bovenrand. Zwaar hij
gend in hun helmen en van tijd tot
tijd kennelijk vermoeid wat krachti
ge termen de wereldruimte inslin-
gerend, moesten zij bij een zoveel
ste ingelaste rustperiode, leunend te
gen een formidabel rotsblok, de op
dracht van Houston verwerken om
onverwijld naar de maanlander An-
tares terug te keren. Het had alle
maal te lang geduurd, de verdere
beklimming zou te veel energie ver
gen en men maakte zich toch wel
enigszins bezorgd over het kleine lek.
dat in het ruimtepak van Mitchell
was ontstaan tijdens de eerste
maanwandeling. Mitchel maakte
bovendien tijdens de tweede maan
wandeling een val en moest door
Shepard weer op de been worden ge
holpen.
Stemming goed
Toch kon deze teleurstelling, het
einddoel niet bereikt te hebben en
geen blik in de krater te hebben
kunnen slaan, de stemming van de
wandelaars niet drukken. Ze babbel
den (in opdracht van Houston) ge
zellig verder, en maakten grapjes.
Shepard sloeg twee meegesmokkelde
golfballetjes met een formidabe
le klap van zijn bodemschepje over
de luchtledige maan. Hij kon niet
zien, waar ze neerkwamen, zo ver
kwamen zij als gevolg van de gerin
ge aantrekkingskracht.
Bij de Antares aangekomen werden
nog bodemmonsters genomen op de
plaats waar de vuurstraal van de da-
linsgraket de maan had verschroeid.
Het stouwen van al het meege
brachte materiaal en het wegwerpen
van overtollig geworden uitrusting
stukken (voor een waarde van enige
miljoenenvergde evenals alle ope
raties van deze vlucht meer tijd dan
was geprogrammeerd, maar nadien
konden de maanreizigers toch nog
wat gaan rusten voordat zij aan de
volgende kritieke fase begonnen.
Vertrek
Precies volgens het aan het om
standigheden aangepaste schema ont
brandde om 19.48 uur zaterdagavond
de stijgmotor van de Antares, die 7
minuten en ruim 10 seconden bleef
werken. Daardoor werd een baan
bereikt van 17 tot 96,5 km. hoogte.
Roosa had de baan van de Kitty
Hawk aangepast aan die van de An
tares en zonder andere problemen
dan een gestoorde communicatie met
Houston slaagde de koppelingsma
noeuvre om 21.36 uur. Na het over
brengen van het maanmateriaal en
de films en het overstappen van She
pard en Mitchell van Antares naar
Kitty Hawk werd om 23.48 uur weer
ontkoppeld aan het einde van de 33-
ste omwenteling om de maan van de
Apollo. De overtollig geworden An-
fares werd later naar de maan ge-
stuur om er te 01.46 in de nacht van
zaterdag op zondag te pletter te slaan
op 50 km van de landingsplaats en
125 km van de plaats waar indertijd
de Apollo-12 landde. De seismome
ters op die landingsplaatsen „gingen
als gekken tekeer", zo meldde Hous
ton. De inslag is niet visueel waar
genomen.
Om 02.38 uur in die nacht werd
aan de „achterzijde" van de maan
een vuurstoot met de hoofdmotor van
de Apollo gegeven, waardoor de snel
heid aanzienlijk werd vergroot en het
ruimtevaartuig uit de baan om de
maan in de beoogde baan naar de
aarde werd geduwd. Eenmaal in die
baan kregen de maanreizigers toe
stemming van Houston om enkele
proeven uit te stellen of te laten ver
vallen en om te gaan slapen. De te
rugreis na dagen vol spanning en
emoties was aanvaard. Dinsdagavond
om enkele minuten over tien moet de
capsule landen in de Pacific ten zui
den van het eiland Samoa.
Tijdens de terugreis naar de aar
de hebben de ruimtevaarders enkele
proeven gedaan met materiaal-be
handeling in gewichtsloze toestand.
Dit is van belang met het oog op
toekomstige produktieprocessen bv.
van legeringen van metaal met glas,
van schuimstaal etc., die door de wer
king van de zwaartekracht op aarde
niet tot stand kunnen komen. Voorts
werden proeven genomen met de pro-
duktie van vaccins in gewichtsloze
toestand.
De opgetreden moeilijkheden tij
dens de vlucht, die alle hadden kun
nen leiden tot voortijdige beëindiging
of rampzalige ontwikkelingen, be
troffen onder meer de koppeling tus
sen Antares en Kitty Hawk in de
aanvang van de vlucht, lekkende
ventielen in het moederschip op de
heenreis, foutieve spanning op een
van de Antares-batterijen, het her
haalde malen uitvallen van de radio
verbindingen en televisiebeelden, het
af en toe gebrekkig werken van de
andere communicatiemiddelen voor
het overseinen van meetgegevens, de
rommel in de capsule door daarin ten
onrechte achtergelaten zaken, een
lek in het ruimtecostuum van Mit
chell. het afscheuren van een deel
van het platform waarvan de Anta
res weer van de maan startte zodat
I deze versierd werd met een gevaar
lijke franje etc.
De onvermijdelijke gecompliceerd
heid van het gehele Apollo-systeem
maakt, dat elk van deze mankemen
ten en incidenten fatale consequen
ties had kunnen hebben. Per slot van
rekening is.het ook een miniem klein
foutje bij de grondcontrole geweest,
dat uiteindelijk tot de bijna fatale
schipbreuk in de ruimte van de Apol-
lo-13 heeft geleid. De basis voor een
soortgelijk of erger ongeluk bleek
tijdens de vlucht van de Apollo-14
in meervoud te ziln gelegd.
Hierover zullen ongetwijfeld nog
harde woorden vallen binnen de uit
dunnende en in mineurstemming
verkerende Nasa-gelederen.
ROME (GPD) De Italiaanse
bisschoppenconferentie heeft zich na
een vergadering van drie dagen uit
gesproken voor steun achter de
schermen aan een referendum over
de echtscheidingswet. Hoewel het
rapport nog niet officieël bekend is
gemaakt, is al duidelijk geworden,
dat de groepen die zich beijveren
voor een dergelijke volksstemming
door de kerk officieus zullen worden
gesteund. De gematigde minderheid
in de conferentie zou hebben trach
ten te verhinderen dat het tot een
dergelijke beslissing kwam.
Door zich achter het referendum
te scharen, nemen de bisschoppen in
Italië de verantwoordelijkheid mede
op zich voor een machtsstrijd tussen
kerk en staat, die in 1972 zal uitbars
ten als de volkstemming wordt ge
houden.
ADVERTENTIE
Het is goed sparen bij deaag
De vele spaarvormen garar
voor elke omstandigheid de h<
opbrengst. Bovendien zijn er de
ieater
mr na
nste
jloekje
ran d
7—10
lam.
J
(Rap-
/l «Hen
llioth
JERUZALEM (AP) Israël heeft
Egypte om opheldering gevraagd
WARSCHAU (Reuter) Wladis-
law Gomoelka, de gewezen Poolse
partijleider is gisteren geschorst als
lid van het centrale comité van de
Poolse communistische partij. Twee
van zijn naaste medewerkers, de eco
nomische deskundige Boleslaw Jas-
zczoek en de ideoloog Zenon Klisko
werden uit het comité gezet. Gomoel
ka ontging deze laatste maatregel
omdat hij ziek en bijna blind is.
Kort na zijn aftreden na de onge
regeldheden in december in de Oost
zeehavens werd hij in een ziekenhuis
opgenomen. Het centrale comité
aanvaardde tevens het ontslag van
twee leden van het politbureau,
Btanislaw Kotsiolek en Ignacy Loga-
Swowinski. Jaszczoek en Klisko wer
den in december al ontslagen als lid
van het politbureau.
Partijleider Edward Gierek oefen
de op de plenaire vergadering van
het comité ernstige kritiek uit op de
voormalige partijleiding die zonder
het comité te raadplegen geweld ge
bruikte tegen de arbeiders van
Gdansk en Szczecin. Vijfenveertig
man kwamen om en 1.165 raakten ge
wond. Het verhogen van de prijzen
van levensmiddelen, zonder maatre
gelen te nemen voor de mensen met
de laagste inkomens, was volgens
Gierek de oorzaak van de onlusten.
Gierek zei dat het leven voor het
volk niet gemakkelijk is. De partij
zal haar best doen daar verbetering
in te brengen. Tussen 1972 en 1975
zullen de lonen aanzienlijk worden
verhoogd. Hij kondigde een democra
tisering van de vakverenigingen en
meer invloed voor het parlement aan
en beloofde dat de pers het volk be
ter zal kunnen voorlichten. Met an
dere socialistische landen zijn be
dere socialistische landen' zyn be-
meenschappelijke produktie van
"een kleine auto voor het volk".
SANTIAGO (APP) De Cu
baanse premier Fidel Castro zal over
3 maanden een officieel bezoek aan
Chili brengen. President Salvador Al-
lende van Chili heeft dit zaterdag
bekendgemaakt. Hij zei zeer ver
heugd te zijn Fidel Castro te ont
vangen.
De Braziliaanse minister van Bui
tenlandse Zaken Barboza heeft een
beroep op de Amerikaanse staten ge
daan een akkoord te sluiten inzake
maatregelen tegen terrorisme.
Brazilië. Argentinië, Ecuador, Pa
raguay, Guatemala en Haiti hadden
zich maandag voor de stemming over
een „beperkte" conventie over terro
risme teruggetrokken uit de vergade
ring van Zuidamerikaanse ministers
van Buitenlandse Zaken in Washing
ton. Deze conventie betrof ontvoerin
gen en gewelddaden tegen diploma
ten e.d. en werd door dertien landen
aanvaard.
Minister Barboza zei op een pers
conferentie dat de strijd tegen ter
reur niet beperkt moet blijven, maar
dat strengere maatregelen genomen
moeten worden.
over z\jn voorstel het P Ma
heropenen in ruil vooB Ver*
lelijke Israëlische terumsdaE
10 ui
Premier Meir zal m»30 er
Knesset een „politieke Coorr
leggen", zo werd ty
Waarnemers geloven fïde
Israëlische antwoord al2—2:
bevatten.
)pent
Van welingelichte zijleden
nomen dat de meeste
voorstel van Cairo niflDaa
men maar toch van mt
Israël de deur naar o££5
gen niet mag dichtgooj.5 u
nu uitzoeken wat de „oc
verstaan onder „gedeeMag
trekking": minder trc
nieuwe bestandslijn erg*eu™
nai. Sommige politiek^7«n
Tel Aviv vinden het
Cairo niet geheel van^c^a
bloot, omdat het voor d
spreekt van een regelinmp
za 1
Premier Golda Me)f860
leek echter vrijdag her01
voorstel af te wijzen to
vraaggesprek met een f, 2j
van de Amerikaanse tel
president Sadat Israël renir
toen hij voorstelde het je va
zullen heropenen in ruil0^!
sche terugtrekking. Da
•dag
(alle
rrijd:
..30 1
risti
d
R
Da
J-ür
UUI
dag
en
ROME Terwijl in 1f 8el
onlusten bleven voorfs
aanleiding van neo-fascl
aanslagen in Catanzaroj
rectie van de Fiat-fabr,
slissing die de rust
talië niet ten goede zal
tigduizend arbeiders vaiv^
brieken zullen voorlopig»»
tief gesteld worden omdj»
kingen iii bepaalde bffSj
delen voor hen niet rr*
werk voorhanden is. D
zijn een vierde van he£jj(
arbeidskrachten die Fis
heeft.
De betogingen die vrijt1 ui'
leidden tot hevige geve<P e
demonstranten en politk
afgelopen weekeinde vo(
weer vormde de achterg?
slissing van de regerinfP
en niet Reggio di Calabrl
stad van de Zuid-Italiar s
cie Calabrië te doen wora nf
dagavond waren in Cat1
handgranaten tussen 'n nr®1
fascistische betogers gevr
aanslag eiste het leven \re
Jarige metselaar. Dertr11
raakten gewond. De prfloe
die gericht was geweesP
keuze van Catanzaro al^n
hoofdstad was uitgeroep16
tie op weer een andere f 11
•scPr
Ook deze wordt toeget
neo-fascisten.
Sis
De betogingen de laatsP™
Rome werden georganisefsel
„buitenparlementaire opjf1
werden benzinebommen P r
het gebouw van de Banca*al
cane e d'Italia, het ho^ f
van de Gulf, de ambtswoFh'
minister van Buitenland1
Restivo en de Braziliaans"
de.
