Verkeer - Berlijn ook vannacht belemmerd Hulshoff Voor Tanzanië blijft Obote nog president Volksheld bleek apparatsjik Brandt stelt besprekingen voor Geen inbreuk Deken nam deel aan onwettige organisaties Rebellenkamp in Soedan opgerold moRCEn... ILHBT5TE DRC. ORRUimincl Verbod voor politieke activiteit in Oeganda Afgevaardigde van Wereldraad niet in Zuid-Afrika toegelaten Agnew bezoekt oucl-president Harry Truman Manson sloeg zijn advocaat De radio- en televisie programma's staan om technische redenen op pagina 15 VOLKSREPUBLIEK VOOR EN NA HET HEENGAAN GOMOELKA (II EN SLOT) VRIJDAG 29 JANUARI 1971 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 5 BONN, WEST-BERLIJN (Reuter, AP) Ook vannacht duurde het belemmeren door Oost-Duitsland van het verkeer naar en van Berlijn, dat woensdag begon, voort: bij Helmstedt- Marienborn, bij Dreilinden, aan de Heerstrasse, bij Hofrudolph- stein en bij Lauenburg-Horst stonden lange rijen vrachtwagens op doorlaten te wachten. In zijn „verslag over de toestand van «de natie" (te vergelij ken met de Nederlandse Troonrede) heeft kanselier Brandt in tussen aan de Oostduitsers voorgesteld besprekingen over een algemeen verdrag of afzonderlijke overeenkomsten tot regeling van de verkeerskwesties te voeren. Brandt zei, dat Bonn inzake het verkeer van en naar Berlijn zijn standpunt handhaaft, dat men geen inbreuk zal maken op de beginselak koorden van de vier mogendheden op dit gebied. Voorts verklaarde de bondskanse lier, dat de Duitse natie ook na de deling als staat voortbestaat. Daarom is de regering van mening, dat tus sen de bondsrepubliek en de DDR slechts speciale inter-Duitse betrek kingen mogelijk zijn. Brandt her haalde het standpunt van zijn rege ring, dat het met de Sowjet-Unie gesloten verdrag niet zonder de tot standkoming van een bevredigende regeling voor Berlijn van kracht kan worden. Tussen de drie westelij ke machten en Bonn bestaat volle dige overeenstemming over hetgeen onder een bevredigende regeling voor Berlijn verstaan moet worden. De gesprekken van de vier grote mogendheden over Berlijn zijn vol gens de bondskanselier intussen in het stadium van concrete onderhan delingen gekomen. Bonn is het er met de drie Westelijke mogendheden over eens, dat deze gesprekken over Ber lijn niet onder druk van de tijd ge voerd mogen worden. De eind oktober 1970 gevoerde in ter-Duitse dialoog op het niveau van staatssecretarissen noemde Brandt een gespreksbasis, waaraan geen voorwaarden verbonden zijn en waar op men in 1971 kan voortwerken. Van positieve resultaten zal men ech- j ter Waarschijnlijk pas na veel meer i ontmoetingen van beide staatssecre- tarissen kunnen spreken. ,,Geen eenheid" De Oostduitse minister van Buiten landse Zaken Winzer heeft overigens in het Russische legerblad „Rode Ster" te kennen gegeven, dat er geen eenheid van natie tussen Oost- en West-Duits land kan zijn' omdat bei de staten totaal verschillen. In zijn artikel, ter gelegenheid van het hon derdjarig bestaan van het Duitse rijk, schrijft hij echter, dat dit niet be tekent, dat er vijandigheid tussen hen moet heersen: 25 Jaar na het einde van de tweede wereldoorlog waren voldoende om de vrede in het hart van Europa te handhaven door het vestigen van wettige internationale betrekkingen. De Westduitse regering en de bonds dag hebben de nieuwe verkeersbelem- meringen zeer scherp veroordeeld: bondskanselier Brandt noemde het Oostduitse optreden een ondeugdelij ke poging om „feitelijke competen ties te demonstreren en daardoor druk te willen uitoefenen". Er zal geen regeling voor Berlijn komen die het recht tot vrije vergadering niet evenzeer waarborgt als de onbelem merde toegang tot deze stad. De voorzitter van de CDU-CSU- oppositie Barzel verklaarde: „Door dergelijke chicanes zal er geen rati ficatie komen van het verdrag met de Sowjet-Unie, omdat deze in strijd zijn met letter en geest van dit ver drag". „Ophouden" JOHANNESBURG (AFP) De Anglicaanse deken van Johannes burg. Gonville Ffrench-Beytagh, die beschuldigd wordt van communisti sche activiteit pn gisterochtend op borgtocht is vrilgelaten, heeft zich onder doktersbehandeling moeten stellen. Volgens het Franse persbureau AFP heeft de deken in de gevangenis last van zijn hart gehad, daar hij niet over de medicijnen beschikte die hij gewoonlijk moet innemen. De rechtbank in Johannesburg heeft uit de doeken gedaan op grond waarvan de beschuldiging tegen de deken is opgesteld en wat er precies mee bedoeld wordt. Deken Beytagh zou op of rond 20 Januari van dit Jaar deelgenomen hebben aan acti viteiten van onwettige organisaties en behartigde daarmee direct of in direct de belangen van de Zuidafri- kaanse communistische partij en het Afrikaanse Nationale Congres, beide verboden organisaties. Hij heeft pamfletten van beide organisaties ontvangen en bewaard, verspreid of heeft geholpen bij de verspreiding of ze in zfjn bezit hebben gehad ter verspreiding." Bij de aanklacht wer den zes pamfletten getoond, waar in onder meer Bantoes werden opge roepen de wapens op te nemen tegen de regering der blanke minderheid Bepaalde gedeelten ervan waren van overheidswege onleesbaar gemaakt, om veiligheidsredenen, bijvoorbeeld waar uitgelegd werd hoe men hand granaten en benzinebonnen kon ma ken en gebruiken. Een passage van een van de vlug schriften luidde: „Wy moeten wa pens krijgen en deze in de steden verbergen. Onze Jeugd moet probe ren vuurwapens te pakken te krijgen en te leren hoe daarmee moet worden omgegaan." De drie Westelijke mogendheden hebben de Sowjet-Unie meegedeeld, dat het belemmeren van het ver keer op de autobanen van West- Duitsland naar West-Berlijn onmid dellijk moet ophouden. Britse func tionarissen deelden dit donderdag mee, de V.S., Engeland en Frank rijk hadden woensdagavond reeds bij de Sowjet-Unie een protest inge diend. Het Oostduitse optreden leidt onvermijdelijk tot toeneming van de spanning en heeft een nadelige in vloed op de vooruitzichten voor de huidige besprekingen over de kwes- tie-BerliJn. Voorts verklaarden de drie mogendheden in hun protest, dat het tot hun bevoegdheid behoort te beslissen, welke bijeenkomsten in West-Berlijn kunnen worden gehou den. Zoals bekend houdt de verkeers- belemmering door de Oostduitsers verband met een vandaag in West- Berlijn begonnen bijeenkomst van liberale WeStduitse parlementsleden, en de bezoeken deze week van pre sident. Heinemar.n en kanselier Brandt aan het stadsdeel. De Oost duitsers beschouwen deze bezoeken als een „provocatie". Een parlements lid van de Vrije Democratische par tij uit Hessen werd door de Oost duitse grenswacht tegengehouden, toen hij naar West-Berlijn wilde rij den. De meeste liberalen arriveerden daar gisteren per vliegtuig. CAIRO (Reuter) Soedanese mi litairen hebben maandag een kamp van Guerrillastrijders nabij de grens met Oeganda bezet, aldus is gister avond meegedeeld door het nieuwbu- reau voor 't Midden-Oosten in Cairo. Het kamp zou volgens de woord voerder van het Soedanese leger een belangrijk bolwerk zijn geweest van de guerrillaleider Joseph Lager, die „door Israël met huurlingen en adviseurs" zou worden gesteund. Er is niet bekendgemaakt of Lager ge vangen is genomen. Het leger heeft in het kamp grote hoeveelheden mu nitie en uitrustingstukken buitge maakt. Aan de guerrillastrijders zou den zware verliezen zijn toegebracht. Zestig miljoen Negen leden van de Engelse koninklijke familie onder wie Ki ningin Elizabeth en Prinses Margaret, hebben levensverzekerin gen gesloten met een totaal verze kerd kapitaal van 60 miljoen gulden aldus het orgaan van de Neder landse Vereniging van Assurantiebe zorgers. Verscheidene grote interna tionale maatschappijen namen deel in de dekking Nieuwe torpedobootjagers De Amerikaanse marine heeft „Littons Systems Incorporated" in Pascagou- la (Mississippi) opdracht gegeven tot de bouw van zes torpedobootja gers met een voortstuwingsmotor van een nieuw type die is geba seerd op de straalmotoren van een vliegtuig. Met de bouw is een be drag van ongeveer 1285 miljoen gul den gemoeid. De marine wil dert:g van deze torpedobootjagers van de klasse DD-963 laten bouwen. ADVERTENTE Filialen: Den Haag Spui/Kalvermarkt Rijswijk In de Bogaard Leiden Nieuwe Rijn/Hartcstecg Gisteren is met een ballon- vlucht het feit herdacht dat Pa rijs 100 jaar geleden, tijdens de Frans-Duitse oorlog, omsingeld was en zijn post een tijdlang weg zond per ballon. Een oranje bal lon met 100.000 brieven aan boord steeg op van het Champ de Mars, achter de Eiffeltoren, met be stemming Meaux, dat 45 kilome ter verder ligt. De bemanning van de ballon werd gevormd door de Fransman graaf André de Saint Sauveur en de Brit John Willis. Na de landing werd een aantal „herinneringsenveloppen" over handigd aan de Franse minister voor de PTT Galley. Tijdens het beleg van Parijs, een eeuw geleden, brachten ballonnen bij in totaal 67 vluchten 2,5 mil joen poststukken de stad uit. Soms gingen er passagiers mee, zoals hoge militairen en minis ters. Kaper veroordeeld De 19-jarige Pool Krzystof Krynski. die vorig jaar een Pools vliegtuig naar Dene marken ontvoerde, is gisteren dooi een Deense rechtbank tot drieëneen half jaar gevangenisstraf veroor deeld. DAR-ES-SALAAM (Reuter) De regering van Tanzanië heeft bekend gemaakt, dat zij het nieuwe bewind in Oeganda niet erkent en de door dat bewind afgezette Milton Obote blijft beschouwen als het wettige staatshoofd van dit land. "We erkennen het gezag niet van degenen die hun medeburgers heb ben vermoord bij een poging de ge vestigde regering van een zuster-re- publiek omver te werpen", aldus de officiële verklaring. De regering zegt verder dat haar besluit niet inhoudt dat Tanzanië zich in de binnenlandse aangelegen heden van Oeganda zal mengen. "De praatjes over een Tanzaniaanse inva sie in Oeganda zijn nonsens. Er is geen kwestie van dat Tanzaniaanse troepen een invasie in Oeganda of welk land dan ook zullen plegen", al dus de regeringsverklaring, die werd uitgegeven na een bijzondere kabi netsvergadering onder leiding van president Nyerere. GENEVE (Reuter) Een Brit se ondervoorzitster van de Wereld raad van Kerken, Pauline Webb, heeft maandag jl. geen toegang tot Zuid-Afrika gekregen, toen zij op het vliegveld van Johannesburg arriveer de. Dit heeft de Wereldraad gisteren in Genève bekend gemaakt. Haar werd te verstaan gegeven, dat de uitzonde ringsregel, in haar geval niet gold. MeJ. Webb was door de jeugdafde ling van de methodistische kerk u't- genodigd om in Zuid-Afrika de oplei ding van leken te leiden en kennis te nemen van andere projecten van de ze kerk. In Zuid-Afrika is veel kritiek gere zen tegen het besluit van de Wereld raad van Kerken om 200.000 dollar beschikbaar te stellen voor hulp aan terroristische groeperingen in Zuide- i lfjk Afrika. KANSAS CITY (AP) De Ameri kaanse vice-president Spiro T. Ag new heeft gisteren een kort bezoek gebracht aan de vroegere president Harry S. Truman, die in Kansas Ci ty (Missouri) in het ziekenhuis is op genomen. Agnew verklaarde na zijn bezoek dat Truman „er geweldig uit zag" en „opgewekt was". De artsen van de vroegere president heb ben meegedeeld dat zij tevreden zijn over de vooruitgang in Trumans ge zondheidstoestand. LOS ANGELES (Reuter) De sekteledier Charles Manson, die maandag in het proces te Los An geles schuldig is bevonden aan moord op de filmster Sharon Tate en zes anderen, is gisteren uit de rechtszaal verwijderd nadat hij zijn advqQ^at Irving Kanarek een stomp in de maag had gegeven. Het incident deed zich voor bij het begin van de slotfa se van het proces, waarin de jury moet beslissen of Manson en zijn drie vrouwelijke volgelingen zullen sterven in de gaskamer of levenslang krijgen. Manson riep uit dat hij met Kana rek niet meer kon samenwerken en dat hij zelf zijn verdediging op zich wilde nemen. Toen de rechter zfjn verzoek afwees, vloog Manson zijn advocaat aan. Met de armen op de rug gedraaid werd hfj vervolgens door een 'zaalwachter weggeleid. Verbod De nieuwe heerser in Oeganda, ge- neraal-majoor Idi Am in, heeft 55 po litieke gevangenen in vrijheid ge steld. Voorts ontsloeg hij de mini sters van de afgezette president Obo te en kondigde hij een tijdelijk ver bod af voor politieke activiteit. Het eerder ingestelde nachtelijke uit gaansverbod blijft van kracht. In tussen zijn uit het zuiden van het land berichten ontvangen over en thousiasme over de afzetting van Oobte. Dit geldt in het bijzonder voor het voormalige koninkrijk Boe- ganda. De vrijlating van de politieke ge vangenen geschiedde op een oud vliegveld nabij de woning van gene raal Amin. Duizenden belangstellen den onder wie talrijke familieleden wachtten de gevangenen op, die door de generaal werden toegesproken. Hij zei dat politieke bijeenkomsten tijdelijk verboden waren, maar hij beloofde dat er tezijnertljd verkiezin gen zullen worden gehouden. Onder de vrijgelatenen bevonden zich oud-premier Kowanoekoe, die in 1969 na een aanslag op dr. Obote was aangehouden, vijf voormalige minis ters, een ex-legercommandant en een zuster van de inmiddels in balling schap overleden laatste vorst van Boeganda. Later had generaal Amin in het streng bewaakte parlementsgebouw een ontmoeting met het kabinet van de afgezette president. HIJ zei dat de ministers naar huis konden gaan. maar zonder hun lijfwacht en hun dienstauto's. Intussen is het burger- luchtverkeer op de internationale luchthaven Entebbe bij Kampala hervat t De regeringen van Engeland en Amerika hebben dezer dagen aangekondigd, dat in maart a.s. een begin zal toerden gemaakt met de aanleg van een marine- mededelingencentrum op Diego Garcia, een atol van de eilanden groep Tsjagos in de Indische Oce aan. In 1967 hebben Groot-Brittan- nië en de Verenigde Staten een overeenkomst gesloten voor de duur van ten minste vijftig jaar, betreffende het gébruik van de Tsjagos-eilanden, en de eilanden Desroches, Farquhar en Aldabra als militaire steunpunten. Het betreft hier de eilanden, welke in 1965 werden losgemaakt van de Seychellen en van Mau ritius, en sindsdien een nieuwe Britse kolonie vormen onder de naam van Brits-Indische Oceaan- gebied. Groot-Brittannië beschikt ver der nog over de basis Gan, welke deel uitmaakt van de Malediven, een eilandengroep welke in 1965 onafhankelijk werd. Op deze ivijze willen Amerika nen en Britten een dam opwer pen tegen de verontrustende Sowjetrussische infiltratie in de Indische Oceaan. aioabRA® AMIRANTEN :0tf.0RE^ FARQUHAR *\E LANDEN Wf4ASKAR£N(™>*>om*xx CHRISTMAS KEELING of COCOS EILANDEN 1- "2?SfMnópfcsAwtovia Indische Oceaan School oon de etenoor Korte tijd nam een lid van het Poolse politbureau, Ochab, de macht in banden. Maar de stem van het verontwaardigde volk werd steeds luider. In Polen brak een opstand uit, de stormachtige "Poolse oktober" met de Russische tanks voor de poorten van Warschau en tenslotte Gomoelka als nieuwe partijleider. De mensen geloofden dat een volkstri buun aan de macht was gekomen. Hij was immers een slachtoffer van het vroegere regime geweest, hij veroordeelde de politiek van zijn voorgangers. De aanvoerders van de opstand waren volgens Gomoelka allerminst opgehitst door avontu riers en nozems. Een dergelijke schildering van de gang van zaken was naïef, zei Gomoelka. Wiszinski Kardinaal Wlszynski keerde terug uit zijn isolement. Een verzoening met de kerk werd beloofd. In de scholen mocht weer godsdienstonder wijs worden gegeven. Bovendien had Gomoelka van de Russen ge daan gekregen dat oude schulden werden geschrapt als vergoeding voor nooit betaalde Poolse leveran ties en er werden nieuwe kredieten beloofd. Miljoenen mensen verwel komden Gomoelka na zijn terugkeer uit Moskou: met auto en al werd hij opgetild en aan het Poolse feestlied '100 Jaren" kwam geen eind. Wat er in 1956 in Gomoelka is om- .egaan, is moeilijk na te gaan. Een feit is, dat hij een „apparatsjik" (partijbureaucraat) van de oude stempel was. Hij was met behulp van de meest reactionaire vleugel in de partij, de zogenaamde Natolinen, Door Dr. Adam Zwass naar boven gekomen. Het één-partij systeem wilde en kon hij niet veran deren. Langzaam keerde het geschokte regime weer terug tot de gebruike lijke machtsuitoefening. De arbei ders werkten harder, maar hun me dezeggenschap in de leiding werd geleidelijk teruggedraaid. De grote economische hervorming, gepaard aan een algehele decentralisering, werd in enge banen geleid; alleen in de zware industrie werd behoorlijk geïnvesteerd en de consumptie-indus trie moest verder draaien met ma chines uit de vorige eeuw. Alleen de kolchozen, die in de stormachtige herfst van 1956 verslagen waren ont-w takeld. heeft Gomoelka niet meer ge restaureerd. Het Godsdienstonderwijs in de scholen werd al spoedig weer afge schaft, de liberale minister van on derwijs Bienkowski afgezet. Ook an dere liberale partijleiders werden weggezuiverd: Morawski, Matwin en Albrecht. Gomoelka bleef alleen aan de top met zijn Natolinische kamera den. De dronkaard Moszar werd mi nister van Binnenlandse Zaken. We gens gebrek aan papier werd de pu- blikatie van boeken van progressie ve auteurs verboden, maar er was nooit te weinig papier om het regi me op te hemelen. Tevergeefs probeerde Gomoelka de fouten van de economie te compen seren met onrealistische voorstellen tot integratie in de Comecon. Hij wil de een collectieve omwisselbare valu ta creëren, internationale concerns oprichten en rendabele opdrachten voor steeds slechtere produkten no teren. Het nationale inkomen steeg gemiddeld met 5 procent, de lonen met 1 ét 2 procent, maar de prijzen stegen sneller. De Polen, klaagde Go moelka. geven hun hogere loon uit sluitend aan vlees uit. In 1959 en in 1966 verhoogde hy de prijzen van vlees en vleeswaren met gemiddeld 20 procent. Maar met de vleesvoor ziening ging het steeds verder bergaf. Hij kreeg inderdaad 'n lening en dat is de laatste keer geweest dat het volk nog met hem mee ging. In de laatste jaren van zijn macht gehoor zaamde hij aan elk bevel uit Moskou en het land moest daar zwaar voor betalen. De natie, die hem eens ver afgoodde. begon hem te haten. In de wereldpolitiek was Polen meer anti- Chinees, anti-Amerikaans, anti-Isra- ël en anti-liberaal dan de Sowjet- Unie. Anti-semitisme Na de "Zesdaagse oorlog" ver klaarde Gomoelka de overblijfselen van het Poolse Jodendom de oorlog. "Zy zyn de vyfde kolonne in ons land", riep hij vanaf de tribune op het 15ste congres van de vakbond. In maart 1968 offerde Gomoelka de Joodse geleerden en hoge ambtena ren als zondebokken voor de rebelse studenten en intellectuelen. Elke be staansmogelijkheid werd hem ontno men, zodat vluchten uit het vader land de enige redding was. Gomoel ka was een actief voorstander van de invasie in Tsjecho-Slowakije. Toen hij eind augustus 1968 uit Moskou te rugkwam. vertelde hij in de partij. dat Doebseck een "rotvent" was en dat die er geen flauw benul van had hoe Je het volk gehoorzaam moet houden. Gomoelka had dat benul wel, maar het volk verwijderde zich dan ook zichtbaar van hem. Samen met zijn specialist Jaszoek voerde hy de Poolse economie reglerecht naar een crises. Tien dagen voor zijn val verklaarde hij op de plenaire vergadering van het centrale comité, dat er een nieu we fase in de economische ontwikke ling zou beginnen en dat de prijsver hoging daarvoor een noodzakelijke maatregel was. Hij was toen op het toppunt van zijn macht. De ministers van half Europa hadden zich voor een bezoek aangemeld, zyn stoutste droom, de definitieve erkenning van de Oder-Nesse-grens, was in vervul ling gegaan. Hij verkeerde in de me ning, dat op dit gedenkwaardige ogenblik zijn R.K. volk ook een min der aangenaam kerstgeschenk de verhoging van de prijzen voor alle levensmiddelen met de gebruike lijke deemoed zou ontvangen. Maar de miljoenen, die hem in 1956 had den bejubeld, eisten nu zijn aftreden. De nieuwe sterke man Gierek be gon met te verzekeren (zoals Go moelka in 1956) dat het niet de avon turiers en nozems waren geweest die de opstand hadden georgani seerd. Cyrankiewitz, die in 1956 de opstandelingen de gewapende vuist wilde afslaan en in 1970 het bevel tot schieten had gegeven, trad af als minister-president. Gierek beloof de een democratisering van de admi nistratie. Maar hij heeft de politie chef Motzar als lid van het politiebu reau onafscheidelijk aan zijn zijde. De nieuwe minister-president, beloofde een verzoening met de kerk, een aalmoes voor de armste bevol kingsgroepen en een prijsstop voor twee Jaar (gevogelte, eieren en melk uitgezonderd). Meer kan de produktie niet ljden. Is dat zo? De crisis is veroorzaakt door het systeem zelf. Hij is verdiept door een incompetent bestuur. De arbeiders lezen gewoonlijk niet in het statistische Jaarboek. Als ze dat eens zouden doen, dan zouden ze er achter komen, dat Polen in 1968 30,3 miljard zloty voor het leger uitgaf, terwijl de uitrusting uit andere fond sen werd betaald. Daarbij zijn in Po len vreemde troepen gestationeerd en is het leger slechts drie keer sinds de oorlog gebruikt: in 1968 in Tsje cho-Slowakije („voor onze en hun vrijheid") en in 1956 en 1970 tegen de eigen bevolking. Van 1961 tot 1968 steeg de begroting voor defensie met 80 procent. In 1968 stegen de nomi nale lonen gemiddeld met 4 procent en de uitgaven voor verdediging met 14,9 procent. Een korting van deze abnormaal hoge uitgaven hebben de nieuwe machthebbers tot nu toe niet aangekondigd. De communisten in het Wes ten blijken teleurgesteld te zijn over de gebeurtenissen in Polen. Bij Go moelka, zeggen ze, was de democra tie te klein (waar ze vroeger nooit op hebben gewezen). In Tsjecho- Slowakye onder Doebtsek, zeggen ze was de democratie te groot. Maar de democratie is alomvattend of nihil. Het systeem in het Oostblok is tota litair, voor democratie is geen plaats. Daarom nam de woede van de bevol king zulke ongekende vormen aan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1971 | | pagina 5