portret van H. K.
Tien jaar dwangarbeid
voor Joodse officier
in proces-Leningrad
T .FIDS
MUSEUM
KRUGT
OUDE
TEMPEL
UIT
EGYPTE
Voor ons blijft het onbegrijpelijk
Poldergebied tussen
Leiden en Alphen
moei open blijven
Beroepingswerk
IJSPRINS(ES)
OP TE OVERDEKKEN BINNENPLAATS VAN OUDHEDEN
DAG 8 JANUARI 1971
LEÏD9CH DAGBLAD
PAODfA
alleen de krant las zegt nu: een lugubere moordenaar,
ychopaat. Die hem kennen blijven volhouden: naar leef-
ilwassen, naar eigenschappen een eenzame kinderlijke
nan, vriendelijk, behulpzaam, maar soms een beetje
ihouwing aan de buitenkant. Zo zal het voorlopig blijven.
|C kind van een bekende Delftse familie met vele vertak-
J, lijkt ontmaskerd. Hij bekende de moord op Ada Lans-
i en bevestigde de mysterieuze „Mr. X" te zijn, unicum
geschiedenis van Nederland.
politiemensen deden
jrwerk, vele andere deskun-
ullen straks misschien het
>rmen van de mens, die nu
0 uit het beschikbare mate-
tir voren komt.
IK., 25 jaar. Hij wordt om-
t als vrij fors, lengte 1.70
Glad achterover gekamd,
haar, rond gezicht, bruine
ij draagt een bril met don-
ituur, heeft een licht geto-
-stem en is uiterst correct
verkoper snel en infor-
_Dmgang met de mensen vrij
Yaan, optreden niet brutaal
^>k niet onderdanig. Men
1 aardige, attente jongen.
wordt geboren uit een
"rouw, die zijn vader tijdens
->g in Neurenberg ontmoet,
aat in 1942 vrijwillig naar
x& en vindt werk bij een
-oderneming. Hans, de mid-
nn drie broers komt in 1945
ter wereld. Hij bezoekt de
'school en wordt daarna in-
|pn als leerling van de R.K.
school. Hans moet timmer -
maar de studie blijkt
Leren zal altijd een strui-
eoor hem blijven,
iierwijzers herinneren zich
iwelijks meer. Zij verwar
met een gelijknamig fami-
het op school en daarna
rgaat dan de zoon van de
;yn jonge levensweg is ge
net reeksen pover betaalde
waarin hij zichzelf toch
als een handig verkoper. In
opzicht zien de winkel-
in hem een aantrekkelijke
die de kunst verstaat het
uit verbaal goed voor te
Rampspoed
n K. wordt Intussen door
:d achtervolgd. In 1957
moeder in een psychiatri-
'ichting, een aantal jaren
leemt de oudste zoon Ge-
van het leven. De jongste
•laat binnenkort het huis
5 ij moet worden opgenomen
rsen Bosch.
hertrouwt. Hans, bijzonder
"^ian zijn eerste moeder, kan
"~aem vreemde vrouw, die nu
over „het kind van mijn
Iamogelijk aanvaarden. Er
•eeksen conflicten, waarna
idelijk op straat wordt ge
nial moeder en zoon zijn ge-
,tid- Zij blijven dat ook, on-
e pogingen van Hans de
herstellen. Wanneer hij
et Joke, verkoopster in een
Htkerszaak, zijn zijn ouders
Ibij aanwezig.
ouders van Joke zijn aan-
niet ingenomen met de
a hun dochter. De van ori-
ïolieke jongen past volgens
in de sfeer van de aposto-
neente, waarvan de familie
maat is.
ïo
jaartje nog nauwelijks ver-
ïeft wordt Hans de toegang
.huis van zijn toekomstige
.ders ontzegd. Er bestaat
.ïlijk twijfel aan zijn verze-
.it hij dochterlief een leven
r torgenheid zal schenken,
er hij in optimistische be-
»n rijn carrière schetst
-it niet als een geruststel-
t zijn plannen worden niet
•fd door het bezit van di-
Hans fantaseert graag. Hij
rflchzelf bij voorkeur in de
an de man die ge™''chtig
ft. In de supermarkten en
flken waar hij achtereenvol-
plooi vindt, posteert hij
het air van de directeur
It uitvoerig over zijn zelf-
2 inkopen. Het klinkt niet
maar het is niet in over
met de realiteit.
zijn kleding voert hij de
een belangrijk iemand,
gfft eigen briefpapier waar-
surig geformuleerde zinnen
op dit briefje:
mijnheer,
>r nieuwe indeling in onze
en tevens beginnende sfcu-
het mij momenteel niet
Ijk de dinsdag vrij te ma-
Daar het voorlopig vast
i niet definitief is, zal ik
i best doen alsnog dins-
aiddag) vry te krijgen. In-
als bedank ik u voor de
ïnheid dat ik bij u had
n werken en daardoor mijn
i gedeeltelijk kan bekosti-
Hoogachtend
Hans K.
a Schijnwereld
bezit van een typemachine
het schijnwereldje dat hij
■heeft om te kunnen be-
e'ln zijn kosthuis aan de
la Costalaan in Delft horen
en hospita hem vaak drif
ten. maar het resultaat van
glrijvigheid krijgen zij nim-
ider ogen. Zij weten trou-
ch niet wat Hans uitvoert
op zijn kamer, die hij heeft aan
gekleed met rotanstoeltjes, Chine
se lampjes en kitcherige tierlan-
tijntjes. Hans gaat, zelfs in zijn
verkeringstijd zelden uit. Hij luis
tert liever naar zijn platen met
licht klassieke werken en opera
muziek of ligt op bed niets te
doen.
Zijn oudste werkgever, die hem nu
nog als een aardige jongen ty
peert, heeft Hans ook meermalen
overdag op bed aangetroffen. Hi.l
vertelt: „Hans werkte hard en se
rieus bij ons. Wij beschouwden
hem als onze zoon. Als hij zo
druk fantaseerde, zei mijn vrouw
altijd „Die Hans toch".
Als ik wel eens kwaad op hem was
omdat hij Iets verkeerd had ge
daan, zag hij er uit als een gesla
gen hond. Ruzies kon hij niet
verwerken. Hij ging het altijd
weer bijleggen. Ogenschijnlijk was
hij vrolijk van aard. Hij kon goed
vogeltjes imiteren en stemmen van
van meisjes. Daarom heb ik
waarschijnlijk ook zijn stem op
de televisie niet herkend.
Er waren tijden dat Hans in zich
zelf gekeerd was. Dan bleef hij
gewoon een paar dagen weg en
lag met zware hoofdpijn in bea
somber voor zich uit te staren.
Hij kon denk ik het leven niet
altijd aan, hij kon zijn ervarin
gen niet verwerken. Van het
kleinste ding maakte hij een ge
weldige zaak, waarover hij zijn
collega's uren bleef doorzagen.
Hans hunkerde naar een goed
woord, een compliment. Toen hij
eens in de winkel de kerstboom
had opgesierd en wij allemaal
aaah en ooh riepen besefte hij
wel dat we dat voor de grap de
den, maar hij straalde toch van
trots".
Vrienden heeft Hans nooit gehad
Een enkele keer gaat hij dansen
of met zijn broer Gerard ergens
heen. Meermalen maakt hij ge
bruik van taxi's, ook weer als
symbool van gewichtigheid.
Een werkgever: „Ik had een actie
georganiseerd met bioscoopkaart
jes. Hans moest die kaartjes aan
de zaal verkopen. Wat deed ie?
Hij ging naar huis, belde een taxi
en reed naar de binnenstad. Hij
kende de waarde van het geld
niet. Hij kocht alles op afbetaling
bij postorderbedrijven, maar ver
gat zijn aflossingen te betalen.
Wij hebben hem aan het spa
ren gezet. Haar tooh achter onze
rug schafte hij allerlei dingen
aan. Soms kocht hij plantjes,
bloemen of plankbhang en bleef
dan een dag weg om zijn kamer
op te sieren".
Hans wordt ijdel genoemd. Zijn
voorkeur gaat uit naar zegelrin
gen, een fraaie das, een geurtje
in zijn haar. Als hij in de winkel
zijn stofjas heeft uitgetrokken
duurt het altijd nog even voordat
hij zichzelf gesoigneerd genoeg
voelt om de straat op te gaan.
Hans neigt naar het vrouwelijke,
maar niemand beweert dat hij
anders gericht zou zijn.
Hij spreekt vol trots over vrouw en
kind en komt iedereen vertellen
dat Joke in verwachting is van de
tweede. Een winkelmeisje, dat met
veel meer uiterlijke schoonheid is
toegerust dan zijn eigen vrouw en
met wie Hans verkering heeft in
een periode dat hij Joke thuis
niet mag bezoeken, weet hem uit
eindelijk niet te boeien.
Zijn gevoel van eenzaamheid, dat
zich soms via lang stilzwijgen
manifesteert, lijkt aanvankelijk in
zijn huwelijk iets af te nemen,
maar anderen beweren dat Hans
vooral de laatste anderhalf jaar
sterk achteruit is gegaan.
Hospita
Zijn vroegere hospita: „Je kon mer
ken dat hij zijn moeder miste. Ik
had natuurlijk wel eens woorden
met mijn man, maar dan trok hij
altijd partij voor mij. Dan zei hij
tegen mijn man: „U moet niet zo
schelden in het bijzijn van uw
vrouw". Hij vertelde wel eens wat
over zijn eerste moeder. Daar
moet ie erg gek op geweest zijn.
Op een gegeven moment vertelde
hij dat hij in Neurenberg een
tante had opgespoord en die wilde
hij gaan bezoeken. Mijn kinderen
waren gek op hem. Voor de oud
ste bracht hij wel eens wat lek
kers mee. Ze noemde hem altijd
Oom Hansje. Hij had een kinder
lijke ziel.
Ik ben wel eens bij hem en zijn
vrouw op visite geweest. Daar had
hij zyn eigen werkkamertje vol
gebouwd met kooien en volières
waarin vogeltjes zaten. Hij heeft
eerst nog in Kijkduin gewoond,
daar had ie een leuke flat. Maar
een tijd later zag mijn man hem
weer in Delft. Ja, hij had weer
een andere baan aangenomen".
Beeld van Hans K. onvolledig na
tuurlijk. Tientallen vragen blijven
onbeantwoord. Wie was hij in
MOSKOU, LONDEN <AFP. AP.
Reuter, DPA) Een krijgsraad in
Leningrad heeft gisteren de Joodse
luitenant Zalmanson wegens zijn
aandeel in het komplot tot kapen
van een vliegtuig tot tién jaar
j dwangarbeid veroordeeld. De 31-jari-
ge luitenant zou schuldig zijn bevon
den aan „verraad, desertie en dief
stal van staatseigendom." In de
Russische strafwet wordt geen on
derscheid gemaakt tussen het plegen
van een misdrijf en het koesteren
van het voornemen.
Zalmanson was een van de vijf
tien personen die op 15 juni vorig
jaar op het vliegveld van Leningrad
werden gearresteerd toen zij op het
punt stonden aan boord van een
klein passagiersvliegtuig te gaan.
Het zou in hun bedoeling gelegen
hebben het vliegtuig te kapen om
naar Zweden te vliegen en vandaar
naar Israël te komen.
Eerder zijn Zalmansons broer Is
raël. zijn zuster Sylvia en zijn zwa
ger Koeznetsow wegens hun aandeel
in het komplot tot dwangarbeid ver
oordeeld.
In Londen zijn gisteren tweedui
zend Joodse vrouwen en sympathi
santen in stille optocht naar de Rus
sische ambassade getrokken om te
protesteren tegen de behandeling
van de Joden in de Sowjet-Unie. Een
delegatie van dertien Joodse vrou
wenorganisaties overhandigde func
tionarissen van de ambassade een
petitie, waarin geëist werd dat „de
Joden in de Sowjet-Unle dezelfde
culturele rechten zullen krijgen als
de andere culturele minderheden."
De tweede secretaris van de Ame
rikaanse ambassade in Moskou, Pal
mer, is woensdag na afloop van een
theatervoorstelling door drie indivi
duen lastig gevallen. Volgens Ameri
kaanse kringen in de Russische
hoofdstad werd Palmer bij het ver
laten van het theater door de drie
mannen omsingeld en onheus beje
gend. Ook zouden zij hebben ge
dreigd zijn auto te beschadigen.
De aanvallers zeiden met hun han
delwijze te willen protesteren tegen
de recente demonstraties tegen ver
scheidene Russische artiesten in de
Verenigde Staten. Palmer zou er in
zijn geslaagd de drie mannen te kal
meren door te bevestigen dat de vei
ligheid van Russische burgers In
Amerika niet wordt bedreigd. Na
een oponthoud van vijftien minuten
DELFT Als je rustig blijft
gebeurt er niets", zei hij. O-p dat
moment dacht ik: dat moet je te
gen Ada Lansbergen ook gezegd
hebben. Ik voelde dat hij de wur
ger van Ada was. Als het dan
moet, dacht ik, dan zal ik hem zo
werkelijkheid? Onder degenen die
hem kennen is zijn bekentenis als
een verpletterende slag aangeko
men. Sommigen kunnen zich niet
voorstellen dat hij de intelligentie
kon opbrengen de politie zo lang
op een dwaalspoor te houden.
Hans was geen hoogvlieger. Met
de grootste moeite haalde hij zijn
rijbewijs, voor het volgen van
cursussen miste hij ieder doorzet
tingsvermogen.
Honderd keer achter elkaar pro
beerde zijn hospes hem bij te
brengen hoe je een Amerikaanse
knoop in een stropdas legt. Hans
leerde het niet. Om welke reden
werd hij in een psychiatrische in
richting verpleegd?
De medici zijn niet gehouden daar
over mededelingen te verstrekken.
Wel liet zijn huisarts zich ontval
len: „Dat ie dit kon doen had ik
nooit verwacht. „De tweede moe
der van Hans K. doet er eveneens
het zwijgen toe. „De psychiatri
sche inrichting? Hield verband
met een ex-meisje van hem".
Hans K. is nog steeds onder be
handeling. Eenmaal nam hij in
zijn kosthuis zoveel slaappillen tot
zich dat hij 24 uur lang niet
meer wakker werd.
Toen hij zich voor de eerste keer
bij zijn pension vervoegde had hij
bloemen bij zich voor mevrouw".
Doet u een goed woordje voor me
bij uw man" zei hij. Zelfs nu nog
zijn er mensen die een goed
woordje voor hem willen doen.
Algemene opvatting: „De moord
op Ad» heeft hij gepleegd uit
angst. Hij had geld nodig. Daarna
Is hij de kluts kwijtgeraakt. Voor
ons blijft het onbegrijpelijk".
toetakelen dat hij me nooit meer
vergeet".
Afschuw klinkt door in de stem
van de 21-jarige Marijke A. W.
van Staaijeren-K. uit Delft.
Maandagochtend half tien pre
cies stond ze, in de flat aan de
Debussy straat, oog in oog met de
man die Delft zes weken in de
ban van de angst hield. Ternau
wernood wist ze aan zijn wurgen
de greep te ontkomen.
HAZERSWOUDE De Kroon
heeft beslist dat het poldergebied
tussen Leiden en Alphen aan den
Rijn open moet blijven. Dit betekent
dat zij aan een gedeelte van het be
stemmingsplan "Rhynenburch" in
Hazerswoude geen goedkeuring heeft
verleend. Het plan maakt de bouw
van zeshonderd woningen, een be
jaardencomplex en enkele openbare
gebouwen mogelijk. Het oostelijk
plangedeelte houdt een nieuwe uit
breiding in van de dorpsbebouwing.
De hierbij betrokken gronden ma
ken deel uit van het open polderge
bied tussen Leiden en Alphen aan
den Rijn in het middengebied van
de randstad Holland. De Kroon
meent, dat het streven erop gericht
dient te zijn, het open karakter van
dit landschap zoveel mogelijk te be
houden. Realisering van de gepro
jecteerde bebouwing zou evenwel
kunnen lelden tot een aantasting van
deze landschappelijke openheid.
Daarnaast is niet gebleken, dat een
zo omvangrijke uitbreiding als hier
in het geding, noodzakelijk is.
Het gemeentebestuur acht in het
oostelijke plandeel op korte termijn
de bouw van enkele honderden wo
ningen noodzakelijk. Wanneer deze
snelle en omvangrijke uitbreiding
wordt aanvaard, is nadien een ver
dere aantasting van het open polder
gebied te duchten. Daarom heeft de
Kroon aan het oostelijke plangedeel
te goedkeuring onthouden. Een be
perkte woonbebouwing voor bijzon
dere doeleinden wordt niet overwe
gend bezwaarlijk geacht. Voor een
dergelijke afronding dient echter 'n
nieuw plan ontworpen te worden,
vindt de Kroon.
kon hij ongehinderd naar de Ameri
kaanse ambassade gaan.
Met hetzelfde doel hebben gisteren
vijf groepen Russische burgers brie
ven bij de Amerikaanse ambassade
in Moskou afgegeven, waarin zij
protesteren tegen wat zij noemen
„anti-Sowjet-acties door politieke
herriemakers in de Verenigde Sta
ten."
NED. HERV. KERK
Beroepen te Zegveld kandidaat H.
Vreekamp te Houten; te Hilversum
J. Smit te Putten; te Katwijk aan
den Rijn J. L. Ravesloot te veen
(NS.); door de Generale Synode tot
zendingspredikant voor de arbeid
ten dienste van de Molukse kerk, als
docent van het instituut theologica te
Ambon E. W. Tulnstra, kandidaat te
Ide (Drente).
GEREF. KERKEN VRIJG.
Aangenomen naar Enschede-noord
A. Kooy te Emmen.
Benoemd tot hulpprediker te Nij
megen J. Bos, thans nog legerpredi-
kant te Leiden, die deze benoeming
heeft aangenomen.
CHR. GEREF. KERK
Beroepen te Klundert kandidaat
D. J. van Vuuren te Doornspijk.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor IJsselmonde P. Blok
te Dirksland.
EVANG.-LUTHERSE KERK
Aangenomen naar Rotterdam J.
Kraima, prop. te Den Haag.
LEIDEN De voorronde van de
wedstrijd om de titel „ÏJsprins(ee)
van Leiden" op de baan van de
Weense IJsrevue is zaterdagochtend
om half tien in de Groenoordhal. De
finale is zondag in de matinee. Deze
wedstrijd staat open voor Jeugd van
12 tot 18. die enigszins bedreven is tn
kunstrijden.
In recordtijd de wereld rond De
Californische zakenman Maurice
Rosen heeft een record gebroken:
met lijnvliegtuigen heeft hij van
San Francisco uit een reis om de
wereld gemaakt in 41 uur en 30 mi
nuten. Hij verbeterde daarmee de
tijd die twee Newyorkers in 1961
maakten met 46 uur en 28 minuten.
Paarden doodgevroren In het
Gistral-gebergte in het noordwesten
van Spanje zijn in de afgelopen twee
weken 280 wilde paarden doodgevro
ren. De provincie Lugo, waar deze
ramp zich heeft voltrokken, heeft de
strengste winter van dez eeuw door
gemaakt, waarbij de temperatuur tot
11 graden onder nul daalde.
Munitiedepot verwoest Het
grootste geallieerde minutiedepot in
hetcentrale kustgebied van Zuid-
Vietnam is gisteren verwoest door
een reeks krachtige explosies, die
ongeveer tien uur aanhielden. Drie
Vietnamezen werden gedood, zeven
Amerikanen gewond en enkele dui
zenden tonnen munitie gingen WJ
dit ongeluk verloren.
LEIDEN Leiden krijgt in het
Rijksmuseum voor Oudheden binnen
kort een 2000 jaar oude tempel. Het
is nog een cadeautje van de afgelo
pen Jaar overleden Egyptische pre
sident Nasser. De uit Taffeh (Zuid-
Egypte) afkomstige tempel heeft
Nasser in 1962 aan ons land geschon
ken als dank voor de hulp die ons
land heeft gegeven voor de redding
van de Aboe-Slmbeltempels. Neder
land heeft voor het project ter be
houd van deze tempels twee miljoen
gulden uitgetrokken.
Het project was een actie van de
Unesco. Deze wilde de Aboe Simbel-
tempels behouden toen deze in het
grote stuwmeer van Assoean dreig
den te verdwijnen. Door het werk
van de Unesco werden 25 monumen
ten voor het nageslacht bewaard
door ze af te breken of uit de rots
te zagen en ze elders weer op te bou
wen.
De meest spectaculaire en kostba
re redding is die van de twee rots-
tempels van Aboe-Simbel geweest
(ca 150 min), waarvoor Nederland
een opgravingsexpeditie heeft uitge
stuurd en een Ingenieursplan heeft
gefinancierd voor het behoud vaa de
tempels op het eiland Philae.
Egypte heeft vier Nubische tempels
als geschenk ter beschikking gesteld
voor die landen die naar het oordeel
van een Internationale commissie
daarvoor in aanmerking kwamen.
Zo hebben Amerika, Spanje en Ita
lië reeds een tempel ontvangen. In
1969 tekende president Nasser het be
sluit om Nederland een van de meest
gaaf bewaarde heiligdommen uit
Nubië, de tempel van Taffeh, ten ge
schenke te geven.
De tempel van Taffeh is nu op weg
naar Leiden. Verpakt in 644 kisten
bevindt de tempel zich thans aan
boord van de "Sinin" van de KNSM,
die in de loop van deze maand Rot
terdam binnenloopt. Daarna zullen
de kisten onmiddellijk naar Leiden
worden overgebracht en worden op
geslagen in afwachting van het ge
reedkomen van de binnenplaats,
waar de tempel op een verhoging
als in een grote zaal zal worden op
gesteld. De tempel heeft een vloerop
pervlakte van acht bij zeven meter
en een hoogte van vier-en-een-halve-
meter.
Een voorwaarde, die door Egypte
gesteld werd bij het toekennen van
de tempel aan Nederland, was dat
het monument tegen het klimaat be
schermd moest worden. Daarom zal
het komend Jaar de binnenplaats van
het Leidse Rijksmuseum worden
overdekt naar een ontwerp van ir.
H. de Lussanet de la Sabloniere,
hoofdarchitect bij de rijksgebouwen
dienst. Kosten: een miljoen gulden.
Men verwacht, dat midden 1972 de
tempel zal zijn opgesteld in de dan
overdekte en verwarmde binnen
plaats van het museum. "De stad zal
dan verrijkt zijn met een oase van
rust", meent de directeur van het
Rijksmuseum, prof. dr. A. Klasens.
"Deze vrij toegankelijke ruimte zal
tevens een ideale plaats zijn voor
tentoonstellingen, toneel- en muziek
uitvoeringen en ontvangsten".
Taffeh ligt ruim 50 km ten zuiden
▼an Assoean op de westelijke oever
van de Nijl, dat thans geheel door
de bouw van de nieuwe stuwdam on
der water is verdwenen. De tempel
werd gebouwd in de tijd van de Ro
meinse keizer Augustus in het begin
van de christelijke Jaartelling, ge
heel in de stijl van de oud-Egyptische
tompels. met één Ingang. De voor
naamste versiering zijn zes zuilen
met fraai gebeeldhouwde plantenka-
pitelen. Omstreeks 350 werd de tem-
pel verbouwd; vermoedelijk ten be
hoeve van de verering van de godin
Isis. Er werd een tweede Ingang
aangebracht en bovendien werden
verschillende versieringen toege
voegd. Een inscriptie in het inwen
dige van de tempel vermeldt deze
verbouwing. In 710 werd de tempel
tot christelijke kerk gewijd. Vermoe
delijk in de 13de eeuw maakte hier
het christendom plaats voor de Is
lam en sindsdien was de tempel op
genomen in de bewoning van het
dorpje Taffeh.
Door de bouw van de eerste As-
soeandam kwam de tempel de afge
lopen zestig Jaar tien maanden per
Jaar onder water te staan. Het wa
ter tastte de tempel echter niet aan.
De tempel werd namelijk eerst ge
restaureerd om een langdurig bad te
kunnen doorstaan. Niettemin werd
de tempel toch nog licht beschadigd
bij een aanvaring door een schip.
Enige tijd geleden kwam het Lelde
museum al in het bezit van altaren
uit de tempel van de Romeinse
vruchtbaarheidsgodin Nehellennia,
die werden opgevist ia de Waster*
schelde.
