Jachtig politicus hongerig naar tweede termijn
Poolse intelligentsia is nu
niet meer
BEIHL ZOU
BINNENKORT
VRIJKOMEN
Halverwege Nixons ambtstermijn (I)
.Orde tot elke prijs
Boeren
in Chili
bezetten
land
Oosteuropese landen vrezen Poolse ontwikkelingen
I
Actie van
bewoners
succesvol
Landbouwschuur
geheel uitgebrand
FRANCO S RECHTERHAND IN PARLEMENT
V)
DERTIEN MILJOEN AMERIKANEN MEER MOGEN STEMMEN
PAGINA 8
LEIDSCH DAGBLAD
DINSDAG 22 DECEMBER 1970
Illlllllllllllllillllllllllfö IIIIII!l!i:ii;illll!llliillllllllllll!li!l!ll!li)lllllliil!lliilllllllllll|||||||ill||||lllllil!lllll|||ll!!illl
WASHINGTON Nu de speciaal
verlichte kerstkransen hier weer op
de voordeuren van de rijken han
gen, de jaarlijkse super kerstboom
achter het Witte Huis is opgetuigd,
en in het negergetto van Washing
ton tot 's avonds laat de mechani
sche kerstdeunen overwaaien van
naburige winkelcentra, blijkt er in
de politieke bovenlaag van deze
hoofdstad weinig of geen feest
vreugde te zijn. President Nixon
heeft weliswaar een kleine 40.000
kerstkaarten uitgestuurd, maar het
zou interessant zijn om na te gaan
bij hoevelen de ontvangst ervan ge
mengde gevoelens oproept.
Om te beginnen is er een bijeen
komst van Republikeinse gouver
neurs geweest in de al diep-be
sneeuwde bergen van Idaho, waar
weinig goeds gezegd werd over de af
gelopen verkiezingscampagne en het
aandeel van de president daarin.
Tom McCall. bijvoorbeeld, de gou
verneur van Oregon, zei openlik dat
de president er goed aan zou doen
om Spiro Agnew in 1972 als zijn
vice-president aan de dijk te zet
ten. De president kan het zich niet
veroorloven, zei hij, om zich te om
ringen met ..grijze, grimmige indi
viduen".
Door
Mr. H. L. Leffelaar
De gouverneur van Massachus-
sets, Francis Sargent, zag de on
weerswolken zich boven Nixons her
verkiezing in 1972 samenpakken.
Andere gouverneers beklaagden
zich over de onbereikbaarheid van
de president, geïsoleerd als hij worct
door een aantal assistenten in zijn
hofhouding. William Milliken, gou
verneur van Michigan, zei dat het
tijd werd dat het Witte Huis op
hield met het polariseren van het
land. Anderen, onder wie leden van
het Republikeinse Nationale Comi
té, zeggen: .Niemand in het Witte
Huis weet welke problemen wij heb
ben of geeft er iets om, en het ziet
er naar uit dat Nixon (in 1972) in
de puree zit. Tenzij zij daar een an
dere deun gaan zingen, zullen wij
van hem weglopen".
De pap wordt politiek hier nooit
zo heet gegeten als zij wordt opge
diend. maar deze geluiden zijn niet
beperkt tot Republikeinse gouver
neurs. Ze zijn overal te beluiste
ren waar gewone Republikeinen het
zich veroorloven om vrijelijk hun
mening over de president te uiten.
Zelfs Nixons meest fervente aan
hangers die hem herkozen willen
zien, geven toe dat er weinig lei
derschap van 't Witte Huis uitgaat,
dat de president wanneer hij op de
televisie verschijnt of zich in het
publiek vertoont er geen enthou
siasme maar op zijn best gereser
veerde belangstelling oproept, en
meestal zelfs een vijandige onver
schilligheid.
John Mitchell, de eveneens wei
nig aanbeden minister van justitie
en één van Nixons intiemste ad-
lations-wereld, die Nixon in zijn
verkiezingscampagne van 1968 In
prentten dat hij zich moe6t gedra
gen als een soort ..eminence grise"
v. d. Amerikaanse politiek, iemand
die bij wijze van spreken al eens
eerder president was geweest, en in
ieder geval niet al een jachtige po
liticus hongerig naar de macht van
het Witte Huis.
Maar nu Nixons ambtstermijn
bijna voor de helft om is, zullen
weinigen ontkennen dat t juist de
jachtige politicus is die in het Witte
lllllHliliililllllllllllllllllllilllllilllllllllillllilillllllli SlilIIIIIIIWIIII!!lillllllllllliii!>lliliil!iilliil
gene die in John Kennedy's auto in
Dallas zat en zelf zwaar werd ge
wond, weet volgens de experts van
de economie en het geldwezen onge
veer even veel af als een veehan
delaar van Jurisprudentie Zijn enige
kwalificatie schijnt te zijn dat hij
commissiaris is van een bank in
Texas.
Wat Connally echter een aan
trekkelijke figuur maakt voor Ni
xon is dat het "n Democraat is uit
Texas Met een Democraat op de
bok van de landelijke economie zul-
nodig heeft voor zijn herverkiezing
(één van de Republikeinse strate
gen voorspelde onlangs dat als hel
zo door gaat, de president niet in
staat zou zijn om de tien grootste
staten achter zich te krijgen
Hetzelfde kan gezegd worden van
Nixons benoeming van George
Busch tot ambassadeur bij de Ver
enigde Naties. Busch gaf op Nixons
aandringen zijn zetel op in het huis
van afgevaardigden om in de laat
ste verkiezingen mee te dingen naar
een senaatspost. Hij verloor, en om-
vlseurs. heeft zich onlangs laten
ontvallen dat ook hij de campagne
van de president in de afgelopen
maanden geen succes bond. „Iedere
keer dat hij het land introk, ge
droeg hij zich alsof hij kandidaat
stond voor het ambt van het hoofd
van de streekpolitie". zei Mitchell.
Hij was het dan ook. met volledig
vertrouwen in de macht van de
„image"-makers uit de public-re-
Huis de kop heeft opgestoken, hij
gend al naar de hoofdprijs van de
vierjaarlijkse presidentsloterij in
1972. Alleen op die manier kan ver
klaard worden waarom Nixon bii-
voo**eeld de voormalige gou
verneur van Texas, John Con
nally. aanstelde in plaats van Da
vid Kennedy als de nieuwe minis
ter van Financiën. Want Connally,
vriend van Lyndon Johnson en de
len de kritische Democratische se
natoren zich wat moeten inbinden
een belangrijke winst voor de
president, nu de werkloosheid gro
ter is dan jaren het geval is geweest
en de nationale industriële produk-
tie lager is dan in i960, daarnaast
vertegenwoordigt Connally 'n staat
die 26 stemmen heeft in het kies
college dat uiteindelijk de president
kiest, en een staat die Nixon hard
dat ook Busch uit Texas komt, leek
het blijkbaar opportuun om dezelf
de redenen die voor Connally geldtn
hem een belangrijke post te geven,
ook al betekende dat dat iemand
zonder enige diplomatieke ervaring
aan het hoofd komt te staan van
de Amerikaanse delegatie bij de VN
In diplomatieke kringen is men
van meet af aan kritisch geweest
over Nixons keuze voor belangrijke
ambassadeursposten in het buiten-
land die steeds weer bepaald le
ken te zijn door politieke redenen
en niet omdat de betrokkenen er
bijzonder voor gekwalificeerd waren
Deze kritiek, in andere vormen,
heeft in de afgelopen maanden ge-
leid tot een zeer ongebruikelijke re
bellie van juristen op het ministerie
van Justitie, die gewetensvragen
hadden over de manier waarop de
regering-Nixon de integratie
de scholen in het zuiden manipu-l
leerde om er politieke munt uit te
slaan. Daarna kwam een dergelijk
ongenoegen tot uiting om de diplo
maten op het ministerie van Bui
tenlandse Zaken over het beleid van
het ministerie. Dit ongenoegen heet
inmiddels geleid tot een opmerkelijk
kritisch rapport over het ministe
rie. waarin een groot aantal dras
tische veranderingen in de procedu
res worden voorgesteld.
Wat deze en andere feiten illu
streren. lijkt 't, is dat de regering-
Nixon niet functioneert als een ge
heel dat gevormd wordt door de in
elkaar grijpende raderen van de mi
nisteries. maar als een soort raad
van commissarissen die altijd wel
een foefje weten om de aandeelhou
ders tevreden te stellen.
Bonn onderhandelde direet
WARSCHAU (GPD) Een algemene staking, die de econo
mie van het hele land zou stilleggen, is vorige week in Polen
voorbereid. Dat is gisteren uit betrouwbare bron in Warschau
vernomen. In diverse steden waren al stakingscomité's be
noemd. die met de organisatie ervan waren belast. Radio-Stet-
tin heeft zelfs bekendgemaakt dat de partijleiding daar met het
stakingscomité heeft onderhandeld. Die catastrofale dreiging is
er de oorzaak van geweest, dat men als enige uitweg een radi
cale herconstructie van de partijleiding heeft verkozen.
Hoe desastreus de situatie In de r
levensmiddelensector moet zijn, blijkt
uit een recente brief van de Poolse
partijleiding aan Brezjnjew en Ul-
bricht met het dringende verzoek
om voorlopig een kleinere vlees
export uit Polen voor lief te nemen
De reactie van Breznjew is onbe
kend, maar Ulbricht heeft gewei
gerd op dat verzoek in te gaan. Tus
sen de spandoeken, die tijdens de
demonstraties in de Poolse haven
steden zijn meegedragen, was dan
ook de slogan: „Staakt de vleesex
port naar de DDR". In Stettin is de
afgelopen week een schip met vlees,
dat bestemd was voor de DDR, door
de demonstranten in brand gesto
ken.
Maria maartmensen
De nieuwe garnituur, die zondag
aan de macht is gekomen, bestaat
uit de zogenaamde „Maria maart
mensen".. die bij de studenten in
maart '68 een grote rol in het ver
zet tegen Gomoelka hebben gespeeld.
Het is een coalitie van twee groe
pen: de tecnnocraten, wier exponent
de nieuwe partijsecretaris Gierek is
en de partizanen ofwel nationaal-
communisten onder leiding van ge
neraal Moczar, die zondag tot lid
van het politburo is benoemd. De
oude garde rondom Gomoelka is vrij
wel geheel afgezet, afgezien van twee
politici, wier dagen volgens de be
richten uit Warschau echter even
eens zijn geteld: premier Cyrankie-
wicz en minister van Buitenlandse
zaken Jedrychowski. In de nieuwe
garnituur horen zij dus qua stijl en
politieke achtergrond in het geheel
niet meer thuis. In maart '68 waren
er al veel pamfletten in omloop te
gen deze twee. vooral tegen Jedry
chowski. Maar zij moeten worden ge
handhaafd in hun huidige functie
tot het verdrag met de Bondsrepu
bliek is ondertekend
Minder respijt zal. naar men in
Warschau aanneemt, president Ma
rian Spychalski hébben. Hij is zon
dag uit het politburo gezet en met
een dergelijke smaad beladen, is het
ondenkbaar dat hij als president
van de staatsraad traditiegetrouw op
1 januari de bevolking via de tv zal
toespreken Er schijnt weinig twij
fel aan te bestaan dat Spychalskt
nog voor het eind van het jaar als
president zal aftreden.
TER AAR Een landbouwer aan
de Oostkanaalweg in Ter Aar is gis
termorgen in as gelegd. De brand
weer van het dorp, die snel ter plaat
se was, kon niet verhinderen dat en
kele tractoren en andere werktuigen
een prooi van de vlammen werden
Naar de oorzaak van dr brand tast
men nog in het duister. Na ander
half uur kon het sein "brand mees
ter" worden gegeven.
Door
Ann Salomonson
Hoe Gierek er in zal slagen de
Poolse economie uit zijn stagnatie
te bevrijden, is voor buitenstaanders
intussen nog een raadsel. In tegen
stelling tot 1956. toen Gomoelka over
zulke briljante geesten beschikte als
de economen Oscar Lange en Mi
chael Kalecki, die in Warschau een
soort kleine Cambridge vormden, zfjn
er nu geen competente specialisten
meer. Het Joodse intellect is ver
jaagd. Alles is gecentraliseerd. Go
moelka. die allesbehalve een econo
misch vakman is, heeft er in de
laatste jaren meer en meer op ge
staan alles zelf te beslissen.
De maatregelen van df thans af
gezette economisch expert Jaszczuk
waren verward. Geen Poolse mana
ger. laat staan een partijfunctiona
ris, begreep wat hij wilde. Men ver
moedt dat het zondag benoemde Po-
litburo-lid Jaroszewicz Jaszczuk zal
opvolgen. Maar aan de fundamen
teel foute struktuur van de Poolse
economie zal ook hij weinig of niets
kunnen veranderen. Zijn nieuwe
partijleider Gierek heeft zondag
avond in zijn tv-toespraak een wij
ziging in het vijfjarenplan beloofd
Dat kan niets anders betekenen dan
een vermindering van de geplande
investeringen: maar een dergelijke
vermindering betekent een nieuwe
inflatiegolf met de daarmee verbon
den prijsverhogingen. De enige uit
weg zou een radicale liberalisering
zijn. maar pas als de partijpolitiek
wordt geliberaliseerd, kan men ook
de economie gaan liberaliseren.
Uitgesloten
Een politieke liberalisering is in
Polen evenwel uitgesloten. Ten eer
ste omdat de 'maartmensen' geen li
beralen zijn, en de meeste nieuwe
leden van het politburo als Moczar
en Olszowski zelfs uitgesproken doe
trinair van instelling zyn. Ten twee
de omdat de consequentie van deze
ernstige crisis een nog nauwere bin
ding aan de Sowjet-Unie betekent
Zowel in de Sowjet-Unie als in de
DDR heerst er ernstige zorg om de
situatie in Polen. Niet toevallig is
twee dagen geleden in de DDR een
loonsverhoging voor 1 maart '71 be
loofd voor de slechtst betaalde groe
pen in de industrie. Voor de Oost-
duitse bureaucratie is een volksop
stand zo vlak naast de grens een
reden tot grote ongerustheid.
Daarom zal de controle van de
partners van het Warschau-pact op
de ontwikkelingen in Polen in de
toekomst des te angstvalliger zijn. In
Gierik hebben ze daarvoor een ge
hoorzame stadhouder gevonden. Gie
rek heeft vroeger in alles de koers
van de partij gevolgd: hij heeft de
invasie in TsJecho-Slowakije goedge
keurd, hij heeft de anti-semitische
campagne gesteund Een werkelijk
grondige kennis van de economie be
zit Gierek niet. En dat is de werke
lijke tragedie van het huidige Polen:
dat er geen echte leiders en geen
goede specialisten meer te vinden
zijn. De ïntelligentia is door 25 jaar
zuiveringen, anti-semitisme, koers
veranderingen en machtsconflicten
blijkbaar geheel en al doodgebloed
Mevrouw Beihl en haar doch
ter Lucia wachten bezorgd aan
het raam van hun huis in San
Sebastian terwijl, de geruchten
over een spoedige vrijlating van
de Westduitse consul Beihl toe
nemen.
MADRID (GPD) In Spanje
brachten pers, radio en televisie zon
der enig commentaar het bericht dat
de ontvoerde Westduitse consul Eu-
gen Beihl misschien reeds in de
nacht van maandag op dinsdag vrij
gelaten zou kunnen worden. Dat dit
aan directe onderhandelingen tussen
de ontvoerders en de Duitse rege
ring te danken zou zijn, wordt hier
niet vermeld.
De Spaanse regering heeft immers
van het begin af verklaard dat men
met terroristen niet kan of mag
onderhandelen Niettemin wachtte
Madrid duidelijk op ontwikkelingen
in het geval van de ontvoerde Duit
se consul. Het onbegrijpelijk lange
uitblijven van de vonnissen van de
krijgsraad van Burgos, die toch voor
een „sumarisimo" (allerkortst) pro
ces bijeen was. wees hier al op.
Verrassend
Het bericht dat de ontvoerders be
reid zouden zijn Beihl na twintig da
gen weer op vrije voeten te stellen,
is voor Spanje wel verrassend maar
niet onwaarschijnlijk. Per slot van
rekening hebben de ontvoerders nu
ook wel gemerkt dat het regime al
lesbehalve van plan was zich van
zijn vastgestelde koers bij het pro
ces van Burgos te laten afbrengen.
Als de ontvoerders dus nog van de
Duitse regering enige winst op het
slachtoffer kunnen loskrijgen, dan is
dat een troostprijs. Het feit dat dit
voor de Spaanse ETA en haar zes
tien leden voor de krijgsraad
Burgos een gevoelig verlies zal be
tekenen. laat de ontvoerders waar
schijnlijk koud. Een prestigeverlies
voor de Spaanse ETA, die in afgelo
pen weken ongelooflijke propagan
da had gekregen, is voor de ontvoer
ders geen probleem Men herinnert
eraan dat de Spaanse ETA vanaf het
begin heeft verzekerd dat de ont
voerders leden zijn van een splinter
groep die reeds lang uit de organi
satie was gewezen.
Voorbeeldig
SANTIAGO (Reuter. AP) Meer
dan duizend kleinere boeren hebben
in de Chileense provincie San Anto- sêbMtian"ontv"ird en is sindsdien de
n.o 41 boerderijen van «rootgrondbe- van Baskische vrijheids-
zitters bezet. Enkele dajjen jeleden strijders dl(L hem als vast.
vonden soortgebjke acties in de pro- houden teaen een mopelijke terecht-
vincie Cautin plaats. stelling van zes van de zestien Bas-
De als links beschouwde nieuwe pre- nationalisten tegen wie Uj-
sident van Chiü. Salvador Allende densf het Procfes in Bur»os de dood-
heeft het bezetten van boerderijen straI 18 ?eewt-
ontraden. Op een zondag in Cautin
gehouden bijeenkomst met kleine
MADRID 'AFP, AP) De Spaan- bekend was gemaakt heeft het com-
se vice-premier, admiraal Luis Car- I munisme. met het doel de justitie
rero Blanco heeft gisteravond voor bang te maken, in het buitenland een
de cortes verklaard dat de binnen- campagne van dreigementen en be-
landse orde "tot elke prijs" zal wor
den gehandhaafd. Hij hekelde daar
bij de ondermijnende acties van het
internationale communisme en recht
vaardigde de noodmaatregelen, die
de regering begin december voor de
Baskische provincie Guipuzcoa en
vorige week voor geheel Spanje af
kondigde. De strijdkrachten van het
land worden versterkt, om het ge
vaar van een communistische staats
greep tegen te gaan", zoals hij zei.
De vice-premier zei ook dat de re
gering alles heeft gedaan en zal blij
ven doen wat in haar vermogen ligt
om de Westduitse consul Eugene
Beihl te redden. Deze werd in de
nacht van 1 op 2 december in San
„Insinuaties"
boeren adviseerde hij him te wach
ten tot de regering op grond
van haar agrarische-hervormingspro-
gramma de uitgestrekte hacienda's
van rijke landeigenaren zou hebben
onteigend.
Allende diende gisteren een wets
voorstel in om de Amerikaanse be
langen in de koperindustrie te na
tionaliseren.
Allende heeft ook decreten onder- 1
tekend waarbij nationale raden van
landarbeiders werden ingesteld.
De raden van landarbeiders zul
len aldus de boeren een "stem ge
ven bij alle beslissingen van de re
gering op het gebied van de land
bouw". Allende herhaalde eerdere
beschuldigingen tegen grootgrondbe
zitters en grote boeren die tegen de
regering zouden samenspannen en
waarschuwde hen dat de regering
streng tegen hen zou optreden.
Admiraal Carrero Blanco verwierp
in z\jn nerveuze toespraak de insi
nuaties. dat de beklaagden geen
rechtvaardig proces zouden hebben
gehad. "Direct nadat, de vorming
van een militair tribunaal in Burgos
ledigingen op touw gezet waarbij
wij worden afgeschilderd als een
Isold van barbaren waar het recht
geen garantie voor een normale
procedure biedt", aldus de vice-pre
mier, die tenslotte waarschuwde, dat
de westerse wereld "het slachtoffer
dreigt te worden van een toenemen
de ondermijnende activiteit van het
communisme Dit raakt ons temeer
omdat wij zijn vertrek van onze bo
dem in 1939 niet zijn vergeten", zei
hij.
Parlementaire bronnen in Madrid
gaven te kennen dat de toespraak
van de vice-president waarin de mi
litaire macht van het land werd ver
sterkt iedere kritiek op eventuele
gratie voor de Basken zou kunnen
doen verstommen.
Zij zeiden dat de toespraak kon
worden uitgelegd als een waarschu
wing aan verzetslieden dat in de toe
komst nieuwe activiteiten met har
de hand zouden worden neergesla
gen.
In Sevilla zijn 24 mensen gearres
teerd die er van worden beschuldigd
plaatselijke communistenleiders te
zijn. Een van hen is een advocaat,
die door de politie wordt beschouwd
als het hoofd van de "Jonge commu
nisten". De gearresteerden worden
er door de politie van beschuldigd
aangezet te hebben tot de onlangs
gehouden betogingen in Sevilla tegen
het proces in Burgos.
Te Ferrol del Caudillo zijn 21
mensen onder gelijksoortige beschul
digingen gearresteerd.
LEIDEN Een door 200 Mors-
kwartierbewoners met handteke
ningen ondersteunde actie bij het
gemeentebestuur heeft succes gehad.
Weliswaar kan in verband met de
waterhuishouding de sloot bij de
Leeghwaterstraat nog niet worden
gedempt, maar er worden wel beveili
gingsmaatregelen getroffen. Er komt
een afrastering met beplanting er
langs. Bekeken wordt of in het voor
jaar op de groenstrook speelwerktui-
gen. waaronder een zandbak en ban
ken. kunnen worden geplaatst. Te
vens zal volgend jaar de speeltuin
„Morskwartier" weer worden openge
steld. Er wordt een portier voor aan
getrokken.
Als consul Beihl vrijkomt, kan men
snel „voorbeeldige" vonnissen in
Burgos verwachten. De algemene
toon van de regeringspropaganda,
die zich al dagenlang uitput in ver
klaringen van nationale trots en min
achting van de wereldopinie, is geen
goed teken voor de zestien beklaag- 1
den. Zoals bekend zijn er zes dood
straffen en meer dan 700 jaar ge
vangenisstraf geëist. De vice-voor-
zitter van het kabinet, admiraal Car
rero Blanco, hield vanavond een el
lenlange toespraak tot het parlement
om de politieke toestand, zoals het
regime die ziet, uiteen te zetten en
de maatregelen van de regering,
waaronder de beperkte noodtoestand,
te verklaren.
President Nixon laat zich in
het Witte Huis fotograferen met
mevrouw Drake en haar zoontjes
Troy en Todd. De jongste Troy
vier jaar) is het jongetje dat
prijkt op de aanplakbiljetten van
de jongste Amerikaanse campag
ne tegen kinderverlamming.
van onze correspondent!
WASHINGTON (GPD) Door 'n
beslissing van het Hooggerechtshof
van de Verenigde Staten zullen er
met ingang van de presidents- en
Congresverkiezingen in 1972 ruim 13
miljoen meer Amerikaanse stemge
rechtigden zijn. De beslissing van t
hof werd genomen over de grondwet
tigheid van een zes maanden geleden
al door het Congree aangenomen wet.
waarbij de stemgerechtigde leeftijd
werd verlaagd tot 18 Jaar en waarbij
de voorwaarde dat men moet kunnen
lezen en schrijven om te mogen stem
men, werd afgeschaft. Hierdoor zijn
ongeveer 11 miljoen Jongeren, en 'n
twee miljoen analfabeten stemge
rechtigd geworden.
De stemwet weid destijds met aar
zeling door president Nixon be
krachtigd, omdat hij van mening was
dat ze in strijd was met de grond
wet. De opperrechters hebben hem
dus alleen gelijk gegeven waar het de
verkiezingen in de staten betreft.
Nixons' oppositie tegen de wet werd
destijds ook gezien als gemotiveerd
door politiek-praktische overwe
gingen. omdat het waarschijnlijk
lijkt dat de meerderheid van de jon
geren die nu kiesgerechtigd zijn ge
worden eerder liberaal dan conserva
tief zullen stemmen, iets wat de Re
publikeinen zeker niet ten goede zou
kunnen komen.
Dat nu ook analfabeten stemge
rechtigd zijn geworden, zal van het
meeste belang in het zuiden zijn,
waar van oudsher de lees- en schrijf-
proef voor aspirant-kiezers bestond.
De proef diende voornamelijk om ne
gers uit de kieslokalen te hou
den. aangezien het analfabetisme oo*
der hen het grootst is.
