HICHELIN KREEG GELIJK
Prof. Hoefnagels rekent af met rituelen
Geheimzinnigheid in Parijse keuken
'AARTEN EN GIDSEN
IJN ER VOOR DE
UTOMOBILIST EN
OORMICHELIN
Meer kaarten
Monsieur X
Speelballen
Gevaarlijk
Advertenties
Sterren
1200
pagina s
„Een rechter is iemand aan wie je *t allemaal eens moet kunnen zeggen"
Tegengas
lANDAG 30 NOVEMBER 1970 LEIDSCH DAGBLAD
bezoekers lichtingen?
gids richt Monsieur X: ..Van al die automo-
EN HAAG (GPD) André Michelin heeft gelijk gekre- Rode gidsen geven net als de Guide fijnproevers onder de
Wat hij een slordige zeventig jaar geleden met grote stel- j France inlichtingen over hotels, res- moet voorlichten, onze
eid voorspelde, is volledig uitgekomen' de auto heeft heel tauranLs- bezienswaardigheden, gara- zich tot alle automobilisten en niet bilisten zelf. We vragen hen erom. dezelfde waarde, want ze worden witte luchtbanden opgebouwde Mi
ivpreld vernvprH On rl^ vlmitfolc wan Ho „,ai t n ges en dealers. tot die paar mensen, die zich voor Maarhet maakt ons niets uit of we daarna don gespecialiseerde in- chclinmanne zal zich dan om zijn
P vieugeis van ae weivaart en ae Verder zijn er groene gidsen in i lekker eten interre seren informatie kr.r; 1 va i een min specteurs zorgvuldig en langdurig Welvarende uiterlijk voorlopig geen
itbanden van Michelin. j Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk.
JAT I Italië, Portugal en New York en die
die auto liggen kaarten van Michelin en gidsen van spitsen zich helemaal toe op alles
ielin. En de bestuurder van die auto laat zich door Miche- wat met toerisme te maken heeft,
jan de overvolle snelweg naar het. kraakheldere hotelbed In Frankrijk zijn er alleen al zeven
en -mh
des verts", elk met rond de 200 blad
zijden. En tenslotte zijn er de auto-
kaarten. ettelijke tientallen met die
va i d~ Ivoorkust en West-Afrika als
jongste.
en als hij bovendien zijn maaq wil vullen met een tien van derÈelüke toeristische .Gut-i
Hoe uortc" fillr mat rAn/1 Ho O AA Kin H
nt.se lunch oj diner, dan is opnieuw Michelin zijn gids.
Michelin houdt vast aan zyn uit
gangspunt: het met alle mogelijke
middelen bevorderen van het auto
mobilisme. Monsieur X gelooft hei
lig in de toekomst, volgens hem zal
de auto immer zegevieren hoe hard
het openbaar vervoer ooit tegengas
mag geven, „de mens zal altijd zijn
eigen vervoer willen", is zijn over-
van onze eigen chef of van wie dan tuiging.
ook. Elke inlichting heeft voor ons Het wereldberoemde geheel uit
En hoe komt Michelin aan de in- van een hoge Piet uit de industrie, geverifieerd".
I zorgen hoeven maken
is die Michelin? Wat schuiltwaar de boeren met hun kapotte wa-
or organisatie achter de ster- gens terecht konden. En alleen bij
waarvoor gerenommeerde koks de kruidenier en de verfwinkel kon
[aamde eethuizen zo hun best men blikken benzine kopen.
Wat is de filosofie van de as- In heel Frankrijk waren 56 dealers
nie voor de gastronomie? En die Michelin-banden in voorraad had
waar. dat de bandenmakers den. Verwisselbare banden, waartoe j
[ichelin om zo te zeggen in hun een andere fabriek eigenlijk de stoot Er zijn plannen voor nóg meer
tijd kaarten tekenen en gidsen had gegeven. Dat was Dunlop, die 1 kaarten en gidsen want vooral sinds
jneren? rubber banden op fietsen monteerde, i de uitvinding van de radiaalband
r het antwoord moet men naar maar die klapten elke klipklap en (Michelin X», twintig jaar geleden
om vervolgens met enige ver- konden niet verwisseld worden. Mi- heeft Michelin over zijn gezondheid
te vernemen, dat 's wereld chelin deed het beter en monteerde geen klachten,
ite bandenfabriek haar kaar- 1 jarenlang verwisselbare luchtbanden Monsieur X .De Services de Tou-
?n gidsendochter zorgvuldig op alles wat rijden moest: huurry-
in een dun waas van geheim- tuigen, paardekarren, fietsen.
;heid. Je mag even kijkn e.maar En toen kwam de auto. André Mi-
et, wat te raden overblijven. chelin was een der weinigen, die er
hebben even gekeken. In het j echt in geloofde en met lede ogen zag
grauwe gebouw van de Servi- hy hoe de pionierende automobilist
Tourisme Michelin aan de Pa- aan zyn lot werd overgelaten,
loulevard Pereire.
flat gebouw hoge kale vertrek-
ïet eenvoudige houten meubi-
len entourage waarvoor iedere
landse aankomende kantoor
met plezier havenarbeider zou
n, zetelt een meneer zonder
en zonder functie,
meneer, die zyn protest tegen
ebruik van een taperecorder
een verklaring over de te ver
en taalmoeilijkheden laat va-
in meneer die persé niet op de
il.
zullen die mynheer Monsieur
men, Monsieur X van Michelin
nwaar nu die mystificatie als
et een interview met de top-
ive van Scotland Yard? Wel,
omdat Michelin niet houdt
ubliciteit, niet van aan de weg
ren. Michelin zal er zelf wel
orgen, dat de naam op ieders
sieur X verklaart: "Voor ons
alleen de kwaliteit, we leveren
maar werk af waarvan we
rertuigd zijn dat het perfect is
teit is onze reclame".
lelins industriële leven begint
et eind van de vorige eeuw. In
jnt-Ferrand. halverwege Pa-
Marseille, waar ook nu nog
ofdkantoren en fabrieken
De broers André en Edouard
in begonnen met de fabricage
leelballen «van rubber) en van
aal voor landbouwmachines,
cwaardig genoeg hebben beide
geen van beiden het vak uit-
ïd waarvoor ze opgeleid wer-
douard was schilder en had
Ie kunstacademie gestudeerd.,
i de industriële Michelin wor-
ndré daarentegen was inge-
maar hij werd de creatieve
in. de man die op volstrekt
wijze '-eclame maakte.André
aan de wieg van de Services
irisme Michelin, waarvan heel
lensen (zelfs in Frankrijk, be-
Monsieur X) niet weten dat
tzelfde is als Pneu Michelin
a de banden.
r wordt niet om getreurd, want
at om de naam. Zegt Monsieur
nze kaarten en gidsen willen
tomobilist helpen, natuurlijk,
•als André Michelin dat wilde,
ben ook ten doel rond de naam
lin een roep van goede smaak
1 fectie te bewerkstelligen. Naar
gen mening worden onze gid-
kaarten in heel de wereld
ertroffen".
ig naar het begin. Naar 1900.
ankrijk toeren drieduizend
rond. voertuigen zonder paar-
ïaar door lang niet 'edereen
licht. Het automobilisme was
luwelijks op snelheid gekomen
riep ai om snelheidsbeperkin-
rani de „chauffards" (ofwel
chauffeurs) werden be
rd als levensgevaarlijke lie-
was niet helemaal onjuist,
goede wegen, belangrijke voor
voor veiligheid, ontbraken
meeste automonteurs moesten
iboren worden. Garages he
il niet, in sommige steden wa-
tijdens de kermis remises
risme volgen de ontwikkeling van de
I banden. Dat is een moeilijke zaak.
want we moeten méér gaan doen en
we willen alleen perfect werk afle-
veren. De mensen hebben er geen
idee van hoeveel werk er aan vast
I zit. De gids van New York bijvoor
beeld. Daarvoor zyn mensen van ons
Redder in de pech werd. In 1900
de eerste guide France. een boek
werkje dat volop informatie ver
schafte. De Franse automobilisten
kregen de gids niet voor niets, de
kosten werden bestreden uit de ad
vertenties. Behalve voor Michelin
zelf worden er in de gidsen tegen
woordig geen advertenties meer op
genomen.
Monsieur X..De firma Michelin
merkte, dat de mensen iets wat
niets gekost heeft beschouwden als
iets wat niet interessant kan zijn. De
mensen gebruikten onze gids onder
stoel- en tafelpoten Daarom zyn we
vanaf 1920 de gids gaan verkopen.
En in de tweede plaats zijn we met
de advertenties gestopt om onze
neutraliteit te waarborgen."
maandenlang en enkelen zelfs een
paar jaar naar Amerika geweest
i Wat Monsieur X betreft, blijft het
j publiek nog maar wat gissen. Hij wil
wel kwijt, dat het aantal vaste me-
i dewerkers enkele honderden be
draagt. mensen die teksten schrijven.
plattegronden en tekeningen maken,
de lay-out verzorgen.
Uit dat eerste gratis boekwerkje is
in zeventig jaar een knaap van een
naslagwerk gegroeid met voor dit
jaar meer dan 1200 bladzijden. Mi
chelin stak sedertdien ook de grens
over. Er zijn rode gidsen voor de
Benelux, Duitsland, Italié en Spanje.
Interessantste deel van dc Gli
des Michelin ls natuurlijk wel de be
noeming der sterrenrestaurants. Wie
doen dat? Spionne i d st'ekum
men proeven en keuren of kun Je
stirren konen."
Monsieur X heeft kennelijk al een
j tydje op de vraag zitten wachten:
„In de ogen van Journalisten zijn
j de rode gidsen gastronomische gid-
I sen en dat vinden wij erg jammer.
By iedere nieuwe uitgave ziet u ar
tikelen in de krant, waarin men zich
opwindt over het feit dat een restau
rant een ster is kwijtgeraakt of dat
een ander restaurant er eentje bij
heeft gekregen. Over al die andere
dingen schrijven ze niet. En wij heb
ben die gastronomische informatie
alleen maar ingevoerd omdat ie als
Je over restaurants praat ook de
Geheimzinnigheid is troef in de „keuken" van
Michelin aan de Boulevard Pereire. De firma heeft
geen enkele behoefte aan pottekijkers. Het werk
wordt in alle stilte gedaan. Of het nu gaat om de
uitgave van een kaart of een gids, om de beoor
deling van een restaurant of wat dan ook, de naam
van de naam, die de arbeid doet of het oordeel velt
is niet belangrijk. Het gaat alleen om de naam
Michelin. die via de autobanden toch al een be
grip is geworden. Zo ver gaat de drang naar ano
nimiteit, dat de stafmedewerker, aan wie wij voor
bijgaand artikel enkele vragen stelden, zijn naam
persé niet in de krant wilde hebben. Voor u en
voor ons is hij „Monsieur X" gebleven.
(Van onze juridische medewerkster)
Aanbeveling voor de rituele verdachte: „Alleen een net don
ker pak, een das en een wit overhemd zonder versiering, be
zoek een kaaskopknippende kapper, antwoord met -ja edelacht
bare, -nee edelachtbare, terwijl u met grote eerlijke ogen de
rechter aankijkt". Dit is geen citaat uit het cahier X van de
Groningse studenten, of uit een cursiefje, maar een citaat uit
de oratie van de criminoloog prof. dr. G. P. Hoefnagels, onlangs
gehouden in Rotterdam. Een uiterst amusante en leerzame hap
pening. met snel wisselende lichtbeelden, een cabaretteske
voordracht en een dankbaar publiek.
Hoefnagels mag, met zijn oorspron
kelijke manier van denken en for
muleren. zijn durf de zaken op hun
kop te zetten, vervolgens zelf op zyn
kop te gaan staan en hard te lachen,
een enfant terrible onder de juris
ten genoemd worden. Mikpunt voor
zyn opratie vormde het ritueel van
de terechtzitting, „een situatie met
plechtstatigheid, aanhef, toga. al of
niet aangewende eerbied voor de to
ga-drager en gedramatiseerde toe
spitsing op een geformaliseerd ge
beuren".
Stof te over om op een amusante
manier te schoppen tegen heilige
huisjes iets dat mits in weten-
schappelyke vorm gegoten ook een
hoogleraar is toegestaan, maar zelfs
daaraan heeft Hoefnagels maling.
De in druk verschenen oratie is ver
lucht met tekeningen van Wim
Boost, die een grimmig beeld van
onze zittende en staande magistra
ten overbrengen. De taal is populair-
wetenschappeiyk, met de nadruk op
het eerste en dus voor een leek te
begrypen.
Het is dan ook „de leek" die met
het strafprocens te maken heeft.
Jaarlyks komen er zo'n twee mil
joen strafzaken ter kennis van de po
litie. Ongeveer 10 procent daarvan
zyn misdryven, de rest zun overtre
dingen (.in hoofdzaak van verkeers
regels i. De rechter behandelt Jaar
lijks rond de 40000 strafzaken. In
12.000 gevallen wordt een gevange
nisstraf opgelegd.
FRACTIE
Getallen die illustreren, dat maar
een fractie van de totale criminali
teit voor de rechter komt en dan is
hierin nog niet eens de ongeregi
streerde misdaad verwerkt. De re
sultaten van wetenschappelijk onder
zoek daarna zoals dat van prof.
W. E. Buikhuisen o nder Groningse
studenten doen vermoeden dat
weinigen van ons „zonder zonden
zyn".
Ook langs een andere weg kan het
begrip „misdaad" gerelativeerd wor
den. Moderne strafrecht geleerden,
zoals Hoefnagels en ook prof. L. H.
C. Hulsman, die toch wel hard op
weg zyn een „Rotterdamse school"
op te bouwen, hanteren een defini
tie van „misdaad" die van elke emo
tionele lading is ontdaan. Misdaad is
tot strafbaar feit noemd gedrag.
Ieder waarde-oordeel is hieraan
vreemd. De emoties zyn er wel.
Maar dat zyn de reacties vanuit de
samenleving op de misdaad. In
zyn vorig jaar verschenen boek „be
ginselen van criminologie" analy
seert Hoefnagels, met behulp van
een aantal schema's dit proces van
„emoties" dat een misdaad oproept,
zowel voor de dader als voor de „an-
i deren".
De sociologie heeft een nieuwe di-
mensie aan het denken over straf
zaken en recht gegeven. Alle aan
dacht was tot nu toe gericht op de
dader. De dader moet vervolgd, ge
straft en zo mogelyk heropgevoed
worden Maar wat gebeurt er met
het conflict dat door zyn daad is ont
staan? Er is een slachtoffer, mis
schien schade, er zyn getuigen en
de nog wydere kring van kranten
lezers die, de één intensiever dan
de ander, in relatie staan met het
gebeurde.
De dader is gestrand in zyn maat
schappelijke functie. Een herstel
van het conflict is nooit mogelyk
door hem te isoleren. De gevoelens,
impulsen, „ergheidsreacties" van „de
anderen dan daders" (titel van de
opepbare les van Hoefnagels) mogen
niet vergeten worden.
VERVREEMDING
„Straffen" is een by de wet geregelde
vorm om op misdaad te reageren.
Maar Hoefnagels interesseert zich
juist voor de informele processen
die hierby opduiken. De vervreem
ding door de onbegrypelyke taal, de
toga's, de opstelling van de rechters,
het schept een aantal condities om
„indruk" te maken op de verdachte.
Maar met het mondiger worden van
dc burger komt er steeds meer ritu
eel-verstoring. Dit geldt niet alleen
voor studentenprocessen zoals de
Maagdenhuiszaak, maar ook voor
de „gewone" verdachte, de dief of
oplichter die wil weten wat er ge
zegd wordt en zyn eigen zegje liefst
ook kwilt wil.
Om het strafproces nieuw leven in
te blazen moeten allen die daar in
eerste instantie by betrokken zijn
rechter, officieren van Justitie, ad
vocaten en delinquenten zich be
zinnen op nieuwe methoden om de
strafzitting een nuttige functie te
geven. Hoefnagels hamert hierbij
vooral op het „face-to-face" ge
sprek. de dialoog van verdachte en
rechter. Teveel dreigt ons strafpro
ces te verslibben in papier, goedbe
doelde rapporten, van reclassering,
psychiater of psycholoog. Eindeloze
processen-verbaal, waardoor de ver
dachte zelf niet aan bod komt.
Of het bestaande systeem werke-
ïyk zal worden doorbroken is zeer
twyfelachtig. De laatste Jaren wordt
er niet alleen van wetenschappelijke
zyde. maar ook vanuit de politieke
partyen, aangedrongen op moderni
sering van de opleiding en training
van de rechterlijke macht. De dit
Jaar verschenen rapporten over de
ze materie «van de commissie Wit-
sen Elias en Bloemaerts) geven
weinig ruimte voor fundamentele
vernieuwingen.
PRAKTIJKMAN
Een praktykman by uitstek, de on
langs afgetreden president van de
Hoge Raad, mr dr G. H. A Feber.
heeft in zyn afscheidsrede wel met
waardering over de sociale weten
schappen gesrpoken die de gedachte
van het rollenspel in de strafrechts
pleging hebben gestimuleerd. Een
spel dat hoge eisen stelt aldus Fe
ber ook aan de verdachte. „Weder-
I zyds respect en begrip, evenwich-
I tigheid, ook beschaafd optreden. Wil
I men spelen, vooral een hoger spel
j spelen, dan stelt dit eisen. Men
moet ook een goed verliezer kunnen
zyn."
i Het verwachtingspatroon van de
ze rechter was een beschaafd optre
den en een zekere heroïek by de ver
dachte. Een verwachtingspatroon
Prof. Hoefnagels
dialoog
vermogen vanuit de verdachte tegen i
het apparaat aan te kyken, zou wil
len doorbreken Getuige het volgen-
de citaat vanuit de verdachte ge- ben kunnen zeggen. Ook Je vyandig-
zien: „Een rechter is iemand aan j held. Je haat. in leder geval Je con-
dat Hoefnagel*, awl «yn plastisch wie Je het allemaal cena moet heb- ihcten".
Hoeveel van die inspecteurs zyn
er?
Monsieur C „Enkele tientallen,
in heel Europa. En In tegenstelling
tot wat de mensen denken, brengen
zy hun hele leven niet door met
lunchen en met dineren. Dat houdt
nietmand vol. Zy zitten wel altyd
langs de weg en bezoeken hotels en
maken dan meteen van de gelegen
heid gebruik om binnengekomen
tips over restaurants te controleren".
„Als een restaurant, wat wel
eens gebeurd is. enorme deining
maakt omdat Michelin hem een ster
heeft ontnomen, wat is dan uw hou
ding daar tegenover?
Monsieur X: „Zo'n restaurant tilt
er veel te zwaar aan. Net als de
Journalisten".
