terilisatie van man of vrouw een
lak van ernstige overweging
Het kind dat zo slecht eet
P. C. Moors uit Rosmalen
r
VOOR, OVER EN niiiiiiiiiiiiiiiiui
Ifl
M
vtoroo»
Zorgenkind der moeders
iö 21 NOVEMBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
De Rosmalense huisarts
en actief pleitbezorger van
anticonceptie J. P. C.
Moors promoveerde dit
jaar in Utrecht op het
proefschrift „Gezinsrege-
ling". In een interview
wees hij op sterilisatie van
de man of de vrouw als
een zeer effectievemaar
in Nederland nog weinig
toegepaste manier van ge
zinsregeling. In sommige
landen, zoals India, de Ver.
Staten, Zwitserland en
Porto Rico is de methode
daarentegen al zeer popu
lair.
Onze medewerker Dick
Franssen had een gesprek
met hem.
KALEN (GPD) „De ge-
jouw wil twee tot vier kinderen
ail zij krijgen in de eerste vijf a
rvan haar huwelijk. Stel dat zij
[twintigste trouwt, dan heeft zij
ieder geval op haar dertigste alle
i die zij wil. Toch is zij daarna
ijaar of 25 vruchtbaar
moet het echtpaar doen om al
n zwangerschap te voorkomen
Het spiraaltje? Het condoom?
woord is de Rosmalense
i actief pleitbezorger van
aie J- P- C. Moors, die in
promoveerde op het proef-
ïzinsregeling". Bij die ge-
wees hij in interviews op
van de man of de vrouw
et effectieve, maar in Ne-
g weinig toegepaste manier
sregeling. In sommige an-
oals India, de Ver.
ritserland en Porto Rico is
't daarentegen al zeer po-
U weet het het zijn allemaal metho
den waar bezwaren aan kleven. Ik
vraag me daarom af of we in dit soort
gevallen niet moeten gaan denken aan
een methode die minder bezwaren
heeft: sterilisatie. Als één van beide hu
welijkspartners zich laat steriliseren,
dan heb je in de eerste plaats grote ze
kerheid. Bovendien hoef je nergens
meer aan te denken. Ik bedoeler is bij
voorbeeld geen pil meer die je elke
avond moet innemen".
linden
houdt sterilisatie eigen
sin?
n is het het onderbin-
zaadstrengen in de balzak
trouw het onderbinden van
s. Bij de man gaat er nog
draadje om. By
jorden de eileiders tegen-
chtgebrand.
tóe is vrij eenvoudig. Man-
ai zelfs met de volgende
huis. Het is bij hen
llnische aangelegenheid,
loeten een paar dagen in
luis blijven.
s dus bepaald geen.
Er is een enorm verschil
streren is het wegnemen
adballen of de eierstokken,
seren blijven de zaadbal
eierstokken onaangetast,
ra man die zich heeft la-
seren kan geen zaadlozing
jen. De uitgang is immers
!t een zaadlozing zonder
iurlijk, dat is onzinnig uit-
bedoel: hy krijgt wèl een
sar in het wittige vocht
a zaadjes meer. Het witti-
vordt namelyk niet gepro-
:de zaadballen, maar hoofd
de prostaat. De hoeveel-
in het wittige vocht maakt
-.fractie van de totale hoe-
at. Iemand die zich heeft
tüiseren merkt zo op het
or het gevoel geen ver-
Dr. J. P. C. Moors
vraagstukken bepaald niet onder
schatten. Al jaar en dag gaan men
sen met hun seksuele problemen naar
de dokter. Huisartsen zijn deskun
diger op het gebied van seksuele pro
blemen dan op het gebied van de
voorbehoedmiddelen
Wat moet een huisarts doen
als een patiënt hem benadert over
sterilisatie?
Hij moet in de eerste plaats goe
de technische voorlichting geven.
Uitleggen wat er precies gebeurt.
Daarnaast moet hij wijzen op het
onherroepelijke van de ingreep met
alle consequenties daarvan. Verder
zal hij dan moeten nagaan of er
psychische problemen zijn die het de
patiënt onmogelijk maakt om de in
greep te verwerken.
Angsten
Dokter Zeegers heeft het over
castratie- en verminkingsangsten,
waaronder heel wat mensen die
zich hebben laten steriliseren in
de eerste tijd na de operatie lij
den
Dr. J. P. C Moors: Dergelijke
dingen komen inderdaad nogal eens
voor. De houding tegenover de hele
seksualiteit is natuurlijk van enorm
belang. In die houding liggen de gro
te problemen. In Amerika probeert
men met alle voorzichtigheid
mede via een test, te bepalen hoe
iemand tegenover de seksualiteit
staat. Ik heb van die test een Ne
derlandse versie gemaakt.
Dokter Zeegers schrijft„In
onze cultuur wordt er door veel
mensen geleden onder een zware
seksuele verdringing en onder een
enorme taboeïsering van elke seksu
aliteit. Bij sterilisatie vindt een de-
finitiefe afkoppeling plaats van sek
sualiteit en vruchtbaarheid. Een der
gelijke ontkoppeling roept grote, vaak
onbewuste weerstanden op. Door de
sinds generaties aangekweekte angst
voor de „lusten zonder lasten" kun
nen velen sterilisatie niet zonder
angst en schuldgevoel verwerken.
Bij mensen die neigen tot neuroti
sche schuldgevoelens en andere trau-
matisch-neurotische reacties, is
daarom de grootste voorzichtigheid
geboden".
Grote voorzichtigheid is inderdaad
op haar plaats. Sterilisatie mag ook
nooit een noodsprong zijn. Vrouwen,
die niet tevreden zijn over de pil.
vervolgens moeilijkheden krijgen
met het spiraaltje en dan zeggen:
„nu in vredesnaam dan maar steri
lisatie" zijn er beslist niet geschikt
voor.
ereren de zaadballen (c.q.
stokken) niet als er geen
(respectievelijk: geen ei-
:eer naar buiten kunnen?
udballen en de eierstokken
salve zaadjes en eitjes ook
gemaakt. De produk-
0 gaat gewoon door. Op
njze als vóór de opera-
1 deze hormonen namelijk
bloed worden opgenomen.
a het grote verschil tussen 1
i en castreren. Bij castre-
filg Je de produktie van de
tormonen door het wegne-
1 de zaadballen of de eier-
üj steriliseren blijft de aan-
deze hormonen ongewij-
is een man na een ste-
^eratie dezelfde man die.
tijd was, met in prin
ce lustgevoelens, dezelfde
m hetzelfde plezier in de
daad.
in de secundaire geslachts-
rten komt ook geen veran-
Geen stem die geleidelijk
'of als het om een vrouw
kger» wordt? Geen ver-
baardgroei?
van dat alles. Al die ken
den samen met de hor-
wties- En die is immers on
tbleven.
en
batie biedt voordelen. Maar
laiuurlyk ook nadelen?
bezwaar van sterilisatie
bij de huidige stand van de
'P nog vrijwel onherstel-
Ipheffing van de steriliteit
Cls in één tot twee procent
ballen, waarin het gepro
pt- Je moet dus wel by
te van Je zaak zjjn als Je
k leemt. En Je heel goed
bat de situatie waarin Je
te sterk kan veranderen,
f|b door sterfte van één of
•ten of van Je partner. Je
fcing houden met de moge-
een nieuw huwelijk met
c' een vrouw die misschien
teen van Jou wil.
Sterilisatie is dus echt wel iets
I waar je een nachtje over moet sla-
i pen.
i Naarmate Je ouder wordt, vermin
dert het bezwaar van de onherroepe-
lijkheid natuurlijk. Voor een echt-
paar waarvan de man en de vrouw
J beide de veertig gepasseerd zijn,
weegt het waarschijnlijk niet meer
zo zwaar. Want laten we reëel zijn:
1 een vrouw van veértig heeft niet
meer zo'n goede leeftijd om kinde
ren te krygen. De kans op Mongool-
j tjes stijgt enorm. Bovendien is het
voor kinderen toch niet leuk om oude
ouders te hebben. Vooral deze ouder
wordende echtparen zouden volgens
mij de mogelijkheid van sterilisatie
eens in overweging moeten nemen.
Waarom hebben zij dat tot dus
ver niet gedaan?
In de eerste plaats wegens onbe
kendheid met het bestaan van de
methode. En verder rust er op ste
rilisatie nog altijd een enorm taboe
Daarvoor zyn in belangrijke mate de
nazies verantwoordelijk. Zij hebben
in de Hitler-periode duizenden Joden,
zigeuners en andere mensen ge
dwongen gesteriliseerd. Sterilisatie
is met name sinds dié tijd een zaak
waar de mensen zee? negatief tegen
over staan, hoewel ze het fyne er
meestal niet van weten. Het spreekt
vanzelf dat ook ik gedwongen steri
lisatie verafschuw.
Hoe staan de artsen- in Neder
land tegenover sterilisatie?
Een deel van de artsen is bang dat
als sterilisatie meer bekendheid zal
krijgen, er allerlei lieden gaan aan
dringen op het steriliseren van bij
voorbeeld zwakzinnigen.
Is er volgens u een reële kans dat
dergelijke mensen in Nederland
hun zin zouden krijgen?
Ik geloof van niet.
Er zijn dus maar weinig artsen
die hun patiënten als zij raad
komen vragen inzake voorbe
hoedsmiddelen attenderen op
de mogelijkheid van sterilisatie?
Dr. Moors: Inderdaad; nog weinig.
In het boekje „Sterilisatie, een
nieuw middel?" schrijft de ze-
nuwarts dr. M. Zeegers dat men
I bij mensen die gesteriliseerd wil
len worden, bedacht moet zijn op
weerstanden en bezwaren, die zij
zichzelf niet bewust zijn. Wie kan
bepalen of zij in staat zijn sterili
satie te verwerken?
Ik acht de huisarts de enige die
daartoe in staat is. Let wel: de huis
arts en niet de psychiater. Want de
ze psychiater kent de achtergrond
van het gezin niet. Die kent de huis
arts wèl, indien hij tenminste werke
lijk gezinsarts is. Als hy dat inder
daad is, dan weet hij hoe de verhou
dingen liggen ook op seksueel gebied
Abortus
Gezinsarts
Zijn er veel huisartsen die ook
werkelijk gezinsarts zijn?
Dr. Moors: Meer dan u misschien
denkt. Een groot gedeelte van de Ne
derlandse gezinnen heeft op 't ogen
blik een arts die hen goed kent. Er is
doorgaans een nauwe band. Alleen in
massale nieuwbouwwijken met vaak
snel doorstromende bewoners, is het
contact vaak wat minder hecht. Daar
krijgen arts en patiënt geen kans oo
elkaaf goed te leren kennen.
Er zijn toch ook gezinnen die
Haast nooit ziek zyn, die vrijwel
nooit bij een dokter komen?
Dacht u dat? In mijn praktijk heb
ik vrijwel geen mensen die ik niét
tenminste een paar keer per Jaar zie.
De huisarts wordt steeds meer de
man die te hulp geroepen wordt als
er problemen zijn en verhoudings
gewijs. steeds minder de echte medi
cijnman. Ik krijg meer mensen met
psychische en sociale moeilijkheden
dan mensen met griep en buikpijn.
Wij hebben een deel van de taak van
de dominee en pastoor erbij gekregen.
In die nieuwe situatie moet je na
tuurlijk duivels goed weten wat je
zelf kimt en wat je aan anderen moet
overlaten. Je moet in teamverband
samenwerken met sociale werkers en
wijkverpleegsters. Dat doen we hier
in Rosmalen dan ook.
Maar wat ik wil zeggen is, dat de
huisarts dankzij zijn kennis van de
problemen binnen het gezin in staat
is om te peilen of sterilisatie ver
antwoord is. U moet zijn deskundig
heid op het gebied van seksuele
Sterilisatie komt in Nederland
de laatste tyd meer in de belang
stelling. Maar het lijkt wel of ook de
interesse voor een minder veilig
middel het spiraaltje toeneemt.
Zou het niet zó zyn, dat vrouwen
van de pil overstappen op het spi
raaltje omdat zij van mening zyn
dat zij tegenwoordig wel enig risido
kunnen nemen?
Is het niet mogelijk dat zij veron
derstellen dat de houding van art
sen ten opzichte van vruchtafdrij
ving zich aan 't wijzigen is en dat
zy als het mis mocht gaan met
het spiraaltje wel in aanmer
king komen voor een legale abor
tus?
Dr. MoorsIk geloof het niet. En
ik hoop het ook niet. Een legale
abortus is op 't ogenblik nog een uit
zondering. Zelfs bij de meest gunsti
ge ontwikkeling is er volgens my
geen sprake van dat wy in Neder
lands snel van de veertig- tot hon
derdduizend illegale abortussen per
jaar afraken. Maar legaal of illegaal
abortus blijft natuurlijk een akelige
zaak. Het is tenslotte het doden van
leven. In onze technische wereld
moeten we toch in staat zijn om si
tuaties, waarbij je gaat denken aan
abortus, te voorkomen.
De socioloog drs. Matse consta
teert dat de anticonceptie nog zo
danig in beweging is. dat er nog
geen definitief oordeel over sterili
satie te geven is. Met andere woor
den: misschien wordt er binnen
kort wel een voorbehoedmidddel
uitgevonden dat alleen maar vóór-
delen heeft. De mensen die zich
dan al hebben laten steriliseren,
krygen dan misschien spijt als ha
ren op hun hoofd
De laatste jaren is er op het ge
bied van anticonceptie niet erg veel
nieuws uitgevonden. De ontwikkeling
gaat niet meer zo hard. Mocht niet
temin binnenkort het volmaakte mid
del worden ontdekt, dan komt dat
toch te laat voor de mensen waarom
het nu gaat. Want tussen ontdekking
en toepassing op grote schaal zit
als het om medische dingen gaat
nu eenmaal meestal een heel lange
proeftijd.
gevenheid. In onze cultuur laten vrou
wen zich althans op het gebied
van anticonceptie —gemakkelijker
manipuleren dan mannen. Dacht u
dat de pil zo'n grote vlucht genomen
j had als inplaats van vrouwen
I mannen hem hadden moeten slik
ken"^
Wat moet je doen als je geste
riliseerd wilt worden?
Dan ga je naar de huisarts. Die zal
j je welwillend aanhoren en je als
hy je wens verantwoord vindt ver-
wijzen naar een uroloog (c.q.: gynae
coloog).
En als de huisarts weigert?
Dan ga je naar de NVSH of naar
een consultatiebureau van de PSVG
of het CKH. Met name de PSVG
staat in principe zeer positief tegen
over sterilisatie.
En wanneer de uroloog (gynae
coloog) er niets voor voelt?
Dat zal niet vaak gebeuren. De
zaak ligt al aardig open.
Kosten
Wat kost het?
Dr. J P. C. Moors: "Dat weet ik
niet precies. Het is, vooral bij de man
een kleine operatie. Ik denk dat je
voor een paar honderd gulden een
heel eind komt".
Betaalt het ziekenfonds c.q. de
ziektekostenverzekering het?
Ziekenfondsen stellen zich in het
algemeen op het standpunt, dat de
geboorteregeling niet in het pakket
zit. Alleen werkelijke ziektekosten
worden vergoed, zo stellen zij. Ik
ken echter ziekenfondsen die het wèl
betalen. In Amsterdam zijn er bijv.
een paar. De Ziekenfondraad heeft
over vergoeding van sterilisatiekos-
ten nog geen principiële beslissing
genomen. Ik wou dat die uitspraak
eens kwam.
Erv
arin^en
De Amerikaanse onderzoekers
Laidlaw en Bass hebben zo staat
in het boekje "Sterilisatie, een nieuw
middel?" 73 gesteriliseerde man
nen gevraagd naar hun ervaringen.
In de eerste plaats bleek dat in drie
gevallen de operatie niet onmiddel
lijk volkomen steriliteit tot gevolg
had. De drie mannen hadden nog
"echt" sperma gehad en daarmee
hun vrouwen zwanger gemaakt. Het
is dus echt geen overbodige luxe om
na de operatie het "sperma'" op de
aanwezigheid van zaadcellen te laten
controleren.
Van de 73 mannen sprak driekwart
over een meer bevredigende seksue
le samenleving. Vyftien procent had
geen veranderingen geconstateerd.
Drie mannen waren minder tevreden.
Tweederde vond dat er een verbe
tering in de verhouding tot de echt
genote was opgetreden. In meerder
heid )53) voelden ze zich gelukkiger,
vrediger en stabieler.
72 van de 73 mannen zeiden dat zij
als z\j opnieuw voor de keuze wer
den geplaatst wederom tot sterili
satie zouden besluiten.
De behoefte om het bed te delen
met andere vrouwen was bij de
meeste mannen verminderd, vermoe
delijk mede omdat hun eigen vrou
wen de seksualiteit veel positiever
waren gaan waarderen.
Dr. H. Musaph zegt in dit verband:
"Voorbehoedsmiddelen ontnemen de
vrouw een fundamentele functie: de
mogelijkheid om zwanger te worden.
Tegelijkertijd schenken ze haar ech
ter een andere functie, namelijk de
mogelijkheid om minnares te zijn".
Een mooie uitspraak. Wat dat on
derzoek betreft: het zou aardig zijn
om de gemiddelde leeftijd van de 73
mannen te weten.
Grote vlucht?
Verwacht u dat sterilisatie in Neder
land een grote vlucht zal nemen?
Bij een eerdere gelegenheid heeft
u gezegd dat vrouwen gemakkelij
ker tot sterilisatie te bewegen zijn
dan mannen, hoewel de ingreep bij
hen toch moeilijker is.
Dr Moors: "Een betrekkelijk grote
vlucht. Er is natuurlijk veel te over
winnen. Er is veel vooroordeel en on
wetendheid. Dat is een culturele ge-
WAT U BIJ EEN ONGEVAL
ZEKER MOET NOTEREN
tl
De oord van de
schade of de
verwonding.
De eigenoor en
het kenteken
von de auto.
De dog.de tijd en de
plaats van het ongeval
Noam en adres van de
getuigen.bestuurder
en eventueel andere
schadelijders.
De moatschappijnaam
van de verzekering
van de tegenpartij.
Of er een col ih era cc-
gemookt en door u-eftepolihe
Korte toedracht van hef
ongeval en een situohe -
scnets met de njnchh'ng.
llllllllllllllllllllllll
Trouwring
De Britse meisjes die dit Jaar in
de huwelijksboot stappen, hebben
opmerkelijk veel belangstelling voor
trouwringen met gaatjes Volgens
..Woman" zijn de gouden trouw-
bandjes die doorboord zijn met vele
kleine gaatjes, op het ogenblik bij
zonder populair by de jonge brui
den.
Gevaarlijk nootje
„Ik heb er een gewoonte van ge
maakt om moeders van kleine kinde
ren te wijzen op het gevaar van pin
da's", zegt (in Ladies' Home Jour
nal) de Newyorkse kinderarts dr.
Rustin Mcintosh. Hij heeft jaren in
een kinderziekenhuis gewerkt en
daar meer dan eens de nare gevolgen
gezien van het pinda's knabbelen
door heel kleine kinderen.
„Als een kind een pinda eet. kan
zo'n ding bij het inademen in de
vertakkingen van de luchtpijp
komen. Het wordt soms weer uitge
hoest, maar als dat niet lukt, gaat
het ding steeds dieper naar binnen,
soms met fatale gevolgen".
Daarom heeft dr. Mcintosh alle
jonge moeders die in zijn spreekka
mer verschenen, altijd op het hart
gedrukt om hun kinderen geen noot
jes als snoepgoed te geven voordat
ze een jaar of vyf oud zijn. En dan
moet er nog op worden gelet dat de
kleuter rechtop zit en niet gaat lig
gen, terwijl hij op nootjes knabbelt.
Moeder
ADVERTENTIE
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAAT I08°-II2 LEIDEN
.Moeder wil altijd overal haantje
de voorste zyn. Dat moeten we haar
niet kwalijk nemen. Het is niet hele
maal haar schuld. Toen ze acht jaar
was, duwden haar ouders haar al de
filmstudio's binnen". (Eén van de
kinderen van Elizabeth Taylor over
zijn beroemde moeder)
Avondlaars
Laarzen onder avondkleding? Van
Yves St. Laurent mag het en hij
maakt ze ook voor zijn modebewuste
klantjes: van mooi zacht kalfsleer.
geborduurd met gouddraad en alle-
i maal kleurige kraaltjes.
DEN HAAG (GPD) Zet een groep moeders bij elkaar en
■het duurt niet zo lang voordat deze opmerking valt: „Mijn
kind eet zo slecht". Een kreet die meestal onmiddellijk weer
klank vindt, want er huppelen op dit ondermaanse blijkbaar
heel wat kindertjes rond die hun ouders driemaal per dag tot
wanhoop brengen door weinig of nog liever helemaal niets te
willen eten.
Aan sommige eettafels sohynen
zelfs noodgedwongen complete thea
tervoorstellingen te worden opge
voerd om de Benjamin van het ge
zelschap via allerlei spelletjes maar
tot eten te krijgen.
Aan die afnemende aandacht voor
eten moet toch (zolang een en ander
tenminste geen verontrustende pro
porties aanneemt) niet te zwaar wor
den getild. Dit adviseert althans ons
aller Voorlichtingsbureau voor de
voeding, dat erop wijst, dat kinde
ren na het eerste levensjaar naar
verhouding aanmerkelijk minder
hard groeien dan toen ze nog babies
waren. En omdat het kind niet meer
zo hard groeit, is het met z'n eet
lust ook niet meer zo'n hollebolle-
gijs-affaire als eerst.
Zolang kleuters aan "belangrijke
voedingsmiddelen" de volgende kost
jes binnenkrijgen, zullen ze echt niet
ondervoed rakeneen halve liter
melk. karnemelk of yoghurt, een
plakje jonge kaas, vijfendertig gram
vlees of vfjftig gram vis (te vervan
gen door een ei of vijfendertig gram
peulvruchten), twee eetlepels verse
groente, wat vers fruit en wat vita
minedruppels AD.
Het Voorlichtingsbureau adviseert
dit als dagelijkse kost voor kinderen
van ongeveer twee jaar waarbij men
de hoeveelheid brood en aardappels
maar moet laten bepalen door de
eetlust. Speciale "kinderbiscuits"
worden afgeraden omdat ze lang aan
de tanden en kiezen blijven plakken
en evenals suiker en snoep, de eer
ste oorzaak van tandmisère kunnen
zijn.
Aan moeders van "slechte etertjes"
wordt voorts onder meer de volgen
de tip gegeven: geef kinderen geen
vet eten, probeer halfvette melk en
magere yoghert. smeer de boterham
men dun. doe geen boter door de
groente. Dit alles onder het motto
i dat teveel vet remmend werkt op
j de eetlust ten trouwens voor kinde
ren al net zo min gezond is als voor
I volwassenen).
