Jazz is net als onkruid
DICHTEN
ie schrijft een kerstverhaal
4
AWAY
^sbeth,
ck,
rianne
PONDERDAG 12 NOVEMBER W70
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 23
BIDEN Jazz is net als onkruid:
vreemde titel voor een artikel, doch
is hier symbolisch bedoeld. Men zegt
ook altyd; onkruid vergaat niet.
is het ook met jazz. Andere soorten
aek zoals rock. twist, bossa nova,
een bepaalde tijd „in" en worden
weer verdrongen door een ander
t muziek. Jazz niet. deze muziek is
de jaren heen blijven bestaan en
Even Natuurlijk zijn de jazznum-
s m andere uitvoeringen op de plaat
it door iedereen en op elk label.
r de jazz op zich is nooit wegge-
st Het is een constante muziek zon-
hits. vandaar dat de publiciteit rond
minder is dan die van pop-muziek.
iwel er ook een paar jazz-hits in
op tien hebben gestaan. Wij denken
bp natuurlijk aan het grandioze
uner van Dave Brubeck ..Take Five",
nummer het heeft gepresteerd om
maal in de hitparade te verschy-
genlijk heeft jazz geen enkele publi-
nodig, aangezien het grote aan-
liefhebbers van jazz de platen toch
wel koopt. Volgens de boeken blijkt jazz
ontstaan te zijn uit Westafnkaanse mu
ziek. ongeveer 300 jaar geleden. De
meest voor de hand liggende overeen
komst tussen jazz en Westafrikaanse
muziek is de ritmiek.
In een ceremonieel van een neger
stam uit Dahomey gebruikten de muzi
kanten rammelaars, klankstaven en an
der slagwerk, de stamgenoten dansten,
zongen, stampten op de grond en klap
ten in de handen. De muziek is poly-
ritmisch, d.w.z. twee verschillende rit
men klinken tegelijkertijd. Het kunnen
er ook vijf of zes zijn.
Voor de westerling lykt het er onge
veer op alsof 'n orkest hetzelfde stuk te
gelijkertijd als een wals, een one-step
en een foxtrot speelt. Zelfs voor een
geoefende musicus van de Europese mu
ziek kan zulke Westafrikaanse muziek
„chaos" lyken. Maar toch kan zelfs de
ongeoefende toehoorder de kracht en de
vaart van zulke ritmen aanvoelen. Er
gens zal hij ook gewaar worden, dat de
„chaos" slechts schijnbaar is en dat er
een vast patroon aan ten grondslag ligt.
Onze jazzritmen zijn vergelijkender
wijs gesproken, tamelijk eenvoudig. Wij
zijn een heel eind in deze richting ge
vorderd, maar Afrika geëvenaard hebben
wij nog niet. En wellicht zullen wij dat
ook nooit doen. In New Orleans spelen
sommigen van de oude garde nog al
tijd het lied „Did'n 't he ramble" wan
neer zij na een begrafenis van het
kerkhof komen, maar dat klinkt dan als
een gewone mars.
Geleerden stelden vast. dat het aan
tal samenstellingen binnen de marsrit-
miek onbegrensd is. Van deze ritmische
vrijheid maakt de jazzmuziek dan ook
dankbaar gebruik. Het marsritme is de
basis van de jazzmuziek, maar de jazz
musici weven daar vele gecompliceerde
ritmen doorheen.
In werkelijkheid is de jazzmuziek rit
misch dermate ingewikkeld, dat er nog
geen machine is uitgevonden die de juis
te ritmen, gespeeld door een willekeuri
ge 6 mans New Orleans band, kan vast
leggen. En luister dan ook naar Louis
Armstrong, zijn zakdoek in de ene hand
en zfjn trompet in de andere, bij het
W- '%-ïïFM
- - -
yr 8*> J V.tüSgg
-'ill
Spjji
-
-r i
- 1 -
'r
y r.
begm van een plaatopname. Hij staat
voor de microfoon en zyn voet slaat het
ritme. Zijn orkest neemt dit over
Armstrong verdubbelt het nog eens en
zijn voet beweegt zich dubbel zo snel.
Al zingende en spelende legt hij accen
ten in zijn melodie, die precies naast de
accenten van zijn stampende voet val
len.
Erroll Garner
Erroll Garner is terecht beroemd om
datgene, wat de jazzusici ..fooling around
with the beat" noemen, vooral omdat
hy blijkbaar zjjn linkerhand niet wil
laten weten wat zyn rechter doet. Ge
woonlijk beweegt die linkerhand zich. in
tegenstelling tot de huidige neiging van
jazzpianisten, in een vaste en gelijk
matige geaccentueerde 4 4 maat Met
rechterhand wordt de melodie in een
reeks veranderlijke tempi ten gehore ge
bracht.
Garners vaste linkerhandtechniek
schept en vervult tegelijkertijd de ver
wachting van 'n ononderbroken ritmiek.
De jazz is eigenlijk net een vraag en
antwoord spel. In veel nummers worden
de gezongen gedeelten vaak door een
trombonist of trompettist nagespeeld of
opgevangen.
In de georkestreerde jazzmuziek voor
grote ensembles is deze afwisseling tus
sen solist en groep of tussen twee groe
pen sinds lang tot „patroon" geworden.
Bij een jazzconcert in New York Car
negie Hall in 1950 verbaasde saxofo
nist Charles Parker zijn gehoor door de
trompettist Dizzy Gillespie in z'n meest
gecompliceerde improvisaties nauw
keurig te volgen en tegelijkertijd nog
eigen versieringen in de melodische lijn
aan te brengen.
New Orleans heeft in de geschiedenis
van de jazz-muziek een bijzondere plaats
ingenomen. Vanaf 1900 begon men daar
'n soort muziek te beoefenen die wij he
den ten dage nog wel als „jazzmuziek"
zouden willen definiëren. Doch de
„blues" is het middelpunt van de jazz
traditie.
Iedereen kent het door William C.
Handy in 1914 geschreven nummer van
wereldvermaardheid „St. Louis Blues".
Het gemiddelde publiek van toehoorders
denkt echter bij blues aap alle mo
gelijke vermaaksmuziek. die langzaam
van tempo en triest van uitdrukking is.
Zulks in strijd met de feiten, want
blues vertegenwoordigen een afzonderlij
ke en duidelijk herkenbare vorm van
jazzmuziek. Wanneer een jazzmusicus
zegt: Laten we blues spelen, dan bedoelt
hij iets speciaals.
Het was in 1917 dat de grote massa
zich van de jazzmuziek bewust begon
te worden. De ..jazztijd" begint in feite
in dit jaar. Het woord „jass" dat pas la
ter „jazz" werd, werd voor het eerst om
streeks 1915 in Chicago gehoord. Op de
avond van de 26ste januari van het be
tekenisrijke jaar 1917 maakte de ..Origi
nal Dixieland Jass Band" zijn debuut
in New York. Chicago volgde, bijna
alle steden van het noorden volgden. De
oorspronkelijke kracht van lïet nieuwe
werd alras verzwakt door grote menig
ten imitators.
Ondanks alles is jazzmuziek blijven
bloeien. En te oordelen naar de laatste
vijftig jaren zal ook de smaak van het
luisterende publiek zich in immer meer
gunstige richting gaan ontwikke
len. Breng de gemiddelde mens ertoe te
jazzmatige amusementsmuziek en wees
luisteren naar alle denkbare soorten van
er dan van overtuigd, dat hy vroeger
of later de superieure eigenschappen
van levenskrachtigheid en eerlijk
heid van het onverknoeide artikel zal le
ren herkennen.
Men heeft kunnen vaststellen, dat
zelfs sommige jazzcritici op den duur
hun inzicht hebben verbreed. De betere
jazzmuziek raakt beter bekend. Een
groep „rock and roll" wijdelingen uit het
midden van de vijftiger jaren ontdekte
plotseling ..Count" Basie's ..Every Day"
en kwam daardoor tot grotere rijpheid.
Trio Kees Nix
Heden ten dage ls er ook een groot
aantal nieuwe jazz-beoefenaars. zoals het
Modern Jazz Quartet, het Leiclse trio
Kees Nix, The South Jazz Band Daar
naast blijft natuurlijk een groot aantal
namen zoals Duke Ellington, Lio
nel Hampton. Ben Webster. Fats Wal
ler. Sidney Bechet. John Coltrane en
zangeres Alice Coltrane onze aandarht
vragen.
Er bestaan ook veel specifieke jazz-
labels zoals Impulse. Byg Rerords, CBS.
RCA Vintage. Folksways, MPS en vele
anderen.
Natuurlijk zyn de mensen die de jazz
groot gemaakt hebben er nog altijd en
het is wel leuk deze in het kort te be
handelen.
STAX ISAAC HAAYES In 1969 was
hij nog helemaal lïiet bekend op jazz-
gebied. Schreef met David Porter num
mers voor Carla Thomas, The Emo
tions. Same and Dave en vele andere
soulartiesten. Isaac is geboren in Ten
nessee en werd grootgebracht door
zijn grootouders. Hij wilde muziek stu
deren en meester pianist worden, maar
zijn grootouders konden geen muziek
waarderen speciaal de piano of 'n mees
ter pianist.
Hij werd dus lid van verschillende
schoolbands. Zij wonnen verschillende
schooltal°ntenjachten doch hij kon
zich niet veroorloven om een instru
ment te kopen en ging van school af
om zijn grootouders te helpen.
Zij hebben ongeveer samen 200 num
mers geschreven. De twee bekendste
l.p.'s van Isaac Haayens zyn „Hot But
tered Soul" en „The Isaac Haayes Moo-
vement".
PHILIPS: ERROL GARNER Errol
werd geboren in Pittsburgh en speelt
piano sinds hy drie jaar oud is. Zyn
loopbaan loopt uiteen van spelen op de
boot op de Allegheny rivier, tot het top-
concert in Amerika en Europa.
Naast pianist is Garner ook een ta
lentvolle componist. HQ heeft meer dan
100 nummers geschreven. De bekende
nummers als Misty, Solotaire, Dreamv
zijn de meest bekende ballades van de
laatste decennia.
Garner's spel is uniek in diverse op
zichten. Hij speelt volgens muziek en
improviseert tegelykertyd. Hij begon
zijn loopbaan op zevenjarige leeftyd bij
het Radiostation KDKA in Pittsburgh.
Naast Amerika en Canada is Errol be
kend over de gehele wereld, zo ook zyn
platen.
Zijn meest recente platen zijn Dream-
street en Close up in swing Ook heeft
hij de thema's geschreven voor de film
„A new Kind of Love".
Miles Davis
CBS: MILES DAVIS Davis heeft een
generatie voor creatieve musici gescha
pen. Hij liet het eerst van zich horen
toen hy ging spelen als alt-saxofonist
in het quintet van Charlie Parker in
1946. Zyn spelen was eigenlyk niet he
lemaal aangepast aan de muziek van
die tijd. Er was al een indicatie dat het
talent wat hij zou gaan ontwikkelen te
herkennen was.
Het was echter pas in 1955 op het New
port Jazz Festival dat de Miles Davis
van vandaag was geboren. Zijn gran
dioze improvisatie op „Round Midnigh't'
gaf het publiek aanleiding om hem een
staande ovatie te geven wat weer zoveel
publiciteit veroorzaakte dat hy een quin
tet kon vormen.
Diverse keren speelden grote artiesten
met zyn band. zoals Cannonbail Ad-
derley. John Coltrane. Sonny Stitt en
vele anderen. Bij het draaien van zyn
platen merkt men dat hy beter is dan
hij zelf denkt. Zijn laatste plaat liegt
er dan ook niet om: .Miles Davis Bit
ches Bree".
FOLKWAYS: LIONEL HAMPTON
Van Hampton zegt men wel dat hij de
„Jazzman for all Seasons" is, Ongetwij
feld is Lionel een van de beste jazz
musici van zyn tyd en by het horen
van zyn platen is dat te beamen. Het is
heel moeilyk voor mij geweest, zegt
Hampton, om het peil te halen dat ik
nou heb bereikt Hard werken in aller
lei bands, is het recept daarvan geweest
ABC IMPULSE PHAROAH SAN-
SANDERS: Zfjn eerste instrument
was drums, daarna klarinet. Hy hield
van de klarinet en speelde er vyf jaar
op. Muziek leerde hy in de schoolband
RCA: SIDNEY BECHET: Bechet.
overleden in 1959, is beroemd geworden
als een van de weinige sopraan-saxo
fonisten in de jazz maar hy heeft zijn
belangrijkste vcrnieuwingswerk gedaan
op klarinet Hij gaf het instrument meer
individualiteit, die de menselijke stem
kenmerkt. Hij kan echter vrywel met
niemand samenspelen. Een uitspraak
van Duke Ellington over Bechet: „Alles
wat hy in zyn leven heeft gespeeld was
origineel. Ik geloof eerlijk dat hij de
meest unieke figuur uit de jazz is".
Verder zyn er van de vele jazz-mu-
sici nog te noemen Duke Ellington en
Oscar Peterson. Ook bestaan er in Ne
derland jazz-orkesten, zoals Boy's Big
Band. Louis van Dijk en ook The
South Jazz Band die nu ongeveer 13
jaar speelt en een orkest is dat bestaat
uit zuiver routiniers. Vele malen gingen
zij naar het buitenland naar festivals in
Zürich, Berlijn. Hannover en wonnen
het Loosdrechts Jazz Festival. Zy bege
leidden grote solisten' als Nelson Wil
liams. Bill Coleman. Jan Morks.
HERMAN WIJNGAARD
LEIDEN
Mijn ezeltje stond daar als een
plaatje
met in zijn oor een geknipt gaatje.
Wat afschuwelijk is,
want het gaat ook wel eens mis.
Dat het ezeltje dan van pijn.
geen lief ezeltje meer kan zijn.
Het was een lief diertje
en niet alleen op dierendag gaf ik
hem een pleziertje.
Maar zeven dagen in de week
en als hij naar mij keek.
straalde er van zijn snuit
een liefhebbende blik uit.
Hij at als ik weet niet hoe.
En toch kwam hij altijd naar me toe
om te kijken of er wat te halen viel.
Hij drukte dan zijn snuit altijd in
mijn kiel.
Meestal kreeg hij dan wel iets.
maar als hij stout was geweest, kreeg
hij niets.
Anders dan een suikerklontje
dat stopte ik dan in zijn mondje.
Ja, ondeugend kon hij wel eens zijn
mijn ezeltje Martijn.
Denken aan hem. doe ik nog elke
keer,
wantnu is hij er niet meer.
Liesbeth Sollie (11 jaar)
Morskade 3
Leiden
Het venster in de middag:
dromend en een leven voorbij.
Jouw lach van gisteren:
nog helder, een dag te vroeg.
Het licht in de bomen:
voor de eeuwige mens.
De voetstap voor me:
ik zal een ander zijn.
Ton Jansen
Langestraat 65
Leiden
Stil verrijs je
in mijn denken.
stil spreek je van herboren leven
en je laat mij m'n spiegelbeeld
in jouw ogen opslaan.
Neem mijn hand,
neem mijn leven
en ik ben iemand
zonder mijn niemand,
als de bloem die ontluikt
in de nieuwe ochtend.
Werp mij in mijn gedane zonden
en ik leer het licht zien
van jouw wezen,
dan verrijs ik stil
als de nieuwe mens
die de wijze stilte preekt.
Ton Jansen
Langestraat 65
Leiden
Op de eerste lentedag
kochten we twee nieuwe
plantjes.
Een gele en een paarse,
met blaadjes die omhoog reikten
als kleine kinderhandjes.
Op deze maandagmiddag.
verblijd ik mezelf bij
gebrek aan iets anders
maar in de zon.
Hij was het tenslotte.
die het altijd van alles won.
Warme vlokken vallen
en stopppen de wereld
lekker toe.
Met een witte wollen deken.
hè. wat een gezellig gedoe!
Diep van binnen,
smeult het vuur.
Op de puinhopen
van het afgelopen minnen
Nu zijn de bomen nog groen.
maar het duurt niet lang meer.
Een enkel blad kleurt zelfs al bruin.
Waren ze werkelijke eens allen
groen?
Marianne Blanjaar
Prins Hendrikweg 38
Noordwij k aan Zee
liefde
was voor mij
een bloem
die ik steeds
weg moest gooien,
ik
wilde toen geen
bloem meer
ze verwelkte
zo gauw
nu
verlang ik weer
naar een
bloem, één die
blijft bloeien
waar kan
ik haar vinden
zal ik
haar ooit vinden
Cock Pels
Brittenruststraat 43
Alphen a/d Rijn
De branding, waar de golven
stukslaan,
klinkt als muziek op dit eenzaam
strand.
Liggen wij. op het meestal harde
zand,
maar nu als dons, beschenen door
de maan.
Geliefkoos en gefluister van
onvoltooide zinnen,
een warme kus, een koude wind.
Het wuivend helmgras, dat als een
lint
onze lichamen omstrengelt. En van
binnen
klopt het ritme van de liefde.
Roy Fabel
Lorentzkade 78
Leiden
Er komt na elke zin een punt,
een doel na elke tocht.
Je kunt
de liefde, waarmee ik jou bezocht,
zodoende langer niet bestrijden,
daarvan een uiting niet vermijden!
Geef het over en begin
in
nieuw ontwaken deze dag
van wederzijds hervinden.
Vergeet die strijd
er wordt zoveel gestreden,—
en ontkom een tijd
van nooit betreden
paden,
paden naar een liefde toe.
Vergeet, m'n kind!
We kunnen weer beginnen
met hetzelfde paradijselijke spel,
het spel van woordeloos
beminnen
tot de ochtend
Dick W. N Mout
Jacques Urlusplantsoen 143,
Leiden
EN Nog maar zes weken,
aan zitten we midden in de
en. Een beetje voorbarig mis-
bu Sinterklaas nog moet arri-
a Leiden, maar daar hebben we
voor.
bekend staat eens in de veer-
8en de Altona-pagina wijd open
Pennevruchten van onze lezers,
wachten we gewoon af wat er
M op ons bureau belandt. <de
- tijd aardig wat; maar dit. keer
j wij een verzoek. Wij vragen voor
'•F3-pagina die eind december utt-
eens wat over KERSTMIS op
zetten.
tonnen kerstverhalen zyn (niet
langer dan twee kantjes»kersttekenin
gen (met Oostindische inkt), gedichten
over kerstmis, kritische kanttekeningen
en ga zo nog maar een tijdje door.
We zfjn erg benieuwd naar de respons.
De ingezonden bydragen zullen zoveel
mogeiyk in de krant worden geplaatst,
Eén heel belangrijk ding: de
kopy voor deze Altona-kerst-pagina zou
den we graag uiterlijk 1 december in ons
bezit willen hebben. Het adres: Leidsch
Dagblad, t.a.v. de Altona-redactie, Witte
Singel 1, Leiden.
Schoolkranten
Verder zyn wy ook van plan om een
Altona-pagina te wyden aan de school
kranten in Leiden en omstreken. Ten
einde een goed overzicht te verkrygen,
vragen wy de redakties van de school
kranten om een recent exemplaar van
hun blad naar ons op te sturen en daar-
by te voegen hun antwoorden op de vol
gende vragen (waarop desgewenst nog
wel dieper op in mag worden' gegaan)
1. Hoe vaak komt de schoolkrant uit
per jaar en wat zyn de kosten;
S. Hoe komt de schoolkrant-redaktie
tot stand en by wie berust de verant-
woordelykheid voor de inhoud;
3. Waaruit bestaat die inhoud mees
tal:
4. Is iedereen vry om te schryven wat
hy wil;
5. Krijgt de redaktie altyd recht
streeks de aan haar gerichte post;
6. Heeft de schoolkrant naar jullie
mening werkelyk een communicerende
werking tussen leerlingen en leraren on
derling en wederzyds?
