[mbonese gezinnen in Djakarta:
staan tussen twee vaderlanden
Leger weigert
keuze Miranda-
Ovando Candia
au©
DRUK VAN DE VS OP ISRAEL VOOR OVERLEG
Vinge bestaansmogelijkheidtoegedekt met opgewektheid
ïgewreven
Beiden moeten aftreden
en
X5c
kantenklaar
VITRAGE
Hulshoff -
BEIROET
LAAT 43
COMMANDO'S
NIE T TOE
Manson wilde
de rechter
vermoorden
Terwijl de tegenstanders zich storten in bewapeningswedloop
SF
1G 6 OKTOBER 1970
LEIDSC'H DAGBLAD
PAGINA 7
(Van een speciale verslaggever)
jtTA (GPD) Ambonees fuselier KNIL Onisias Latoelola
?er ontheemd jaren aardappels rooide in Vught en kabels
1 Appingedam, is terug in Indonesië. Het had Ambon moe-
li, eigenlijk zijn geboortekampong op het eilandje Babar,
laren van Ambon. Maar toen hij op 27 mei 1968 in Djakarta
Diep het spoor dood. Kort tevoren was het roerig geweest
plukse gebied. Ontevredenen hadden de pasar van de
ii in brand gestoken en officieel Djakarta had geen be-
i toevoer van immigranten, zó uit Nederland. De tickets
kr, maar verliepen. Latoelola bleef met zijn gezin in de
I waar hij dankzij de koperen handdruk van Den Haag
^00,-) en wat gespaard geld een bilik-huisje kon kopen
long Tjipinang.
dit alles niet en de
ferging dit alles nogal ge-
lin 1950, toen de Neder-
lit en invloed tot histo-
Irklaard, bleek de weg
Inilie op Babar al ver-
flola kreeg, als al zijn
de tijdelijke KL-sta-
in 1951 naar Neder-
Iras een vreemdeling en
I het kamp van Vught en
^woonwijken in Winscho-
ïgedam. Bij de Ned. Ka-
erdiende hij f.150.- per
toons konden naar de
I het goed. Maar hij was
e emigrant in Amerika,
ha/ppy, aber glücklich
jen vreemde, in Neder-
j ook temidden van de
der Molukkers, die
aanhingen en ds. Met-
de onwrikbare groeps
j buitenstaander en ver-
Kppingedam is het er
kaan. Tot vechtpartijen
tvr. Latoelola, terwijl ze
phete bilik-huis warme
ker aandraagt,
pingedam en Babar is
fijngewreven door de
n, die groter zijn dan
ielier kan beheersen,
i in dat Djakarta, tjok-
Sikszoekers. al twee jaar
jeine man aan de rand
J en van het bestaan.
||omsten uit „het een en
dat gaat in dit on-
||d en met steun van
jdie gehaaide beat-muzi-
en dót brengt geld op,
>epiahs, dat is f 150,- in
terwijl je er een 10.000
>m te leven, zegt Latoe-
Geen discriminatie
svreden? Latoelola toont
Imlach, waarop alle bij-
sters gevraag afstuit,
daai'ginds beter, maar
mijn geboorteland, ik
prettiger. Achttien jaar
dat is genoeg geweest,
eehelpen mijn vaderland
en". Het klinkt als een
i traktaatje, maar één
.toelola toch wel weten:
le machthebbers de weg
ilukken nog versperd, er
sriminatie, hjj weet zich
in deze dichtbevolkte
ryol^aar <je armoede door
en behendig wordt
I door het gezin-Latoelo-
ig „tijdelijk" in groot-
hzeker over het komen-
kan ik gaan wer-
kosmetische fabriek hier
ïhien kunnen we toch
ik blijf optimistisch".
ie ten onder een fondant-
ilingistus-portret, zoals dat
1 Ambonese woning. Hij
dag, en dat is passend,
vooiniet elke dag genoeg aan
mee!"""!?
'eel Ambonese gezinnen
In de nederzetting Po-
yffld Djatinegara, die een
Meester- Corne-
ir üBn in Djakarta-centrum
.lenït complex, dat in de ko-
hen(en ook nu nog wel- als
daguw" bekend stond, on-
het 10-de bataljon,
dei krioelende enclave, ha-
rekjes, een bevolking, bij-
a door sterk groepssen-
door de invloed van be-
jpsleiders, die, zoals al-
h°fTmagische krachten bezit-
Vruchtbaar kwartier
tere
eriiSkers kropen in de be-
tretveiligheid van het kamp
ken de wilde bersiap-tijd
teit) Indonesische pemoeda's
i t Ambonezen, die zij als
ader dan de koningin be-
De kolonie in het ambts
>r tot op de huidige dag, I
'ergemakkelijkt door het j
Een vruchtbaar kwartier: een
tweede en zelfs derde generatie
kwam er tot stand, tezamen 800 in
het ambtsgebouw en nog eens 600 in
de naaste omgeving. Mensen voor
wie de blanke top der duinen nog
heel in de verte nagalmt, ook al is
de meerderheid nooit in dat mooie
Nederland geweest. Wat nu bindt is
het sterke verlangen naar Ambon,
dat al even ver weg blijft. Velen van
de nieuwe lichting hebben een be
staan in Djakarta gevonden, in de
havens en vemen vooral. Of zij zijn
werkloos in de beschutting van de
groep en met de wetenschap, dat hun
ook op Ambon geen welvaart wach
ten zou.
Nico Sewier (33), goedgevulde, ge
baarde Ambonees, in een vervallen
huis met radio en tv. vertelt van die
hechte verbondenheid en zegt, dat
hü dat van zijn roerige landgenoten
in Nederalnd ook best begrijpt. Zo
zijn wij, nietwaar? Hij werkt in de
vemen, volgens Indonesische maat-
straven gaat het wel. als 't meezit
15.000 roepiah's in de maand, die
voor de meeste loontrekkers hier
eigenlijk ti endagen te lang duurt.
Dat gat in de tijd wordt gestopt met
akal-akal (het onnaspeurlijk „schar
relen") en bovendien is zijn zcon,
oudste van vijf kinderen, manager
van een beat-groep, ja, dezelfde
waarin de jongens Latoelola gitaar
spelen.
protestants kerkje
Ze zijn allemaal protestant, er
staat een kerkje in het kamp, „en er
wordt nog steeds veel Nederlands ge
sproken, al is 't gebroken," zegt in
gebroken Nederlands de vrouw var
Nico Sewier. De ouderen, uit Neder
land terug, willen hier blijven, maai
de jongeren, nog geen illusie armei
en zonder werk. zouden het best in
Europa willen proberen. Discrimina
tie? Tot de jaren zestig zeker, maar
nu verloopt alles gladjes, geen pro
blemen. verklaart Nico, de kinderen
gaan op Indonesische scholen, er
zijn eigenlijk geen verschillen meer.
Een aangepast man, Nico Sewier,
in die kale kamer, waar als in alle
kamers van het ambtsgebouw ieder
een binnenloopt bij neef en nicht en
tante en oom. Daar zit ook mevrouw
Hetarie. niet meer zo jong, ook al
moeder van vijf kinderen Indone
sië 's te hoog gemiddelde), sinds drie
jaar weduwe. Haar man werkte bij
de Djakarta Lloyd, ze heeft nu een
pensioen van f 7,50 per maand, van
haar familie in Nederland krijgt ze
er f 100 bij. „Soms kom Je tekort,"
zegt zij, de werkelijkheid bagatelli
serend. „Ik zou wel willen werken
.maar hoe vind je een baan?" En
springt die grote familie van het
ambtsgetwuw haar bij? Gelaten
glimlach: „Iedereen heeft hier zelf
z'n moeilijkheden, ja tóch?" De rest
van de familie Hetarie zit in Neder
land, ,ik had wel plannen na de dood
van m'n man, maar vier kinderen
nog op school, hoe gaat dat
Improvisatie-talent
Momentopname van de grote
groep Ambonezen in Djakarta, dat
dorp, waar ieder z'n strijd om de
schaarse dagelijkse roepiah's voert.
Momentopname en verhaal zonder
afronding. Armoede, marginale be
staansmogelijkheden toegedekt met
opgewektheid en een onbeperkt ta
lent tot improvisatie. Het leven
maakt vindingrijk in Djakarta en bij
het 10de bataljon.
Maar tochals zij spreken over
reizen naar Nederland, gebruikt bij
na ieder het woord „poelang," wat
„naar huis gaan" betekent. En als
een groepsfoto zal worden geschoten
van een tros opgewonden kinderen,
roept een plotseling opduikende
vrouw, weinig tanden in veel glim
lach: „Ik ben Ambonees, ik ben Am
bonees. De geloofsbelijdenis blijft
doorklinken, ook als de foto al lang
gemaakt is.
0 Beperkte betoging Vanaf 31
oktober a.s. mogen met meer dan 100
mensen tegelijk voor het Witte Huis
in Washington betogen. De maatre
gel is volgens het ministerie van Bin
nenlandse Zaken genomen in het be
lang van de veiligheid van de presi
dent. Het Witte Huis ligt slechts 60
meter van de straat af en de kans
„Ik ben Ambonees", roept een
tot uitbreken van geweld op straatplotseling opduikende vrouw bij
is altijd aanwezig, aldus het minis- j het afscheid (zie slot van bij-
terie. gaand artikel)
ADVERTENTIE
't PANNEKOEKENHUYSJE
anno 1907
HOLLANDSE KEUKEN
menus vanaf fl. 4,-
Zondags gesloten
tegenover parkeerterrein
Steenstraat 49/51. LEIDEN. Tel. 33144*
LA PAZ (Reuter, AFP) De Bo
liviaanse strijdkrachten weigeren
partij te kiezen in het conflict tus
sen president Ovando Candia en de
opperbevelhebber van het leger
Miranda, die zondag een poging deed
de regering omver te werpen. In
een verklaring zeggen de leiders van
de strijdkrachten dat uit een stem
ming onder bijna 360 officieren is
gebleken dat het leger zowel het af
treden van president Candia als dat
van Miranda wil.
De officieren bepaalden hun stand
punt na een langdurige bijeenkomst
van medestanders van de links-na-
t'onalistische president en van of
ficieren van het garnizoen van La
Paz. dat de zijde van generaal Mi
randa heeft gekozen. Waarnemers
beschouwen de uitspraak als eer
compromis om een burgeroorlog te
vermijden.
Naar verluidt proberen de officie
ren tot een besluit te komen, of het
:and door een junta of door een pre
sident moet worden bestuurd. Een
van de personen die als mogelijke
opvolgers van Ovando worden ge
noemd. is generaal Hugo Banzar,
directeur van de militaire academie
Oualberfco Villarroel in La Paz.
De 55-Jarige Ovando heeft echter
al laten weten dat hij zich niet za-1
storen aan de uitspraak van de
officieren. Hij zei besloten te hebben
generaal Miranda af te zetten.
Het staatshoofd bevindt zich in
het presidentiële paleis, omringd
aoor de garde die hem haar steun
heeft toegezegd. Ook de luchtmacht
staat aan zijn kant. Een groep van
120 jonge officieren heeft de op
standelingen laten weten dat zij
zich vandaag moeten overgeven.
President Ovando heeft /erklaard
dat het volk de bron van de macht
is en dat hij niet zal wijken voor
een militaire staatsgreep. Hij kon
digde aan over een „redelijke" tijd
verkiezingen te zullen uitschrijven.
Kabinet
Mocht Candia er in slagen de
moeilijkheden met het leger op te
lossen, dat zit hij in elk gevat nog
met een kabinetscrisis. Kolonel Ajo-
roa die behalve minister van Bin
nenlandse Zaken ook Justitie en
Immigratie onder zich heeft, heeft
ontslag genomen nadat jonge offi
cieren een journalist die de minis
ter beschuldigd had van een samen
zwering bevrijdden en naar het pa-
lies van Candia hadden gebracht. In
La Paz werd het mogelijk geacht
dat ook andere ministers aftreden
en Candia een kabinet met hem
trouwe militairen vormt
Het echtpaar Latoelola, met
een van de kinderen (zie bijgaand
artikel van onze speciale ver
slaggever uit Djakarta).
ADVERTENTIE
450 GR. rn;
VAN 99
VOOR
600 GR.
VAN 129
VOOR
0 Doodstraf voor ontvoerder*
Een openbare aanklager in Buenos
Aires heeft gisteren de doodstraf ge-
eist tegen twee 27-jarige mannen, die
beschuldigt! worden van medeplich
tigheid aan de ontvoering van en de
moord op de Argentijnse ex-president
Aramburu. Tegen een 46-jarige pries
ter eiste hij acht jaar, tegen twee
vrouwen resp. zeven en zes jaar.
0 Incidentjes in Dublin Presi
dent Nixons auto is gisteren drie
maal door Maoïsten met een ei be
kogeld toen de president door de
straten van de Ierse hoofdstad Du
blin reed. Nixon werd niet geraakt.
De eieren spatten uiteen op de voor
ruit en de zijkant van de limousine.
Het waren de enige incidenten van
een overigens triomfantelijk bezoek
aan Ierland.
ADVERTENTIE
VANDAAG KOPEN
VANAVOND HANGEN
Oen Haag Spui/Kalvermarkt
Rijswijk in de Bogaard
Leiden Nieuwe Rijn/Hartcsteeg
BEIROET (Reuter. AFP) Het
Iraakte vliegtuig met de 43 com
mando-passagiers. die in Beiroet
hadden willen uitstappen, is gister
middag met op een na alle passa
giers naar Bagdad teruggekeerd.
Ten de commando's ge entoestem-
ming kregen om uit te stappen,
hielden zij een veiligheidsfunctiona
ris van het vliegveld vast als gijze
laar. Deze werd twee uur later vrij
gelaten, waarna met behulp van
Arabische diplomatieke ver tegen-
woordigers in Beiroet met de com-
mando's werd ondernandeld.
17 uur na de onverwachte aan
komst van het vliegtuig steeg het
toestel op. Kort voor het vertrek
sprong één van de commando's uit
het vliegtuig. Hij werd na een wor
steling met vliegveldfunctionarissen
op een landingsbaan overmeesterd
J Volgens een woordvoerder van het
I vliegveld zal hij op het volgende
toestel naar Bagdad worden gezet,
j Volgens het Libanese persbureau
behoorden de commando's tot het
Arabisch Bevrijdingsfront, dat ver
want is metdelraakse Baath-partij
De Libanese autoriteiten hadden ge
weigerd hen uit te laten stappen op
grond van het akkoord van Cairo
van november 1969. waarin is vast
gelegd dat het vliegveld van Beiroet
een burgervliegveld is, dat niet door
het Palestijns verzet kan worden
gebruikt.
De 43 commando's opereerden aan
vankelijk in Libanon, maar toen de
gevechten in Jordanië uitbraken, zijn
ze daarheen gegaan. Nu de gevech
ten daar zijn geëindigd, wilden ze
weer naar Libanon terug. De Iraak-
se zaakgelastigde in Beiroet heeft
geprobeerd de commando's tot te
rugkeer naar Bagdad te bewegen,
maar naar zijn zeggen had zijn be
middeling geen resultaat opgeleverd
LOS ANGELES (Reuter) Hip
pieleider Charles Manson, die met
drie jonge vrouwen in Los Angeles
terechtstaat wegens moord op het
filmsterretje Sharon Tate en haar
gasten, heeft gisteren een uitval ge
daan naar rechter Charles Older en
gedreigd hem te vermoorden. Maar
een meter voor de plaats van de
rechter wisten twee bewakers hem
na een hevige vechtpartij te over
meesteren.
Kort voor Mansons aanval had
rechter Older gedreigd de 35-jarige
hippieleider voor de vierde keer bin
nen vier dagen uit de rechtszaal te
laten verwijderen wegens onder
breking van het proces. Manson
schreeuwde: „Ik zal u laten verwij
deren als u niet ophoudt. Ik heb
daarvoor een eigen maniertje".
Daarop sprong hij over de tafel
waaraan de verdedigers zitten en
kwam met zijn hoofd op de grond
terecht. Toen hij sprong, had hij in
zijn rechterhand een scherp geslepen
potlood.
Bij het gevecht met de bewaker*
schreeuwde Manson: „In naam van
de christelijke rechtvaardigheid zal
ik uw hoofd eraf hakken".
Enkele minuten na Manson wer
den de drie vrouwelijke verdachten
Susan Atkins, Patricia Kr en winkel
en Leslie van Houten uit de zaal
verwijderd. Zij waren een lied gaan
zingen waarin de woorden „ver
moord hem" voorkwamen.
Rechter Older staat doorlopend
onder politiebewaking.
0
pjjc provincie Djakarta Raya
lt ^>p het idee is gekomen
n gin innen. Indonesië is het
(jngerijmde mogelijkheden.
TEL AVIV/WASHINGTON (AP,
AFP. Reuter) De Verenigde Sta
ten zetten Israël onder druk om de
regering-Meir te bewegen tot hervat
ting van het inleidende vredesover
leg met VN-bemiddelaar Jarring. Nu
door nieuwe Amerikaanse wapenhulp
het resultaat van de bestandsschen
dingen door Egypte zou worden ge
neutraliseerd, zou het volgens de
Amerikaanse opvatting voor Israël
gemakkelijker worden weer aan het
vredesoverleg deel te nemen.
In diplomatieke kringen in Wash
ington verwacht men ook dat de Is
raëlische minister van Buitenlandse
Zaken Abba Eban begin volgende
week met leden van de Amerikaanse
regering van gedachten zal wisselen
over een voortzetting van het vredes
initiatief van zijn Amerikaanse colle
ga Rogers. Eban zal zondag spreken
op een diner in Washington, waar
propaganda zal worden gemaakt
voor de aankoop van Israëlische obli
gaties.
De Verenigde Staten zijn begonn
om op grootscheepse schaal het Jor
daanse leger dat in de burgeroorlog
met de Palestij nen ernstige schade
leed op peil te brengen. Amerikaanse
transportvliegtuigen landden gisteren
op het Dawson-vliegveld in noord-
Jordanië. Dit vliegveld hield het
Volksfront voor de Bevrijding van
Palestina vorige maand geruime tijd
bezet totdat drie gekaapte vliegtui
gen werden opgeblazen.
Wape
De Palestijnse guerrillaleider Jas-
ser Arafat heeft laten doorscheme
ren. dat de strijdkrachten van Ko
ning Hoessein van Jordanië tijdens
de gevechten van de vorige maand
in Jordanië munitie van Israël heb
ben gekregen.
In een vraaggesprek met het Joe
goslavische persbureau Tanjoeg zegt
Arafat, dat door guerrillastrijders
buitgemaakte granaten Israëlische
kentekenen droegen. Voorts was
waargenomen, dat vrachtauto's uit
Israël Jordanië binnenreden. ,,Wij
weten niet wat er in die auto's zat,
maar wij veronderstellen, dat de VS
niet snel genoeg de verliezen van
het Jordaanse leger konden goedma
ken en derhalve Israël opdracht ga
ven hulp te verschaffen. De Ameri
kanen konden geen hulp bieden, daar
guerrillastrijders het vliegveld van
Amman enige tijd beheersten", aldus
Arafat.
De Palestijnse verzetsleider heeft
ook de Amerikaanse inlichtingen
dienst (CIA) ervan beschuldigd, de
aanvallen van vorige maand op Pa
lestijnse troepen te hebben beraamd.
Volgens Ai-af at waren de Jordaanse
troepen „louter belast met de uitvoe
ring van het CIA-plan".
Arafat zegt, dat de gebeurtenissen
van vorige maand in Jordanië te
vergelijken zijn met die in Vietnam.
Koning Hoessein had zich in dezelfde
positie geplaatst als de Zuitvietna-
mese regeringsleiders.
Het Parijse avondblad „France
Soir" weet te melden dat een proto
type van het eerste in Israël ge
bouwde supersonische gevechtsvlieg
tuig zijn eerste proefvlucht heeft ge
maakt.
De VS hebben voor Israël kredie
ten tot een bedrag van 450 miljoen
dollar geopend voor de aankoop van
militair materieel. Dit heeft de Is
raëlische radio maandagavond be
kend gemaakt, zich beroepend op in
lichtingen uit kringen van het minis
terie van Financiën.
Eerder waren er tijdens de jong
ste reis van premier Golda Meir naar
Amerika berichten geweest over
Amerikaanse militaire hulp t.b.v. 800
tot 900 miljoen dollar voor een pe
riode van twee jaar.
China
In het Beiroetse blad Al Horrija
(de Vrijheid) van het Democratische
Volksfront voor de bevrijding van
Palestina wordt vandaag gemeld dat
deze organisatie haar wapens niet
krijgt van Irak, maar van China. Het
enige wat Irak tot de bevoorrading
bijdraagt is dat het de zendingen, die
worden aangevoerd via de Perzische
Golf» doorlaat.
Het Democratische Volksfront is
een extreem-linkse organisatie, extre
mer nog dan die van George Habasj,
het V.B.P. (Volksfront voor de Be
vrijding van Palestina).
Het Democratische Volksfront
wordt geleid door de mao-ist Najef
Hawatmech. De grootste guerrilla-
organisatie en de meest gematigde.
Al Fatah, kreeg ook wapens uit
China, maar de twee extreme groepe
ringen. die van Hwathmeh en Ha
basj, beschikken ook over Chinese
adviseurs.
De Chinezen zouden met het sturen
van wapentuig zijn begonnen op 7
augustus, toen het bestand in het
Nabije Oosten, voorgesteld door de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Rogers, van kracht
werd.
