Elementum, nieuw element
nieuwbouw
in Leidse
Montage in Merenwijk begint
JTEKDAG 19 SEPTEMBER 1970 LEIDSCR DAGBLAD PAGINA 3
f
I
s<
l)S LE1DSE MERENWIJK is een kale vlakte,
nog een groene polder tussen stad en vieren,
tarin koeien grazen, en deels een zandvlakte,
0 draglines driftig graven. Over vijf a zes jaar
fit hier een stadsdeel staan, globaal 5 a 6000
0n voor 20.000 Leidenaren. Met kerken, scho-
ti winkels, wijkcentra en als het even kan cafés.
[I moet een leefbaar stuk Leiden worden, niet
fikoop om te wonenmaar aantrekkelijker
*^bijv. Zuidwest, welk stadsdeel de indruk
of Leiden maar uit de losse hand heeft
ftniwd- De Merenwijk moet iets anders worden
]can dat ook door de indeling in vlekken,
0in een grote differentiatie in woningtypes
m worden gemaakt. De bij betrokkenen levende
ideeën over grote woonterrassen met
en planten kunnen wellicht niet wor-
uitgevoerd financiën spelen in de woning-
o de hoofdrol maar ruimte kan er blijven,
"jiuimte in de vlekken, waar laagbouw is ge
acteerd, in welke vorm dan ook. Ruimte ook,
hoogbouw moet komen, omdat de grond-
js dat eist. Het lijkt niet gelukkig gevonden,
in de Merenwijk wordt begonnen met hoog-
Het kan niet anders. De eerste vlek via
over de Stinksloot aangesloten op de
Sumatrastraat moet worden ge-
voor woningwetbouw en dat kan in Lei-
niet anders dan in de vorm van flats en
Dit uitgangspunt bepaald het aan-
van het eerste stuk Merenwijk. Rond een
hart" met scholen en andere gebouwen
hoogbouw tot in acht lagen. Twaalfhonderd
en maisonnettes. De Rotterdamse architect
de Jonge is met de dienst van gemeente-
bezig die huizen op de aantrekkelijkste
manier in te tekenen. De hoofdlijnen staan wel
vast, maar aan belangrijke details wordt
nog gewerkt.
Een stem in dit bouwkapittel heeft ook de in
dustriële bouwmaatschappij Elementum NV in
Maassluis, die een principe-opdracht heeft voor
het eerste deel van de Merenwijk. Voor 256 van
die 1200 is opdracht verkregen en zo'n vier maan
den geleden heeft bouwminister Schut er de eer
ste officiële paal geslagen. De onderbouw voor
één van de twee blokken is vrijwel gereed en voor
het andere in een vergevorderd stadium. Naast-
staande foto (LD/Holvast) geeft er een beeld
van. Op de kale zandvlakte is eerst betonijzer in
grote bossen stelen omhoog geschoten, bekroond
met betonnen „bloemen".
En nu? De verdere bouw staat voor de deur.
Begin oktober start de montage van de elemen
ten. die flats in acht woonlagen moeten ople
veren. Leiden heeft voor het eerst gekozen voor
systeembouw en Elementum treedt met deze
opdracht (en één in Den Haagvoor het eerst
buiten het waterweggebied, waar het bedrijf to
rens lagere flats bouwde in SchiedamMaassluis,
Vlaardingen en Hoek van Holland. Op dit mo
ment zijn bij wijze van spreken de kranen in aan
tocht, die de bouw tot een spectaculaire gebeur
tenis gaan maken. Eén van onze stadsredacteu-
ren bekeek in de fabriek in Maassluis het
„voorwerk", het maken van de elementen.
Voorts kon hij in Hoek van Holland zien al
zullen er verschillen zijn welke flats Leiden
in de Merenwijk te wachten staan. Zijn gastheer
ivas ir. K. Burger, onderdirecteur van Elementum
NV.
MAASSLUIS/HOEK VAN HOLLAND Systeem
bouw van Deense origine gaat Leiden in betrekkelijk korte
tijd 256 woningwetwoningen leveren. De weersomstandig
heden afgezien van hevige storm zullen geen in
vloed hebben op deze nieuwbouw in de Merenwijk. Twee
galerijwoningen worden per dag gemonteerd, wat betekent
dat 64 werkdagen na het begin van de montage in oktober
het eerste blok van 1 28 voor afbouw gereed is. In maart
van het komend jaar kunnen de verhuiswagens koers zet
ten naar de Merenwijk.
eenheden in stukjes en beetjes op
hun plaats brengen.
door
In Warmond
Hans Melkert
De houten deuren en raamkozij
nen worden in Warmond gemaakt,
geschilderd en van glas voorzien. Ze
gaan direct naar de bouwplaats en
Dat is niet zomaar een verhaal- worden ingezet, waarna de wonin-
tje, zegt Elementum-onderdirecteur gen waterdicht zyn en beschermd
Burger, die. beweeglijk als hij is,tegen storm en regen,
meteen de conferentietafel in de di- Zo worden tussen de 1200 en 1500
rectiekamer verlaat om bij de af- woningen per jaar gebouwd. Sinds
deling planning het bouwschema van j de fabriek werkt 'nog geen tien
de muur te halen en voor te leggen, j Jaar) zijn 6500 woningen gebouwd
„Dit is een werkplan, geen showte- j volgens de Deense industriële bouw-
kening", zegt hij. j metode Larsen en Nielsen. In uit-
Daarmee heeft hij meteen twee j voering zijn 1500 huizen, in het be
voordelen van de systeembouwme- I ginstadium in Leiden en Den Haag
thode aangestipt: nauwkeurige plan- en in het afwerkstadium in Hoek
ning en snelle bouw met besparing j van Holland.
aan arbeid en tijd. De bouwmethode j Die flats in Hoek van Holland zijn
is gebaseerd op het fabrieksmatig j een' goed voorbeeld, want de Leidse
maken van bouwelementen met zo j gaan daar veel op lijken. Zeg dat
groot mogelijke afmetingen, het mon- j niet in de fabriek, want elke veran-
teren van deze elementen op de dering, hoe klein ook, betekent op
bouwplaat en het afbouwen van de produktieplaats van alles ver- en
Foto boven: Flats met uit- j onder: Muren aan de lopende complete woningen of bouwwerken, omzetten, zegt ir. Burger.
In de fabriek in het lndustriege- HU wUst in hal en trappenhuis
bied van Maassluis rollen elke dag
elementen voor zes woningen van de
lopende banden. Onder één dak
zijn 4 produktiehallen In één wor
den gevels, galeryen en balkons ge
maakt uit waterdicht beton. De pro-
ga ringende, brede balkons. Foto I band.
terecht wat trots op de keurige
afwerking van één van de drie tien-
hoge flats in de Hoek met uitzicht
op zee. Daaraan is zorg besteed en
Je krUgt er beslist geen „betonnen"
indruk doordat veel met hout en an-
duktiecapaciteit is 30 elementen per der materiaal is gewerkt. Dat ge
dag. Het mengsel wordt een plaat
van mal tot mal te gaan.
Lopende band
In de fabriek krUgen muren
vorm op twee produktiebanen, op de
ene zware bouwmuren van 20 cm.
dikte en op de andere separatiewan-
den van 7 cm. Per dag rollen 50
draagmuren en 70 scheidingswanden
van de lopende band. De vierde
produktiebaan is voor het maken
van vloerelementen en heeft een
dagcapaciteit van 65 elementen. Dan
is er nog een aparte produktiehal
voor het maken van elementen als
kers, enz.
Het 130 man tellende fabrieksper-
soneel heeft een produktiedag van
8 uur. In de overige 16 uur wordt
het beton hard. Zo gaan per dag I de andere kant van de flats frappe-
zes woningen „de deur uit". Die be- ren vooral de royale balkons, die
beurt ook aan de buitenkant, waar
de betonplaten in de zUmuren zyn
bewerkt en evenals als het onderhuis
een niet-betonnen kleur hebben ge
kregen. Aan de galerUkant zUn de
muren bekleed met kleine tegeltjes.
Dezelfde verzorgde indruk maken
de flatwoningen zelf. Kozynen con
trasteren in donkerbruin met de lich
te wanden en deuren. De flats zyn
logisch ingedeeld en blUken een uit
stekende geluidsisolatie te hebben,
ook al door het dubbele glas.
Terrassen
Op de galerU (een royaal trottoir-
op-hoogte) vallen uitspringende de
len op ook de Leidse flats krU
gen deze „praathoekjes" en aan
staan uit 240 elementen, waarvoor
200 m3 beton nodig is. De elemen
ten, die een maximaal gewicht heb
ben van 5000 kg., gaan op vrachtwa
gens naar de bouwplaats, waar kra
nen de in totaal 83 ton zware woon-
ook in Leiden worden aangebracht.
Het balkon loopt over de gehele
breedte (ruim negen meter» van de
flat, met een normale diepte van
1.57 meter vóór de woonkamer en
van meer dan 2 meter vóór de slaap
kamers. Wie hier iets met bloemen
doet, kan spreken over zyn terras!
De twee achthoge blokken in de
Leidse MerenwUk gaan een bU wyze
van spreken gebogen been vormen,
waarby de knie nog een slag ge
draaid is. Dat wil zeggen: waar aan
het ene blok de galerU zit, bevinden
zich aan het andere de balkons. In
elk blok zitten vUf typen flats: 16
en 72 vierkamerwoningen, 16 twee
kamerflats en 16 en 8 huizen met
vUf kamers.
In het meest voorkomende type
flat zyn een kleine en een gewone
slaapkamer naast de woonkamer, in
het verlengde daarvan nog een gro
te slaapkamer ligt aan de galerU
kant naast de keuken. Daartussen
zit een halletje, dat toegang geeft tot
een grote binnenhal, waarop de nat
te cel met wasruimte, toilet en dou
che uitkomt.
Grote kamer
De architect heeft en dat is een
nieuw element in de Elementum
bouw een royale woonkamer we
ten te creëren door tussen kamer
en binnenhal alleen een vouwwand
te maken. Deze hoek bijzonder ge-
1 schikt voor spelende kinderen, die
I toch in de kamer willen zUn geeft
een aantrekkelUke woonkamer en
kan nog worden vergroot ten koste
van de keuken. Door een wand ver
plaatsbaar te maken over de
vraag hoe dat in de praktUk moet
wordt nog gepuzzeld kan men kie
zen tussen een nog grotere woonka
mer voor bUv. de eethoek en een
kleine keuken en een woonkamer
met hal en een grotere keuken. De
ze flexibiliteit is nieuw in de elemen-
tenbouw.
Getekend en gerekend wordt aan
nog meer nieuwe types, o.a. maison
nettes met een groot terras. Maison
nettes zitten in de principe-opdracht
van 1200 woningen in het eerste deel
van de Merenwyk.
De flatblokken krUgen in de knie
één centraal trappenhuis met liften
voor de even- en oneven verdiepin
gen. De flats worden verder uitgerust
met een vuilstortkoker.
De acht woonlagen komen op een
onderhuis, waarin de bergingen wor
den aangebracht. Leiden heeft niet
gekozen voor een gang in de lengte
met alle bergingen lanszU «als men
dan rommel maakt, is de dader
moeilyk te vinden», maar voor tel
kens vUf bergingen langs gangen in
de breedte. Dit heeft het voordeel,
dat men met slechts vUf gezinnen
„verantwoordelUk" is voor een schoon
schuurgedeelte. Het nadeel is. dat
men niet binnendoor, maar buiten
om het trappenhuis moet bereiken.
Foto boven: Een balkonelemeni
ux>rdt op zijn plaats gehesen
Smalle foto onder: Vloeren wor
den gestort in de fabriek. Brede
foto onder: Een luchtfoto (van
Dick Lemcke) van de Elemen-
tum-fabriek (rechts) en Elemen-
tum-bouw (links) in Maassluis.
