In Brabant bestaat het
bijgeloof nog overal
Enorme toename vakantie vluchten
Zondag 30 augustus Brabantse dag in Heeze
M
ürecteur verwacht in toekomst:
BBSS
PAO 23 AUGUSTUS 1910 IFlMTfl MOMU PAGINA 19
over het geheel eigen karakter van
de Brabanrse dag behoeft men op
het plaatselijke terras slechts plaats
te nemen naast de heer M. C. M.
Aerts om volledig doordrongen te
raken van de belangen die met de
Instandhouding van het volkseigene
gediend zijn.
De heer Aerts is uit Eindhoven,
alwaar hij werkzaam is als directeur
van een servicebureau voor jonge
renwerk. naar Heeze gesneld om de
onwetende bezoeker nader te infor
meren over te betekenis van het
jaarlijkse gebeuren in Heeze.
„Dertien jaar geleden is het be
gonnen". zo vat hy zijn uiteenzetting
aan. „Ik zat toen met wat toogge-
noten in het cafeetje hiertegenover.
Ik weet niet meer hoe het kwam.
maar tijdens de echte Brabantse ge
moedelijke sfeer rond de stamtafel,
zeiden we ineens: „Waarom zouden
we in dit lieve dorpje niet beginnen
met het tot leven brengen van een
echt stukje Brabantse cultuur?"
\t-dag-voorzitter M. C. M. Aerts: ,,Het bier speelt een gezel
drol".
E (GPD) Op zondag 30 augustus staan ons in het
>e Heeze wonderlijke zaken te wachten. In het kader
Irabantse dag trekt dan door de dorpsstraat een lange
geformeerd uit wagens die een nadere kijk gunnen op
ir de drempel doorhalen van lijken, de liefde van de
i, het afspijkeren van kwade koortsen, de kermis in de
nachtleven van heksen en tal van andere attractieve
taardigheden uit de duistere wereld van het bijgeloof.
per jaar mogen in Heeze
tbr ui ken en het leven uit
ogen Brabantse jaren het
nog eens opsteken. De
dag. die een massaal eer
leveren aan de oude Bra - I
tuur. kent nadat vorig j
werkstukken van Pieter1
f(n toneele waren gevoerd i
het bijgeloof als thema
Vanwege de historische, groot-
Kempense gebondenheid met het na
bijgelegen Belgie komen ook dit- jaar
deputaties uit Vlaanderen naar Hee
ze. zodat men ook getuige zal kun
nen zijn van de befaamde kat ten-
stoet uit leper met het jankende or
gel en de begrafenis van een behek
ste kater.
Om nader geïnformeerd te raken
Te klein
Een paar maanden later trokken
de dorpsfanfare, de plaatselyke gil
den en enkele buurtverenigingen in
een magere optocht door het dorp.
„Het dorp was meteen te klein", her
innert Aerts zich. „er waren liefst
tienduizend bezoekers. En toen werd
het natuurlijk menens".
Het Brabantse platteland bewees
in de volgende jaren in snel groeiend
getal gaarne oog in oog met het ver
leden te willen verkeren. Toen vorig
jaar de Brueghel-manifestatie co
pieus werd afgerond met een enor
me openlucht-maaltijd van hammen,
worsten, kazen en bier herbergde
Heeze 60.000 pelgrims
,.In het gemoedelijke zuiden is zo'n
dag natuurlijk ook een carnavalesk
feest, waarop het bier een gezellige
hoofdrol speelt. Tot in wijde omge
ving maken de herbergiers reusach-
tige omzetten", zo schetst de heer1
Aerts het karakter van de Brabantse
dag nader. Mogelijk door herinnerin
gen overmand, bestelt hij een glas
bier. waarna hij even nadenkend
voor z ch u:t staart.
..Ach", zegt hy dan. de vrucht van
zijn overpeinzingen niet zonder ont
zag prij6 gevend, „we drinken hier
een goed glas. maar nog lang niet
zoveel als in Limburg, Ik was pas
in een leuk Limburgs plaatsje.
Noordbeek. waar ze ook een Brue-
ghelfeest hadden. Daar stond ik wel
even te kijken".
„In een weekend dronken ze daar
90 vaten bier leeg en dat in een
dorp van een paar duizend zielen.
Een heel meer van bier is daar naar
binnengewerkt. Nee, dat halen we bij
ons bij lange na niet."
Harde strijd
,,Kyk". legt de heer Aerts uit.
„Brabant heeft een specifieke eigen
cultuur omdat het nu eenmaal een
heel eigen soort bevolk ingsmentali-
teit heeft. De Brabants? mens is
gastvrij, gemoedelijk en bly gezind en
hij bezit tevens een soort angst voor
het teloor gaan van waardevolle ver
worvenheden uit het verleden".
„Ik heb bijv. pas een oude korven-
vlechter van 81 jaar ontmoet. In deze
jachtige tijd staat zo'n ambacht op
uitaterven. Zijn eigen kinderen gaan
liever 's avonds voor zeven en een
halve gulden por uur overwerken. Ik
heb die men nu bijna zovrr d?.t hy
een curs s w.l g_an gever
„De.t is het precies. '->? 1 n
willen bromfietsen, maar wat .k wil,
zyn van die streekeigen dineetjes
diehet leven zo veraangenamen. Dat
noem ik cultuur".
„Neem de gilden, die vormen door
hun klederdrachten en gebruiken
toch een stuk cultuur dat je moet be
houden. Die gilden en al het vele
andere, dat willen wy eenmaal per
jaar weer tot leven brengen. Omdat
de streekgebondenheid hier sterker is
dan elders in Nederland blijkt dat
gelukkig op onze prachtige Brabant
se dag mogelijk"
De 30ste augustus staat overigens
r et alleen in het teken van het
verkondigen van de aloude waarden
van het platteland
Wanneer het bijgeloofspektakel
zijn ronde heeft gemaakt, resten er
nog drie weken van intens? cultuur
overdracht De agenda vermeldt o.m
een tentoonstelling over het bijgeloof,
een oud-Brabantse ambachtsmarkt
en een Brabantse antiekbeurs.
„Een hoogtepunt belooft de ver
schijning van een boek c. er bijgeloof
te worden", vo'gens Aerts. „beslist
een mylpaal in de culturele ge
schiedenis van deze provincie"
De stichtingsvoorzitter neemt een
teug bier en kijkt ons verwijtend
aan. „Ik zal de ober eens voor u
bellen", zegt hy resoluut, „ik zit hier
al die tijd maar alleen met dat reu
zeglas. U bent geen Brabander, an
ders zou u wel weten. dat. dit nu
typisch een ding is dat niet alleen
mag staan".
We laten onz» bezorgde gastheer
niet verder aandringen ..Kijk", zegt
hij, „het bier en het café. dat hoort
nou wee b die typische Brabantse
geiroede' k.i :id".
„Als om elf uur de televisie is af
gelopen. gaan wy echt nog niet naar
bed. Nee hoor. Dan lopen we nog
even naar de herberg om het lief en
leed van het dorp bij een goed glas
door te D-» stamtafel mag u
in Era ban' niet onderschatten. Er
komen muzic 'korpsen en toneelver
enigingen uit voort. Zonder het toog-
georuik was de Brabants? dag er
nooit gekomen en waren wy ook niet
op het verrassende idee van het bij
geloof gekomen"
Da heer Aerts kan, vanwege de
angstvallige geheimhouding die ae
gro?pen bewaren, maar weinig toe
voegen aan het al vermelde karak
ter van de optocht, Hy noemt enkele i
oude. niet meer in zwang zijnde vor-
•J***:
f&fe
..V
men van bijgeloof, die op 30 augustus
getoond zullen worden. Maar laat
tevens weten dat een aantal gebrui
ken op het Brabantse platteland nog
steeds niet afgezworen is.
Zo zijn er nog boeren die by een
hevig onweer terstond naar buiten
Uien om met een palmtakje en wij
water een haastige ronde om de hoe
ve maken teneinde het huis te be
schermen tegen de bliksem.
In St. Oedenrode is een oud vrouw
tje woonachtig, dat met de bestrij
ding van etterende wonden een
drukke nering heeft opgebouwd. Het
als heilzaam omschreven middel, ge-
[AAG (GPD) Voor Nederlands grootste reisbu-
jr vakantievliegreizen, de ook Europees gezien be-
neetellende FIT N.V. te Eindhoven, zit het seizoen '70
|k alweer op.
De meeste boekingen voor Mal lor
es, Palma, Ibiza. Korfoe en Rodos.
Dubrovnik, Izmir en Monastir, Cat-
tolica etc., werden al ln het voorjaar
gedaan. De computer heeft ze feil
loos verwerkt: 2 miljoen 800.0000
overnachtingen in 14.000 bedden. Die
zyn nodig voor de 6000 Nederlanders
die wekelijks met FIT naar de zon
vliegen In 48 hoofdzakelijk by Mar
sm
tina>ir Holland en KLM gecharterde
vliegtuigen, waarvan er alleen al 30
naar Spanje gaan
De computer heeft alles bekwaam
„uitgepoeptde vliegtickets, de ho
telreserveringen. de bevestigingen en
nog een x-aantal andere bescheiden,
nodig voor een volledig verzorgde
vliegvakantie van twee weken of lan
ger.
Oprichter en directeur van FIT,
Nol van Gennip <39i is daarom al
weer druk doende met het charteren
van weer meer vliegtuigen voor het
volgende seizoen, met het kopen' van
weer meer hotelbedden in Spanje,
Italië. Joego-Slavië. Turkye en Tu
nesië. met het openleggen van weer
nieuwe vakantielanden «Azië, Afrika,
de beide Amerika's).
De door FIT voor dit seizoen ge
reserveerde bedden in hotels en ap-1
portementen vergden een investering j
van ln totaal twee miljoen gulden I
aan voorschotten. Een Spaans bed i
met alles erop en eraan doet 20.000'
peseta's in het vooruit, voor een heel
seizoen dan.
FIT laat in deze vakantiemaanden
150.000 passagiers naar hun vakantie
bestemming vliegen. In totaal gaan
dit seizoen ongeveer 400.000 Neder
landers per vliegtuig met vakantie.
Met een marktaandeel van 35% is
FIT dus grootste „tour-operator", de
vakterm
Nol van Gennip twaalf jaar gele
den begonnen met één Dakota die
eenmaal in de 14 dagen 28 passa
giers naar Palma bracht, zet uiteen
dat FIT het van de massa moet heb
ben: „De winstmarge is gering. Die
investering in de bedden, de vlieg-
tulgstoelen die per stuk zo"n 250 gul
den doen".
400 000 Nederlanders die door de
luoht met vakantie gaan mag dan
een indrukwekkend aantal zyn. het
is amper gelijk aan 5% van ons to
tale inwonertal.
Wel er zoal komt kij-
charterreisje twee
te del Sol:
fop de foto de DC 9
door minister Luns
üiderius Erasmus, 110
kruissnelheid 850 km
togte 10.000 meter).
(op de toto, voor-
^voerder J. C. Vis, 40
W, drie kinderen; co-
üngkeek. 30 jaarge-
f kinderen; 3 stewar-
fannede Nijs, 19 jaar,
Ria Perjors. 23 jaar en Jaqueline
van Hemel, 34 jaar).
Eén chef-kok, 1 kok, 1 chef al
gemene dienst, 1 chef, dry goods,
3 beladings-assistenten (dit
groepje staat links op de foto).
Daarnaast rechts: 2 grond-ste
wardessen, Marja Bos, 21 jaar en
Betty Overmeijer, 23 jaar; samen
met 1 passagiere en 2 passagier-
tjes die met z'n drieën model
staan voor 110 vakantiegangers
die zo dadelijk instappen. Tussen
het groepje links en de grond
stewardessen met passagiers
staat, met mobilofoon, de „red
cap". Dat is de platformcoördi
nator. Dan zijn er nog de chauf
feurs van het rollend materieel.
Het autopark dat komt kijken
voor één chartervlucht, bestaat
uit: 1 schaarswagen (eten en
drinken voor onderweg) besteldaf
van de onderhoudsdienst (die het
vliegtuig van binnen schoon
houdt), 1 bagage-treintje, 1
drinkwaterwagen, 1 lopende band
(brengt koffer etc. aan boord),
1 trekker, 1 personenbus, 1 vlieg
tuigtrekker, 1 tankwagen die de
Straks Jumbo's
kist van 12,77 ton kerosine voor
ziet. 0~> de voorgrond: Een deel
van de boxen met eten en drin
ken voor onderweg. Het vliegtuig
heeft behalve 110 lunches óók 110
diners bij zich, voor de terugreis.
In de speciale tempexboxen
blijft de warme hap (voorbeeld
van een menu: kip. aardappel
puree, macedone des legumes,
champions in madeirasaus, si
naasappel-bavarois, fruit-com
plet) lang genoeg op tempera
tuur. Alles in wegwerpverpakking
met wegwerpbestek.
Van Gennips toekomstverwachting
wijst erop dat dat percentage snel
zou kunnen klimmen. Hij voorspelt:
enorme toename van het aantal va-
kantievluchten, met steeds grotere
vlieguigen. Na dat Dakota-tje in '58
met 28 passagiere, kwamen respectie
velijk de Convair met 48, de DC 4
met 70, de DC 7 met 100 tn (thans
in gebruik) de DC 8 met 180 en de
DC 9 met 110 passagiers per vlucht
Dat is nog niets by wat komen gaat:
„Binnen nu en enkele jaren zullen
Jumbo Jets 500 of meer Nederlanders
tegelijk naar hun vrye weken met zon
vliegen".
Een tweede prognose: „De kleine
touroperator zal in de toekomst geen
kans hebben. Dat heeft hy nu al
by na niet meer. Het risico is te
groot Wanneer hy met 20 lege stoe
len blyft zitten in een DC 8 of 9 is de
schade al 20 maal 250 gulden. Een
verlies van vyf mille dat hy zich
niet kan permitteren"
De ..fabrikant van moderne vlieg
reizen" zoals Nol van Gennip zich in
de eigen FIT-bids laat noemen, kan
een financiële tegenvaller makkelyk
hebben. Bovendien valt er er met
6000 passagiers per week en legio
aanmeldingen die op het laatste mo
ment binnenkomen, nog wat te im
proviseren. De computer schuift en
verschuift wel, annuleringen van het I
laatste uur incluis.
„Spaanse" keuken
Wat het IBM-rekenfenomeen niet 1
kan: Vakantiegangers in alles be
hulpzaam zyn. Daarvoor heeft FIT
een korps van 75 hostesses in vaste
dienst. Zy komen al in actie op de
luchthaven in dat voor velen nog zo j
vreemde land, waar de zon dan wel j
schijnt, maar waar soms het zoeken
naar de koffers reeds probleem num
mer één oplevert. Al was maar van
wege de zenuwen.
En dan maar hopen dat de zon
doet wat va nhem wordt verwacht
en dat iedereen de Spaanse keuken
van het hotel (die al lang continen
taal smaakt' lust. Iets waarover Nol
van Gennip zich niet zo ongerust
maakt: „Wie het eten in Spanje niet
moet. zou thuis in een Nederlands
hotel óók niet eten".
Hoeveel zakgeld moet een vakan
tieganger by zich hebben die voor
500 gulden twee weken bed. bad.
balkon, zeezicht, vol pensioen vlie
gen uit en thuis koopt, om redeiyk
uit te komen?
Nol van Gennip produceert ook
dat cyfer met IBM-gemak. 250 gul
den per persoon. In het algemeen I
geldt: de helft van de reissom.
Tien Jaar geleden gaf de Neder
landse vakantieganger gemiddeld
400 gulden uit aan reis- en zakgeld.
Nu Is dat 900 gulden, inclusief het
nieuwe badpak.
Op naar de 1000 k 1500 gulden.
Voor dat geld gaan we straks als de
massa wil, twee weken naar Curasao
of India.
Tenslotte klinkt Torremolinoe nu al
by na ordinair
I De kapel bij Esdonk. Door het
onderste raam worden spijkers
i gegooid die volgens het bijgeloof
j bezitters koortsvrij maken.
heel bestaand uit dauw, dat in de
St. Jansnacht op een doekje is op
gevangen. heeft overigens de twyfel
opgewekt van een pater in Schyndel.
die deze dagen op proef ondervin de-
ïyke wyze zyn krachten wydt aan
het samenstellen van een identiek
zalfje.
Aerts kan met zyn verhalen ook
dichter by het terras blyven. In
Heeze zelf verbluft behalve een
waarzegster ook ene Jan die de re
putatie bezit ïyders aan gruweiyke
pynen met bezwerende gebaren van
hun kwaal te kunnen verlossen.
Aerts vervolgt: „Dan is hier ook nog
een man. die my een aantal jaren
geleden heel erg gewaarschuwd heeft
toen we een heksensabbat wilden or
ganiseren. Ik moest voor sommige
dingen oppassen, ik moest voor
twaalf uur het. dorp uitkomen, ik
mocht niet in het café komen, hy
bleef maar doorgaan, ik werd er echt
een beetje angstig van. Weet u wat
nu het opmerkelyke is. Die man
heeft nog gelyk gekregen ook. Het
hele feest moest vanwege het
slechte weer worden afgelast. Uiter
aard is het toen binnen nog een ge
weldig feest geworden, maar dat doet
niets aan de zaak af. Ik krijg het
van hem nog steeds te horen: ik heb
gelyk gehad, ik heb ze gesproken".
Aerts wyst ons ook de weg naar
een kleine grauwe kapel in de stille
akkers by Esdonk. In het lage raam
boven de liggende Christus-figuur
bevindt zich een rond gat. Leden van
de boerengemeenschap die hevige
koorts te doorstaan hebben houden
hier nog het bygeloof in ere dat men
genezing verkrygt door een spyker
door het gat te werpen. In een hoek
naast het altaartje staan twee em
mers. berstensvol met naar binnen
geworpen magische yzertjes.
„Ach", zo heeft Aerts ons al by de
volle pullen voorgehouden, „het by
geloof bestaat overal Denk maar
eens aan de hoef yzertjes, aan sleu
telhangers en de mascottes in
auto's". Maar gelooft hy ook. op het
Brabantse land durft men eerder
dan ln de grote stad uit te komen
voor de met te slechten hang naar
het bygeloof. „Het leeft hier hele
maal". zegt hy, Je moet het niet
in je hoofd halen om er de spot mee
te dryven".
Waterput
Misschien ook wel vanuit die hech
te gebondenheid kan de dertiende
Brabantse dag een imposant festyn
worden, ook al breekt Aerts zich nu
nog vol zorgen het hoofd over het
probleem hoe ln de lyvige peloton-
nen geraamtes en heksen en de al
om te dragen zwarte kledy enige
fleur kan worden aangebracht.
Zo zyn er nog wel een paar knel
lende zaken. „De vorige keer", zegt
Aerts, „was er een jongen die als
heks was verkleed en die twee uur
lang op en neer in een waterput werd
geduwd. Kyk dat zyn natuurlyk
grensgevallen. Dan vraag je je af. ga
je niet te ver".
Als Aerts het verhaal vertelt van
een andere Jongen, die door het
langdurig en hartstochteiyk gebruik
van een wandelstok een bloedende
hand opliep kan hy gelukkig weer
lachen. „Dat is nou het belangrijke
van de Brabantse dag', roept Aerts
dan uit, „men is helemaal zichzelf.
Het leven ls zo vaak een opeensta
peling van onvrede. Maar op die
grote dag in Heeze is iedereen spon
taan zichzelf. Wat denkt u niet van
's avonds, als de cafeetjes uitpuilen
en de boerenkapellen rondmarcheren.
Dan kent de Brabante gemoedeiyk-
heid geen grenzen meer".
ARIE J ASSIES.
