ZAKEN DOEN MET WIE WIL
Wathebje
aan een dure
automobiel...
...als er geen
Mercedes-service
achter staat
Westen houdt uit angst
de ontwikkeling tegen
Nieuwe attracties
op de Pasar Malam
Zakenleven principieel tegen
zelfstandig politiek bedrijven
CONGRES
VAN DE
APATHIE
Mentaliteit
Bewegingen
Keihard
In Haagse Houtrusthalleii
ROOYAKKERS
Prof. Wertheim over clerde wereld:
Welke weg?
WEG LAMP
Neo-kolonialisme
WOENSDAG 1 JULI 1970 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA )M
LEIDEN Het bedrijfsleven houdt zich niet in directe
zin bezig met ontwikkelingshulp, al zijn de activiteiten van
westerse concerns in ontwikkelingslanden een steun voor
de economische en maatschappelijke opbouw van die lan
den. Het bedrijfsleven doet zaken waar en met wie dan ook
het zaken kan doen.
Het bedrijft daarbij niet een selectieve politiek anders dan
uit economische motieven. Het laat zich niet leiden door zui
ver politieke motieven. Wanneer uit politieke overwegingen
zaken doen afkeurenswaardig zou zijn, zijn er politieke instan
ties als de nationale overheden en de Verenigde Naties om te
dien aanzien normen en voorschriften te geven, die dan van
zelfsprekend door het integere bedrijfsleven in acht worden
genomen.
Aldus de algemene strekking van
de forumleden uit overheid en be
drijfsleven, die gisteren vragen be
antwoorden van deelnemers aan het
lustrumcongres Wetenschap en Wel
zijn in de Pieterskerk. De tweede
congresdag was gewijd aan de pro
blematiek van de ontwikkelingslan
den.
De besprekingen gingen uit van de
eerste vraag, of de ontwikkelingshulp
niet een geheel nieuw karakter
en vruchtbaarder effect zou krijgen
wanneer men in het zakenleven van
een nieuwe mentaliteit zou uitgaan,
en niet primair op eigen voordeel ge
oriënteerd aou zijn. Het forum was
van mening, dat hiervoor een mis
schien wel wenselijke maar realistisch
gezien op korte termijn onmogelijke
ommekeer in de menselijke eigen
schappen nodig zou zyn. Er moet nu
iets gedaan worden, en wachten op
een mentaliteitsverandering, het uit
schakelen van de menselijke hebzucht
waar de kerk al tweeduizend jaar
tegen gestreden heeft, kan niet op stel
en sprong gebeuren.
Logisch vloeide uit deze opening
de vraag voort, of dan niet het ver
stand en de les van de geschiedenis
meer bepalend zouden kunnen zijn.
Vooral de geschiedenis (o.a. onze ei
gen tachtigjarige oorlog) heeft ge
leerd, dat slechts door ideologische
bevrijdingsbewegingen zelfstandige
gemeenschappen ontstaan die op
eigen kracht welvaart kunnen bieden.
Zou het derhalve niet aan te bevelen
zijn,de economische steun, zowel
door bedrijfsleven als in het kader
van de ontwikkelingshulp, vooral en
misschien zelfs uitsluitend te geven
aan dergelijke bewegingen, zoals het
nationaal bevrydingsfront in Viet
nam. het thans eindelijk bevrijde
China, de bewegingen elders zoals in
Zuid-Amerika die strijden tegen de
bestaande orde?
Van de zijde van de industrie
werd hierop en later op beschouwin
gen van gelijksoortige strekking ge
antwoord. dat de taak van het be
drijfsleven is. on-selectief zaken te
doen waar deze te doen zijn. Wanneer
uit politieke en andere motieven door
instanties, die daarvoor bestemd
zyn, bindende richtlijnen gegeven
worden zal het bedrijfsleven deze
niet naast zich neerleggen. Het voe
ren van een eigen politieke politiek is
echter niet de taak van het bedrijfs
leven. Bovendien doet rich de moei
lijkheid voor, wie ten deze als arbi
ter moet optreden, wie zal zeggen of
zaken doen met Zuid Afrika en
Griekenland onoirbaar is en b.v. met
Spanje wel. met Hanoi niet en met
Portugal wel, met de Arabische lan
den niet en met Israël wel of hoe
men de lijnen ook trekken wil
Dit zyn zaken, die aan politieke in
stanties moeten worden overgelaten,
niet aan het bedrijfsleven. Niet van
uit het forum maar van de zijde van
de congresdeelnemers kwam daarbij
nog het argument, dat de Geuzen van
onze vrijheidsstrijd zich waarschijn
lijk niet byster gelukkig hadden ge
voeld. wanneer zij niet meer een zelf
standige vrijheidsstrijd hadden ge
voerd maar aan de hand moesten
lopen van buitenlandse sympathi
santen.
Toen later de waarde van de acti
viteit van buitenlandse concerns voor
de ontwikkeling van een gebied in
twijfel werd getrokken, stelde „de in
dustrie" dat er nog steeds gedacht
wordt in een te verwrongen eng par
tijbeeld van de wereld. Het is non
sens <zo verklaarde heer Van Nunes
van Shell) dat, zoals gesteld werd. via
dit Leidse forum Venezuela onder
druk gezet zou worden om bepaalde
beslissingen snel en in bepaalde rich
ting te nemen. Vestiging van neder
zettingen van grote concerns in ont
wikkelingslanden zijn de vrucht van
keiharde zakelijke onderhandelingen
tussen concern en overheid in het
betrokken land. Die overheden we
ten heus wel waar hun nationale be
langen liggen. Komt het tot een ak
koord, dan betekent dit dat beide
partyen er beter van hopen te wor
den, ook het ontwikkelingsland. Het
is bovendien onjuist om dan als te
genwerping te stellen, dat die arme
ontwikkelingslanden niet over des
kundige keiharde zakenlieden be
schikken om de onderhandelingen te
voeren. Die kan men huren. Concerns
vinden aan de andere kant van de
Vanochtend luisterden de
deelnemers aan het universitair
lustrumc* vres Wetenschap en
Welzijn naar een rede van prof.
Quispel (geheel links bij de pilaar
op de rug gezien) over milieuver
ontreiniging.
(Foto LD/Holvast)
onderhandelingstafel dikwijls ge
huurde bikkelharde westerse zaken
lieden, die voor de overheid van een
ontwikkelingsland de onderhandelin
gen voeren.
Ten aanzien van de relaties tus
sen zakenleven en politiek merkte de
heer Vas Nunes op, dat het zaken
leven zich vrijwel nooit met de poli
tiek bemoeit, maar de politiek des te
meer met het zakenleven. Wanneer
er derhalve minder wenselijke situa
ties uit deze relaties voortvloeien, kan
men de oorsprong van dit kwaad
eerder bij de politiek dan bij het be
drijfsleven zoeken.
DEN HAAG (GPD) Volgens
een oud Indonesisch bijgeloof
moest Iboe Taswin A. Natadinin-
grat, de echtgenote van de am
bassadeur van Indonesië één cent
(ADVERTENTIE)
Wat heb je aan een dure automobiel als de dealer voor
zijn vak niet even vak-kundig is als de constructeur?
Wat heb je aan een dure auto als uit de outillage
van de dealer niet hetzelfde streven naar perfektie
spreekt, als waarmee ook elk detail van de auto wordt
vervaardigd en gemonteerd?
Wat heb je aan een dure auto als de kwaliteit en de
kwantiteit van de dealers niet bijdraagt tot dat gevoel van
weergaloze veiligheid?
Wat heb je aan een dure automobiel
AUTOMOBIELBEDRIJF N.V.
Oegstgccst, Leidsestraatweg L
tel. 01710-51855
betalen voor een zilveren schaar,
waarmee zij vanmorgen de linten
doorknipte ter opening van de
12e Pasar Malam in de Haagse
Houtrusthallen. De Aziatische
jaarmarkt, die van 30 juni tot 4
juli geopend zal zijn, is met 136
stands de grootste Pasar Malam
in Nederland, misschien wel in
Europa.
Ook dit jaar zyn weer tal van
nieuwe attracties aan de markt toe
gevoegd. Het hoogtepunt vormt de
presentatie van de Boeroeboedoer,
het Boeddhistische heiligste der hei
ligen op Midden-Java. De stand,
waar blow-ups van de tempel dui
delijk het verval tonen, is de eerste
actie van het Comité tot bevordering
LEIDEN Het is de eerste wereld
de westerse waarin wij leven, die
opheffing uit eigen kracht van de
derde wereld tegenhoudt. Want deze
eerste wereld leeft in één angst, na-
nielijk dat de derde wereld, als zy
werkelijk verandert, niet een deel van
de eerste maar van de tweede we
reld zal worden. Al meer dan vijftig
jaar geleden sprak Lenin van het
vooruitstrevende Azië en van het
achterlijke Europa. In het jaar 1970
blykt dit meer geweest te zyn dan
een boutade. Het was een profetie.
Tot deze conclusie kwam gister
middag prof. dr. W7. F. Wertheim
in rijn voordracht over de .groene
revolutie" in het kader van het
lustrumcongres „Wetenschap en Wel
zijn".
In de westerse wereld, aldus prof
Wertheim ziet men de westerlingen
nog steeds als de dynamische fac
tor voor de opheffing van de derde
wereld, binnen welke de voornaam
ste medewerkers aan die taak ge
zocht zouden moeten worden in de
meest verwesterde elementen, de eli
te. De rest van de samenleving in de
onderontwikkelde gebieden zou ge
kenmerkt worden door stagnatie en
inertie, door domheid en gebonden-
rieid aan traditie en bijgeloof. Dat
geldt ten aanzien van de thans on
derontwikkelde gebieden evenzeer
als ten tijde van de ethische poli
tick van Nederland in het voormalige
Nederlands Oost-Indië. Deze ethi
sche politiek heeft indertijd geen wel
vaart opgeleverd, en meer bloem dan
vrucht gedragen.
Nog steeds echter doen de kreten
van het herstel van de Boeroeboe- van eertijds opgang, en nog steeds
doer dat onder beschermheerschap zoeken wij de oplossing van de pro
staat van Prins Bernhard .De stand s blemen niet by onszelf maar by de
is samengesteld door het Kon. Insti- inlanders, die maar niet „opgehe-
tuut voor de Tropen in Amsterdam, ven" schijnen te willen worden. Wy
De Trend Tent beslaat een hoek vergeten ons daarbij af te vragen of
van de grote hal, waar boetieks voor
jongeren zijn ingericht. Daar vindt
men ook een stand van het genoot
schap Nederland-Indonesië, dat in
contact met de jeugd wil komen.
In een geheel Indische keuken
geeft Mary Briickel-Beiten kookde
monstraties, een Indiase kunstenaar
toont de batikkunst, een Balinese
tropische tuin geurt naar orchideeën
en er zyn stands van andere Azia
tische landen, zoals Afghanistan.
Thailand, India en Ceylon.
Leiden Een dagelykse voorbij
ganger moet gefascineerd zyn ge
raakt door een porceleinen schemer
lamp. die tot voor kort de hulskamer
van een woning aan de Hoge Ryndyk
sierde. In elk geval is de schemer
lamp, die een waarde van zeshonderd
gulden vertegenwoordigt in de
nacht van maandag op dinsdag van
de vensterbank verdwenen. De lam-
pedief heeft daartoe een ruit van ze
ventig bij zeventig oentimeter ver
nield.
y niet terecht weigeren juist door
ons en juist niet onze methoden op
geheven te worden.
Weerstand tegen verandering van
de zijde van de arme boeren is ge
woonlijk als een vaststaand feit aan
vaard, waarvoor men allerlei verkla
ringen ten tonele heeft gevoerd.
Het, is de verdienste van Gerrit
Huizer, dat hij onlangs in een proef
schrift dit probleem ten aanzien van
Latijns Amerika aan de orde heeft
gesteld. Hy toonde aan. dat de zo
genaamde apathie en inertie van de
boeren niet los kan worden gezien
van de algemene sfeer va.i repressie,
die in vele landen van de derde we
reld heerst. Het zijn juist degenen
d>e belang hebben by handhaving
van de bestaande verhoudingen, die
pogingen van de boeren tegenhou
den. Met talloze voorbeelden toont
Huizer aan, dat de arme boeren wel
degeiyk bereid zyn zich in te span
nen voor lotsverbetering, maar zij
voelen minder voor de individuele
vorm voor economische wedijver die
een boer vooruit brengt ten koste
van zyn buren.
De schijn dat de arme massa zich
tegen verandering verzet wordt ge
wekt doordat de overheid, gesteund
veelal door de rijkere grondbezitters
soms het initiatief neemt tot pro
jecten die zogenaamd de belangen
van de grote massa moeten dienen.
Het gaat dan echter om veranderin
gen op beperkte schaal, niet om ra-
dioale veranderingen in de bestaande
machts- en bezitsverhoudingen, de
basisoorzaak van de ellende. En der
gelijke detailveranderingen tenderen
nu eenmaal naar handhaving van de
bestaande structuur. Tegen deze po
litiek nu richt zich het boeren wan
trouwen dat slechts schijnbaar uit
mondt in apathie en lijdelyk verzet.
De boeren streven echter wel de-
gelyk verandering na. maar in an
dere richting. Wanneer wij vooruit
gang en evolutie niet geiyk stellen
met modernisering in westerse zin,
maar met een streven naar eman
cipatie, naar bevrijding uit allerlei
knellende banden, dan komt het
vooruitgangsbegrip jn een heel ander
licht te staan, waarin de technische
vooruitgang slechte een klein onder
deel uitmaakt.
In wezen wordt ook het neo-kolo-
ni al isme gekenmerkt door een kunst
matig in stand houden van bestaan
de sociale en politieke structuren ln
de derde wereld. Men zou zelfs ver
der kunnen gaan en stellen dat die
bestaande structuren vaak alleen by
Prof. Wertheim, die gisteren
stelde, dat ontwikkelingshulp in
de huidige vorm een wezenlijke
ontwikkeling niet stimuleert maar
juist afremt.
(Foto LD/Holvast)
de gratie van het westerse neo-kolo
nialisme. dat zich als ontwikkelings
hulp aandient .in stand kunnen wor
den gehouden.
In dit kader moet men ook de
.groene revolutie" zien, die uiteraard
wel streeft naar een noodzakelyke
opvoering van de voedselproduktie,
maar die ln zyn neveneffecten een
behoudende invloed heeft ten aan
zien van de wezenlijke structuren en
derhalve een remmende invloed op
de ontwikkeling en vooral de eman
cipatie.
Wanneer eens in een land de ar
me boeren wel fundamentele veran
deringen tot stand brengen, aldus
prof. Wertheim, dan komt de wes
terse weerstand tegen verandering
ook in meer extreme vormen voor de
cag: in de vorm van napalm, frag-
mentatiebommen en herbiciden te
gen de bevolkingen.
Als achtergrond van deze zaken
zag prof. Wertheim zyn reeds ge
noemde conclusie, dat de westerse
wereld de grote angst heeft, dat by
wezenlijke verandering (dus vooruit
gang) de derde wereld zich by de
tewede en niet by de eerste wereld
zal aansluiten.
De Leidse Universiteit telt (voor
zichtig geraamd) ongeveer 15.000
studenten, stafleden en andere me
dewerkers en ontelbare oud-studen-
ten. Voor die 15.000 cives is het lus-
i trumcongres in eerste instantie be-
I doeld. Het is begrijpeiyk, dat van de
oud-studenten maar enkelen de tyd
j kunnen vinden, om vier dagen voor
j deze wetenschappelyke manifestatie»
uit te trekken. Dat de burgerij wel-
I nig of geen belangstelling toont is
J even begrijpelijk. Het gehele congres
vindt overdag plaats, wanneer de
j .gewone" burger zyn werk heeft, be
houdens de gepensioneerden van wie
geen gloeiende interesse verwacht
mag worden en de vakantiegangers
i die andere zaken prefereren boven
de schynwerpers in de Pieterskerk.
Resteren de 15.000 Rapen-burgers
of hoe men de leden van de univer-
j sltaire gemeenschap ook wil betite
len.
I De 395ste verjaardag van de Uni
versiteit viel eigenlijk op 8 februari
JJ. De lustrum viering werd echter
j uitgesteld tot de zomer, omdat dan
I ooileges, practica, examens en wat
dies meer zy goeddeels achter de
rug zouden rijn, zodat „men" zich
met volle overgave in het lustrum-
festyn met name dus het lus-
trumcongres zou kunnen storten.
Het is anders gelopen. Zeer royaal
geschat waren 600 man aanwezig by
het begin van het congres, d wz.
vier procent van de Rapen-burgers.
De eerste dag was 's middags de be
langstelling al gedaald tot tot min
der dan 400. Gisterochtend waren
het er by de opening van de dis-
cussies ruwweg 200, later kwamen er
iets meer en des middags was het
weer aangegroeid tot ongeveer 300.
i Het is altyd maar een kleine min-
j derheid. die in een afgebakende
I groep maatschappelijke bewogenheid
en interesse toont en deelneemt aan
groepsactiviteiten op ander ludiek
terrein. Men zou derhalve <met
enige spyt) vrede kunnen hebben
met deze geringe belangstelling,
wanneer deze althans intensief was
geweest.
Opvallend ls evenwel de apathi
sche. onverschillig aandoende zwyg-
zaamheid waarin de congresdeelne
mers zich hullen. Het ïykt wel. of zy
volledig murw geslagen zyn door de
agressieve kreten die de congres
ruimte omlijsten en die daarmee hun
doel ver voorbygeschoten zyn. Er is
in het programma veel tyd inge
ruimd voor discussies, het publiek
zou volgens de opzet minstens zo
grote bijdrage moeten leveren als in
leiders en forumleden. Tot nu toe
zijn in de discussies slechts enKelen
j (op de vingers en tenen van één
mens te tellen) aan het woord ge
weest, terwijl de overigen het alleen
een heel enkele keer konden bren
gen tot een applaud iserende by val
of een verlegen lachje.
Een congresganger heeft gisteren
gepoogd een motie van orde in te
dienen, waarin besloten zou worden
het congres verder maar te schorsen
omdat de apathie van de deelnemers
een succes van de onderneming by
voorbaat uitsloot. Een vertegenwoor
diger van het bedrijfsleven (Shell)
merkte zelfs als lid van het forum
van gisteren op, dat hy zelden voor
een zo apathisch gezelschap over een
zo boeiende problematiek had ge
sproken. De motie van het congres
lid is binnenskamers in bespreking
en zal misschien de laatste dag
(wanneer het geen zin heeft) aan
de orde worden gesteld
Wat er inmiddels terecht komt van
toezeggingen, die zyn gedaan naar
aanleiding van het enige iets vurige
incident van het congres direct na
de openingsrede op maandag ls na
de dag van gisteren helemaal een
twyfelachtige zaak geworden. Het
ging toen om een korte felle actie,
die vroeg om bepaalde maatregelen
en een duidelyke stellingname ten
aanzien van Suriname en de Suri-
namers. Toegezegd werd dat deze
problemen behandeld zouden worden
Gisteren, toen de ontwikkelingslan
den ter sprake kwamen, lieten de
initiatiefnemers tot de actie geen
woord horen. We 'hebben ze zelf»
niet gezien onder de deelnemers,
maar dat kan een vergissing onzer
zijds geweest rijn
De indruk is echter gevestigd, dat
ook deze kleine groep in de greep
gekomen is van de apathie die het
hele congres in de ban schynt te
hebben. Van de toezeggingen van
congreszijde kan, nadat gisteren de
beste gelegenheid om ze te honore
ren voorby is gegaan, ook niet meer
zoveel verwacht worden.
In de boezem van de lustrumcom
missie en de congres-organisatie
maakt men zich al evenzeer zoggen
over dit merkwaardige verschynsel.
Het congres wordt morgen beslo
ten met een dag. die aan de actie
is gewyd. Wy zyn benieuwd.
Goud inleveren in China Vol
gens het blad „China Mail" uit
Hongkong heeft de Chinese leider
Mao Tse-toeng bevel gegeven, dat de
bevolking haar goud aan de regering
moet afstaan opdat het in de vorm
van een „oorlogsfonds" kan worden
gebruikt om de communistische be
weging in zuidoost-Azië (vooral ln
Cambodja en Vietnam) te steunen.
Mensen die zich hier niet aan nou
den kunnen „fikse gevangenisstraf
fen" verwachten, aldus het blad.
Oudste olifant Japanse archeo
logen hebben in Tsjoeroei. op Hok
kaido. het complete geraamte aan
getroffen van een olifant. Het fos
siel is naar schatting 400.000 laar
oud. Het was een zogenaamde „Nau-
man-olifant" van een type genoemd
naar de Duitse geoloog Edmund
Nauman die in 1875 naar Japan was
gekomen, het leven der praehistori-
sche olifanten in Japan bestudeerde
en college gaf aan de universiteit
van Tokio.
