Golf van felle haat en geweld raasde weer over Noord-Ierland Afgrijselijke verhalen van getuigen in proces-Stangl Voorstel van Moskou: troepenvermindering veiligheidsberaad en Vijf doden en honderden gewonden in Belfast Pension uitgebrand: tien mensen dakloos Zuid-Korea brengt spionage- schip op Lynch spreekt Sluipschutters Rocle actie tegen verkiezingen in Zuid-Vietnam Betoging in Rome van conservatieve rooms-katholieken Sen an Schreiber wint in Nancy "Hij leek net de grote Napoleon als hij daar stond"* PAGINA 8 LQDSCB DAGBLAD MAANDAG 39 JUNI 1970 BELFAST, DUBLIN (GPD, AP, AFP, Reuter) Noord-Ierland (Ulster) is gedu rende het weekeinde geteisterd door een golf van ongeregeldheden en brandstichtingen, volgens de regering in Belfast een gevolg van een duidelijke poging tot revolutie van de zijde van hen, die Ulster bij Ierland willen trekken. Zaterdagavond en -nacht vielen in Bel fast bij gevechten tussen rooms-katholieken en protestanten vijf doden en tweehonderd gewonden, vermoedelijk door sluipschutters. Aanleiding tot de onlusten was de gevan genneming van de 23-jarige Bernadette Devlin, Lagerhuislid en kampioene van gelijke rechten van de rooms-katholieken, die is veroord eeld tot zes maanden wegens aanzetten tot onlusten in augustus 1 969. rustig in Belfast, maar het Britsp I leger moest gisteravond op drie pun- 1 ten traangas gebruiken om op drie punten menigten uiteen te jagen In Belfast-oost. een wijk die tot nu toe rustig was. stichtten protestantse menigten brand in een grote super markt. die Brits eigendom is. Twee I uur lang belette het publiek de brandweer het brandende gebouw te naderen. De protestanten verklaar den dat r.k. sluipschutters de nacht tevoren hadden geschoten vanaf hel dak van een rJt. kerk in de buurt van de supermarkt. Zij waren vai i plan die kerk plat te branden, maa>- j toen die door troepen omsingeld bleek te zijn gingen zij over tot het. brandstichten in de supermarkt. „Met het oog op de activiteiten van sluipschutters en brndstochters is het zonder meer duidelijk, dat ex- personen bij de ongei-egeldheden zijn betrokken, die Noord-Ierland willen vernietigen", aldus verklaarde de Noordierse premier Chichester-Clark, die waarschuwde, dat burgers, die wapens dragen zonder meer kunnen worden doodgeschoten en dat herrie schoppers automatische de gevange nis ingaan, alsmede dat er een i avondklok is ingesteld in Belfast. I Chichester-Clark noemde geen na men, maar het was duidelijk, dat I hij doelde op het rooms-katholieke Ierse Republikeinse Leger (IRA), dat zich altijd tegen de Ierse deling heeft verzet en aansluiting van Ulster bij de Ierse republiek voorstaat, bij voorkeur met geweld. Bij ongeregeldheden van vrijdag avond en -nacht vielen in Belfast. Londonderry en Armagh 92 gewon den onder de Britse militariren en wer den negen politiemannen gewond. Onder de burgers vielen 43 gewon den. Er werden meer dan twintig ar restaties veiTicht. Zoals gezegd vielen er vijf doden bij de onlusten van zaterdagavond en- nacht. Gisteren overdag was het VATICAANSTAD (AP) -Ruim duizend conservatieve rooms-katho lieken zijn gisteren de St. Pietersba siliek in Vaticaanstad binnengedron gen uit protest tegen de hervormings- stroming in de Rooms-Katholieke Kerk. De Vaticaanse gendarme deed geen poging de ordelijke protestmars te stuiten. Wel werd een aantal vlag gen en spandoeken in beslag geno men. Eerder hadden de betogers on der leiding van negen priesters een mars rond Rome gehouden. De meeste betogers waren Fransen en Duitsers. In de basiliek hieven zij verscheidene hymnen aan. De actie trok meer dan 5000 nieuwsgierige toe risten. Tijdens de demonstratie was er juist een dienst aan de gang, doch deze werd niet gestoord. Na het zin gen trokken de betogers naar een ka pel waar de stoffelijke resten van Paus Pius X liggen. Ook hier werden liederen gezongen. Paus Pius X heeft in het begin van deze eeuw de tra ditionalistische r.k. catechismus van kracht doen worden en de betogers zweren alleen deze catechismus voor hun kinderen te gebruiken. Genoemde groep traditionalisten heeft voorts in het Colosseum te Ro me een traditionele Latijnse mis bij gewoond o mhun onvrede te uiten met de herziene liturgie van de mis zoals deze door Paus Paulus is goed gekeurd Italiaanse traditionalisten verspreidden in het Latijns gestelde pamfletten waarin zij uit andere landen gekomen gelijk denkenden landen, als West-Duitsland, Spanje, Zwitserland, Frankrijk en andere welkom heetten De mis werd in het Colosseum opgedragen omdat daar de eerste christenen werden vervolgd. SAIGON (AP) Zeven perso nen zijn gisteren om het leven gekomen en elf gewond toen com munistische troepen met mortie ren schoten op een stembureau ten zuiden van de stad Qoeang Ngai. De aanval was de zwaarste van een vijftiental incidenten in verband met de zondag gehouden verkiezingen. Gisteravond begonnen Britse troe pen met het evacueren van veertig protestantse gezinnen uit de weste lijke wijken van Belfast, die werden belegerd door stenen en benzinebom men gooiende menigten van rooms- katholieken. In de nacht van zondag op heden, maandag hebben zich neg ongeregeldheden voorgedaan. die De kiezers hebben zondag 554 echter minder ernst c waren dian die provinciale en gemeenteraden geko-'van zaterdagnacht. Polit e en mi- zen in Zuid-Vietnams 44 provincies gasa en zes steden met zelfbestuur: Zuidvietnamese infanterie heeft inmiddels 3 km ten zuiden van de ge- demilitairseerde zone opnieuw ge vochten met Noordvietnamese troe pen en daarbij in een gevecht van zes uur 45 man gedood Bovendien werden twee Noordvietnamese solda ten gevangen genomen Meer dan achtduizend Cambod jaanse burgers en soldaten zijn bij een nood-evacuatie naar Zuid-Viet- nam gebracht. Deze actie betekende dat Cambodja zijn drie noordooste lijke provincies nagenoeg in handen van de Noordvietnamezen heeft gela ten. Een militaire woordvoerder heeft zaterdag bevestigd dat in een operatie die op 24 juni begon de Cambod.ia- nen uit de steden Labansiek en Bn Kheo werden teruggetrokken Onrust in Chili De regering van Chili heeft voor de gehele provincie Santiago de noodtoestand afgekon digd „wegens de sterk toegenomen gewelddadigheid, die onder de stu denten al twee levens heeft geëist". De vakanties van de universiteiten zijn vervroegd. De twee doden vielen tijdens een politieke betoging, die vol gens de minister van Binnenlandse Zaken door linkse elementen op touw was gezet. Wijziging India's kabinet Mi nister- president Indira Gandhi heeft zaterdag haar kabinet ingrijpend ge wijzigd: de minister van Binnenland se Zaken Chavan kreeg de portefeuil le van Financiën. Mevrouw Gandhi zelf nam de uiterst moeilijke porte feuille van Binnenlandse Zaken onder haar hoede. De vooratter van de Congrespartij. Ram. werd bevor derd van minister voor de levensmid delenvoorziening tot minister van De fensie, terwijl Swaran Singh van De fensie naar Buitenlandse zaken ging. litairen kregen een welkome bond genoot in de vorm van een fikse regen, die meer effect had dan de traangasgranaten en de meeste be- togers deed wegtrekken. In de r.k. wijk Ballymurphv vormden Brit se militairen een kordon om te ver hinderen dat een menigte jonge lui de aangrenzende protestantse wijk New Barsnley binnentrok. In dit gebied werden ongeveer 25 mili tairen door stenen gewond. Twee an deren. die toezicht uitoefenden op de evacuatie van protestantse gezinnen, werden gewond door hagel uit jacht geweren. Onlusten deden zich ook voor in de protestantse wijken San dy Row, York Road en Newtownards Vanochtend explodeerde een olie-op- slagplaats in de buurt van het cen trum. Veert,: brandweerlieden pogen uitb:eiding van het vuur te verhin deren. In Anderslonstown hebb n r k. jongelui alle ruiten van een politie bureau ingegooid. Elders in Noord- Ierland was het vanochtend' rustig Generaal Sir Ian Freeland, bevel hebber van de Britse troepen in Noord-Ierland heeft gisteren zün soldaten bevel gegeven onmiddellijk te schieten op elke persoon die een wapen draagt. De order is uitgege ven na een spoedvergadering van het „veiligheidscomité" waaraan ook vice-premier Brian Faulkner van Ulster deelnam. De Britse troepen macht za l versneld worden uit ge- breidt van 7500 man tot 10.500. Zondagavond is de Noordierse mi litie gemobiliseerd. Deze militie, het 1 U'steir-verdedi^ïnTii'e riment i een para-militaire prnhe'd. n e v: 'g aar anuar ,i zt leve.i werd re- roepen ter vervanging van de omstre den geheel uit protestanten be staande „B-specials", een bewa pende reservepolitie. Men is nog steeds bezig personeel voor het ver dedigingsregiment te werven, dat met een totale sterkte van zesduizend man onder Brits militair bevel staat Een andere maatregel die premier Clark zondagavond bekendmaakte. Belfastde hoofdstad van Noord-Ierland is gedurende het weekeinde het toneel geweest van verwoesting en geweld. Deze foto geeft een beeld van de situatie op nr,f{eld Road op zaterdag. gen. in smeulende ruines veranderd. In allerijl sleepten de bewoners van de diverse buurten dubbeldeks auto bussen uit de garages om daarmee de toegang tot hun straten te bar ricaderen. Deze bussen liggen daar thans als uitgebrande metalen ske letten. Vele buurten tonen opnieuw de SEOEL AFP t Een Noordko- reaans spionageschip is vanochtend vroeg in Zuidkoreaanse handen ge vallen. Dat gebeurde in de Gele Zee ter hoogte van Insjon, zo heeft de Zuidkoreaanse contraspionagedie-nst bekendgemaakt. Vijf of zes Noordko- reanen waren voor de entering, die niet minder dan ruim vier uur duurde, ovei-boord gesprongen. Er j wordt nog naar hen gezocht. Moge lijk had het schip nog meer opvaren- i den. Aan boord zijn bloedsporen aangetroffen. 1 Volgens de Zuidkoreaanse autori teiten kwam de spionageboot waar schijnlijk Noordkoreaanse agenten in de buurt van Insjon ophalen. Het schip werd ontdekt door de kust- wacht, waarna vliegtuigen lichtkogels afschoten en de marine het vuur opende. Het schip, een snelvarend ty pe van recente datum, was uitgerust I met vier raket-afvuurinstallaties. Russische radio-apparatuur en Ja- panse radar aldus de bekendmaking, i Het is de haven van Insjon binnen gesleept Het spionagevaartuig. ongeveer tien meter lang en vijf tot zes ton metend was het eerste dat aan Zuid- Korea's westkust werd waargenomen sinds 4 april, toen ter hoogte van Koensjan een communistisch schip van 50 ton tot zinken was gebracht. De ongeveer vijftien opvarenden van die boot verdronken. Ruim drie we ken geleden brachten Noordkoreaan se kanonneerboten een Zuidkoreaans spionageschip met een bemanning van twintig koppen op. was de vervroegde avondsluiting tot spoi'en van een slagveld. Overal lig- AMSTERDAM (GPDi Twee ken getuige inderdaad waar- keer kort na elkaar is zaterdagavond I heid sprak, door toedoen van een brand uitgebroken in een pen- brandstichter. Nu laaiden de vlam- sion aan de Reguliersgracht in Am- men in korte tijd door het sterdams binnenstad. Bij de twee- j hele pand dat als kamerverhuurbe- drijf werd geëxploiteerd. Men kreeg het vuur pas onder de knie toen het nader order van de ..pubs" (café's Tezelfdertijd hield ook de premier van de Ierse republiek. Jack Lynch, een toespraak. Hij spoorde de rooms- katholieke bevolking aan zich niet door extremisten te laten misleiden Premier Lynch vah Ierland heeft voorts zijn minister van Buitenland se Zaken, Hillery, naar Londen ge stuurd voor overleg met zyn Britse ambtgenoot Douglas-Home. Lynch heeft de regering in Belfast tevens het gebruik aangeboden van Ierse brandweerauto's. Vice- premier Faulkner heeft hem hier vriende lijk voor bedankt maar gezegd deze hulp niet nodig te hebben. gen stenen, gebroken glas. kapotte flessen en allerlei andere projectie len. Benzinebommen speelden op nieuw een belangrijke rol. Het pla veisel is op vele plaatsen uiteenge rukt. de keer was er echter voor de brand- j weer geen redden meer aan. Tien mensen, meest kamerbewoners, wer den dakloos. Het brandpiket van de Amsterdam se politie zal nog nader een man ho ren die zaterdagnacht beweerde dat de tweede brand was gesticht. Om dat de man stevig onder invloed van de borrel was toen hij met zijn ge tuigenis kwam, hecht men er nog niet zo heel veel waarde aan. Om een uur of tien kwam het eer- te alarm. Door kortsluiting was brand ontstaan in de kamer van een studente die zelf overigens niet thuis was. Het vuur was spoedig gedoofd. Goed drie uur later flakkerden op nieuw vlammen op Onder de trap begane gronds was het vuur ont staan misschien weer door kort sluiting maar mogelijk, als de dron- huis was uitgebrand. Behalve de arrestatie van Berna dette Devlin is een andere directe aanleiding voor het nieuwe oproer gevormd door de traditionele optoch ten van de protestantse Oranjeloges, die thans zijn begonnen om op 12 juli hun hoogtepunt te vinden. Dan herdenken de protestanten de voor hen onvergetelijke slag aan de rivier de Boyne waar bijna drie eeuwen geleden de Nederlands-Engelse Ko- ning-Stadhouder Willem III, in N.- KllïnPC Ierland als een redder vereerd, zijn -lALllilCo schoonvader koning Jacobus de tweede, beslissend versloeg en daar in Belfast zijn tientallen huizen mee de protestantse godsdienst in dit en gebouwen, soms hele rijen wonin- deel van Ierland redde. PARIJS (AFP ,DPA> De se cretaris-generaal van de Radicaal- socialistische partij in Frankrijk. Jean- Jacques Servan-Schreiber, heeft de gisteren gehouden tweede tussentijdse verkiezingsronde in Nan cy gewonnen. De verkiezingen gin gen om een zetel in de Nationale vergadering. Volgens een eerste, officieuze, be rekening kreeg Servan- Schreiber 55 procent van de uitgebrachte geldige stemmen. Zijn door de Gaullisten ge steunde tegenkandidaat Roger Sou- chal haalde slechts 25 procent en die van de communisten 20 procent Bij de eerste ronde, vorige week zondag, kreeg Servan-Schreiber ook de mees te stemmen, doch niet de vereiste absolute meerderheid, waardoor een tweede verkiezing nodig was. Roger Souchal, die als onafhanke lijke maar doorde regering gesteun de kandidaat deelnam, heeft gedu rende twaalf jaar Nancv in het par lement vertegenwoordigd. Hij stelde dit voorjaar zijn zetel ter beschik king uit protest tegen plannen van de overheid voor een autoweg, die niet langs Nancy zou lopen. Sou chal verwachtte dat de bevolking van deze plaats hem met een grotere meerderheid in het parlement zou terugbrengen, doch hij is nu versla gen door Servan-Schreiber, die een „Amerikaanse verkiezingscampag ne heeft gevoerd. Om Souchal in zijn campagne te steunen waren ver scheidene Gaullistische minister naar Nancy gekomen. BRUSSEL, HAMBURG (DPP. AP) De Sowj et-Unie en zijn bondgenoten hebben aangeboden te spreken over vermindering van het aantal buitenlandse troepen in Europa, zo hebben diplomaten van de Noordatlantische Ver dragsorganisatie in Brussel zater dag bekend gemaakt. Het aanbod was vervat in en memorandum dat op een vergadering in Boeda pest op 21 en 22 juni was opge steld en vrijdag aan Westerse di plomaten was aangeboden. De communistische landen verbin den de kwestie van de troepenver mindering aan die van het houden van een Europese veiligheidscon- ferenti* die ook zou moeten worden achten de mogelijkheid niet uitgeslo ten dat zich over de voorstellen een notawissefing tussen het Warschau pact en de NAVO zal ontwikkelen. van het Ameri- kaaase ministerie van Buitenlandse Zaken heeft verklaard, dat een of ficiële reactie eerst na nauw overleg met de andere NAVO-bondgenoten te verwachten ls. bijgewoond door de Verenigde Staten en Canada. Als eerste van de belanghebbende regeringen heeft zondag die van West-Duitsland officieel gereageerd WO°r,dy^er"er op het aanbod van het Warschau pact om over troepenverminderingen in Europa te gaan onderhandelen. Regeringswoordvoerder Von Wech- mar noemde het zaterdag in Boeda pest uitgegeven communiqué, waarin het voorstel is opgenomen, een „stap in de goede richting", waarmee de bondsregering „zeer tevreden" is. Terwijl de andere NAVO-hoofdste- den nog terughoudend waren, herin nerde de Westduitsewoordvoerder aan het pleidooi van Bonn op de jongste NAVO-bijeenkomst in Rome om de landen van het Warschaupact een „teken" te geven. Goedingelichte kringen in Bonn De Westduitse woordvoerder vestig de er verder nog de aandacht op, dat het Oostblok voor het eerst er niet meer aan vasthoudt, dat alleen pun ten waarover het wenst te praten op een agenda van een Europese veilig heidsconferentie mogen voorko men en dat het ook officieel akkoord gaat met deelneming van de Verenig de Staten en Canada aan een derge lijke conferentie. (Van een speciale verslaggever» DUSSELDORF (GPD) Mee dogenloos ondervroeg president dr. Heinz Meven van de gezwore nenrechtbank in Düsseldorf de bejaarde getuige in het nu al we ken durende Stangl-proces, Sa muel Rajzman, uit Montreal (Ca nada). Vrijdag moest het verhoor al na tien minuten worden on derbroken, omdat de 68-jarige Canadees-Poolse oud-Treblinka- gevangene het niet meer aan kon. HU kon zijn emoties niet meer bedwingen toen de president hem liet vertellen over de moord op zijn moeder, zijn vrouw en kinde ren, zijn zusters, een tante en een aantal neven en nichten. Hij vroeg vijf minuten tUd om in de wandelgangen van het reusachti ge paleis van justitie in Düssel dorf wat op verhaal te komen. De president schonk hem royaal een kwartier. Verdachte Franz Stangl leider van de Joden- moordbrigade van de SS in Tre- blinka keek hooghartig neer op de wenende getuige. Ook die 49-jarige magazijnchef Elias Rosenberg uit het Israëlische Bat-Jam moest onder druk van de vragen van president dr. Heinz Me ven de meest afschuwelijke details over gijn slavenarbeid in het Pool se Treblink&kamp uit de herinnering naar boven halen. Het verhaal over de zelfs het kleinste greintje mense lijkheid tartende historie van Tre- blinka wordt in Düsseldorf weer eens tot in de kleinste details in de protocols opgetekend. Daarvoor gaan president Meven en de bijzit tende (beroeps» rechters, de twee of ficieren van justitie en drie ne venaanklagers volgende maand ook op stap naar de Verenigde Staten. In het bijzijn van de Duitse consuls zullen ze daar ook nog twee vroege re Treblinkagevangenen uit San Fancisco en Seattle naar hun verhaal over die gruwelperiode van hun leven vragen. Daarvoor ook zal de al tot levenslange opsluiting veroordeelde voornaamste hand langer van de Treblinkacommandant Stangl, Kurt Franz, op 10 juli door de rechtbank en de overige proces- deelnemers aan een kruisver hoor worden onderworpen. Kurt Franz is een van de vier tot levens lang veroordeelden uit een vroeger Tfeblinkaproces. Morgen. dinsdag, zal het hoogste Westduitse gerechts hof in Karlsruhe beslissen of hun berechting in een revisieproces zal moeten worden overgedaan. weggeleid zag hij zijn moeder en drie i het kamp zijn eigen leven veilig wist zusters nog net de weg naar de gas- te stellen, weet ook nog dat een kamers opgaan. De straat in hetgroep Joodse mannen, die opstandig- kamp die naar de gaskamerbarak- j heid lieten blijken, niet werden ver ken voerde, was door de SS-ers iro- i gast maar met chloorgas werden be- nisch „Hemelstraat" gedoopt. spoten. Het erbarmelijke lijden van Rosenberg kreeg een taak bij het die slachtoffers heeft 24 uur ge- opruimen van de lijken van de hon- duurd. derdduizenden vermoorde Joden uit I rw «lil £weep in de hand Sidderen Samuel Rajzman en Elias Rosen berg zijn beiden in Warschau gebo ren. Beiden werden in de zomer van 1942 met tienduizenden andere Jo den uit het getto van die stad naar Treblinka getransporteerd. Rosen berg werd na aankomst in het kamp uitgezocht voor het Joodse sla- venlegger in dat kamp. Toen hij werd Polen. Tsjecho-Slowakije. Duits land, Roemenië en Nederland. „Aan hun geschreeuw in de gaskamers kon ik af en toe opmaken waar de slachtoffers vandaan kwamen", zei hij gisteren. President Meven vroeg ook de Israëliër naar zoveel lugube re details over de macabere hand en spandiensten die onder voortdu rende bedreiging met de dood aan de SS-moordbrigade moesten wor den geleverd, dat de met merendeels middelbare studenten volgepakte pu blieke tribune er keer op keer van sidderde. Brandstapels Getuige Rosenberg onthulde uitvoe rig, dat het na een bezoek van Him- ler, Einchmann en een SS-officier uit Warschau uit was met het begra ven van de slachtoffers. Van spoor staven werden roosters gemaakt en daarop moesten na dat bezoek de lij ken worden verbrand. Twintig Jood se slaven moesten ook de massagra ven weer openen om de daarin be graven lijken naar de brandstapel te verhuizen. Het meest afgrijselijke de tail van Ellas Rosenbergs verhaal: voor zwangere vrouwen moesten aparte vuurtjes worden gestookt. De getuige dis door een vlucht uit De Pools-Canadese getuige heeft met dat gruwelijk werk niet te doen gehad. Hij werkte aan het sorteren van de bezittingen die de slachoffers voor hun gang naar de dood wer den afgenomen. Samuel Rajz man ontvluchtte de hel van Treblin ka bü de augustusopstand in 1943. Hij zwierf tot de komst van de Rus sische legers precies elf maanden en 28 dagen door uitgestrekte bossen om zich voor de SS-ers schuil te houden. Beide getuigen herkenden Franz Stangl direct terug als de vroegere opperbeul van Treblinka. Weliswaar moesten ze beiden toegeven nooit te hebben gezien dat Stangl zelf zijn handen aan de Joden vuil maakte, maar wel verklaarden zij hem wel vaak op een verhoging in het kamp het werk van de moordploegen te hebben zien gadeslaan, opgedoft met zijn witte uniform en altijd blinken de hoge laarzen en de zweep in de hand. „Hij leek net de grote Napo leon als hü daar stond", herinnert de bejaarde Samuel Rajzman zich. „Ik geloof niet", zei hij nog „dat ie mand ln dat kamp aan het moorden en martelen meedeed zonder mede weten van Stangl".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1970 | | pagina 6