xperimenteel
lodeproject op
Iredase
cademie
Heerlijkste biefstuk
NIET MEER VAN DE KOE
wmSms
VOOR OVER
zoetilcze" garderobe
,AG 13 JUNI 1970
LETDSCH DAGBLAD
PAGINA V
dir
ijkt op een legpuzzel, het blijkt de basis te zijn van een
nobele en nogal ongewone garderobe: een verzameling
ij/- en zeskante lappen en lapjes kleurige stof, afgezet
din ihn ritssluitingen of repen klittenband.
■en op zeker ogenblik in bon- grillen van dit klimaat en bij de
ide door elkaar in een groot stemmingen van die mens. „Neem
101 M1 Academie voor beel-
insten St-Joost in Breda en
!riC
Amerikaanse in
nou een zomerjurk", zegt één van
de ontwerpers. „Overdag loop je met
blote armen, s' avonds moet altüd
dat eeuwige vest eraan te pas ko
men. Waarom dan geen losse lange
mouwen erbij die je in een handom- 1
draai erin kunt zetten?"
ADVERTENTIE
deel uit van een col- I
oekomstklecling", ontworpen
team studenten van de mo-
van dit instituut,
ontstaan uit de overtui-
er veel en veel meer „zeg
iizend") mogelijkheden voor;
idaagse mens zijn om steeds
ekleed te gaan.
et alleen steeds anders, maar
vooral* passend bij elk uur
dag, bij elk seizoen, bij de
Bouw pakket
DAMESMODE
||m|
in exclusief jenge slljl...
plB
nni3@(y)fc®®A
Ipjpsij
BREESTRAAT I08°-II2 LEIDEN
Een gedachte die niet helemaal
nieuw is en waarmee ook de con
fectie. zü het heel aarzelend zoals
de confectie veel dingen aarzelend
doet» al vaker heeft gespeeld. Maar
dan toch niet op de consequente ma
nier waarop men dat in Breda heeft
doorgevoerd. Het (overwegend uit
vrouwelijke studenten bestaande»
ontwerpersteam heeft ware „bouw
pakketten" gemaakt waarmee een
simpel basis-kledingstuk letterlijk
kan worden uitgebouwd tot sportte
nue. of strandjurk, tot pantalonpak of
avondjurk en zelfs tot een regenpak.
Dit alles onder het motto: ..gewoon
lekker praktisch".
Het uitgangspunt ligt voor de hand.
vinden ze zelf. Kijk naar de moder
ne systemen die bij de woninginrich
ting al een tijdje in opgang zijn: het
is een en al aanbouw- en schakelele
ment wat de klok slaat. Men koopt
naar behoefte en koopt later elemen
ten bij naar behoefte. En aangezien
ook een kledingstuk in een zeker
aantal onderdelen uiteen valt, is er
eigenlijk geen enkele reden om ook
met die kleding eens aan het „scha
kelen" te gaan.
Ritsen
Met als voornaamste materia
len jersev en vinyl, veel ritssluitin
gen en klittenband is zo de „garde
robe der duizend mogelijkhe
den" ontstaan. Een rood wollen pak.
door verscheidene ritssluitinkjes in
segmenten verdeeld. wordt tot
avondkleding getransformeerd dooi
er ondermouwen en een hoofdkapje
van rinkelend metaalbeslag aan toe
te voegen. Bü een paars pak hoort
's avonds een gebloemd hesje van
fijne dunne stof waarin ook weer los
se mouwen kunnen worden geritst.
Wie van zo'n wollen spe.dpak de
onderste helft van de pijp afritst
zou in het resterende tenue kunnen
paardrijden en als ook de bovenste
pijphelften en de mouwen nog uit
gaan. blijft een turn- of strandpak
over. op z'n tijd weer aan te vullen
met andere (korte» mouwtjes en
pijpjes met metalen drukknoopbe-
slag, of een afritsbare kol in con
trasterende kleur.
Voor regenachtig weermouwen
en broekspijpen van doorzichtig vinyl.
Als de winter naderthulpstukken
van bont. En om het modespel van
mini-tot maxilengte mee te spelen,
wordt gedacht aan losse rokken van
mini-, midi- of maxilengte. met klit
tenband snel aan te brengen of te
verwijderen.
Ruilen
Als de vormen en ideeén uit dit ex
perimentele project inderdaad indu
strieel zouden worden verwezenlijkt,
kopen we over niet al te lange tijd
Het ontwerper steam ledereen
zit te veel „vast" aan eigen kle-
dvig. Daarom: spelen en ruilen
met „opbouwkleding"
geen kledingstukken meer. maar al
lerlei panden, mouwen en pupen in
de gewenste kleuren en maten. Kle-
ding-bouwpakketten dus waarmee
iedereen naar eigen smaak een „sei-
zoenloze" garderobe in elkaar kan
zetten; een mogelijke mode ontwik
keling. door de futuroloog professor
F. L. Polak al aangestipt in zün
boekje „De toekomst doorzich
tig verpakt"
De ontwerpers van de Breda
se Academie zkn aan zo'n ontwikke
ling nog meer kanten. Ze vinden dat
iedereen tot nu toe veel te veel
„vast" zit aan de eigen kleding. Met
die opbouwkleding zou dat helemaal
anders kunnen worden: men leent
onderdelen van eikaars kleding, men
ruilt mouwen of andere pandjes.
Kortom: een gloednieuwe mogelijk
heid tot „communiceren" dankzij
de mode.
(Van onze medische medewerker dr. J. Kater)
Men schat dat elke dag minstens 10.000
mensen aan ondervoeding sterven. De hoofd
oorzaak hiervan wordt gevormd door het te
kort aan de juiste eiwitten in het voedsel.
Het eiwittekort zal met de snel wassende
wereldbevolking nog sterk toenemen. De we
tenschappelijke onderzoekers gaan dit pro
bleem niet met ploegen of andere landbouw
werktuigen, maar hoofdzakelijk met micro
scopen en technologische hulpmiddelen te
lijf.
Natuurlijk blijft het ook van belang om
methoden te vinden waarmee op het beschik
bare bouwland meer voedselprodukten groei
en. waarin zich ook eiwitten bevinden. Maar
het komt juist op d i e eiwitten aan waaruit
het menselijk lichaam weer zijn eigen eiwit
ten weet op te bouwen.
Ei- bestaan ongeveer 20' „amïnozu-
ren", zeer speciale organische schei
kundige verbindingen, die in bepaal
de combinaties menselijke lichaams
eiwitten kunnen opleveren. Daarvan
worden 12 wel „essentiële aminozu
ren" genoemd, omdat zij geschikt
zijn voor de synthetische opbouw van
eiwitten in het menselijk lichaam; bij
kinderen zijn dit er slechts elf. Het
komt er dus op aan om juist deze
essentiële aminozuren via het voed
sel in het lichaam op te nemen, dit
uiteraard afgezien van de calorieën
die elk soort voedsel oplevert. Juist i
van deze essentiële aminozuren wordt
er te weinig geproduceerd.
tussenpozen van één dag. Tijdens
hun groei worden hele reeksen van
deze organismen „afgeroomd", ge
centrifugeerd. gedroogd en dan aan
dieren als voedsel gegeven. Er zijn
nog slechts, weinig toxische reacties
waargenomen, afhankelijk van de
gebruikte wijze van toediening.
Voordeel
ïimentele kleding, ontworpen door studenten van de Acade-
r beeldende kunsten in Breda. Links een doorkijkjurk in
trk van nylonraffia in drie kleuren. Rechts een opbouw-
li'"' losse pijpen, mouwen en panden, door ritssluitingen ver
in jersey en doorzichtig nylon.
Wie, dames
9»
DE 10 GROOTSTE •VOGELS'
heeft ons van alleriei on-
ibele modes bevrijd cor-
tousebanden, gesteven kle-
islyfjes. doorboorde oorlelle-
k van u. dames, weet zeker,
eigende winter weerstand kan
aan de terugkeer van de
ik, wanneer de mannen die
regeren, aldus beslissen?"
Grégoire in een artikel over
kn van de vrouw in Marie-
gewekt strijken
Ükaanse damesbladen zijn
het propageren van „deco-
het versieren van allerlei
voorwerpen in en om de wo-
let nieuwste is een met bloe-
omzoomd overtrekje voor de
knk. Motief: om het strü-
M®r eentonig te maken
>ver er dan nog gestreken
dit no-iron tijdperk.
LUCHTL'JNENNEI IN KM(èfgerortd)
Pan American
Boac(Brifs)
C63.390
Ar France
TV/A (VerSt)
KLM
84 820'
Lufthansa
Qanfas(Ausfr]
e .9 300
Alifalid (Italië]
«245390
Varig(Braziïie
219.040
UTA (Frans)
-10/000
lit aard «as
Deze grafiek geeft de grootste tien
luchtvaartmaatschappijen gemeten
naar de lengte van de luchtlijnen in
1968 Een en ander naar gegevens
van de IATA-organisatie. Het totale
luchtnet van de tien genoemde
luchtvaartmaatschappijen is 3.2 mil
joen kilometer lang. De KLM staat
in de internationale rangorde op de
vijfde plaat»
Nu is enkele jaren geleden door
oliemaatschappijen een methode ont
wikkeld om proteïne te bereiden uit
aardoliegrondstoffen, met name uit
aardgas en met name in Engeland is
op dit terrein met groot enthousias
me gewerkt. Van praktische resulta
ten is echter de laatste tijd niets meer
vernomen. Intussen heeft dit onder
zoek niet stilgestaan. Het laatste
nieuws terzake komt uit de Ver.
Staten, waar een laboratorium op
Long Island een eencellig voedsel
heeft bereid, dat „Single cell protein
wordt genoemd: een substantie zon
der smaak of geur, aan de wieg waar
van men methaangas, parafine en ge
wone ruwe olie heeft kunnen aantref
fen. Het is mogelijk, micro-organis
men op een dergelijk bizar diëet te
laten gedijen, mits men de begelei
dende omstandigheden maar gunstig
maakt en men de voedingsbodem
verrijkt met een aantal stoffen. Op
Long Island zijn dat kalium, fosfor,
magnesium, zwavel en stikstof.
Deze stoffen kunnen in wisselende
concentraties worden toegepast om
de eiwit-inhoud der individuele cel
len te wijzigen. Hun groei vindt
plaats in een „bad" waarvan de
temperatuur uiterst streng moet wor
den geregeld, want wanneer de cul
tuur slechts een fractie te koud of te
warm is. wreigeren deze micro-orga
nismen te groeien. Als alles goed
gaat delen zij zich snel soms wel el
ke twee minuten, maar ook wel met
Over enkele jaren zullen deze
„single cell proteines" ook als men
selijk voedsel kunnen dienen, althans
volgens de (optimistische) ontdek
kers ervan. Het grootste voordeel
van deze SCP., zoals de nieuwe or
ganismen afgekort worden genoemd,
is dat zü de natuurlijke keten waar
bij dierlijke eiwitten worden gevormd
sterk bekorten Vee moet immers
eerst tonnen gras en ander voedsel
verorberen om enkele honderden ki
lo's eiwitten te produceren Maar de
ze 3 C P -oreanismen kunnen, bij wij
ze van spreken, alle soorten ruw en
onbruikbaar materiaal gebruiken. Uit
één kilo hiervan (waaronder ruwe
olie. en zelfs oude kranten» wordt
weer één kilo van deze cellen ge
vormd en deze leveren later weer
anderhalf kilo zuiver eiwit.
Deze organismen kunnen binnens
huis worden gekweekt, in een soort
boerderij, zodat ze niet afhankelijk
zijn van weersomstandigheden of
van allerlei neveninvioeden. Het lükl
paradoxaal dat de mens eerst dooi
de eeuwen heen talrijke één-cellige
organismen heeft willen overheersen,
of zelfs uit roeien (bacteriën en
schimmeldie hem ziekten en onge
mak brachten, en ze tenslotte nu voor
zijn bestaan gaat gebruiken. Sommi
ge dezer micro-organismen zün al
lang bekend: ze worden by voorbeeld
voor het maken van yoghurt gebruikt
Nu wil de wetenschap meer van de
ze goedaardige organismen ten nut
te van de mesnheid leren gebruiken.
Er leven zovele miljarden van in de
lucht, het. water en de aarde zelf.
waarvan het niet zeker is of ze tot
de planten of de d ieren gerekend
moeten worden. Maar binnen de
wanden van al deze cellichamen be
vinden zich alle vitale componen
ten van het leven, vooral eiwitten,
die de mens er nu kan uithalen.
Vele dezer micro-organismen gedüen
met behulp van stoffen die de mens
altüd heeft weggegooid. Zy gebrui
ken er de waterstof, koolstof en an
dere elementen uit om als hun voed
sel te dienen en weten uit datgene,
wat voor de mens onbruikbaar is,
de voor hem onmisbare eiwitten te
vormen. Olie blykt heel bruikbaar te
zyn. niet minder dan 26 grote Ame
rikaanse olieconcerns houden zich be
zig met het onderzoek naar S C P
ieder volgens een eigen geheime
methode. Ook in ons land zijn in
deze richting al proeven genomen,
die echter geen praktisch bruikbaar
produkt hebben opgeleverd. Mis
schien is men elders gelukkiger; de
Amerikaanse onderzoekers zyn biyk-
baar optimistisch. Maar het zal zelfs
dan nog vele jaren duren voordat
dat SCP ook voor menselijk ge
bruik geschikt gemaakt kan worden
Andere eiwitbronnen
Er zyn nog vele andere voedsel
bronnen binnen menselijk bereik: ge
concentreerde vis-eiwitten, in cultuur
gebrachte algen en een groep van
„superplatten" die op een goede dag
een betangryk aandeel in de voeding
van de mens kunnen gaan spelen. We
kennen hier ook al het vlees dat uit
diaden, die van sojabonen afkomstig
zyn, wordt „gesponnen". In Ameri
ka wordt dit „vlees" al in tientallen
ziekenhuizen, gevangenissen, restau
rants, scholen en fabriekskantines in
menu's gebruikt, vaak zonder dat de
consumenten het weten. Sojavlees kan
wanneer het op de juiste manier
wordt toebereid en met een smake-
lyke saus wordt overgoten, uitste
kend smaken, zo wordt beweerd.
Men spreekt eerlykheidshalve van
„vegetarische eiwitten", maar de
sceptici noemen het een bedriegelük
produkt, waarbü hun bezwaar vooral
uitgaat naar de chemische middelen
die by de uiteindelyke bereiding wor
den toegepast.
„Bacos"
Van de in de VS verkrygbare sur
rogaat-vleessoorten neemt één pro
dukt een zeer vooraanstaande plaats
in. dat is het „Bacos". Het ziet eruit
als spek, maar is ook niets anders
dan gesponnen sojaboon. Vorig jaar
werden niet minder dan zes miljoen
blikken Bacos verkocht, tegen een
gemiddelde prys van 69 Amerikaan
se centen, dat is ongeveer een ryks-
daalder. Ook United Airlines serveert
Bacos in zün slaatjes. Maar de mees
te sojabonen-vleessoorten worden te
genwoordig aan voedselfabrikanten
geleverd die deze produkten gebrui
ken teneinde echte vleessoorten in
hun produkten wat aan te vullen. De
Amerikaanse wet verbiedt hen om
„vegetarisch eiwit" als een ingre
diënt op hun verpakking te vermel
den. Er zün diverse redenen waarom
deze fabrikanten surrogaat-vlees ge
bruiken. Het is iets goedkoper dan
echt vlees, laat zich vlug koken en
invriezen, krimpt niet tüdens de be
reiding en vereist minder voorbehan
deling bü de bereiding van spüzen.
Spaak
Men verwacht dan ook dat dit imi
tatie-vlees binnen 10 jaar een omzet
van 2 miljard dollar zal hebben. Dat
wetenschapsmensen, bevolkingsspe
cialisten en internationale leidende
figuren zoveel belangstelling tonen
komt voort uit het feit dat de co-
ventionele voedselvoorziening in de
wereld dreigt spaak te lopen. Er
wordt niet genoeg vlees, vis en vet
verkregen om iedereen op onze pla
neet in voldoende mate te voeden,
en dat zal in de toekomst nog ver
slechteren.
De sojaboon vormt een uitstekende
bron van eiwit, alhoewel de boon zelf
voor de mens heel moeilük verteer
baar is. Elke boon bestaat voor 40
tot 60 procent uit eiwit. Deze bonen
worden al lang als voedsel voor die
ren gebruikt nadat de waardevolle
sojaolie eerst eruit is geperst. De
resterende massa kan ook worden
gebruikt om er lüm of andere in
dustriële produkten uit te maken.
Soja-vlees wordt ook in ontwikke
lingslanden veel gebruikt, als be
standdeel van verschillende prote-
ine-rüke recepten die als supplement
bü de gewone voeding moeten die
nen. De synthetische aminozuren die
in laboratoria tegen vrü lage kosten
worden bereid, worden aan de tra
ditionele voeding toegevoegd om de
voedingswaarde hiervan te verhogen.
Uit vis en planten
Een laatste nieuwe bron van voe-
dingseiwitten is het ..fish protein
concentrate" dat bereid wordt uit
vissoorten die normaal niet worden
geconsumeerd. „Junk fish", zoals
haai, kan dienen om er een veilig,
jrarijs
„Als je in Amerika met een Jon
gen uitgaat praten ze met Je over
voetbal, in Frankrük over Je ogen".
Aldus (in een interview met „Elle">
de negentienjarige Dickie Kee
ling. een Amerikaans meisje dat in
het kader van de schooluitwisseling
een jaar in Frankrük studeert Ze
vindt dat het grote verschil tussen
de Amerikaanse en de Franse ïeis-
jes duidelük tot uiting komt in de
namen van de speciale tüdschriften
voor jonge meisjes. In Amerika heet
zo'n blad „Zeventien", in Frankrük
heet het „twintig jaar" Dickie
vindt dat wel symbolisch.
„Wü zün eerder vrü dan de meis
fes hier. we gaan al vroeg met Jon
gens uit. Maar onze relatie tot jon
gens is heel anders, doordat we sa
men in de klas zitten en gezamen
lijk aan sport doen. Het zijn veel
meer kameraden, met wie je even
tueel kunt flirten"
De lessen in Frankrük beval
len haar goed. maar ze vindt dat de
leerlingen niet genoeg praten. „In
Amerika hebben ze meer inspraak.
Hier leer je vooral teksten en feiten,
maar men heeft geen tijd om iets
over de dingen van het leven te le
ren. anderen te zien of aan sport te
doen Ik geloof dat de jorige Ame
rikanen zich beter amuseren dan de
Jonge Fransen. Ze zün in ieder ge
val vrolüker".
Curieus
„Ik heb bü veel mannen een cu
rieus trekje waargenomen. Hoewel ze
niet aarzelen om te vertellen hoe veel
ze van hun moeders houden, zullen
ze nooit zeggen hoe veel ze van hun
vrouwen houden". (Cellist Pablo Ca
sals in een gesprek met McCall's).
Versiersels
Om op te vallen: hele bossen na-
maak-haarvlechtjes In contrasteren
de kleuren, als een »ort turban met
afhangende staartjes om het 1" d
geknoopt Flaphoeden >met een)
de bies van pythonleer. gehaakt ut
sjes met een rozet op het voort oofd,
gevlochten ceintuurs van touw waar
in stenen zün verwerkt, halsbanden
en poncho's die uit veters zün ge
knoopt.
Uitgeefster
„L'Or du temps" heet een Paryse
uitgeverij die zich uitsluitend met
erotische boeken bezig houdt en in
haar catalogus vermeldt dat je por
nografie alleen maar moet consume
ren omdat het je, net als alcohol,
goed doet. Pornografie kan de lezer
tes> voeren „buiten de nauwe paden
dip demaatschappü heeft uitgestip
peld".
Aan het hoofd van de/.e onderne
ming een vrouw: Regine Deforges.
dertig jaar. roodharig, moeder van
een dochtertje van drie „Als een
open interesse in de erotiek een te
ken is van een gezonde geest, heeft
zü een van de gezondste geesten ter
wereld", schrijft „Nova" over haar.
Ze vertelt dat ze eerst Iwekverkoop-
ster was. veel over erotische litera
tuur weet, er bovendien veel van
houdt en zich daarom in dit genre
heeft gespecialiseerd
Ze heeft er. naar ze zegt. een goe
de boterham aan. hoewel dit vale nog
altüd niet gemakkelijk is. Regine
heeft geen hoge dunk van de por
nografie (overigens een woord waar
ze een hekel aan heeftin andere
landen. Wat ze in Duitsland op dit
gebied zag. vindt ze vulgair, terwül
de Amerikanen wel goede dingen
hebben, maar het allemaal „zo ver-
schrikkelük serieus en zwaar" ne
men.
Volgens haar is er een gunstige
kentering gaande bü het publiek dat
erotische boeken koopt. Op haar
postorderlüst staat weliswaar nog
slechts één vrouwelüke tegenover
negen mannelüke klanten, maar in
de winkels verschünen steeds meer
paren die samen erotische lectuur
komen kopen. Haar auteurs zijn
overwegend mannen. Ze kent slechts
twee schrüfsters op dit gebied en
die maken heel andere eroti
sche boekjes dan mannen. ..Ze schrü-
ven büna altüd masochistisch, om
dat vrouwen van nature passief zün.
Ze zün graag serviel, ze hebben een
wat slaafse mentaliteit. Over het al
gemeen geloof ik dat iedereen liever
boeken heeft die voor mannen zün
geschreven. Die zün sadistischer, Je
zou kunnen zeggen positiever".
smaakloos en reukloos poeder uit te
bereiden dat rük is aan proteïnen,
en dat weer aan gewoon voedsel kan
worden toegevoegd. Ook tal van plan
tensoorten. zoals alfalfa, waterhya-
cynten, en olifantgras vormen een
uitstekende bron van eiwitten, die
echter niet in deze vorm door de
mens genuttigd kunnen worden om
dat de proteïne erin door onverteer
bare hulsels van cellulose is omge
ven Wetenschappelüke onderzoeking
hebben tot een methode geleid waar
bü de eiwitten als sap uit deze plan
ten worden gejjerst. De bittere smaak
en de groene kleur kunnen worden
weggewerkt, zodat een nieuwe bron
van eiw-it overblüft die aan het voed
sel kan worden toegevoegd
In de toekomst kan de heerlükste
biefstuk wel eens een geheel andere
herkomst hebben dan de „haas" van
een koe, maar het zal misschien de
enige manier worden om de mens
heid aan onmisbare eiwitten te hel
pen.
