»eidse PAK heeft
het niet gehaald
En dit zeiden zij ervan
HOEF TE NU NIET MEER TE STEMMEN?"
HOEF JE N
BRAIN BOX
Boeren eruitKabouters erin
CLUB-DISCOTHEEK
STCMBTOSENTVAN LEIDEN Aantal inwoners 101208
DAAR ZIT
JE DAN
GEKRUIDE BERICHTEN UIT 15 STEMBUREAUS
l
IWBSPB MCTHAft
PAOWA 15
STEMMEN
PERCENTAGES
ZETELS
PARTIJEN
Raad
Staten
Raad
Raad
Staten
Raad
Raad
Raad
1966
1970
1970
1966
1970
1970
1966
1970
16586
13511
11317
29.2
31.0
28.6
12
13
10954
6482
5834
19.3
14.9
14.8
8
6
Prot. Chr. Groep
10597
6552
6487
18.6
15.1
16.3
7
7
WD
6835
6494
6064
12.0
14.9
15.3
5
6
1421
3.6
1
Boeren
4104
369
256
7.2
0.8
0.6
3
0
CPN
2507
2480
2198
4.4
u
5.7
5.5
1
2
PSP
4083
1526
1668
7.2
3.5
4.2
3
1
PPR
1142
840
i
2.6
2.1
0
1177
4
3.0
1
D 66
3839
2354
8.8
6.0
2
Overige
11
99 1150
2.1
2.7
0
Opkomst of totaal
56865
43545
39616
89.9
65.4
59.5
39
39
rra£IDEN Het PAK heeft het niet gehaald in Leiden.
:3P gisteravond om kwart over twaalf de uitslag van de
eenteraadsverkiezingen definitief vast stond, hadden
^vdA, PSP, en PPR (die tezamen als het Leidse PAK
Oleren) geen meerderheid in de raad kunnen verwerven.
ER|b bij elkaar opgeteld, reikten zij niet verder dan tot 16
,jde 39 zetels die er in de raad te verdelen zijn. De PPR
m zelfs niet eens aan één zetel toe. De konsekwentie
jdeze uitslag is, dat de PvdA, PPR en D'66 geen zitting
en in het nieuwe college van B en W. Zij zullen over-
^Jomstig de PAK-afspraak geen wethouders leveren.
^Qomende vier jaar gaan de overgebleven PAK-partners
„constructieve oppositie" voeren, zoals de heer Oos-
v?jan het verkoos te zeggen.
de communisten, die in de vooraf
gaande verkiezingsstrijd botaal niets
van zich lieten horen, oprukkend
van één naar twee zetels.
De KVP deed ook een flinke ader
lating van acht naar zes zetels. Niet
zo opzienbarend, want de uitslagen
by de statenverkiezing hadden de
ze richting al uitgewezen. Daaren
tegen ging de andere partner uit het
confessionele blok de prot. chr.
groep (ARP en CHU) niet achter
uit. Dank zy één restzetel blijven de
prot. christelyken met zeven verte
genwoordigers in de Leidse raad hun
politieke zegje doen. Ir. Houtman
van de SGP bleek volgens de com
puter-berekeningen een groot aan
tal voorkeur stemmen te hebben ge
kregen. zodat liy als zevende prot.
chr. afgevaardigde in de raad komt,
in plaats van de heer Breuker, die
nummer zeven stond.
Ook de WD profiteerde van een
restzetel. De liberalen waren in de
oude raad met zes man vertegen
woordigd. maar zullen na septem
ber een inbreng van zeven WD-ers
hebben.
Hoe bizar het ook klinkt de ene
zetel winst die de PvdA boekte «van
twaalf naar dertien) ging ten koste
van de PSP. die nu nog alleen Her
man Amptmeyer in de raad heeft.
Na twee uur lang durende onzeker
heid. kwam kort na middernacht het
bericht door dat er een fout was
gemaakt bij de voorlopige telling: de
PvdA kreeg er dertien in plaats 1
van twaalf, de PSP zag zich daar
door één zetel ontnomen.
De opkomst by deze gemeente
raadsverkiezing bedroeg nog minder
dan in maart, toen 66 procent van
de stemgerechtige kiezers een poli
tieke keus maakte. Nu lag dit cijfer
voor Leiden op 59.5 procent. De ge
ringe belangstelling voor deze ver
kiezing, werd trouwens weerspiegeld
in de matige interesse vcor de poli
tieke bijenkorf in dé Stadsgehoor
zaal. De Leidse zetelverdeling was
nog niet bekend, of de tv werd op
algemeen verzoek afgestemd op het
voetballen.
Mevrouw Kerling-Simons (PvdA
van 12 naar 13) toonde zich erg te
leurgesteld over de twee zetels die
D'66 ten deel vallen, de party die
iedereen goed voor minstens drie ze
tels had geschat, uitgaande van de
statenverkiezingen ln maart. Het ver
hes van de PvdA zelf. ten opzichte
van maart, wist zy ook niet zo gauw
te verklaren. Ze wees erop, dat de
confessionelen er niet veel beter af
kwamen. In de wandelgangen werd
door de PvdA-ers ondubbelzinnig de
„uitgestoken hand van de KVP" om
na de verkiezingen toch samen te
werken, afgewezen.
De heer Oosterman (D'66 van 0
naar 2) vond het jammer dat zyn
party zich niet heeft kunnen hand
haven op het peil van maart. Hy
vermoedde, dat veel van de „af
zwaaiers" nu op de kabouter party
hebben gestemd. „Wy zyn nu een
maal een party die het niet moet
hebben van mensen die het niet eens
zyn mei het oude beleid", waagde de
heer Oosterman. Nu het PAK niet
in het college van B en W zal zyn
vertegenwoordigd, moeten de PAK-
partyen een goede oppositie gaan
voeren, aldus de fractie-leider van
D'66.
De heer Amptmeyer (PSP van 3
naar 1) werd door Hans Melkert
naar zyn mening gevraagd, toen hy
nog in de veronderstelling was dat
de PSP twee zetels had verworven.
Op dat moment was hy niet onte
vreden met dit resultaat, zeker niet
vergeleken by de omgerekende sta
tenverkiezing, toen de PSP naar 1
terugviel.
De nog verder teruggelopen op
komst van de kiezers <59.5 procent
ditmaal) was voor Amptmeyer re
den om te spreken over „het faillisse
ment van de democratie". Wie ver
tegenwoordigen de nu gekozen raads
leden eigenlyk, zo vroeg hy zich af,
nu veertig procent van de stemge
rechtigden is thuisgebleven.
De heer Schepel (PPR, 0 geble
ven) vond dat er hard genoeg aan
getrokken was in de verkiezingsstrijd.
Nu zyn party er niet aan te pas
komt in de raad. is dat voor hem
geen reden om de politiek de rug toe
jti na acht uur hadden de eer-
X em bureaus de zaak rond. De
- O iten werden meteen doorgege-
y^Taar de Stadsgehoorzaal, waar
"Jartyen op de communisten
i hun kamp hadden opgeslagen
WA van de zaaltjes. Op het podi-
in de grote zaal zat LD-redac-
Sans Melkert, die van tyd tot
l plitieke kopstukken voor de tv-
ia noodde voor het geven van
entaar op de binnendruppelen-
Slagen. Zoals op de toto boven,
::|iy in gesprek is met de heer
fman (links).
tis na de eerste tellingen te
il zich duidelijk het „verlies"
ö'66 af (vergeleken tenminste,
1 stemmen die deze party in
j by de statenverkiezing be-
Een verlies, dat in lichtere
<ook gold voor de christelyke
ïn en de PvdA.
1 grote verrassing van velen
en de kabouters overal zeer
rlijk uit de bus. De 1177 stem-
iie zy in totaal op hun naam
fen, bleken uiteindelyk ruim
nde om in september één af-
fdigde van hun Oranje Vry-
.«^jnaar de Leidse gemeenteraad
ren.
JUi uit de Leidse raad verdwe-
e Boeren. Stil en gelaten hoor
den zy in een bovenzaaltje toe. hoe
de poten onder hun twee stoelen in
de gemeenteraad werden doorge
zaagd. De heer Nyssen van de
Boerenpartij verscheen naderhand
by Hans Melkert in de stoel, om
onder luid gejoel te verklaren dat
hy geen rancuneus verliezer wen
ste te zyn, en de nieuwe raad op het
hart bond om vooral samen te wer
ken met het college van B. en W.
Voor de aanhangers van DS'70 was
de ene zetel die werd behaald toch
teleurstellend. Er is de afgelopen we
ken veel geprofeteerd over de aan
hang die deze van de PvdA afge
scheiden groep zou genieten niet
in het minst binnen DS'70 zelf
/.onder dat nou iemand in het open
baar een uitspraak hierover wilde
doen. Wie wethouder Sannes erover
aan de tand voelde, stuitte steeds op
voorzichtige terughoudendheid. Gis
teravond bleek, dat hy toch op meer
dan één zetel had gerekend. Volgens
zyn berekeningen kwam DS70 net
een honderd stemmen tekort om een
tweede man naar die raad te kunnen
afvaardigen.
Tegen half tien had zich vry dui-
delyk afgetekend waar de verschui
vingen zouden plaats vindende
Boeren uit de raad, de Kabouters er-
In met één zetel, D'66 toch behoor
lijk tegenvallend op twee zetels en
Stembureau in het hart van de
stad. Een dame treedt met gehaas
te tred en merkwaardig ingevallen
mondje binnen. Stemt, gaat weer
weg. Bulten hoor ik haar tegen een
kennis zeggen: „Neeik heb eerst
de kinderen naai: school gebracht).
Toen merkte ik dat ik geen gebit in
had. Ik dacht nog: zal ik eerst even
naar huis gaan, want het staat zo
naar. Maar ach, voor stemmen heb
je toch Je handen en niet Je tanden
nodig?"
Playboy
Stembureau in een echte volks
wijk: „De voorzitter van het stem
bureau: „Die vreemde types komen
niet meer. nu de stemplicht is af
geschaft. Vroeger gebeurde het hier
wel dat we werden uitgescholden en
ook wel eens bespuwd door woeden
de kiezers. Alsof wy het allemaal per.
soonlyk konden helpen. Er waren er
by die hun stembiljet vlak voor de
tafel verscheurden en dan zeiden:
„Ik wil een nieuwe". En er kwam wel
eens een dronken vent die zei: ,.Ik
zal alles doen, maar ik ga niet stem
men". Het mooiste was wel die man,
die met een wit laken over zyn hoofd
hier binnenkwam en dan op de
plaats van zyn hoofd een doodskop
had getekend. Maar die men
sen biyven weg. Het gaat nu keurig
netjes toe. Er wordt geen wanklank
meer gehoord". (Diezelfde voorzitter
vertelt me dat hy onlangs op een
nacht zyn bed is uitgehaald door de
politie, omdat Jongens over het ver
kiezingsbiljet van lyst 4 dat hy buiten
op het raam had, precies over het
gezicht, van mevr. De Haan een foto
van een mooie Juf uit Playboy had
den geplakt. Dat laatste kon hy wel
waarderen, dat uit syn bed halen
heel wat minde».
te keren. Hy wil actief blyven mee
denken in hek PAK. buiten de raad
om.
Mevrouw Den Haan-Groen (VVD
van 5 naar 6) was uiteraard „dolbly
met de behaalde winst. Nu de PAK-
partyen het laten afweten in het
college van B en W, betekent dat
een extra opgave voor de niet PAK-
kers. Wat de VVD betreft, is men
best bereid om twee wethouders te le
veren, aldus mevrouw Den Haan.
De heer Harmsen (CHU, ARP
SGP op 7 gebleven) gaf blyk van
grote tevredenheid met het misluk
ken van het PAK-experimentzoals
hy het noemde. Maar het zal het
besturen van de stad er niet gemak-
keiyker op maken. De heer Harm
sen weigerde om vooruit te lopen op
de verdeling van de wethouderszetels.
dat in de komende maanden een zaak
is voor de fractieleiders minus het
PAK.
Gert-Jan Bakker (Kabouterpartij
van 0 naar 1) kon nog niet zeggen
wie er voor de kabouters zitting gaat
nemen in de raad. Ook voor hem
was het de vraag hóe populair de ka
bouter-ideeën in Leiden zyn. Over de
acties in de raad zal de volksverga
dering (elke zaterdagmiddag in het
creatief centrum» zich moeten uit
spreken.
De heer Nyssen Boerenpartij van
2 naar 0) constateerde dat „de boel
op hol is". De nederlaag van het
PAK stemde hem verheugd. Hy
raadde de nieuwe raadsleden aan het
college van B en W niet al te lastig
te maken met vragen, en goed samen
te werken met B en W.
De heer Menken (KVP van 8 naar
6) had de achteruitgang van zyn
party wel verwacht, maar niettemin
toch op 7 zetels gehoopt. Hy had
DS'70 op toch zeker twee zetels ge
schat.
Mevrouw Van der Blom-Vylbrief
(CPN van 1 naar 2) zal zich met
haar fractiegenoot Doeven tegen het
PAK blyven verzetten. DS'70 mocht
zy qua personen wel graag, maar als
party zag zy er niet veel in. Het
zal voor de communisten moeilijk
manoeuvreren worden, tussen de
Port
Een stembureau met een wat ou
dere. zeer harteiyke voorzitter: „Het
stemmen verzakelykt. Vroeger kre
gen de mensen die voor het eerst
stemden van ons altyd een reep cho
cola. En wy, de leden van het stem
bureau een fles port. Dat is allemaal
niet meer. Wy ontvangen er nu geld
voor. Niet veel, hoor. Ik vond die port
en zo toch leuker".
Dan niet
rechtse partyen en het PAK in. aldus
haar verwachtig.
De heer Sannes (DS'70 van 0 naar
1) kon nog geen antwoord geven op
de vraag of hy wethouder van onder-
wys blyft. Als hy toe zou stemmen,
gaat dat ten koste van het „ge
zicht" van zyn party, die dan im
mers geen vertegenwoordiger meer
in de raad heeft.
Toch maar opgekomen.
dat niet wilde" voegt de voorzitter
er aan toe. Enige verbystering maakt
zich nu van de dames meester. „Wét
hoef je dan niet meer te stemmen?"
Zalig zyn de onwetenden.
Felciteren
Voorzitter van stembureau: „Op
die kaarten staan de geboortedata.
We zien dus zo of iemand jarig is.
Dan feliciteer ik altyd direct. Dat
zou Je moeten zien. Dan valt hun
mond open van verbazing hoe ik dat
weef'.
Daar zit je dan
Op een pluche stoel van onbe
stemde kleur, die om met Toon Her*
mans te spreken nog ruikt naar ap
plaus, op het toneel van de Gehoor
zaal, met een microfoon in de hand.
die je byna moet opeten om het ge
luid overal verstaanbaar te maken
en waarmee je alle „hoofse" bewe
gingen van de man of vrouw in de
andere stoel nauwgezet moet volgen
om dezelfde reden.
Daar zit je dan
Om even over acht als in Leiden
de uitslag van één stembureau be
kend is, waarby alléén de PSP ls ge
groeid, met liefst 50 pet. (van 4 naar
6 stemmen!) met Herman Ampt
meyer. die verheugd is over die groei,
maar gehoord de slechte opkomstcy-
fers spreekt over het faillissement
van de parlementaire demooratie.
Daar zit je dan
Later op de avond letteriyk klem
tussen twee liberalen, de kamerleden
Joekes en Portheine. aan wie ja
beide stoelen hebt afgestaan en die
•amen een ges perk beginnen, waarby
Je als interviewer wel weg wil, maar
niet kan vanwege het achtergrond-
schot.
Daar zit je dan
Zolang er nog weinig van de uit
slagen te vertellen is vooral pratend
over de slechte opkomst en by die
gesprekken constateer je achter
af eigenlyk dat vrouwen in hun
conclusie® één stap verder gaan dan
mannen. Mannen zeggen: dat komt
zus en zo en is jammer. Vrouwen
zeggen: waar zyn we tekort gescho
ten? (Cock Kerling van de PvdA)
en waar doen we het voor en waarom
zitten we in de raad belangrijk te
doen? (Elly den Haan van de WD).
Daar zit je dan
Met diezelfde mevrouw Den Haan,
die wel wil zeggen, dat de WD een
gooi gaat doen naar een tweede
wethouderszetel, en met Harmsen, de
lijsttrekker van de prot. chr. groep,
die kribbig wordt by een vraag over
de zetelverdeling in het college.
Daar zit je dan
met het voor de PvdA gekozen
raadslid Roel in 't Veld, die nog eens
duideiyk vertelt, dat het verliezende
PAK geen uitgestoken hand van de
anderen zal aanpakken waar het een
wethouderszetel betreft en de zetel
verdeling bekend maakt, zoals een
KVP-raadslid die voor het college
zou hebben opgesteld: met Sannes
gehandhaafd.
Daar zit je dan
voor de tweede keer met Sannes,
die wel graag naar het voetballen op
de tv wil kyken, maar toch even
kwyt moet. dat hy van een dergeiyke
afspraak niets afweet en bang is, dat
DS'70 met één zetel in de raad, die
meteen wethouderszetel is, zyn iden
titeit zal verliezen.
Daar zit Je dan
over die wethoudersverdeling tie
denken, te meer nadat een PvdA-
lid je deze ongekende mogelijkheid
heeft ingefluisterd: PAK met 4 wet
houders in het college in de meer
derheid, aangevuld met 1 KVP-er en
1 prot. chr. wethouder, en de libera
len in de oppositie.
Daar zit je dan, o nee, daar sta
Je dan
midden tussen de gezond-brood
dronken kabouters, die luidruchtig
hun overwinning vieren, maar nog
niets kunnen zeggen over hun in
trede en stellingname in de raad. Ze
laten de koekkoeksklok lulden (,X>e
uil zat in de olmen"), maar weten
niet waar de klepel hangt.
HANS MELKERT,
Tijdens een internationaal fes
tival dat in Parijs werd georgani
seerd door de federatie van vereni
gingen voor natuurbescherming, ls de
film .Pan' van Herman van der
Horst met de Grote Prijs onder
scheiden. Deze zal hem op 10 Juni
worden uitgereikt.
9DEN Woensdag. Leiden telt ruim
stembureaus. Om die in een tijdsbestek
lf uur allemaal te bezoeken om eens te
hoe het er toegaat, is voor één man
onbegonnen werk. Met de tong op je schoenen
kom je tot zo'n 15 bureaus en dan moet je
hijgend afhaken. Want dan is het zeven uur
en sluiten de stembureaus hun poorten.
opkomst nog aanzieniyk
ïr zou zyn dan by de Provin-
^taten, is my al na heel korte
- I Jtidelyk. De voorzitter van het
i^^neau waar ik zelf biecht (Su-
Jt). heeft namelyk een
fyne neus voor opkomstver-
;en. Om vyf voor acht, als
wat slaperig voor zyn neus
ft hy op een desbetreffende
„Om negen uur durf ik wel
m wat het in Leiden zal wor-
s we hier dan nog geen hon-
len binnen hebben, dan
het niets". Die honderdste
wordt in dit stembureau
kwart voor tien binnenge-
De conclusie: het gaat roet
Het blykt vele, vele uren
Irakis we met toegeknepen oog-
i formulieren gaan uitleggen
■j^'rfen, een frappant juist oor-
w zyn.
SDAP-er
Een ander stembureau in een
sterk vergrysde buurt. Het is tien
uur en op de drempel verschynt
een zeer oude man op pantoffels en
met een tameiyk beduimelde pet op.
Hy loopt wat moeilyk, maar zyn
rug is nog zo recht als een meetlat.
Hy heeft een boeiende verweerde
kop. waarin de ogen fel fonkelen.
Zo te schatten heeft deze oude rak
ker twee wereldoorlogen over zich
heen zien gaan, een wereldcrisis en
nog enkele calamiteiten. Het lykt
me een SDAP-er die Troelstra aan
bad, Drees ook nog wel kon accep
teren, maar onder Vondeling en
Den Uyl het linkse spoor is byster
geraakt. Zoals hij daar op de drem
pel staat, heeft hy iets breekbaars
i
wordt binnenkort geopend.
over zich. Vier mensen zyn voor
hem, hy moet op zyn beurt wach
ten. Hy doet dat niet. Op zeker mo
ment hoor ik hem gedesillusioneerd
tot zichzelf zeggen: „Wegwezen,
Piet, het is toch maar een grote
troep." En hy keutelt weg. Maar
vyf minuten later komt hy met die
oneindig droeve kop van hem weer
terugsloffen. Vermoedelyk heeft hy
op weg naar huis zich herinnerd,
dat hy rond 1917 nog met beide
knuisten voor dat stemrecht heeft
moeten vechten. Het laatste restje
plichtsbetrachting zal toen wel by
hem de kop hebben opgestoken. Hy
geeft zyn kaart af. De voorzitter
van het stembureau noemt zyn
naam en voornaam. De man zegt.
met beide handen op de tafel steu
nend: „Dat is 'm helemaal." Hy
snuift hard in het stemhokje en
gooit dan zyn biljet in de gleuf. Te-
geiykertyd geeft hy op de stembus
een harde klap. Want hy heeft dan
wel na veel stryd gestemd, hy blyft
een man die ten prooi is aan hevige
interne rommelingen.
Gebit
Een vrouw van in de zeventig
meldt zich by de voorzitter van het
stembureau. Ze heeft twee kaarten
in de hand. „Een van mezelf en een
van me man". Ze wil beide invullen,
maar heeft voor die van haar man
geen machtiging. „Want wy zyn de
laatste tyd het huis niet uit
gekomen". De voorzitter zegt dat ze
dan toch voor haar man niet mag
stemmen. Het vrouwtje neemt
daarop beide kaarten weer ter hand
en zegt met grommend hart: „Dan
niet" en stemt helemaal niet. Man
en vrouw zyn één nietwaar?
Verbijstering
Drie vrouwen, kennelyk familie
van elkaar, lopen keuvelend het
stembureau in. Het is op dat moment
nog vroeg in de ochtend. „Zo dames,
u bent al vroeg aan de stemmery",
zegt de voorzitter. „We moeten wel"
zeggen de dames, „want we hebben
verder vandaag geen tyd". „Nou Ja,
ta had niet hoeven komen, als w«
Boeven
Een vrouw verschynt in het
stembureau met achter haar een
sliert van vier kinderen, waarvan
75% huilt of dreint (dit is een dag
van percentages, nietwaar?) Het
is een vrouw met een vermoeid ge
zicht De zorgen van het dageiyks le
ven staan diep in haar voorhoofd ge
kerfd. .Pietje, hou je je gedeisd of
moet je een dreun hebben?" Pietje
slikt zyn huilbui in en houdt zich
meteen gedeisd, want het ziet er in
derdaad naar uit dat moe zeer krach
tige handen heeft. Moe gaat stem
men. Haar oudste, een meisje van
een Jaar of twaalf, zegt: vlak achter
haar op fluistertoon„Hé pssstmoe:
Op wie stem Je? Op lyst 1?".
„Nee, dat zyn boeven"
„Op lyst 2 dan?"
„Nee, dat rij nog veel grotere
boeven",
RUUD PAAUW.
