NAVO onvermijdelijk bij
oorlog in Midden-Oosten
2^0
V
PROBLEEM VAN
LIBANON LIJKT
VOORALSNOG
ONOPLOSBAAR
Lancering laatste Europa-raket
van Australische basis Voomera
Zambia vreest expansie Pretoria
Secretaris-generaal Brosio waarschuwt:
Opgeven
PAGINA *l
LEIDSCH DAGBLAD
DINSDAG 26 MEI 1970
ADVERTENTIE
(Van onze correspondent!
ROME (GPD) ,.B;j een totale
oorlog in het Midden-Oosten zal ook
de NAVO betrokken zijn", aldus
Manlio Brosio. secretaris-generaal
van de Noordatlantische Verdrags
organisatie gistermorgen in Rome.
Brosio verklaarde op een persconfe
rentie dat het gebied van de Middel
landse Zee onder de directe verant
woordelijkheid van de NAVO valt.
Het Midden-Oosten hoort daar van
zelfsprekend niet bij, aldus de secre
taris-generaal. maar. ging hij voort
„de fysieke feiten zijn er nu een
maal". Op een vraag op welke ma
nier de NAVO bij het conflict be
trokken kon worden, wilde Brosio
echter geen duidelijk antwoord ge
ven.
Maar als er schepen van één van
de 15 landen van de NAVO mochten
worden aangevallen dan is het aari
elk der leden hoe men, onder de ver-
dragsregels van de NAVO, moet rea
geren", aldus Brosio die geen com
mentaar wilde geven op de aanwe
zigheid van Russische piloten in
Egypte of op het beleid van de nieu
we Libische regering.
Daarom zouden de ministère van de
NAVO-landen ook volledig omtrent
de toestand in het Middellandse-Zee-
pebied worden ingelicht De NAVO
houdt deze scherp in de gaten
Uitdunning
Vandaag en morgen vindt in Ro
me dev jaarlijkse zitting van de mi
nisterraad van de verdragsorganisa
tie plaats. Het vorig jaar werd ze
in Washington gehouden. Van
Nederlandse zijde nemen de minis
ters Luns en Den Toom, van Buiten
landse Zaken en van Defensie, en
de Nederlandse vertegenwoordi
ger bij de NAVO in Brussel, dr. Boon,
aan de conferentie deel. Tot de be
langrijkste punten van gesprek zul
len de pogingen behoren om een we
derzijdse uitdunning van de strijd
krachten te bewerkstelligen tussen
de NAVO-landen en de landen van 't
Warschaupact. Dit zou moeten ge
beuren om de spanning tussen Oost
en West te verminderen. Van Oost-
europese zijde is echter al verstaan
gegeven dat men voor dit uit
dunningsplan niets voelt.
Manlio Brosio, secretaris-generaal
van de NAVO, gaf een tamelijk som
bere visie op de situatie in de gebie
den die de NAVO-landen omringen.
Vooral de ontwikkeling in het Mid
den-Oosten verloopt volgens Brosio
„zonder het minste teken van voor
uitgang op de werkelijke wil te on
derhandelen, tot een compromis of
tot vrede".
Terwijl Centraal Europa „relatief
kalm is" en deze kalmte is vol
gens Brosio het resultaat van de ge
zamenlijke acties van de alliantie
ten bate van de vrede wordt de
versterking van de militaire macht
in de landen van het Warschaupact
nauwlettend gevolgd. Met name het
vriendschapsverdrag tussen de Sow-
jet-Unie en Tsjecho-Slowakije. als be
krachtiging van de Breznjew-doctri-
ne, noemt Brosio geen bemoedigend
perspectief. Volgens de Breznjew-
doctrine heeft de Sowjet-Unie
het recht in te grijpen in de binnen
landse aangelegenheden van de lan
den van het Pact van Warschau. Bro
sio verzekerde dat de Westelijke al
liantie „tot de uiterste grenzen van
zijn goede wil" zal gaan om een
dergelijke ontspanning te bewerkstel
ligen.
Griekenland
Brosio verklaarde dat de kwes
tie Griekenland niet op de
agenda zal staan. Wel is bekend dat
de Scandinavische landen zullen pro
beren een wapenembargo aan Grie
kenland op te leggen. Ook van Ne
derlandse en Belgische zijde zou dit
plan worden gesteund. De Britten en
de Amerikanen vrezen echter dat dit
tot een' uittreden van Griekenland
zou voeren en deze adelating kan de
kracht moeilijk doorstaan. Vooral de
Britten wijzen erop dat de NAVO 'n
zuivere verdedigingsorganisatie is.
waarbinen men zich verder niet
met eikaars binnenlandse aan
gelegenheden bemoeit Bepaalde zin
sneden in het verdrag duiden er ech
ter op dat de organisatie niet alleen
territoir, maar ook democratische I
principes dient te verdedigen.
Morgen, op de tweede en laatste i
dag van de NAVO-conferentie, zul-
len in Rome en in Milaan protest
demonstraties tegen de NAVO wor-
den gehouden. In Rome zal op de
I laatste avond van de conferentie een
i protestbetoging worden gehouden
j waaraan onder meer de kort geleden
uit Griekse gevangenschap ontslagen
componist Mikis Theodorakis zal I
I meedoen.
Sliter benzinejerrycan
met internationaal
keurmerk jrft
van^97voor%^fi#
(ste 2k in uw zak; iJBl
iraxi-autospons
met
gratis muggenspons
(waarde 85ct)
tarnen slechts
Voor de tweede maal in veer
tien dagen is Roemenië gisteren
door zware overstromingen ge
troffen. De onophoudelijke reger
val van de afgelopen 72 uur is
de oorzaak van. Honderden g
zinnen moesten hun woningenhet stadje Dej in Transsylvanië
verlaten. Volgens het Roemeense waar de rivier de Somes al negen
versbureau Agerpress staan nu
eer dan 700.000 ha bouwland
der water.
Op de foto het centrum van
meter boven
slant. H:t d
lopen dagen c
normale peil
c' afge-
sl Roemenië
autovakantieboek:
64paginas,
met tientallen
kinderspelletjes voor
onderweg inde auto
slechts!
wordt op 180 geschat.
LOESAKA (Reuter) --De Zam-
biaanse president Kenneth Kaoenda
heeft Prankryk en West-Duitsland
dringend verzocht hun steun aan de
bouw van de Cabora-Bassa-dam in
Portugees Mozambique in te trekken
omdat het gehele project voor Zuid-
Afrika een goed excuus zou zijn z'n
militaire invloed naar het noorden
uit te breiden.
In een interview met het pers
bureau van Zambia ter gelegenheid
van de viering van -de Afrikaanse
vrijheidsdag zei Kaoenda: „Van men
sen die er bij betrokken zijn weet ik
echter dat er ook een belangrijke
politieke kant aan zit in die zin dat
als Zuid-Afrika er veel geld in heeft
geïnvesteerd de regering Vorster zich
verplicht zal voelen troepen te stu
ren om de dam te bewaken Wat Zuid
Afrika doet is niets anders dan op
een slimme manier zyn militaire
i macht naar het noorden uitbreiden
en aldus een gerede aanleiding vin
den zich te gaan bemoeien met de
zaken van Angola en Mozambique"
De Cabora-Bassa-Dam maakt deel
uit van een vele miljoenen belopend
waterkracht- en irrigatieproject in de
rivier de Zambesi om Zuid-A FRIKA
van de nodige energie te gaan voor
zien. Ook Rhodesië en andere lan
den in zuidelijk Afrika zullen er ge-
bruik van kunnen maken. President
Kaoenda maakte ook bekend dat hij
over inlichtingen beschikt als zou
Zuid-Afrika van plan zijn veel geld
te sloppen in neg twee van derge-
lyke pro.iekten in Angola en Mozam- j
bique. Hij deed dan ook een beroep i
op allerlei landen die nog van plan 1
zijn investeringen te doen in de i
bouw van de Cabora-Bassa-dam en
zei: „Het is een kwestie van een'
nauwkeurige en afgewogen beslissing
gaan die landen steun verlenen
aan de" apartheidspolitiek die dan ver
der naar het noorden wordt uitge
breid of laten ze hun gezond ver-
stand werken en investeren ze hun
geld ergens anders?
Esso) Esso serwce gaat steeds verdr
(Van onze correspondent)
BEIROET (GPD) Het is niet zo
waarschijnlijk ,dat de escalatie van
de gevechten langs de Libanecs-Is- j
raëlische grens kan worden gestopt,
voordat een nieuwe grote kracht
proef tussen Israël en de Arabieren
heeft plaatsgevonden of dat een vre-
desovereenkomst tot stand komt. Na
de laatste repressaille-acties is dui-
delijk dat Israël het niet apprecieert, 1
dat in het huidige Libanese grens-
gebied een exclusieve zone voor de
commando's ontstaat, hoewel Israël
dit met haar acties juist wel helpt
bewerkstelligen. De stroom vluchte
lingen uit het zuiden naar de steden
groeit nog steeds cn enkele bronnen
spreken reeds van ruim 25.000 vluch
telingen.
Libanon op haar beurt is niet in
staat of bereid de commando's in
hun bewegingsvrijheid te beperken.
Zij acht het gevaar te groot, dat Pa
lestijnse guerrilla-organisaties in het
labiele evenwicht tussen de beide
bevolkingsgroepen gaan intrigeren,
waardoor het gevaar van het ont
staan van een burgeroorlog zeer
reëel wordt. Temeer, omdat er geap
pelleerd wordt aan de grote schei
ding tussen rijk en arm, waardoor
er sterke extreme stromingen zijn
ontstaan, die voor de huidige re
geerders een gevaar betekenen, ook
zonder de commando's
Het zi)n de intern-politieke tegen
stellingen die het probleem van Zuid-
Libanon onoplosbaar maken .Israël
kan militair gezien gemakkelijk tot
de bezetting van het zuiden over
gaan. Politiek echter lijkt het in dit
stadium van de strijd onverkoopbaar.
Het is daarom zeer wel mogelijk dat
door de acties van de Palestijnse
guerrillastrijders van Israëlische zij
de de spanning rond het zuiden van
Libanon zo zeer wordt opge
voerd, dat een complete oorlogstoe
stand ontstaat, waarin bezetting de
enige redelijk lijkende oplos-
sing schijnt.
Generaal Allon, de Israëlische vi-
ce-premier. zou volgens het Engelse
dagblad „The Guardian" recentelijk
hebben gezegd, dat Israël het be
treurde in 1948 niet tot de Litani,
de rivier die het zuiden van het
centrum scheidt, te zijn doorgestoten.
Ook in kringen direct achter enkele
leidende politici van Libanon bestaat
het plan om het zuiden van Libanon
maar op te geven. Niet alleen om
dat dat gebied sterk is achtergeble
ven, maar ook omdat er voor het
merendeel moslims wonen, die als
bevolkinsgroep het de christenen zeer
moeilijk maakt hun positie te hand
haven.
De ontwikkeling van de huidige
spanningen tussen Israël en Libanon
lijkt het mogelijk te maken dat de
Israëlische wens naar veiliger gren
zen en de Libanese hoop op het hand
haven van de huidige machtsstruc
tuur met elkaar parallel gaan lopen.
De guerrilla-activiteiten zouden
daarvoor dan als directe oorzaak
kunnen worden genoemd.
Het gevecht van gisteren tussen de
legers van Libanon en Israël heeft
inmiddels een merkwaardig effect.
Hoewel duidelijk is geworden dat er
van slechts een klein treffen sprake
is geweest, is door de vele aandacht
in Libanon zelf aan het optreden
van het leger het belangrijkste ar
gument dat heeft geleid tot het uit
roepen van de algemene staking
door de leider van de Shi'a-moslim-
sekte, Moussa Sadr, voor de publie
ke opinie weerlegd. De regering en
het leger zouden volgens dat argu
ment tot nog toe nagenoeg niets heb
ben gedaan om de bewoners vam het
zuiden te beschermen.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
LEIDEN Misschien wordt „Europa" begin juni de vijfde
ruimte-macht. Onder Europa moet dan verstaan worden de
Eldo, ofwel de organisatie van een aantal Europese landen, die
een eigen ruimteraket heeft ontwikkeld. Men is al zes jaar aan
het experimenteren met de onderdelen en de gehele combina
tie van deze drietraps „Europa-I", maar tot dusver is geen en
kele lancering van de gehele raket geslaagd.
Wanneer deze komende laatste proef van de lanceerbasis Woome
ra in Australië slaagt, wordt een 260 kg wegende kunstmaan in een
baan om de aarde gébracht, waarmee de Eldo na Rusland, Amerika,
Frankrijk en China de vijfde ruimtemacht zou worden. Latere lan
ceringen van de iets verder ontwikkelde Europa-II-raket zullen
plaats vinden van de nieuwe equatoriale basis in Frans Guyana.
De eerste fase van de experimen
ten betrof proeflancerimgen van de
eerste trap. de Engelse Blue Streak
raket die oorspronkelijk voor mili
taire doeleinden was ontworpen. Deze
proeflanceringen in juni en oktober
1964 en in maart 1965 slaagden vol
ledig. Ook de tweede testfase begon
hoopgevend. In mei en november 1966
werd een combinatie van de eerste
trap met dummy's voor de tweede
en derde trap en de testsatelliet met.
volledig succes gelanceerd, waarbij
ondermeer het scheidingssysteem
van eerste en tweede trap werd be
proefd.
Daarna begonnen de moeilijkheden,
die de organisatoren en de deelne
mende landen wel eens tot de wanho
pige vraag brachten of het maar niet
beter zou zijn, het hele project te
laten vallen en voor het Europese
ruimte-onderzoek blijvend een beroep
te doen op Amerika of de lichtere
Franse lanceerraketten. Op 4 au
gustus 1967 weigerde de ontsteking
Een model van een lanceer-
platform op die nieuwe Franse
lanceerbasis Kourou in Guyana,
die thans in opbouw is en die
voor volgende lanceringen van de
Europa-raket zal worden ge
bruikt. Op het platform staat een
model van de drietrapsraket
waarvan men nu eindelijk met
succes een exemplaar hoopt te
lanceren, de laatste van de Aus
tralische basis Woomera.
ivan de tweede rakettrap na een ge-
slaagde scheiding van de eerste trap.
Op 5 december 1967 deed zich bij de
volgende lancering hetzelfde euvel
voor. Op 30 november 1968 ont-
1 brandden alle trappen goed, maar
i de motoren van de derde trap lieten
het voortijdig afweten. Op 3 juli 1969
deed zich iets soortgelijks voor Kort
nadat de derde trap ontbrandde ver-
loor men ieder radiocontact met de
raket. Uitvoerige onderzoekingen
hebben uitgemaakt, dat waarschijn
lijk het zelfvernietigingssysteem van
de derde trap (ingebouwd voor als
er iets mis gaat en gevaar dreigt aat
de raket in bewoond gebied terecht
komt) ten onrechte in werking is
getreden.
Men heeft thans verbeteringen in
oit systeem aangebracht waardoor
het euvel niet meer kan optreden.
Aangezien het echter niet voor hon
derd procent zeker is, dat een fout
in dit systeem oorzaak van de narig
heid is geweest, wacht men gespan
nen het komende experiment af.
De eerste trap van de Europa-1
ontwikkelt een stuwkracht van 137.000
kg., de twede 27.000 kg. en de derde
2380 kg. De eerste trap moet de ra
ket op 67 km. hoogte brengen, de
tweede op 214 km en de derde
brengt de 260 kg. wegende kunst
maan in een baan waarvan de hoog
te bovne de aarde varieert van 400
tot 2000 km.
De testkunstmaan omvat een in-
Btrumentencompartiment van 214 kg.
en een radioapparatuur van 46 kg.
Het instrumentarium bestaat vrijwel
geheel uit meetinstrumenten, die de
vluchtgegevens meten. Het is niet
de bedoeling, dat in de ruimte we
tenschappelijke metingen worden
verricht. Wel wordt een geleidesy-
steem getest, dat in komende kunst
manen wordt ingebouwd.
In Eldo werken samen Nederland.
Engeland. België. Frankrijk. de
Bondsrepubliek, Italië, Noorwegen,
Ierland, Oostenrijk en Australië,
terwijl Denemarken en Zwitserland
niet als leden maar als waarnemers
aan de organisatie deelnemen. Enge
land heeft te kennen gegeven, na
het huidige raket-programma geen
financiële bijdragen meer te zullen
leveren. Officieel worden financiële
motieven als reden voor dit besluit
opgegeven, maar op de achtergrond
spelen politieke motieven mee be
nevens twijfel aan de noodzaak voor
Europa om een duur eigen raket
systeem op te bouwen terwijl Ame
rika lanceerraketten beschikbaar kan
stellen.
Overigens is het de vraag of Ame
rika dit tegen aanvaardbare prijzen
zal blyven doen, wanneer de raket
ten gebruikt zouden worden voor
ruimtevoertuigen met winstgevende
exploitatiemogelijkheden zoals kunst
manen voor communicatie, die een
concurrentie voor eigen projecten
van deze aard zouden kunnen bete
kenen. Juist nu dergelijke exploi-
teerbare projecten mogelijk worden,
te boven de aarde varieert van 400
bijzonder belang, over eigen lanceer -
mogelijkheden te beschikken en niet
van Amerika afhankelijk te zijn. Het
Amerikaanse standpunt in deze pro
blematiek, namelijk dat Europese
landen zwaar zouden moeten beta
len voor de lancering van exploitabele
kunstmanen, is ten volle begrijpelijk.
De Amerikaanse lanceercapaciteit is
dank zij zeer hoge bijdragen van de
Amerikaanse belastingbetaler ont
wikkeld. Het zou niet juist zijn Euro
pese ondernemingen daarvan tegen
slechts een geringe vergoeding te la
ten profiteren wanneer het niet om
zuiver wetenschappelijke doeleinden
gaat maar om winstgevende objecten,
die soortgelijke Amerikaanse onder
nemingen beconcurreren.
