IK HEB
NIETS
MISDAAN
Gaullistische erfenis in Verre Oosten geliquideerd
trebonka-commandant stangl voor rechters
Bisschop
verzorgde
vlucht
Nu is het
tijdvoor
Beschuit
met
aardbeien.
Bij twisten
in India
meer dan
100 doden
Niet-stemmers in
Griekenland
worden vervolgd
IOC spreekt
morgen over
Zuid Afrika
Tegen de hellingen van de Himalaja,
op 5.000 en zelfs 6.000 voet, liggen de tuinen van de meest
superieure theesoort ter wereld: Darjeeling.
Wat is Darjeeling?
Darjeeling Thee
van Douwe Egberts
UAUDbJHI
^a-ri
(Van onze correspondent)
DUSSELDORF (GPD) Franz Stangl beschuldigd van
nioord op minstens 400.000 Joden, verklaart zich onschuldig.
„Ik heb niets op mijn geweten. Ik heb niets anders gedaan dan
mijn plicht". De man, die een hoofdrol vertolkte in de vernie-
tigingsaktie „Reinhard", een actie waarin volgens voorzichtige
schattingen ongever 1,5 miljoen Joden werden gedood (aldus
de aanklacht), zit eenzaam tegenover zijn Duitse rechters. Op
31 zittingen heeft „Schwurgericht" van Noordrijnland-West-
falen zich voorbereid. Op 25 september zal het proces eindigen,
dat gisterochtend tegen „de technicus uit Sao Paulo" is
geopend.
Stangl, nu 72 jaar oud, is een som
bere grijze man. Na drie jaar onder
zoekingsarrest heeft hfj uiterlijk wei
nig meer gemeen met de forse ge
vangene. die 22 juni 1967 door de
Braziliaanse regering aan de Bonds
republiek werd uitgeleverd. Hfj zit al
leen in de beklaagdenbank tegen een
zijmuur in de rechtszaal. Voor zich
uitstarend heeft h ijuitzicht op een
plattegrond en een overzichtsfoto van
het Poolse vernietigingskamp Treblin
Dr. Heinz Meven, de president van
het hof, heeft op de eerste dag van
het proces Stangl's volledige mede
werking. Het levensverhaal van de
verdachte wordt bijna zonder onder
breking geschetst. Het verhaal is be
kend en de kern, de massamoord in
Treblinka, zal pas in de loop van
het proces aan de orde komen. Niet
temin zijn er feiten, die voorheen
vaag gebleven waren en nu door
Stangl worden toegelicht.
Dat geldt met name voor zyn arres
tatie in februari 1967. Franz Stangl,
employé bij het Volkswagenbedrijf in
Sao Paulo, wist sinds 1964 dat Si
mon Wiesenthal hem op het spoor
was. Gevraagd waarom hij niet
vluchtte, windt hij zich voor het eerst
enigszins op. In de eerste plaats zou
dat niet zo eenvoudig zijn geweest
en in de tweede plaats: „Waarom
zou ik vluchten? U kunt mfj toch on
dervragen. Ik heb niets op mijn ge
weten."
De openbare aanklager wil weten
hoe Stangl op de hoogte gekomen
was van het feit, dat Wiesenthal hem
zocht. De verrader is volgens het
verhaal van verdachte diens „voor
malige schoonzoon", een jongeman
die door fotokopieën van documenten
jnaar zijn moeder in Oostenrijk te stu-
|ren (fotokopieën die in de pers wer-
Iden gepubliceerd) het geheim ont-
hulde.
Wiesenthal
Wiesenthal is aanwezig. Tussen de
[toehoorders, op de eerste rij, beluistert
[hij Stangl's verklaringen. Voor het
proces begon heeft hij de rechtbank
een werkstuk overhandigd, waaruit
zou kunnen blijken, dat de verdachte
'ook tweeduizend doden in het Ita
liaanse Risieta dit Sana op zijn ge
weten heeft. Op een gedenksteen
voor die slachtoffers van het nazi
regiem wordt als verantwoordelijke
een kapitein Stangl genoemd. Op de
eerste procesdag wordt aan deze
nieuwe verdenking geen aandacht
besteed.
Buiten de zaal zegt Wiesenthal
over het verraad door de schoonzoon
„Ik heb de tip dat. Stangl in Sao
Pauol woonde gekregen van een Ges-
tapo-man. De man die Wiesenthal
de aanwijzing gaf, welke tot de ar
restatie in Sao Paulo leidde, incas
seerde zevenduizend dollar, één dol
larcent voor iedere dode in Treblin
ka. Wiesenthal had die beloning toe
gezegd en op een visitekaartje vast
gelegd. Toen een Duitse notaris zich
meldde om het kapitaal voor de tip
gever in ontvangst te nemen, was
Stangl al enige tijd gearresteerd.
Stangl schetst zijn leven in Oosten
rijk, waar de voorgenomen loopbaan
als wever eindigde in de recessiepe
riode. Via de politieschool in Linz en
een aanvullende dienst in de vrije
uren kwam hij in 1935 bij de Krimi-
nalpolizei. Die dienst hield hij tot de
Anschluss. Stangl ontkent dat hij
voordien al illegaal lid van de SS
was geweest. Tot 't SS-lidmaatsohap
is hij gedwongen, zegt hij.
Al gauw kreeg Stangl een functie
bij het „Judenreferat", maar meer
dan registreren zou hij daar niet heb
ben gedaan.
Stangl vertelt weinig over moeilijk
heden ha heit Oostenrijkse politie-ap-
paraat, die de aanleiding zouden zijn
geweest tot zijn Abkomm&ndierung
naar Berlijn in 1940. Hij zelf zou er
geen idee van hebben gehad dat
hem een belangrijke taak werd toe
bedeeld in het euthanasie-program
ma, waarvan hij de indruk zou heb
ben gekregen met een wettelijk vast
gesteld programma te maken te
hebben.
Vreselijk
Stangl werd door zijn SS-meerde
ren in Berlijn teruggezonden naar
Linz om in het slot Hartheim politie
taken en administratief werk op zich
te nemen. In Hartheim werden gees
teszieken gedood. Na Hartheim en
Sibibor kwam Stangl in Treblinka.
Over dit Treblinka, dat onder
Stangl's voorganger was verwaar
loosd „de lijken lagen overal in het
kamp" en door de nieuwe comman
dant grootscheeps werd uitgebreid
tot een vernietigingskamp zei Eich-
mann tijdens diens proces in Jeruza
lem: „één van de vreselijkste za
ken die ik in mijn leven gezien heb".
Eind 1943 na een opstand in Treb
linka, werd Stangl overgeplaatst
naar Italië. Of hij inderdaad ook
daar voor massamoorden verantwoor
delijk is geweest, zal mogelijk later
tyden6 het proces blijken. Nu be
schrijft hy slechts zijn politiewerk in
Triëst en omgeving en vervolgens
ATHENE (AFP) In Grieken
land wordt een vervolging ingesteld
tegen mensen, die zich onthouden
hebben van stemmen tijdens het re
ferendum op 29 september 1968 over
de Griekse grondwet, toen er stem
plicht bestond.
De controle van de kiesregisters is
zojuist afgesloten en er worden dos
siers aangelegd door de justitie tegen
een ieder, die niet gestemd heeft,
aldus is van gezaghebbende zijde in
Athene vernomen.
De onthouders kunnen gestraft
worden met een maand tot een jaar
gevangen isstraf en de reohtbanken
kunnen hen van hun burgerrechten
vervallen verklaren voor de duur van
een drie jaar.
Het aantal stemonthouders Is vast
gesteld op omstreeks 20 pet. van de
Ingeschreven kiezers tijdens het re
ferendum over de grondwet van 1968
Dit zijn ongeveer 1.400.000 stemge
rechtigden.
zijn terugkeer naar Berlijn in maart
1945, een vergeefse reis omdat in de
rijkshoofdstad niets meer functioneer
de. De arrestatie door de Amerika
nen en de vlucht uit een Oostenrijk
se gevangenis worden met dezelfde
gelatenheid beschreven als het gru
welijke moorden, dat 25 jaar na
de oorlog in de bijna gemoedelijke
sfeer van de rechtszaal praktisch on
voorstelbaar lijkt. In zekere zin was
de vlucht voor Stangl ook een van
zelfsprekendheid. Hij vertelt: „Al in
het gevangenkamp had ik gehoord
bij wie ik in Rome terechtkon voor
hulp". De weg daarheen was door
vrienden voorbereid. Op een vraag
van de rechter geeft hij toe, dat de
contactman dn Rome bisschop Hudal
was, hoofd van de Duitse rooms-ka-
tholieke vertegenwoordiging bij het
Vaticaan. Daar moesten, zegt. hij,
roomskatholieken zich melden. De
contactman voor evangelische Na
zi's in Rome heette Heinemann.
Stangl ging naar Syrië en werd we
ver in een textielfabriek in Damas
cus, waarvoor de machines nög ln
bestelling waren.
BOMBAY (AP) Gisteren is het
aantal doden in de Indiase staat
Maharasjtra, als gevolg van de
gevechten tussen Hindoes en Mos
lims, gestegen tot 125. Thans wordt
op iedereen die zich daar niet aan
de avondklok houdt of die op de
een of andere manier aan geweld
pleging meedoet, ter plaatse ge
fusilleerd.
In de stad Biwandl, waar de rellen
verleden week donderdag begon
nen, zfjn in totaal 67 doden ge
vallen en 445 mensen gewond.
Het centrum der onlusten heeft zich
thans verplaatst naar de stad
Tana en de omliggende dorpen,
waar ln twee dagen 14 personen
zijn omgekomenen op grote schaal
wordt geplunderd en brandgesticht.
In het district Kolaba, ten zuiden
van Tana, is het volgens de laat
ste berichten ook aan het gisten.
In en bij dé stad Jalgaon zijn 42
doden gevallen, 80 personen ge
wond en tot nu toe 2.000 arresta
ties verricht.
In Bombay, waar zich thans vele
vluchtelingen bevinden, is door
politie verboden dat er samen
scholingen of bijeenkomsten wor
den gehouden van meer dan vijf
personen. Steeds meer „verdachte
elementen" worden er aangehouden.
Het hoofd van politie in de staat
Maharasjtra heeft zijn agenten ge
last op iedereen te schieten die
in de getroffen steden Biwandl,
Jalgaon en Tana het uitgaans
verbod overtreedt.
Persoonlijke redenen bewogen het
gezin vrouw en kindere waren Stangl
uit Oostenrijk nagereisd) er drie
jaar later toe naar Brazilië te gaan:
„De levensomstandigheden in Syrië
zijn nu eenmaal anders. Mijn oudste
Franz Stangl: „Ik hoefde
niet te vluchten want ik heb niets
misdaan".
dochter was twaalf geworden en er
kwamen al verlovingsaanzoeken van
mijn chefs."
AMSTERDAM (ANP) Op ver
zoek van de internationale kano-fe
deratie is het onderdeel slalom toe
gevoegd aan het programma van de
Olympische Zomerspelen, die eind
augustus/begin september 1972 in
Münohen worden gehouden. De wed
strijden zullen in de omgeving van
Augsburg worden verwerkt.
Tijdens de tweede dag van het
69ste congres van het Internationaal
Olympisch Comité in Amsterdam
willigden de afgevaardigden van het
IOC het verzoek in.
De internationale judo-federatie
was minder fortuinlijk. Het congres
ging er niet mee akkoord, dat ln
Münohen voor elke categorie per
land twee deelnemers mogen worden
ingeschreven, in plaats van één, zo
als in 1964 in Tokio het geval was
Vrijdag zal op het congres worden
gesproken over de kwestie-Zuid-
Af rika. Frank Braun, voorzitter van
het Olympisch Comité van Zuid-
Afrika, zal zich dan verweren tegen
de aanklacht van 19 Afrikaanse lan
den onder leiding van de opperraad
voor sport in Afrika. In dit stuk
dat is overgedragen aan het bestuur
van het IOC. wordt onder meer ge
zegd, dat door de apartheidspolitiek
in Zuid-Afrika de Olympische ge
dachte geweld wordt aangedaan. De
aanklacht werd in maart van dit
Jaar opgesteld in Cairo na een ver
gadering van de 19 landen.
ADVERTENTIE
VOETBAL Tsjeoho-Slowakije
heeft in Oslo een vriendschappelijke
wedstrijd tegen Noorwegen met 20
gewonnen. In de 7de minuut schoot
de Noorse verdediger Olafsen in
eigen doel. Horvath vergrootte de
voorsprong in de 70ste minuut.
VOETBAL Het Westduitse
nationale elftal heeft in Hannover
de oefenwedstrijd tegen Zuid-Slavie
met 10 gewonnen. Afgelopen zater
dag hadden de Duitsers ook al grote
moeite met het team van de Ierse
Vrijstaat i21).
ADVERTENTIE
De theehellingen van Darjeeling met de besneeuwde pieken van de Himalaja
Darjeeling is een gebied in
India, ingeklemd tussen de ro
mantische en vroeger voor Euro
peanen verboden vorstendommen
Sikkim, Boetan, Nepal en Tibet.
Het is een bergachtig gebied dat
de aanloop vormt tot de hoogste
toppen der aarde: de onherberg
zame sneeuwpieken van de Hi
malaja.
Guur klimaat, superieure thee.
In Darjeeling wordt al sinds de
oudheid thee gekweekt, onder
verre van gemakkelijke omstan
digheden. Op moeilijk begaan
bare hellingen, in een klimaat
dat 's winters ijzige kou, in het
voorjaar woeste stormen, 's zo
mers het natte geweld van de
moesson en in het najaar een
bijna constante, kille mist brengt.
En juist in dit steeds wisselende
klimaat, groeit 's werelds supe-
rieurste thee: Darjeeling.
Dit klimaat is het geheim.
Thee moet rijpen, maar
hoe langzamer hoe heter. En
daarom levert juist de theestruik
in Darjeeling, die het moeilijk
heeft, en die zijn delicate blaad
jes maar uiterst traag tot was
dom kan laten komen, de beste
Pickwick Darjeeling in rodenieuwe
verpakking 1,34 per 100 gram.
thee ter wereld. Bijzonder geurig,
diep warmgloeiend van kleur en
met een zeer eigen smaak, die
ver-weg zweemt naar noten.
„De champagne
onder de theesoorten".
Darjeeling thee wordt blaadje
voor blaadje door getrainde meis
jesvingers geplukt en door Douwe
Egberts in Nederland geïmpor-
teerd.Niet volop,(de oogst van deze
theesoort is beperkt), maar toch
in voldoende mate om elke ware
theeliefhebber van z'n kopje geu
rige Darjeeling te laten genieten,
„the Champagne of Teas" zoals
de Engelsen zeggen.
Hoeveel échte, verfijnde luxe
is er nog over? Douwe Egberts
Darjeeling thee is er één
THEEPAKKERS SINDS 1753
(Van onze correspondent)
PARIJS (GPD) De Franse re
gering heeft zichtbare moeite haar
houding te bepalen met betrekking
tot de uitbreiding van de oorlog in
Vietnam en de opening, door de Ame
rikanen, van het front in Cambodja.
Eerstens omdat Parijs reeds door de
staatsgreep van generaal Lon Nol in
de voormalige kolonie evenzeer ver
tast werd als de Amerikanen en de
Engelsen vorig jaar door de om
wenteling in „hun" protectoraat in
Libië. De geheime bureaus en ande-
te spionagediensten laten de laatste
tijd weieens een steekje vallen. Maar
de Franse diplomaten hebben nau
welijks méér reden zich van fierheid
°P de borst te slaan. Enkele dagen
'oor de staatsgreep, had Prins Siha
noek Parijs bezocht op doorreis naar
Moskou en Peking, zonder dat ie
mand in de Franse hoofdstad uit dat
bezoek de indruk had opgedaan dat
zijn troon in Phnom Penh stond te
wankelen.
Niettemin is achteraf gebleken dat
op dat moment deze buitenmodel
monarch die de beoefening van de
staatskunst wist of hoopte te com
bineren met een carrière in de jour
nalistiek als bijzonder correspon
dent van de Parijse Canard Enchai-
né die hij hofnieuws uit zijn eigen
paleis leverde en in de filmwe
reld, de Russen en de Chinezen te
hulp wilde roepen om pressie op de
Noordvietnamezen uit te oefenen, op
dat zU iets meer rekening zouden
houden met de neutraliteit waarop
Cambodja zich sedert jaren beriep.
Een georiënteerde en gekleurde
neutraliteit zonder twijfel, omdat de
prins van zijn linkse sympathieën
nooit een geheim had gemaakt. Dat
zelfde onweerlegbare misbruik
dat Hanoi van de Cambodjaanse
gastvrijheid maa-kte, werd later door
de Amerikanen als dankbaar argu-
mentaangegrepen om het nieuwe re
gime van generaal Lon Nol te hulp
te schieten. En dat generaal Lon Nol
en de Amerikaanse hoge militairen
ook in deze affaire weer hun vier
handen op één buik hebben gehou
den, doet aan de politieke kwetsbaar
heid waarin Prins Sihanoek zich al
lange tijd bevond, ondertussen niets
of weinig af.
De enige hoofdstad waarop de
„rode prins" tot voor kort volledig
meende te kunnen steunen was Pa
rijs, en Sihanoek placht zich dan ook
altijd graag op zijn diepe bewonde
ring voor generaal De Gaulle en zijn
gaullistische sympathieën te beroe
pen. Begrijpelijk overigens, want in
de vermaarde redevoering die gene
raal De Gaulle enkele jaren geleden
in de Cambodjaanse hoofdstad uit
sprak, ontwierp hij voor de drie deel
staten van voormalig Indo-China,
Vietnam. Laos en Cambodja, een toe
komstvisioen, dat op een positie van
neutraliteit tussen de Amerikaanse
en de Chinese machtsblokken was
gericht.
De staatskunde van Sihanoek was
op die gaullistische profetie afge
stemd, maar de loslippige prins is
tenslotte vroegtijdig ten val gekomen.
Van nature spontaan, impulsief en
soms ook wat luchthartig, heeft hij
als diplomaat het onderspit tegeno
ver zijn politieke tegenstanders uit
de hoge militaire en commerciële
kringen, alsmede van een deel van
zijn eigen familie, moeten delven.
Niettemin heeft Prins Sihanoek
zich nog altijd niet gewonnen gege
ven. Het Franse televisiepubliek
heeft hem dezer dagen op de beeld
buis zien verschijnen, tijdens een ge
sprek dat in Peking was opgenomen
en waarin de prins, met zijn slimme
baby-face, een emotioneel verslag
deed van zijn ervaringen. Hij deel
de mee nu een koninklijk interim
kabinet te hebben gevormd dat,
voorlopig vanuit Peking, leiding zal
geven aan het verzet tegen de Ame
rikanen en hun vazallen-bewind.
Die strijd zou, zo liet hij weinig
bemoedigend weten, tien, vijftien of
twintig jaren kunnen duren, maar
aan de einduitslag twijfelde hij na
tuurlijk niet. Of zijn aanwezigheid in
China impliceerde dat hij nu het
communistische kamp had gekozen?
Een verkneukeld lachje en toen het
antwoord: ik bewonder het commu
nisme en Mao Tse-Toeng zoals ik ook
generaal De Gaulle bewonder. Maar
ik ben nu vijftig jaar en voel
I me te oud om zelf nog communist
te kunnen worden, ofschoon presi
dent Mao die mening niet deelt
nieuw lachje van verstandhouding.
Intussen ziet Parijs zich nu dus
weer voor de keuze gesteld: Siha
noek die het Gaullisme dus nog al
tijd niet heeft afgezworen, of Lon
Nol die de huidige politieke realiteit
van Cambodja vertegenwoordigt. Een
politieke realiteit waarin Parijs nog
altijd intiem verstrengeld zit vanwe
ge de duizenden Franse zakenlieden,
onderwijzers, medici en ook militai
re instructeurs op wier bijstand Cam
bodja indertijd een geslaagd beroep
had gedaan. En een politieke reali
teit die bovendien door Amerika ge
stut wordt, een land waarmee Frank- I
rijk zich momenteel evenmin de lu
xe van nieuwe diplomatieke, eco-
nomlsche en andere verwikkelingen
wil of kan veroorloven.
In zijn televisie-interview had Prins
Sihanoek ook nog aangekondigd dat
zijn emigrantenregering op het punt
stond door een twintigtal landen of
ficiéél te worden erkend. Maar
Frankrijk zal hij onder dat twintigtal
voorlopig nog wel niet mogen tellen,
ofscchoon generaal De Gaulle zjjn
held en grote voorbeeld blijft. Het
drama van Cambodja heeft zo ook
nog het vonnis geveld over een der
laatste resten der Gaullistische erfe
nis: de huidige diplomatie van pre
sident Pompidou on minister Mauri
ce Schumann heeft de handen te vol
met het Middellandsezee gebied en
ook met West-Europa om nog heel
veel oog te kunnen hebben voor het
Verre Oosten, dat nu exclusieve
speelbal tussen Amerika en China is
geworden.
FRANK ONNEN,
