KRANTJES UIT DE LUCHT
''Bevrijdingsten toonstelling
zinvol"'
VEREINTEN KRAFTEN
vin
)E VLIEGENDE HOLLANDER
-3
Morgen dwarrelen
opnieuw 20.000
Vliegende Hollanders
neer op Leiden DUITSCHLAND CAPITULEERT
DS'70 wil
ombuds-
commissie
ATTENTIE
Kerkdiensten
op 5 mei
Competitie CKB Academische
DIRECTIE LD
Voetballer
gewond
examens
LOCO-BURGEMEESTER MENKEN Bij OPENING:
MAANDAG 4 MEI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3
verspreid door de geallieerde luchtmacht
LAATSTE NUMMER. 10 MEI l?4S
3 LEIDEN Op 8 mei 1945 dwarrelden de laatste Vliegende Hollanders neer op
ui de zo juist bevrijde Nederlanders en verdwenen de Vliegende Forten van de Achtste
Amerikaanse Luchtmacht voorgoed uit onze gezichtseinder
Comité Bevrijdingsdag in Leiden heeft er goed aan gedaan na 25 jaar nog eens te
herinneren aan deze droppings waaraan we ons in die donkere jaren vastklampten,
b omdat ze ons min of meer op de hoogte hielden van nieuws „van de andere kant". Als
morgenochtend 20.000 vliegende Hollanders boven onze stad worden uitgeroepen, dan
is dit mede een huldebetoon aan hen die in de oorlogsjaren hun leven waagden om ons
u! van nieuws te voorzien.
Het geronk van honderden vlieg
Huigmotoren was in de oorlogsjaren
normaal verschijnsel en me
nigeen zal zich herinneren hoe
vooral vanaf 1943 —dag in dag uit
de formaties bommenwerpers over
ujOns land trokken, op weg naar aan
valsdoelen in nazi-Duitsland.
bJ's Nachts was het de Royal Air For-
c^ce, die met Lancasters en Welling
tons op weg ging, overdag de Ameri-
B*anen met hun Byl7 Vliegende For-
Oten en B-24 Liberators. We wisten ook
dat ze met hun bommenlasten op weg
waren naar het zo gehate Duitsland,
paar minder bekend was dat er spe
ciale groepen vliegtuigen waren die
een meer ..vredelievende" taak had
den: het uitwerpen van pamfletten,
In de tweede wereldoorlog heeft de
psychologische oorlogsvoering een
rol gespeeld. Alle par
tijen maakten grif gebruik van alle
maar vooral de moge-
ttjkheid tot het gebruik van strooi
werd intensief aangepakt,
ifooral de Geallieerden maakten hier
>p grote schaal gebruik van. Zowel
n Afrika, Europa als aan het immen-
*.e Pacific-fron' werden strooibiljet-
en gebruikt. Vrijwel elk stukje van
^uropa heeft kennis kunnen maken
tnpet de strooibiljetten.
De Engelsen begonnen al vrij spoe-
EoJig met het uitwerpen van strooibil-
etten. De tweede wereldoorlog was
(a»og maar een maand oud toen de
IAF met een klein aantal bommen
werpers op weg naar Kiel een aantal
,5°iiljetten naar omlaag wierpen. In
ledie begintijd de raid op Kiel was
a de nacht van 3 op 4 november 1939
- werden bombardementsvluchten
met „leaflet-droppings
n in eerste instantie bleven tot 1943
e Engelsen dit werk alléén doen.
jBoven ons land wierpen bij b.v.
The Knickerbocker" en de meer
ekende ..Wervelwind" uit. De jon-
deens van de RAF noemden het af
werpen van pamfletten ..Nickeling".
fgeleid van een soort militair
ili ang".
Moreel
-8 Het spreekt vanzelf dat de inhoud
an de uit te werpen blaadjes in ve-
.^rlei opzichten kon verschillen. Voor
e burgers in de door de Duitsers be-
enïtte gebieden stond naast het opbeu-
hinde woord het oorlogsnieuws voor-
2.$. De voor de Duitse frontsoldaten
ïstemde pamfletten moesten demo
biliserend werken en bevatten naast
^fet nieuws van de fronten nog méér
Edkst, die duidelijk gericht was om de
0 eerstand en moraal te breken.
Om dit te bereiken werden veelal
tinder fraaie voorbeelden te baat ge-
omen. Er werd b.v. in groten getale
>n pamflet uitgeworpen boven de
uitse frontlijnen, waarop een op de
liggend geraamte was afge
beld met een Duitse helm op. Daar-
öider de tekst: „Das neue Deutsch-
nd braucht Manner und keine
7*elette. Darum KAPITULIERE".
7 owel Duitsers als Geallieerden had-
m talloze variaties op dit punt. De
b.v. hadden een „fijngevoe-
1" pamflet ter beschikking waarin
7,1 Yanks er aan herinnerd werden
tv'at hun vrouwen „back home" verleid
®rerden door negers.
?6 Werp-maar-iveg
18Vóór de invasie in Normand ië op
M juni 1944 plaats vond, werden
•aktisch alle strooibiljetten door
S'Argerinstellingen geproduceerd.
aar met de instelling van de dienst
oorlogvoering onder
van het geallieerde opper-
kreeg men de beschikking over
jotjx eigen redactiestaf en werd de
organisatie in handen van de-
dienst gelegd. Het uitwerpen van
pamfletten vond plaats op velerlei
knieren. Het personeel aan boord
tn de vliegtuigen wierpen b.v. de
pamfletten door de ramen of
imluiken, maar in die eerste tijd
3|n „improvisatie" kwam het dan
ZDor dat —mede dankzij de wind
ijven Frankrijk uitgeworpen pam-
Ötten in Italië terecht kwamen.
10 Men streefde naar perfectie en het
®Js Captain James Monroe, een offi-
)0-lr van de Achtste Amerikaanse
htmacht. die een constructie
een „pamflet-bom" vond dat be-
[twoordde aan de vraag. De bom
een cilinder (van stevig karton)
ongeveer anderhalve meter leng-
u met 'n diameter van 50 cm en was
Jlorzien van een dusdanig ontsteking
de inhoud van ca. 80.000 pam-
itten bij in werking stelling een ge-
-i£d van zeker twee vierkante kilo-
iter „trefzeker" zou bestrijken.
Toen de operaties van het Ameri-
*3anse Squadron B-17 op 8 mei
45 tot een einde kwamen met het
van de laatste Vliegende
bilander, om. boven Leiden, had 't
tin rijke staat van dienst achter de
door H. C. KWIK
t. secretaris Documentatie
groep '40-'45
Bijna 2 miljard
Het squadron had totaal 2.334
vluchten gemaakt, waarbij zo'n één
3 kwart miljard strooibiljetten wa
ren uitgeworpen. Slechts drie toestel
len zijn verloren gegaan, terwijl ge
durende de gehele oorlog 16 beman
ningsleden zijn omgekomen bij acties
in de lucht. Onder hen was ook Col
Aber. die sinds de oprichting van het
squadron commandant was geweest.
De boordschutters van het squadron
hebben tijdens hun „aanvallen" op
steden met hun pamfletten nog kans
gezien een Focke Wulf FW-190 en 'n
Junker-88 neer te halen.
Geschat wordt dat he„ totaal dooi
de Geallieerden neergeworpen aantal
pamfletten ruim 6 miljard bedraagt.
Bijna 60 procent kwam voor rekening
van Col Abers squadron, dat ook vo
het „vervoer" van De Vliegende Hol
lander zorg droeg.
Vooral de Amerikanen werkten veel
met strooibiljetten in kleur. En het
bleef niet bij strooibiljetten alleen.
Hele boekwerkjes «veelal ook in kleu
rendruk) behoorden tot het assor
timent. weliswaar klein van formaat,
compleet, met foto's. Als u op 5 mei
wederom een Vliegende Hollander uit
de lucht ziet dwarrelen en in het be
zit komt van dit krantje, dan zult u
op de achterpagina een foto afge
drukt zien van colonel Earl J. Aber
met daarbij de vermelding dat hy
begin maart 1945 verongelukte. In
het zicht van het einde van de oorlog
stierf hij.
De „briefing" vond plaats in de
avond van 4 maart 1945. Het zou
weer een routinevlucht worden. De
opdracht luidde: in de nacht van 4
op 5 maart Vliegende Hollanders af
werpen boven Amsterdam, Utrecht en
Rotterdam. Nr. 110 van De Vliegende
Hollander zou ditmaal „bezorgd" wor
den. Het was gebruikelijk dat als
Aber (,.The Old Man" ge
noemd) meeging dat de bemanning
uit vrijwilligers bestond.
dat in de vorige nacht een groep van
ruim 80 Ju-88'ers onverwacht aanval
len gedaan op stations en woonwij
ken in de omgeving. Het was 'n jaar
geleden dat een aanval van dergelij
ke omvang had plaats gevonden
en het personeel van het afweerge
schut had zich voorgenomen dat geen
herhaling zou plaats vinden.
Het eerste exemplaar van de Vlie
gende Hollander werd in de nacht
van 23 op 24 mei 1943 boven ons land
uitgeworpen. Op de voorpagina ware
afbeeldingen van de beroemde aanval
van de RAF op de Móhne en Eder-
dammen in het Roergebied.
In de beginperiode werd de Vlie
gende Hollander éénmaal per veer
tien dagen aangeboden. ïaier ix:
keer in de week en vanaf maart 1945
werd de krant dagelijks boven ons
land uitgeworpen.
zujchti
stJ>r e<
Jtwoi
Us ee
Afweergeschut
Abers toestel, de „Tondalayo" kwam
snel van de grond en de vlucht naar
Nederland verliep volgens plan. Ook
het afwerpen van de pamfletten le
verde geen moeilijkheden op, zy
het dat ze een enkele maal van hoog
te moesten verwisselen om het af
weergeschut te ontwijken. Terug op
weg naar de Engelse thuisbasis liep
de aanvliegroute over Clacton on
Sea, een kustplaatsje, een 30 km ten
noorden van de Theems.
Op ongeveer 30 km van de Engelse
kust vliegend zagen zy voor zich het
flitsen van exploderende granaten.
Zij overtuigden zich nog eens dat
het. vluchtschema en koers goed was
en gingen op ca. 3 km hoogte vlie
gen, de voorgeschreven hoogte voor
binnenkomende toestellen. Binnen 1
minuten zouden ze boven land zijn
en Aber kon een aanvang nemen met
de landingsprocedure.
Nog boven zee vliegend begon het
afweergeschut te vuren diverse keren
werd het toestel getroffen. In het
toestel vielen gewonden en twee mo
toren stonden in brand.
Aber verzocht om de koers voor het
noodvliegveld dat ongeveer 20 km
verder was gelegen. Het toestel vloog
nu inmiddels op een hoogte van 1
km.
Aber gaf met koele stem opdracht
dat de bemanningsleden het toestel
moesten verlaten en sergeant Silber
die als laatste het kreupele toestel
verliet, zag hoe beide piloten in de
cockpit trachtten het toestel onder
controle te houden.
Terwijl sommige bemanningsleden
nog in de lucht hingen zagen zy hoe
het toestel snel afgleed en tegen de
grond te pletter sloeg. Bij de berging
van het toestel werd het lijk van de
23-jarige vlieger Marice J. Harper ge
vonden. Van Earl J. Aber kon men
alleen zyn rechterhand terugvinden,
herkenbaar aan de ring met inscrip
tie.
T ragisch
Bij de terugkeer van het toestel was
het weer boven Engeland slecht, wis
selend bewolkt en zicht slecht. Er
waren reeds 63 granaten op de „Ton-
dolayo" afgevuurd toen de waarne-
mingsdienst het toestel als „eigen"
herkende. Een tragische vergissing.
Echter begrijpelijk als we bedenken
LEIDEN Het zojuist versche
nen gemeenteprogramma van De-
mokratisch Socialisten '70 zegt. dat
het politiek handelen van deze nieu
we party zal moeten worden geken
merkt door duidelijkheid. DS '70 stelt
zich op het standpunt, dat B. en W.
een afspiegeling moeten zijn van de
politieke samenstelling van de raad.
1 Een aantal punten uit 't progra-
ma:
Uit de leden van de raad dient
een ombudscommissie te worden
benoemd, die klachten uit de burge
rij onderzoekt en spreekuur houdt.
In hoorzittingen van de raad kunnen
burgers hun standpunt kenbaar ma
ken.
Het is noodzakelijk ook wonin
gen in een lagere huur klas te bou
wen, die geen „uitgeklede" woningen
mogen zijn. Doorstroming is noodza
kelijk. Bejaarden betalen voor een
nieuwe woning dezelfde huur als
voor h un oude. Hiertoe dient 'n huur
subsidiefonds te worden gevormd.
Wat onderwijs betreft:
Gestreefd moet worden naar op
heffing van de scheiding van de
brugklassen MAVO, HAVO en VWO
enerzijds en voor beroepsonderwijs
anderzijds.
Samenwerking tussen ouders en
school moet worden bevorderd.
Bij voortgezet onderwijs krijgen
schoolparlementen een duidelijke
functie.
Wat recreatie betreft:
De bouw van wyksporthallen en
zwembaden is urgent.
Er moeten nieuwe complexen
volkstuinen komen.
Aan recreatieplannen als Kager-
zoom en Ruigehoek moet actieve me
dewerking worden verleend.
Over cultuurbeleid
Bij de keus van kunstwerken in
stadswijken dienen de bewoners te
worden ingeschakeld.
Het Waaggebouw moet worden
ingericht als expositieruimte voor
beeldende kunstenaars.
DS'70 is van mening, dat in de ko
mende vier jaar het maatschappelijk
contact-orgaan moet worden omge
bouwd tot een orgaan voor welzijns
zorg, waarin alle groeperingen in
spraak krijgen.
Enkele punten over verkeer
Uitbreiding van promenades
moet worden bevorderd, waarbij par
keerruimte in de onmiddellijke nabij
heid van het winkelcentrum nodig is.
Bustaxi's moeten lang-parkeer
ders van parkeerterrein buiten de ci
ty naar bedrijven brengen.
Er moet een parkeergarage ko
men door en voor de universiteit.
Bankinstellingen moeten hierbij wor
den betrokken. Buiten kantooruren
kan deze parkeergarage dienen voor
winkelend publiek.
Openbaar vervoer moet gesubsi-
diëerd worden op voorwaarde, dat
bejaarden en invaliden gereduceer
de tarieven krijgen.
Wat de financiën betreft denkt
DS'70 o.a. aan extra uitkeringen van
het rijk voor reconstructie van de
binnenstad, sanering, verkeer en wa
terwegen en bydragen van buitenge
meenten in een deel van de uitgaven
voor centrale voorzieningen.
ADVERTENTIE
Parkeergelegenheid heeft U bij
jns voor de deur. Of op eén mi
nuut afstand v. d. Werfstraat,
Oude Rijn. Kaasmarkt Twee
minuten Hooigr (Ir. Dries-
senstraat) Het loont de moeite
om onze grote collectie en de
beste merken In te zien.
Onze traditie 4 „altijd voor
deliger' geen valse leuze „van
zoveel voor zoveel' maar het
gehele jaar „voor zoveel". En
toch vak-standing als echte
Juweliers en Horlogers. Onze
eigen ateliers onderstrepen dit,
door echte vakservice te bie
den Doet er Uw voordeel mee.
Gouden sieraden, verlovings
ringen. horloges, klokken, cas
settes. verzilverde geschenk
artikelen brillant.
De heste merken,
de ruimste keuze.
Juwellei - Horloger
t. d. WATER
Haarlemmerstraat 181
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK
Beroepen te Kollum Ph. J. Stout-
jesdyk te Hellendoorn: te Wagenin-
gen P. de Haas. te Luxemburg.
Aangenomen de benoeming tot bij
stand in het pastoraat te Schalkwijk
E. Schroten, emeritus-predikant te
Harmeien.
Bedankt voor Smilde P. v. d. Veer
te Muiderberg.
GEREF. KERK
Beroepen te Genderen B. K. Bree-
man, kand. te Kampen; te Krimpen
aan de IJssel S. van der Veen te Rot
terdam-Delftshaven en zyn echtge
note mevr. M. J. van der Veen-
Schenkeveld «met bijzondere op
dracht»; te Hoogstede «Duitsland,
graafschap Bentheim» K D. Gerber
te Zuidhorn; te Dinxperlo en Mids-
land-West-Terschelling kand. E. K.
Breeman te Kampen, die geen ver
dere beroepen in overweging kan ne
men.
Aangenomen het beroep als vloot-
predikant E. J. Bal jet te Wons; naar
Eem-Veenhuizen. J. C. Pennekamp.
kand. te Heerlen, die bedankte voor
Bant-Putten.
GEREF. KERKEN VRIJGEM.
Beroepen te Delfzyl D. Nieuwen-
huis te Harlingen.
Aangenomen naar Ommen «tweede
beroep» J. van Dijk te Uithuizen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Sprang-Capelle W.
Hage te Krabbendijke.
Alphen aan den Ryn Herv. Ge
meente Oudshoorn Sionskerk 9.30 u.
ds. H. Koudstaal te F lines.
Leiderdorp Scl ppinskerk. 9. u.
Herdenkingsdienst 1 gaande van de
Raad van Kerken te Leiderdorp Zoe-
terwoude.
Hazerswoudc Geref. Kerk 10 uur
Interkerk. Bevrydingsdienst.
Lisse Geref. Kerk: 10. uur ds.
W. Suyker
Rijnsburg; Immanuelkerk 10.30
Herd, dienst Ds. H. Post te Leiden,
Ds. J .J. Wisse.
Voorschoten Dorpskerk .10.30 u.
Pastoor J. Blonk en ds. G. de Zeeuw,
herd, dienst.
Zoeterwoude Herv. Gem. Maan
dag 4 mei 7 uur nam. ds. S. Kranen
burg en deken Lamot
LEIDEN - In de hoofdklasse CKB 1
is de competitie op twee wedstrijden
na rond. PKC slaagde er in, na op
Koninginnedag Kinderdijk al met
72 te hebben geklopt. Excelsior met
6—1 te verslaan en daardoor hei de de heren W J. v. Oosten ('s-Gra-
kampioenschap te behalen. DKOD venzande». F L. J. Schinkel (Hazers-
dat neg geen kansje op de titel had I woude) en Th. F. M. Waaijers (Kat-
by een misstap van PKC, won moei-
zaam en zelfs onverdiend van Per-
nix. SSS plaatste zich definitief bij
de eerste vyf door Ons Eiland dui
delijk terug te wijzen: 10—5. Het nog
puntloze Oranje Nassau verraste met
een 96 zege op Vriendenschaar
VESKinderdijk werd afgelast.
Pernix maakte het DKOD in eigen
huis bijzonder lastig. In de 20ste mi
nuut nom Pernix de leiding door
Willie van Ek. In de 33ste minuut
arriveerde de gelijkmaker. Na de
rust verkreeg Pernix een veldover-
wioht, maar het slaagde er niet in
LEIDEN —Met ingang van van
daag is de heer G. Koopman in
dienst getreden als adjunct-directeur
van het Leidsch Dagblad. Hy is 42
jaar en was vóór zyn komst naar
Leiden adjunct-directeur van de Kon.
Ned. Jaarbeurs in Utrecht.
Het ligt in de bedoeling, dat de
heer Koopman te zijner tijd de heer
E.A.E. van Dishoeck opvolgt als di
recteur van ons blad.
LEIDEN Een 26-jarige speler
van Foreholte 2 uit Voorhout is gis
termiddag bij een voetbalwedstrijd
tegen UVS-4 gewond geraakt. De
speler kreeg een trap met een voet
balschoen tegen zijn hoofd, waardoor
hij een hersenschudding en een
alle wedstrijden afgelast. In IA wer-hoofdwondje opliep. De speler is met
den gespeeld: FluksTOP 55, Ons de Eerste Hulpdienst naar het Aca-
Eiland 2Avanti 64. demisch Ziekenhuis gebracht.
Aan de Leidse Universiteit zyn ge
slaagd voor de volgende examens;
Doctoraal Duitse taal- en letterkun-
wyk Zee»; Kandiaats Japanse taai
en letterkunde de heer W. J. Boot
Leidschendamcum laude).
te scoren. Dat gelukte DKOD wel-
21. Uitblinkers in deze matige
strijd waren: Kees de Rooy en Cris-
tine Pera.
In de overgangsklasse B werden
LEIDEN „Heeft dit alles nog
wel nut?", vroeg loco-burgemeeste»
S. Menken zich zaterdagmiddag af
bij de opening van de bevrijdings-
tentoonsteUing in het Leidse stad
huis, en vervolgde: „We moeten daar
niet al te veel over discussiëren, ik
geloof dat we ervan overtuigd moe
ten zijn, dat 't wel degelijk zin heeft
Er is toch zeer veel leed geweest In
zeer veel landen en op vele plaatsen
door een foutieve constructie van d(
maatschappij, vooral de Duitse", al
dus de loco-burgemeester.
Hij sprak, vlak voordat de tentoon
stelling open gesteld zou worden voor
het publiek, een groep genodigden
toe. „We moeten deze tentoonstelling
zien als aanleiding om ons te bezin
nen. ook over het feit dat er nog
steeds oorlogen zijn. In deze stad
mag er de aandacht op gevestigd
worden, dat ook nu slachtoffers val
len onder totalitaire stelsels", zo ver
volgde de heer Menken.
Sprekend over democratie zei hij
een stuk vrijheid dat alleen in stand
kan worden gehouden door het aan
vaarden van gedragsregels. „Ook nu
zoekt men weer zondebokken in de
maatschappij. Laten we liever dood-
dat we de democratie moeten zien als zuinig zyn op wat we hebben".
Grote waardering had de loco-bur
gemeester voor de organisatoren van
de expositie. HU noemde met name
de heer Kwik. die zeer veel heeft bij
gedragen tot het slagen van de ten
toonstelling.
Na de opening ontvingen B. en W.
het organiserend bestuur, terwijl de
eerste bezoekers de treden van het
stadhuis beklommen om een gratis
bezoek te brengen aan de ruime col
lectie oorlogsherinneringen.
