ftetnamisering voor een
mnkroet
SiSi
Sinas
of
SiSi
Cassis
tERTRAGING APOLLO LIJKT ONVERMIJDELIJK
allebei
natuur
lijk!
PARIJS WEER RU DE WEU
Wajang
n-'t-kuipje.
Pmosan
laar ook de Russen kampen met ernstige moeilijkheden
Mensen
huilen
bladeren
vallen
Vietnam
let geduld van de Amerikanen begint op te raken
wat neemt u?
LIKDOORNS
pERDAO 23 APRIL 197}
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
(Van ome correspondent)
ftfHlNGTON GPDPresident Nixon heeft zich de laatste
van verschillende kanten laten voorlichten over de manier
,r> Amerika zich moet ontworstelen aan de weinig benijdens-
'idige positiewaarin het in Zuidoost-Azië is geraakt. De rede
hij vanuit zijn tweede Witte Huis" in San Clemente via radio
y ie wereld in heeft gestuurd draagt daarvan dam, ook duidelijk
iporen Het plan binnen een jaar 150.000 militairen uit Vietnam
iq te trekken lijkt meer een poging tussen alle klippen door te
tn, dan een reële bijdrage tot oplossing van het steeds nijpender
um.
ADVERTENTIE
ixons Vietnamiserings-program-
qjn plan de Amerikaanse be-
5fnis in Zuidoost-Azië geleidelijk
f te schroeven en de strijd tegen
Zuidvietnamese bevrijdingsfront
je Noordvietnamese troepen ten-
geheel door het Zuidvietna-
regeringsleger te laten opknap-
leek in het begin succes op te
^n. De kritiek in Amerika nam
De Amerikanen zagen „hun jon-
i" terug komen, er vielen steeds
der slachtoffers, de oorlog in
nam raakte uit de belangstelling,
juni vorig jaar werd de eerste
(P teruggehaald, een tweede con-
jnt werd eind vorig jaar afge-
i en vorige week werd de derde
oin de terugtrekking afgesloten,
aantal Amerikaanse militairen
fietnam ligt nu volgens het Ame-
ianse ministerie van Defensie
utagon) rond de 434.000.
Wakker
Amerikaanse zwijgende meer
bod, die Nixon maar vooral
vice-president Agnew zo
als getuige oproept, begint de
ste maanden wakker te worden.
Be cijfers geven aan, dat de
rikaanse verliezen in Zuidoost-
weer aanzienlijk stygen. In de
van 5 tot 11 april sneuvelden
Amerikanen; de week daarvoor
De oorzaak daarvan wordt of-
«1 gezocht in de verhoogde acti-
van de tegenstander in Zuid-
nam. Aangenomen mag worden
de Amerikaanse inmenging in
die na zes jaar pas deze week
bet volle licht is komen te staan,
misschien ook wel die in Cam-
ADVERTENTIE
ter
hffflismakint
Wajang blijft ook
gewoon verkrijgbaar
in het bekende
gouden pakje.
Altijd smeerbaar, ode zo uit de koelkast.
bodja, steeds meer slachtoffers eist.
Het geduld van de Amerikanen be
gint op te raken. De kritiek neemt
toe en opiniepeilingen, waar Nixon
uiterst gevoelig voor is. geven sinds
januari een regelmatige daling te
zien van de populariteit van Nixons
Vietnam-politiek. Minder dan de
helft van de Amerikanen staat nu
nog achter de president.
Van een hele andere kant komt
een voor Nixon misschien nog gro
ter gevaar: zijn machtige adviseurs
in het Pentagon. Het is bekend, dat
daar niet erg vriendelijk over de
Amerikaanse Vietnamiserings-plan
nen wordt gedacht. De terugtrekking
van de troepen wordt dan ook regel
matig gedwarsboomd.
Argumentatie
De laatste maanden krijgen de ha
viken in het Pentagon bovendien
steeds meer argumenten in handen.
De verliezen onder de Zuidvietna
mese regeringstroepen overtreffen
die van de Amerikanen ver. De
stormbal vloog in Saigon omhoog:
president Thioe vroeg vertraging van
de terugtrekking van VS troepen,
daarbij niet zuinig gesteund door het
Amerikaanse opperbevel in Vietnam
en in laatste instantie het Pentagon.
Vorige week leek het er op dat Nixon
weerstand zou weten te bieden aan
de druk van de Pentagon-haviken en
zijn Vietnamiseringsprogramma zou
opvoeren. Er was de president alles
aan gelegen de rust thuis te herstel
len. Zijn televisietoespraak wees op
het eerste gezicht ook in die richting.
Het feit dat Nixon een termijn
van een jaar heeft gesteld voor de
terugtrekking van 150.000 man doet
evenwel geloven dat hy toch ge
zwicht is voor de argumenten van
zijn militaire adviseurs. Op papier
gaat de trugtrekking gewoon door,
maar in zijn toespraak heeft Nixon
al duidelijk laten blijken, dat de
eerste maanden van een terugkeer
weinig te merken zal zyn.
Uit alles wordt duidelijk, dat de
Amerikaanse vietnamisering lang
zaam maar zeker dood bloedt. De ac
tiviteiten van de VS troepen in Zuid-
oost-Azië zullen de komende tijd
eerder toe dan afnemen. De strijd in
Vietnam gaat door, de inmenging
in Laos breidt zich uit en de op
dringende troepen van Sihanoek-
aanhangers en het Zuidvietnamese
bevrijdingsfront in Cambodja zullen
naar verwachting de regering Lon
Nol zodanig bedreigen, dat Amerika
zich- genoodzaakt zal voelen ook daar
in te grijpen. Het is trouwens moei
lijk erg veel verschil be zien ii
daadwerkelijke militaire hulp en het
vervangen van Zuidvietnamese troe
pen die de Cambodjaanse grens
overtrekken.
Keuze
President Nixon gaat moeilijke
tijden tegemoet. Een bankroet van
zijn vietanmiseringspolitiek stelt hem
voor een benauwende keuze: of de
Amerikaanse bemoeienissen in Zuid-
oost-Azië opvoeren en het kiezersvolk
grotendeels tegen krygen, of de
eerste president worden in de Ame
rikaanse geschiedenis die een oorlog
verloor. Dat laatste vooral schijnt
hij, gezien de forse uitlatingen in
zijn toespraak, ver van zich af te
gooien.
Nixon blijft geloven in een mili
taire oplossing van het conflict. Hij
heeft nog steeds geen opvolger aan
gewezen voor Cabot Lodge die in
Parijs voor de VS de vredesonder
handelingen voerde. Er zijn even
wel aanwijzingen, dat Washington
nog ergens een gaatje ziet. Minister
van Buitenlandse Zaken Rogers is
druk bezig uit te zoeken wat de Rus
sische VN-ambassadeur Malik pre
cies voor had met zijn opmerking
(overigens weer gauw ingeslikt) dat
een nieuw Geneefs overleg over
Zuidoost-Azië de enige uitweg uit de
impasse is.
MOSKOU Met een toe
spraak van premier Kosigin is
gisteravond in het Kremlin de
tweedaagse Lenin-herdenking
afgesloten. Ruim 6000 partijlei
ders uit alle Oosteuropese staten
met uitzondering van Joego
slavië en het op Peking georiën
teerde Albanië hebben by
de herdenking in het Kremlin de
loftrompet gestoken over Le-
nins beginselen. Even werd de
solidariteit doorbroken toen de
Roemeense leider Ceaoescoe blijk
gaf van zijn onafhankelijke ge
zindheid door te weigeren bijval
te betuigen voor Brezjnews aan
vallen op de Chinese leiders en
diens verdediging van de War-
schaupact-invasie, van 1968 in
Ts jecho- Slowakije.
China, dat Lenins honderdste
geboortedag ook vierde maar de
herdenking aangreep voor nieu
we felle aanvallen op de Russi
sche leiders, had evenals Alba
nië geen vertegenwoordigers
naar het Kremlin gestuurd.
De woensdag gold overi
gens voor de Russen als een nor
male werkdag. In talrijke be
drijven werden zelfs beloften
voor verhoging van de produkti-
viteit afgelegd. Er viel overigens
ook teleurstelling te bespeuren.
Men had min of meer verwacht
dat de autoriteiten dit evene
ment met een populaire maatre
gel, zoals een prijsverlaging voor
bepaalde consumptie-artikelen,
luister zou bijzetten. Maar
die hoop ging niet in vervulling.
Op de foto de kranslegging bij
het mausoleum ter gelegenheid
van de 100ste geboortedag v.«n
Lewin op de voorgrond v.l.n.r.
partijleider Brezjnew, premier
Kosigin. president Podgorni en
partijideoloog Soeslow.
Want ze zijn
allebei even goed. Allebei
zo fris als fruit! Lekker!
ADVERTENTIE
of eelt? voor slechts f2.85
weer lopen zonder pijn!
PARIJS (Reuter) Frankryk zal
weer zyn zetel innemen op de begin
juni in Bonn te houden vergade
ring van de ministerraad van de
Westeuropese Unie. Dit heeft de
Franse minister van Buitenlandse
Zaken. Maurice Schumann, giste
ren na een bijeenkomst van het
kabinet bekendgemaakt. De Franse
boycot, die onder het bewind van
De Gaulle begon, heeft dan veer
tien maanden geduurd. In de WEU
werken de zes EEG-landen en het
niet tot deze gemeenschap beho
rende Groot-Brittannië samen.
Een regeringswoordvoerder in Parys
bracht naar aanleiding van dit be
sluit in herinnering, dat Frankryk
eerder al zijn bereidheid had ken
baar gemaakt de boycot van de
gen op voorwaarde dat deze orga
nisatie niet wordt gebruikt als een
hof van beroep voor de gemeen
schappelijke markt en ook niet voor
onderhandelingen over de toetre
ding van Engeland en andere ge
gadigden tot de EEG.
Frankrijk begon de WEU-minister-
raad te boycotten in februari 1960
na een geschil, voornamelijk met
Engeland, over procedures voor het
bijeenroepen van de WEU-byeen-
komsten. De boycot werd echter
door velen gezien als een uiting
van de bezorgdheid van De Gaulle,
dat Engeland de WEU zou gebrui
ken om langs een achterdeur de
gemeenschappelijke markt binnen
te komen, en daarmee het veto van
Parijs tegen spoedige onderhande
lingen over het Britse lidmaatschap
te omzeilen. Deze situatie is thans
in zoverre gewijzigd, dat op de con
ferentie in Den Haag de EEG-
partners zich verbonden hebben op
zyn laatst in juli onderhandelingen
met Engeland en andere kandida
ten te beginnen.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
DDEN Het is nog te vroeg om met enige ze-
rheid te kunnen zeggen, wat uiteindelijk de in-
oed van 't ongeluk met de Apollo-13 zal zijn op
verdere ontplooiing van 't 9merikaanse ruimte-
Dgramma. Toch zijn er al enkele voorlopige
mclusies mogelijk; 1. alles wijst op een mecha-
ische fout en niet een ongelukkige treffer door
meteoriet of een menselijke fout als oorzaak
het ongeluk; 2. dit lijkt onvermijdelijk ver-
aging in het Apollo-programma te zullen ver
baken; 3. opnieuw zullen pogingen in het werk
loeten worden gesteld, om tot samenwerking
iet de Russen te komen.
Technische fout
Het is uit de verklaringen van de astronauten
'el vast komen te staan, dat zij geen bedienings-
>ut hebben gemaakt, waardoor het ongeluk kan
jn veroorzaakt. Ook de telemetrische controle-
egevens van het vluchtcentrum in Houston
8000 pagina's!) wijzen daarop. Er zou zich in dit
eval slechts geleidelijk een gevaarlijke situatie
ebben kunnen ontwikkelen, hetgeen met ver
killende tijdige alarmsignalen gepaard zou zijn
egaan.
Heeds tijdens de vlucht kreeg men de indruk,
kt de mogelijkheid van een meteorietinslag als
orzaak uitgeschakeld diende te worden. Deze
idruk werd in sterke mate bevestigd toen men
a scheiding van 't dienstcompatiment kort voor
k landing een blik kon werpen op het wrak-
Klagen gevaarte. Het werd toen vrijwel zeker.
K zich een interne explosie had voorgedaan
kt is hoogstonwaarschijnlijk dat een meteoriet
b geheel zijpaneel zou wegslaan of dat een me-
torietinslag op zijn beurt weer een zo ernstigr
Sterne explosie zou veroorzaken.
Het meest waarschijnlijk is dan een technische
•toring in een of twee van de drie reeksen brand-
fofcellen. De technici herinneren zich maar al
toed, dat deze brandstofcellen altijd al moeilijk
heden hebben opgeleverd. Zij vormden in de Ge
mini's en de Apollo's de zwakste punten in het
ingewikkelde mechanisme. In deze brandstofcel
len reageren waterstof en zuurstof met elkaar,
waarbij warmte, elektrische energie en water
ontstaan, drie zeer belangrijke produkten voor
een ruimtevlucht. Vandaar en vanwege het feit
dat zij een groot rendement geven bij een betrek
kelijk gering gewicht heeft men de keuze op deze
energiebron laten vallen.
Op de helling
Dit betekent, dat zeer nadrukkelijk vast moet
staan, dat er sprake is geweest van een toevallig
mankement, niet van een principiële constructie
fout, indien men zou zeggen „we hebben pech
gehad, gewoon doorgaan, volgende keer beter".
En een dergelijke nadrukkelijke vaststelling is
waarschijnlijk onmogelijk, nu het betrokken
dienstcompartiment niet geborgen kon worden
maar bij terugkeer in de atmosfeer is verbrand.
Een en ander betekent, dat de brandstofcellen
opnieuw onder de loep moeten worden genomen,
dat zij verbeterd moeten worden en dat eventueel
het dienstcompartiment aan deze nieuwe con
structie moet worden aangepast. Het is hoogst
onwaarschijnlijk dat dit alles en het testen
daarna uitgevoerd kan worden voordat men met
de voorbereiding begint voor de volgende Apollo-
vlucht. die voor 1 oktober a.s. was geprojecteerd.
Kalm aan
Op zichzelf is dat niet bijzonder ernstig. Om
verschillende .redenen bestond de laatste tijd de
neiging, het wat kalmer aan te gaan doen met
de maanexpedities. In de eerste plaats zijn de
budgetten zo sterk besnoeid dat het hoge tempo
van het Apollo-programma niet kon worden
aangehouden. In de tweede plaats hadden de
wetenschapsmensen kritiek op dit hoge tempo
omdat zij nauwelijks in staat waren eerst conclu
sies te trekken uit het materiaal dat een maan
landing opleverde, alvorens de volgende vlucht
al weer van start ging. Het onderzoek tijdens
de nieuwe vlucht kon dan niet geprogrammeerd
zijn op reeds verkregen gegevens, en derhalve
geen optimaal resultaat hebben. Het ging alle
maal wat te haastig en ondoordacht. En dat is
geheel onnodig nu er geen prestige-druk meer
achter het Apolloproject staat.
In een ander opzicht is vertraging echter wel
degelijk ongewenst. Reeds nu is de „desertie" uit
het astronauten-team niet onbelangrijk. De ruim-
tevaarders-in-spee vrezen, niet meer aan bod te
zullen komen, te oud geworden te zijn wanneer
zij eindelijk aan de beurt zouden zijn. Bovendien
vrezen zij, dat de nadruk steeds meer op weten
schappelijk onderzoek zal komen te liggen en dat
wetenschapsmensen een opleiding voor een ruim
tevlucht zullen krijgen, waardoor het aantal kan
sen voor de huidige leden van het team zal ver
minderen.
Bovendien bestaat bij vertraging het risico dat
de Nasa nog minder geld krijgt „omdat uitstel
besparing betekent". Het Nasa-apparaat wordt
dan noodgedwongen verder ingekrompen, en des
kundigen krijgen onvoldoende werk en zoeken
elders emplooi. Deze laatste tendens is al duide
lijk waarneembaar sinds de eerste maanlanding.
Verschuiving
In dit licht bezien zou het, wanneer de eerstko
mende maanvlucht inderdaad moet worden uit
gesteld, het gunstigste zijn nadien de Apollolan-
ceringen weer sneller elkaar te laten opvolgen
om het gehele programma tot het midden van
dit decennium toch afgewerkt te krijgen. Dit be
tekent echter (om maanlandingen niet nutte
loos snel elkaar te laten opvolgen), dat vermoe
delijk enkele maanlandingen zullen vervallen en
dat deze Apollo's beschikbaar komen voor een
snellere ontwikkeling van een permanent ruim
testation in een baan om de aarde. Dit laatste
is een project waaop ook Rusland vermoedelijk
het hoofdaccent legt.
Dit alleen al zou een poging rechtvaardigen,
een nauwere samenwerking tussen Amerika en
Rusland op dit gebied tot stand te brengen, maar
er is nog een zeer goede reden.
De Amerikaanse inlichtingendiensten zijn er
zeker van, dat de Russen met ernstige technische
moeilijkheden hebben te kampen. Acht van de
tien onbemande vluchten zijn de laatste tijd mis
lukt. Sinds maart 1967 zijn elf van de achttien
Russische onbemande maanvaartuigen een mis
lukking geworden. De viertrapsraket SL-12 kan
zes tot acht ton in een baan om de maan bren
gen, dus voldoende voor een bemande vlucht
en een landing. Maar zelfs de Russen, die nogal
wat risico durven te nemen, is het foutenper-
centage te hoog om kosmonauten met dit systeem
te lanceren. Meestal traden fouten in de vierde
trap, enkele malen in andere trappen van de
lanceerraket op. De moeilijkheden schijnen te
liggen aan het ontstekingssysteem en de bestu
ring in de eerste vluchtfase en niet in de
energievoorziening, juist het zwakke punt van de
Saturnus-Apollo-combinatie, die verder perfect
functioneert.
Er zouden heel wat minder risico's worden ge
lopen, veel sneller vorderingen worden gemaakt
en heel veel geld voor experimenten worden be
spaard, wanneer Russen en Amerikanen ervaring
en technieken uitwisselen. Ze kunnen eikaars
zwakke punten versterken, maar met name ten
aanzien van de rakettechniek (het zwakke punt
van de Russen) voelen de Amerikaanse militai
ren niet veel voor te grote openheid. Niettemin
is er de laatste tijd een streven merkbaar bij de
Nasa, pogingen in het werk te stellen om tot een
nauwere samenwerking te komen.
Misschien dat dit een positief resultaat zou zijn
van een schipbreuk in de ruimte, die overigens
al geleerd heeft dat ook met een wrak astro
nauten behouden naar de aarde kunnen terugke
ren. Dat laatste is een nu al bereikt resultaat
dat de vlucht van de Apollo tot een triomf in
plaats van een mislukking heeft gemaakt.
P. BOK.
DE STRIJD TEGEN
B- EN C-WAPENS (2)
DOOR HEIN JANSEN
In 1964 werd in Zuid-Vietnam voor
het eerst traangasgebruikt bij het
onderdrukken van een boeddhistische
demonstratie. Nadien raakte het ook
meer en meer in zwang bij de stryd
tegen de Vietcong en Noordvietna-
mezen. Toen het nieuws hierover de
buitenwereld bereikte deed officieel
Washington nogal verbaasd. Er was
toch niets bijzonders aan de hand?
President Johnson: „De gassen, die
daar worden gebruikt kan iedereen in
dit land in elke winkel kopen, al be
stel je iets uit een catalogus". Er
werd een rookscherm van humanitai
re verontschuldigingen opgetrokken,
maar al snel werd duidelijk dat het
gas alleen maar was bedoeld om de
vyand uit zijn beschermende tunnel
stelsel te drijven en vervolgens bo
vengronds te kunnen neerschieten. Zo
is al veertien miljoen ton traangas
verbruikt, onthulde de Amerikaanse
schrijver Hersh.
Traangas is het chemische strijd
middel waarover militairen en bur
gers kunnen meepraten. Het is aller-
wege geaccepteerd als 'n doeltreffend
middel tegen rellen etc. De gang
bare uitwerking is irritatie van ogen
en luchtwegen, maar wordt gezegd
zonder blijvende schadelijke gevol-
egn. De praktijk heeft geleerd dat
dit in het algemeen waar is, maar
de gebruikers ook met uitzonderingen
confronteren die laten zien dat het
wel of niet schadelijke, of zelfs wel
of niet dodelijke sterk afhankelijk
kan zyn van de concentratie van
het gas en de conditie van het
siachtoffer, Het VN-rapport over B-
en C-wapens signaleert die sterfge
vallen als gevolg van een hoge dosis
traangas in een afgesloten ruimte.
Een Canadese arts in Zuid-Viet
nam schreef een Amerikaanse colle-
|ga: „De afgelopen drie jaar heb ik
een aantal patiënten onderzocht en
behandeld, mannen, vrouwen en kin
deren die aan gas waren blootgesteld
i waarvan ik de naam niet weet. Dat
j gas veroorzaakt misselijkheid wan
neer je die patiënten aanraakt of de
door hen uitgeademde lucht inhaleert.
Die patiënten waren erg ziek en ver
toonden allen symptonen van gasver
giftiging, die ik bij veteranen uit de
Eerste Wereldoorlog had geconsta
teerd. Het enige verschil zat hierin,
dat die Vietnamezen er veel ernstiger
aan toe waren".
Waarschijnlijk was sprake van
Adamsit, een byna reukloos gas. dat
hoesten, benauwdheid, tandpijn en
daardoor ook angstgevoelens veroor
zaakt. De gangbare aanduiding is
DM. Het hoort in een rytje thuis,
dat wordt gecompleteerd door de
traangassen en CS, als bekendste
van een vrij groot assortiment.
Het VN-rapport:
CS is het prikkelendste van deze
gassen, gevolgd door Adamsit en CN.
De gevolgen van traangas verdwij
nen als het traanvocht de ogen
„schoonspoelt" en het slachtoffer uit
de besmette ruimte verdwijnt. Be
paalde traangassen echter tasten de
huid aan wanneer het weer warm en
heet is".
Vietnam biedt ook de praktijkles
sen voor het gebruik van ontbla-
deringsmiddelen. Eenderde van 't to
tale grondoppervlak van Zuid-Viet-
nam (172.000 vierkante kilometer)
bestaat' uit bosgrond. Daarvan is zes
tien procent (9100 vierkante kilome
ter) met dergelijke stoffen „behan
deld". Bepaalde chemicaliën doden de
boom of plant, anderen doen ze
„slechts" de bladeren voor bepaalde
tijd verliezen van enkele weken
tot maanden. Zo ook tasten sommige
stoffen alle bomen en planten aan.
terwijl andere een selctieve uitwer
king hebben. Het VN-rapport stelt
dat er tot dusver weinig bekend is
over de gevolgen van ontbladerings-
middelen op lange termijn. „Een ra
ming is dat sommige mangrovebos-
sen twintig jaar nodig hebben om te
herstellenIn ge"bieden met
zware regenval kan ontbossing ern
stige erosie tot gevolg hebben en
daarmee grote agrarische verliezen.
Op deze manier zyn woestynen ont
staan."
Belangryk is dat het VN-rapport
zowel de traangassen als de ontbla-
deringsmiddelen zonder enig onder
scheid tot de B- en C-wapens re
kent. Dat maakt het voor verchil-
lende landen, met de VS voorop, zo
moeilyk de aanbevelingen zonder
meer over te nemen. Dat zou net zo
veel betekenen als een afkeuring van
een tot dusver gevoerd beleid, waar
in derkelyk vermeend „onschuldi
ge" middelen voortreffelyk passen.
WORDT ZATERDAG VER
VOLGD
