)ppositie van Lenin komt niet aan bod
14-18 IN SATIRISCHE MUSICAL Genadeloze „killere"
Filins
in
Leiden
filmische portretten van een honderdjarige revolutionair
r
Weg met het juffrouw mier-complex!
erboden
ii Peru
Nieuwe uitgaven
Het mooiste speelgoed
SISSI
Midnight
Cowboy
I rolijke sex
i 17 APRIL 1070
EETDSCH DAGBLAD
- PAODfA W
^RECHT/AMSTERDAM De herdenking van de 100ste
jortedag van Lenin voor z'n vrienden Wladimir IIj itsj
dt over de hele wereld met veel vlagvertoon gevierd. Ook
ten de communistische -invloedssfeer heeft de naam Lenin
magische klank. Al was het alleen maar omdat deze leider
de Russische Revolutie als geen ander in staat is geweest
boer, kunstenaar en intellectueel samen te brengen.
I eider,
min
Jni VU
begreep al vroeg 't belang van communicatie (en propa-
J) via de kunst. En speciaal film. Letterlijk zei hij: „Van alle
jen is film de belangrijkste voor ons". De cinema heeft dat
vergeten. Alleen in Rusland werden meer dan 60 speelfilms over
n gemaakt. En dan praten we niet eens over de kilometers cel-
j in het documentaire en journaal-vlak.
ons land wordt Lenin via de
i utrecht en Amsterdam uit-
herdacht. Het Filmmuseum
tot en met donderdag 23 april
«flfilms en documentaires. Stu-
jtrecht is gisteren (Lenins ge-
«dag) begonnen met een ietwat
tend programma van speel-
iedere dag één film.
activiteiten van Lenin op het
«I van de cinema zijn bekend,
stimuleerde de speelfilm-indus-
ai nationaliseerde op 27 augus-
urn de filmindustrie. Rusland
r Lenin was ook het eerste land
begon met massale voorlichting
Ie cinema. Bioscooptreinen en
theaters omgebouwde vracht-
reisden het land af met de zo
de „agitki", korte documentai-
roorlichtingsfilms. Tegelijkertijd
bende deze reizende cinema 'n
ie stroom filmmateriaal, want
uneralieden die meereisden be
en in de jaren 1918-ook de
sche gebieden waar de burger-
nog woedde en waar hongers-
n ziekte heersten,
eerste films over Lenin zijn nog
documentair. In Zesennegentig
i van Wladimir Gardin treedt
i zelf op, evenals in de twee
».Prawda's (21 en 22) van Dsiga
Kino Prawda 21 is in het Le-
MA (AP) De Russische film
zesde juli", die aan het slot vian
Russische filmfestival in Lima
worden vertoond is door de Pe
ase censuur verboden.
•t dagblad La Prensa heeft ge-
i, dat de semi-documentaire film
erboden door de nationale raad
fllmwaakzaamheid. Een reden
bet verbod werd niet genoemd.
mnpyograjnma van het Filmmu
seum opgenomen en van dezelfde
regisseur Is de bijzonder poëtische
documentaire Three songs to Lenin
(1934) waarin Wertow de figuur van
Lenin laat zien tegenover de resul
taten van de revolutie.
Oktober
v
99
De eerste grote speelfilm waarin Le
nin een belangrijke rol speelt, is
„Oktober" <1927) van Sergei Eisen -
stein en Grigori Alexandrow. In ly
risch opzicht is dit de meest opzien
barende film van Eisenstein. Het was
een regeringsopdracht met een voor
die tijd bijzonder groot budget:
500.000 roebel. Alles moest wijken
voor deze film, die de kroon moest
zetten op de viering van de tienja
rige revolutie. Wanneer Eisenstein In
het Winterpaleis bezig was met de
val van de „voorlopige regering", de
eerste triomf van de communistische
revolutie, dan zat de rest van Mos
kou in het donker: een kwestie van
belichting
De oktober-revolutie betekende
voor Eisenstein een symfonie van ge
weld. een delirium van beelden en
zwart-wit contrasten. In zijn handen
werd de historische objectiviteit ver
vangen door een artistieke eruptie
van de eerste orde. De behandeling
van de personages gaat ten onder in
deze beeldorgie. Eisenstein is niet ge
ïnteresseerd in karakters. Hij werkt
met massa's, elementen, kontrasten
en enorme totalen van gezichten en
lichamen.
Toch is het opvallend dat de nol
van Lenin door een amateur wordt
gespeeld: de arbeider Nikandrow. Hij
werd gekozen wegens zijn grote over
eenkomst met Lenin en speelde dat
zelfde jaar is Moskou in Oktober (re
gie Boris Barnet) opnieuw Lenin.
Onder de belangrijkste regisseurs
di ede films over en rond Lenin heb
ben gemaakt,bevindt zich Mikhail
Romm, die in ons land vooral be
kend is geworden door zijn Boule de
Suif (1934 naar Guy de Maupas
sant) en Alledaags Fascisme (1966).
Romm heeft voor zover bekend vier
een flits van een man met een snor.
In De man met het geweer van Ser
gei Joetkewitsj (1938) speelt Stalin
een kleine rol, vertolkt door Michail
Gelovani, die van 1938 tot 1953 zeker
11 keer Stalin op het witte doek
bracht.
,De 6de juli"
Lenin-films gemaakt waarvan de
twee belangrijkste in het overzicht
zijn opgenomen: Lenin in Oktober
(1937) en Lenin in 1918 (1939). Twee
films die elkaar aanvullen. In de
eerste krijgen we de voorbereidingen
tot de revolutie te zien, het aanvanke
lijke verraad en de snelle reactie van
Lenin die de arbeiders de fabrieken
laat bezetten en optrekt naar het
Winterpaleis. Romm heeft tussen de
twee partijen een prachtige suspence-
laag weten te scheppen. Vanuit de
voorlopige regering van Kerenski
worden komplottön gesmeed om de
„bolsjewiki" in de hand te houden.
Arrestatie en moord zijn daarbij .ge
oorloofde" middelen. In Leniin in 1918
wordt de jonge revolutionaire Sow-
Jetstaat aan alle kanten bedreigd.
Hongersnood, geen medewerking van
het platteland waar de koelakken
<een soort hereboeren) de zaak nog
in handen hebben, sabotage van de
mensjewiki en de socialistische revo
lutionairen, de dreiging van een
nieuwe oorlog met Duitsland na de
vrede van Brest, nog steeds buiten
post-gevechten met „witte troepen".
Temidden van al dit geweld blijft
Lenin (in belde films Boris Schukin)
overeind. Zelfs na de aanslag op zijn
leven waarbij hij zwaar gewond
wordt, blyft hij doorvechten.
Wladimir lljitsj Lenin
Lenin wordt door Romm gepor
tretteerd als een diepmenselijke fi
guur, die onbuigzaam was als het
om de revolutie en de sociale doelen
ging. We krijgen Lenin te zien als
vader van het volk, volkstribuun, de
magoog, politicus, strateeg, maar
ook als kameraad en burger, die be
trokken is bij het lyden van het
volk. Over het algemeen kun je van
de Russische films zeggen dat ze de
Lenin-figuur nogal authentiek weer
geven. De zwakte van de films zit
in de politieke historie. Eén blik op
Lenins tegenstanders en je weet al
hoe laat het is: verraderlijke sujet
ten. misdadigers, uitbuiters en kapi
talisten. Romm heeft er een handje
van.
Zelfs de leden van de Socialistische
Revolutionairen (SR), die binnen het
systeem functies hebben, pik je er
meteen als typische verraders uit.
Daarbij is de omgeving van Lenin
nauwlettend gezuiverd van later in
ongenade gevallen figuren als Trotz-
kl, hoewel deze personages een beslis
send en vitaal onderdeel vormden
van de Oktober-revolutie.
Dit beeld tref je in bijna alle Le-
ndn-films aan. En 't is opvallend dat
ook Stalin zelden of nooit te zien
is. Soms valt zijn naam of zien we
De enige film waarin de oppositie
van Lenin een eerlijke kans krijgt, is
..De 6e Juli", de krachtproef voor
Lenin en de zijnen in 1918, wanneer
de Linkse Socialistische Revolutionai
ren bijna heel Moskou in handen heb
ben en het Kremlin bestormen. „De
6e Juli" behandelt deze crisis die gaat
over de Vrede van Brest en het feit
dat de Duitsers de Oekraïne platbra
den. Lenin ziet de onmogelijkheid
van een oorlog op dit moment, maar
de Linkse SR (er was ook een niet
vertegenwoordigde „rechtse") wil de
Oekraïne te hulp komen. Het Ra
dencongres in Moskou steunt op het
beslissende moment Lenin, waarna
een SR-provocateur de Duitse am
bassadeur doodt om zo een oorlog te
provoceren. Lenin grijpt in, de SR
probeert de leiding over te nemen,
maar dankzij een infanteriedivisie uit
Letland slaat de balans tijdig naar
de bolsjiwiki door. Het beeld dat we
van de SR krijgen is bepaald niet
onsympathiek. Uiterlijk zijn het re
volutionairen, die samenwerken met
Lenin. Ze interpreteren de toestand
alleen anders. Een regisseur Joeri Ka
rasik, die ook een film over Lenins
studententijd maakte, weet begrip op
te brengen voor hun stellingname.
Deze in 1968 gemaakte film is het
beste bewijs voor het feit dat de hou
ding tegenover Lenin iets van zijn
„goddelijke aanbidding" heeft verlo
ren. In „De 6e Juli" is Lenin vooraJ
een keiharde vechter en een briljant
politicus, die echter duidelijk gehol
pen moet worden van buitenaf: de
Letten, die in eerste instantie de zij
de van de SR kiezen. De film is verre
weg de beste Lenin-film tot nu toe ge
maakt. Niet alleen blijkt hij histo
risch bijzonder betrouwbaar, ook de
Karasik zijn interessant. Een fasci
nerende verteltrent, die van de ge
schiedenis een politiek suspencever-
haal maakt. „De 6e Juli" lijkt naast
een artistiek succes ook grote com
merciële mogelijkheden te hebben.
Zo'n opmerking mag dan nogal „bur
gerlijk" klinken als je het over Le
nin hebt, maar de Nederlandse film
verhuurders zijn alleen bereid films
uit te brengen die de kassa laten rin
kelen.
Wie meer achtergronden wil weten
moet de films gaan zien en het uit*
stekende boekje lezen dat Hans Saai-
tink schreef rond de films over Le
nin: „Lenin leeft en beweegt".
REG TEN ZIJTHOFP
Sesam, Het leven der volken, uitg.
Bosch en Keuning, Baarn Na het
eerder reeds aangekondigde deel 6
zijn in deze nieuwe, zeer belangwek
kende serie nu ook de delen 1 en 7
verschenen, resp. met een uitvoerige
inleiding over de culturele antropolo
gie (het werkterrein, de lange kin
derjaren van die wetenschap en ver
volgens een hoofdstuk ,De mens als
dier") en. in deel 7, een overzicht van
„eten, drinken en narcotica", gevolgd
door een beschrijving van „de ma
kende mens" (vlechten, weven, kera
miek. metaalindustrie. Elk deel telt
ongeveer 250 bladzijden en is ruim
voorzien van illustraties, waar
van enkele in kleur. Zoals bekend be
treft het hier een van oorsprong Ita
liaanse uitgave, waarvan de verta
ling in deskundige handen was en
bovendien kritisch werd doorgelezen
door drs. J. J. Meyer, medewerker
aan het Instituut voor Culturele
Antropoligie en Socialogie der niet-
westerse Volken aan de rijksuniver
siteit te Leiden. Vermelding verdient,
dat de beknopte literatuurlijsten bij
elk hoofdstuk werden opgesteld door
de Leidse hoogleraar in de culturele
antropologie, prof. dr. A. A. Ger-
brands, en drs. J. J. Meijer. Waar
men de nieuwe deeltjes van deze
boeiende serie ook opslaag, steeds
treft men interessante teksten en fo
to's. Voor wie belang stelt in de ont
wikkelingsgeschiedenis der mensheid
hartelijk aanbevolen!
Kleine verhalen uit de grote ge-'
schiedenis, uitg. J. H. Gottmer, Haar
lem. Vier met smaak uitgegeven
„kleine verhalen" beloven heel wat
voor het vervolg van deze serie: ze
behandelen De eerste trein. De gan
zen van 't Capitool, Diogenes en zijn
ton, en De eerste luchtballon. In een
voudige taal (geschikt voor kinderen
vanaf ongeveer tien jaar) vertelt Cy-
riel Verleyen, bU twee boekjes bijge
staan door Harriet Laurey op pret
tige wijze over de hierboven ge
noemde onderwerpen. Alle lof voor
de originele, moderne en toch volko
men begrijpelijke tekeningen-in
kleur van Henri Branton, wiens il
lustraties deze boekjes tot aantrekke
lijke geschenken voor jonge lezers
maken.
ADVERTENTIE
Dot week in E»a:
zeggen de (heel wal manse) Dolle Mina's in een onverbloemd, onverkort verslag van wat zij willen.
Wat niet wegneemt dat u gerust mag guimpen als u dat leuk vindt. Eva vertelt u hoe.
Verder o.a: Nel Noordzij over de goeie ouwe tijd, openhartig dubbelinterview met Jack en Irene Dixon,
sportief snorkelen, informatie over stofzuigers en over fijne regenmode voor kinderen.
open blad
Overal
te
koop'
CAMERA De eerste wereld
oog begon als een kleurrijke ker-
s met het soldat eske als groot-
attractie: een,kermis die naar
rwachting enkele maanden zou
nen. Toen de organisatoren en
wfdrolspelers na vier jaar de ba-
opmaakten, kwamen zij tot de
«dekking dat dit feestje 23 mil-
«n feestgangers en 500 miljard
ilden had gekost. Dit kostbaar
lelletje stratego, balanceren op de
tns van twee totaal andere tijd
irken, leverde Joan Littlewood
voor het toneelstuk „Oh! What
lovely war". Regisseur- Richard
ttenborough gebruikte dit ton eel-
luk voor de gelijknamige satirische
In-musical, die deze week in he'
sater aan de Hoge Woerd is tc
ito.
Het toneelstuk werd voor het een
overweldigend succes opge-
wd in het Londense Theatre Ro-
I (1963). De show werd in meei
o tien landen in een bewerkt,
We gespeeld. In Nederland ondei
ititel „Oorlog is zo'n aardig spel"
De aanleiding tot dit „aardig
si" is zoals de grote politicus Bis
«ck had voorspeld „een of an
ere stommiteit op de Balkan". D'
noord op de Oostenrijkse a artsher-
o? Frans Ferdinand is de vonk die
W kruitvat tot ontploffing brengt
Ittenborough laat na de moord de
»?e omes hun plaats op het speel -
innemen. De manier waarop
s geweldig leuk gevonden en geefl
oigszins met de geschiedenis be
lade kijker een goed beeld van de
tplomatie uit die tijd.
Hoe weinig men in die dagen al
van een echte oorlog blijkt ui*
k wervingscampagnes, die via een
•toste wereldoorlog luna-park" lo-
Pffl. In een sfeer van „It's a long
way bo Tippenrary" melden de jon
gemannen zich voor het front,
ronder te beseffen wat hen te
TRIANON —Uit het Kopenha-
van voor de tijd van de vrij-
tod van pornopers deze week „Het
cooiste speelgoed" De film pro-
in pseudo-documentaire vorm
te rekenen met de mythe van d'
10 als wat duistere bezigheid.
Met een bijna vanzelfsprekende
■tlmoedigheid spreken een roge-
^amde rechter, theoloog. Jurist en
het onvermijdelijke echtpaar
^hard en Phyllis Kronhausen
toh uit voor de sex als ideaal ge-
"ffcsvoorwerp. Tussen deze Ietwat
•Waliserende uitspraken het credo
een zo te zien ietwat vermoei-
moeder van twee kinderen die
voor het inwerking treden van
Deense wet votor vrijheid van
pornografie nog veroordeeld was
Haar lofzang wordt gelardeerd met
voorbeelden uit haar beroepsprak
tijk als blootmodel.
Na Kolle weten we het allemaal
eigenlijk wel. Het mooiste speelgoed
waarmee in de film uitvoerig ge
speeld wordt hoeft dan ook nauwe-
lijkt meer te schokken, zo nu
en dan alleen nog maar vermaken.
Toch zitten er nog enkele voetan
gels onder al die vrolijkheid, die het
symbool van de exuele potentie als
menselijk ideaal en de sexualiteit
als substituut voor andere mense-
lilke vormen van contact onaange
tast laten. De vermeende openhar
tigheid in deze film blijft daarom
steken in een nieuwe vorm van
hypocrisie.
wachten staat Ook de legerleiding
in Engeland blijkt de omvang van
een totale wereldoorlog niet hele
maal te overzien. De regisseur heeft
het wel allemaal gezellig gehouden.
Geen grote gevechten met honder
den doden. De bitterheid die echter
in sommige liederen gezongen aan
het front doorklinkt en de steeds
schrille overgang van front naar
thuisfront geven een goed beeld
van de idiote romantische ideeën,
die deze oorlog oproept bij hen die
er niet actief bij betrokken zijn.
Voor de mannen, die aan de over
kant van het Kanaal ln de mod
der rondploeteren, bestaat nog maar
een vraag: kom ik hier ooit levend
uit? Wrange grappen worden ge
maakt over de accomodatie, thuis
en de verhalen bij terugkeer.
Een van de meest ontroerende
momenten in de film is het front
op kerstavond. Deze beelden roepen
Schijnpret in de oorlog.
herinneringen op aan Erich Maria
Remarque's „lm Westen nicht
neues". Opeens, wanneer het aloude
kerstlied „Stille nacht, heilige
nacht" uit het Duitse kamp klinkt,
herinneren de Tommies zich dat
ook aan de andere kant mensen
vechten zoals zij. Het lied wordt be
antwoord met een Schots kerstlied
en de volgende ochtend volgt een
tijdelijke verbroedering. Maar het
spel moet doorgaan, de pion
nen zijn vermoeid het vechten beu,
maar in het comfortabel hoofd
kwartier wil men zegenvieren voor
dat de Amerikanen komen, ondanks
de protesten van de pacifisten en
suffragettes. Het lukt niet en als
'n klein meisje vraagt: „Wat heeft
pappie in de oorlog eigenlijk ge
daan, moet de grootmoeder, die
haar vijf zoons heeft verloren, het
antwoord schuldig blijven.
LUXOR Ze is er weer. Voor
de zoveelste keer. Sissi, de Jonge
keizerin. Vorig jaar was ze nog
enige weken in Leiden. Het schijnt
haar aan de Stationsweg zo goed
te bevallen, dat ze nog eens is te
ruggekomen. Wie nog nooit kennis
met haar heeft gemaakt, kan dat
deze week weer doen. Een heel
lieve kennismaking met een inder
daad charmante Sissi in de per
soon van Romy Schneider. Zij
wordt in dit hevig romantische
verhaaltje terzijde gestaan door
Karl-Heinz Böhm en Magda
Schneider. Vorig jaar trok de jon
ge vorstin heel wat gasten naar
het Leidse theater. Het zal nu wel
weer zo zijn. Zulke geromantiseer
de geschiedenissen zullen het blij
ven doen.
REX —Een stel genadeloze ban
dieten, dat hun toevlucht in een
boerderij in de omgeving van
Tombstone heeft gezocht .terrori
seert het stadje. Als hun leider,
Johnny Ringo, in conflict met de
sheriff komt en in grote moeilijk
heden raakt, ziet de bende toch
nog kans hem te redden.
De bandieten vluchten naar een
door hen bezette boerderij en kiezen
stelling om de strijd tegen hun
achtervolgens aan te binden. Gelokt
door de hoge beloning, die er op
staat (5000 dollars), wordt de sche-
riff door een groot aantal cowboys
geassisteerd. Er barst een hevige
schietpartij 1»ds waarbij ook de lei
der zou zijn gedood.
Tijdens het gevecht breekt er ech-
er in de boerderij brand uit. Zon
der zich maar een moment om de
gevangen vrouw met haar twee kin
deren te bekommeren .laat men de
hele boel platbranden. De eige
naar van de „farm", die na enige
tijd terugkomt .gelooft niet in de
dood van de bandiet.
Hij verzoekt de sheriff het graf
open te maken om zich er zo
doende van te verzekeren dat de
bendeleider inderdaad diood is. Dit
gebeurt echter niet en de „weduw
naar" gaat op zoek naar een foto
van Johnny Ringo. Na vele teleur
stellingen krijgt hij toch nog enige
hoop.
Deze film behoort ongetwijfeld tot
één van de betere cowboy-films
Voortdurend zullen de bezoekers in
de wildwest-ban worden gehouden
LIDO Midnight Cowboy, de
Jongerenfilm over het Amerika
van vandaag is geprolongeerd en
dat is alleen maar zeer terecht.
Het verhaal van de Jonge Texaan
die zijn geluk komt zoeken in me
tropool New York Is zeer indrin
gend verfilmd. Illusies worden aan
flarden gerukt in het bezeten rit
me van de wereldstad. Bijzonder
sterk is het spel van „cowboy"
Jon Volgt en zijn verloederde
vriend Dustin Hoffman. Regisseur
John Schlesinger doet zijn beide
spelers recht in bijzonder fraaie
goed geschoten ensceneringen.
Midnight Cowboy is al met al een
spannend, ontroerend en ook be
vrijdend epos geworden.
STUDIO Mario Adorf en Gila
van Weiterhausen zorgen deze
week in het Studio-theater voor vro
lijk, soms wat ondeugend plezier.
„Engelchen macht weiter Hoppe,
hoppe reiter", in Nederland uitge
bracht als „Engeltje" <in volle vaarfc
rijdt dagelijks op haar hobbel
paard) is een sprankelijke pseudo-
sexcomedie, waarin regisseur Mi
chael Verhoeven de dwaze avontu
ren van het gelukkig getrouwde
echtpaar (met een schat van een
kind) Gusti en Helène uit de doe
ken doet. De overjarige twen Gusti
kan als verkoper in een meubel
zaak de dagelijkse vloedgolf van
sex. sex en nog eens sex van de he
dendaagse jeugd niet goed aan en
op alle mogelijke manieren pro
beert hij zijn welgeschapen, maar
wat preutse vrouwtje Helène te in
teresseren voor zijn kijk op seksuele
en erotische „experimenten". Hoe
wel blonde Helène daar zelf noch de
noodzaak van inziet, noch behoefte
aan heeft, stemt zij gewillig toe en
dat leidt tot vrolijke en gekke situa
ties.
„Houdt uw liefde mooipro
beer eens iets anders", adviseert
de ondertiteling van de aangename
kleurenfilm en die raad trachten
Gusti en Helène tenslotte zo goed
mogelijk ln praktijk te brengen.
Maar als het echtpaar tenslotte
na vele pogingen en kennismakin
gen besluit om een aantal „vrije"
echtpaartjes bij zich thuis te nodi
gen voor een onvervalste orgie, zit
het er dik in dat ales fout gaat
en Juist daarom goed afloopt.
