Enquête-commissie te veel
beïnvloed door mooipraters
Leiden kabonterstad
Hel geheim van de hofmaarschalk
Donateursconcert van
ons Jeugdkamerorkest
DR. L. DE JONG IN LEIDEN BIJ DOCUMENTATIEGROEP '40-'45
Prijs opstelwedstrijd
is „jaar in Leiden
Vragen
over
nieuwe
directeur
Groen
oordhal
Kerkelijk leven
Oranjevrijstaat met doodskoppen
Herdenking Pilgrim Fathers
Academische
examens
STAALWIJK OP DREEF IN:
MAANDAG 13 APRIL 1970 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 3
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN „De Enquête-commissie, die in 1948 begon met het onderzoek naar
de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog heeft de persoon van de Koningin Wil-
helmina buiten het onderzoek gehouden. Dat gebeurde tegen de wens van de koningin
in: ze wilde gehoord worden als eerste getuige. Op een vitaal punt, wordt daardoor af
breuk gedaan aan het totale historische beeld.
Dit zei dr. L. de Jong, directeur
jvan het Rijksinstituut voor Oorlogs-
documentatie, zaterdagochtend in
een lezing voor de leden van de Do-
:umentatiegroep '40-'45 in Leiden. De
juteur van het standaardwerk, waar
van juist het derde deel hande-
lend over de meidagen van '40 is
verschenen constateerde dat de En
quête-commissie destijds ook te kam
pen heeft gehad met een gebrek
aan medewerking van de Eerste Ka
mer.
Er mochten geen vragen worden
Nieuw succes voor Henk Briër
LEIDEN Weer ivas de belang-
stelling groot voor het donateurs
concert van het Jeugd Kameror
kest Leiden in de Zuiderkerk. Dat
is al tien jaar lang zo. Men stelle
het zich echter niet zo voor, dat
ie Leidse burgers, de eerste bur
ger voorop, hier beroepshalve
aanwezig zijn om hun burgerzin
te tonen, teneinde de jeugd te
plezieren als lossen individuen
bijeen geen sprake van. Het JKL
is geworteld in de burgerij, hier
gemeenschap. Deze stad
spreekt van „ons" Jeugd Kamer
orkest, omdat ze er trots op is en
op z'n leidsman Brièër. Dit or
kest heeft altijd gedreven op een
natuurlijke vaardigheid.
Oefening alleen en toewijding
brengen niet zo ver in de kunstvaar
digheid. Het hart moet bij de zaak
z\jn. Een Chinees spreekwoord zegt:
inlaat de bamboe in uw borst groeien,
voor gij haar schildert. Het is de viool
die in de borst moet zijn; aleer men
haar voor duizend verwachtende
ogen bestrijkt. Zou die natuurlijke
vaardigheid niet voortvloeien uit het
samenspel van Muziekschool en de
hier zo overvloedige intelligentsia?
En uit dat ondefinieerbare „iets", dat
al anderhalf dozijn leden de muziek
Kfals levenstaak deed kiezen?
Door wat wekt dit orkest zoveel
meelevende geestdrift? Door tech
nisch kunnen uiteraard, doordat de
K leden jong zijn en in vrije tucht zich
prijsgeven van een hooggesteld doel.
Muzikaal door de gedifferentieerde
toonvorming in hun spel en het
warm ineenklinken van de timbres,
gevolg van hun klankbesef. Door het
transparante en het plastische re
liëf, gevolg van hun vormbesef.
Elementen van het professionele mu-
^siceren. Juist daarom zal de aanwe
zige beschermheer Theo Olaf wel zijn
voldoening hebben gesmaakt. Jaren
achtereen stond het in de muziekbe-
b oordelingen: beroepsniveau. Dat werd
het ditmaal niet helemaal. De helft
van de spelers zat er voor het eerst.
Maar het komt terug!
Handel is hier altijd koploper: Con
certo Grosso in Bes, op. 3 no. 2. Opus
3 verenigt de strijkersconcerten, waar
Handel een hobo invoegt. Een frier
zeldzaam fyn geblazen hobo. Uniek
ook wat de concertmeester doet. De
vertolking, ondanks aanvankelijke in-
speelwrijvingen, leefde en koerste in
goede tempi; een Handel, die voor
alles zingen wilde, zonder pomposo.
In de Alleluja-Symfonie <30, in C)
van Haydn, met meer hout van een
hoorn, regeerde de intiemere kamer
toon weldadig en de subtiel voort
ijlende beweging. Een heel mooi Con
certino in G van Pergoksi moet waar
schijnlijk op naam staan van de Ne
derlander Ricciotti (volgens onze
Duitse bron: geboren in 's-Graven-
hage, overleden in Den Haag en
is voor strijkers alleen. Mozart's Sym
fonie in Bes (KV 182) was weer met
houtblazers en is een boeiende aan
gelegenheid geworden met de char
mes, die alleen een kamerbezetting
eraan geven kan. 1
Het J.K.L. heeft altijd gesolieerd
met eigen krachten. De honneurs
waren voor de celliste Eekje Hoen-
derdaal in Tartini's Concert in D en
voor de violiste Marjolein Hennes in
een fris Concert in Es van Pisendel,
een Dresdense violist tyd tijde van
Frederik de Grote. De celliste dankte
haar sterk sympathieke voordracht
mede aan' haar opmerkelijk zuivere
toon; de violiste, die een resolute
aanpak niet schuwde, gaf blijken van
een geavanceerde techniek en ont
plooide merkwaardigerwijs in een
gecadenseerd gedeelte een aantrek
kelijke verzadigd gecoloreerde toon,
die niet zo kleurrijk in de voorgaan
de delen had doorgeklonken. Beide
jonge dames werden meermalen te
ruggeroepen. Met de dirigent, o.m. be
wonderd omdat hij uit het hoofd di
rigeert, ging het evenzo.
Kees Verhoef
gesteld over de discussies in de mi
nisterraad. Bovendien waren de hon
derden getuigen, die zijn gehoord,
zich ervan bewust, dat hun getuige
nissen door iedereen gelezen zouden
kunnen worden. Ik wil deze getuigen
niet van onwaarheden betichten,
maar dat steeds de volledige waar
heid werd verteld, zou ik niet voor
mijn rekening willen nemen", aldus
dr. De Jong.
Geen conclusies
„Het geheel overziend heb ik wel
waardering voor het werk van de
Enquête-commissie, maar de hoop
dat ik bij mijn onderzoek zou kunnen
bouwen op de conclusies van deze
commissie is niet in vervulling gegaan
Het accent van het onderzoek heeft
teveel op het verhoren van getuigen
gelegen en te weinig op de documen
ten. Onder de getuigen waren veel
slechte vertellers. Daardoor is de
Enquête-commissie het slachtoffer
geworden van enkele welbespraakte
lieden. Niemand heeft het voor de
Enquête-commissie zo moeilijk gehad
als prof. Gerbrandy. Hij belde me
vaak genoeg op en vroeg, of ik hem
met bepaalde stukken wilde helpen.
Door zijn vergeetachtigheid heeft hy
als getuige een slecht figuur gesla
gen.
Zo belandde hij in een concreet
dispuut niet de oud-minister, Boeyen
die reeds in de oorlogsjaren een ma
nuscript van zeshonderd pagina's op
stelde, waarin het falen van prof.
Gerbrandy werd aangetoond. Volgens
my lag echter het historisch gelijk
aan de zyde van prof. Gerbrandy."
De verslagen van de Enquéte-commis
sie, 19 delen - 30.000 pagina's, en
ruim drieduizend documenten, waar
van driekwart nog niet gepubliceerd
vormt slechts een onderdeel van
het totale onderzoek, dat dr. De Jong
doet voor zijn standaardwerk. ,,Een
ryk deel van het onderzoek is geba
seerd op werk dat door anderen is
verricht. In het Rijksinstituut is on
geveer 3000 strekkende meter aan
belangrijk historisch materiaal aan
wezig. Dat doorlezen zou alleen al
300 jaar vergen. Daarom krijg ik al
leen het belangrijkste onder ogen.
In de derde plaats moest ik de
nationale geschiedenis invoegen in
het internationale verbanddat bete
kent ook lezen van buitenlandse
standaardwerken.
Dr. De Jong erkende, dat de taak
om de geschiedenis van de Tweede
Wereldoorlog te beschrijven, erg
zwaar is. „Het is een stuk contempo
raine (eigentijdse» geschiedenis. Elk
woord, elke conclusie kan gecontro- j
leerd worden. De zwaarte van het
werk heb ik overigens nooit onder
schat. Wel de duur. Ik had gedacht
toen ik in 1955 de opdracht kreeg
in 1970 myn laatste deel te kun
nen voltooien. Maar het wordl^ nu
1980. en misschien zelfs wel 1985."
Belangrijk voor de totstandkoming
van het werk achtte hy de televisie
serie over de bezetting die hij van
1959 tot 1965 presenteerde. „Hoewel
ik aanvankelijk „nee" had gezegd
ben ik later tot de conclusies geko
men dat het geschiedkundige werk
er niet gekomen zou zyn als deze se
rie er niet geweest was. De bezet
tingsserie dwong mij in het onder
zoek een zekere structuur aan te
brengen. Ik kwam daardoor te we
ten waar myn lacunes lagen.
Om de inhoud van zijn boeken te
controleren stuurt dr. De Jong steeds
veertig gestencilde exemplaren, van
wat hij geschreven heeft, naar des
kundigen en vraagt ze om commen
taar. Die stencils gaan onder meer
naar wetenschappelijke adviseurs,
ntilitair-historische secties, prof-
Dr. L. de Jong
Presser, gen. maj. Van Voorst tot
Voorst, diverse oud-ministers en een
aantal buitenstaanders.
„Op de eerste drie delen kwamen
in totaal niet minder dan 6000 kri
tische opmerkingen, meest kleine
verbeteringen. Over algemene kriti
sche opmerkingen wordt uitvoerig
gediscussieerd door drie leden van
het bestuur van het Instituut, drie
adviseurs en mij", aldus dr. De
Jong, die aan de hand van enkele
voorbeelden aantoonde dat door
hooggeplaatsten uit de oorlogsperio
de soms forse kritiek wordt geleverd
op zyn schrijftrant.
Aan het slot van de bijeenkomst
beantwoordde dr. De Jong nog diver
se vragen van de aanwezigen. Op de
vraag hoe hij dacht over de „sabota-
ge-nota" van Roel van Duyn ant
woordde dr. De Jong: „Wat Roel van
Duyn zegt, bewijst dat hij het eerste
goede boek over de Tweede Wereld
oorlog nog moet lezen".
LEIDEN In het weekeinde
heeft een eenheid „kabouters" een
begin gemaakt met wat zy noemen
het omturnen van Leiden tot ka-
bouterstad. Op verkeersborden wer
den doodskoppen aangebracht zie
foto LD/Holvast om de Leide-
naars er op elke straathoek aan te
ji herinneren, dat de verkeersdood hen
bedreigt. Daarmee bedoelen de ka
bouters niet alleen het gevaar van
de ongelukken maar nog meer het
gevaar van de verstikking van het
milieu.
De kabouters willen de Leidenaars
bewust maken van de wat zij noe
men vergaande staat van verrotting,
waarin de maatschappij verkeert.
De verkeersopstoppingen, zo zeggen
zij, gaan gepaard met hoge concen
traties van uitlaatgassen, die alleen
stinkende of giftige bestanddelen be
vatten.
De Oranjevrijstaat wil, zo zeggen
de kabouters, de fabrieken verlos
sen van kapitalistische uitbuiters, de
grachten bevrijden van rottend wa
ter en de krottenwijken van dicht
getimmerde huizen.
Niet alleen de Leidse kabouters
zijn actief geweest. Ook Utrecht en
Haarlem kunnen zich na het week
einde kabouterstad noemen. In
Utrecht trokken zaterdag 150 met
ahti-gifmaskers gewapende ka
bouters van hun alternatieve stad
huis naar het stadhuis, waar ze een
enorme oranjeboom op het wegdek
schilderden.
In het alternatieve stadhuis van
Haarlem hielden de kabouters hun
eerste volksvergadering, waarin ze
het Groothertogdom Damiate van
Haarlem van de Oranjevrijstaat
stichtten. Besloten werd geen poli
tiek te bedryven, maar zich bezig
te houden met buitenparlementaire
acties. Er werden departementen
onderwijs, milieu-hygiëne verkeer,
sabotage en bejaardenhulp opgericht.
In Leiden zijn de kabouters wel
van plan in de politiek te gaan. Er
is. zoals gemeld, een party Leiden
Kabouterstad ingeschreven v»oor de
°P 3 juni te houden gemeenteraads-
vcrkiezang.
NEW YORK/LEIDEN Het Leidse comité ter herdenking
van de Pilgrim Fathers heeft in samenwerking met het Ne
derlands Toeristenbureau en het Nederlands Informatiebu
reau in New York een opstelwedstrijd uitgeschreven voor
Amerikaanse middelbare scholieren. Deze wedstrijd vormt
een onderdeel van de Nederlandse bijdrage in de festiviteiten
rond de 350ste verjaardag van de reis van de Pilgrim
Fathers.
De aankondiging van de wedstrijd verscheen in het Ame
rikaanse leraren- en leerlingentijdschrift Scholastic's. Onder
werp voor het opstel is De rol van Nederland in het erfgoed
van onze Pilgrim Fathers. Het opstel moet tussen de 250 en
700 woorden b dragen. De jury bestaat uit stafleden van het
Nederlands Informatiebureau en redacteuren van Scholas
tic's. In juni zal de winnaar worden bekend gemaakt.
De Amerikaanse scholier die de eerste prijs in de wacht
sleeptontvangt een beurs om een jaar lang aan een school
in Leiden te studeren. De tweede prijs is een reis van twee
weken naar Nederland in de komende zomer.
Deze wedstrijd is één van de 'onderdelen van een program
ma van zeven maanden in Leiden. Amsterdam en Delfs-
haven om nadruk te leggen op de rol die Nederland heeft
gespeeld in de historie van de Pilgrim Fathers. Het Neder
landse programma begint, zoals gemeld, op 29 april met een
opvoering van de gemeenteraadsvergadering van de stad Lei
den van het. jaar 1609 waarbij de Pilgrim Fathers iverd toe
gestaan zich in deze stad te vestigen. Hoogtepunt moet op
26 november een thanksgiving-maaltijd worden voor 2000 tot
3000 mensen in de Groenoordhal in Leiden.
LEIDEN De raadsleden Nijssen
en Pompe (beiden Boerenpar
tij) hebben schriftelijke vragen
aan het college van B. en W.
gesteld, die betrekking hebben
op de heer J. Burgers, de door
de raad benoemde directeur,
die per 1 mei in functie treedt.
Zij wijzen op een interview met de
nieuwe functionaris in de Leidse
Courant, waarin deze zaken aan de
orde stelt, die het college, blijkens
mededelingen door wethouder Harm-
sen een avond tevoren in de raad ge
daan, zelf nog niet openbaar wilde
maken. De raadsleden willen van b.
en w. vernemen of zij de heer Bur
gers hebben gemachtigd deze mede
delingen te doen.
Als dit niet het geval is, willen de
raadsleden weten welke maatregelen
het college heeft genomen.
Voorts vragen de BP-leden of het
b. en w. bekend is, dat in het inter
view tevens mededelingen zijn ge
daan, die in de Leidse sportwereld
onrust hebben gebracht, terwijl ook
onrust is veroorzaakt bij het perso
neel van de markt- en havendienst
en de veehandel.
Is het college van mening, dat dit
nadelig zal zijn voor de verdere ont
wikkeling van de Groenoordhal? Als
b. en w. hierop ja zeggen, willen de
raadsleden vernemen welke maatre
gelen het college zal treffen om de
veroorzaakte onrust weg te nemen.
Het is de vragenstellers ter ore ge
komen, dat de nieuwe directeur van
de Groenoordhal sedert mei van het
vorig jaar werkzaam is in een bedrijf
in Gouda, terwijl de heer Burgers
tydens de selectiegesprekken met de
diverse raadsfracties en raadscom
missies heeft meegedeeld, dat hij
werkzaam was bij Sanders en Co.
N.V. in Leiden. Als dit juist is, zyn de
raadsleden zeer verontrust ten aan
zien van deze zaak.
De heven Nijssen en Pompe menen,
dat het beleid van de Groenoordhal
door de nieuwe directeur op een zo
danige wijze zal worden behartigd,
dat de gemeentelijke belangen ern
stig zullen worden geschaad. Zij vra
gen wat het college voornemens is te
doen als het deze conclusie deelt.
ADVERTENTIE
volop gemeten
van zon en
zomer in dit
leuke jurkje
van een
mooie
kwaliteit
dacron.
Vrolijk
fleurige
kleur
combi
naties.
Maten
36-46.
ADVERTENTIE
Herdenking in Bergen-Belsen
ln het voormalige concentratiekamp
Bei-gen-Belsen is zondag het feit
herdacht, dat dit vernietigingskamp
van de nazi's op 15 april 1945 door
Britse troepen werd bevrijd. De
plechtigheid werd door ongeveer
10.000 personen bijgewoond, onder
I wie de premier van Neder-Saksen,
Diederichs, en de Israëlische ambas
sadeur in Bonn.
Vinke Voordeel koopje
nü slechts
u vindt het bij z°iangd«
J voorraad
LEIOEN
Hoogstraat 1-3
Tel.
(01710) 32546
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Schoonrewoerd C.
Evers. kand. te Putten; te Tholen J.
H Vlym te Krimpen aan de IJssel;
te Zwolle C. den Boer te Zeist.
Bedankt voor Leusden J. G. N.
Cupedo te Pijnacker; voor Boven-
Hardinxveld T Lekkerkerker teOos-
tGrwolde; Voor Burgh G. J. van der
Stouw, kand. te Utrecht; voor Rot
terdam-Zuid J. Blonet tc Rotterdam-
Overschie.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Voorburg W. Bos te
Rotterdam-Schiebroek; te Ermelo T.
J Kuipers te Dwingelo (verb. ber.).
Bedankt voor Harderwijk H. J.
Kouwenhoven te Vlaardi. ger.
GER. KERK VRIJGEM.
Beroepen te Ede rin samenwerking
met Wageninèen» N. Bruin te Help
man; te Nieuw Westminster «Cana
dian Reformed Church) A. Kooy te
Emmen; té Murmerwoude E. J. Oos-
tcrhuis te Lemelerveljl.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Bodegraven C Wisse
te Elspeet; te Nieuw Beverland D.
Hakkenberg te Dordrecht.
Bedankt voor Boskoop J. van Haa-
ren te Amersfoort.
Aan de Leidse Universiteit zijn ge-
slaagd voor de volgende examens:
doctoraal Neci. recht mej. C. C. van
Walbeek «Den Haag»: doctoraal vrye
studierichting de heer P. J J. M.
Custers (Roermond).
LEIDEN Zaterdagavond heeft de
Leidse operettevereniging „Staalwyk"
haar jaarlijkse operette-uitvoering
gegeven in de Leidse Schouwburg
Regisseur F Heijnen en dirigent P.
J. Eikerbout hadden bergen werk
verzet om de uitvoering van ..Het ge-
i.eim van de Hofmaarschalk" moge
lijk te maken. Het Leids Kameror
kest kon wegens ziekte niet zoals an
dere jaren het muzikale gedeelte ver-
■zofgen. Hieivoor in de plaats bege
leidde de he°r Chival uitstekend op
de piano.
Het stuk ir drie bedrijven, geschre
ven door J. A. Th. v. d Wal. werd
opgevoerd dooi de 46 jeugdige leden
van de vereniging. In het eerste be
drijf maken wy kennis met Hans
Pijltjes en zyn vriendjes. Het is pre
cies twaalf jaar geleden dat Hans
bij de put te vondeling is gelegd,
z^dat Hans jarig is. Het water is
sinds die tyo veranderd in kostelijke
wijn. De feestvreugde wordt echter
verstoord door de komst van de hof
maarschalk. Deze deelt mee, dat er
rovers op komst zyn en stuurt Hans
naar het hof van prinses José van
Sprookjesland om de hulp van sol
daten in te roepen om het houthak
kersdorp waar Hans in opgegroeid
was, te beschermen.
In het tweede bedrijf blijkt, pas de
werkelijke strekking van de brief als
Hans de rovers in het bos ontmoet.
De hofmaarschalk wilde Hans laten
insluiten, omdat Hans een prins van
Koninklijke bloede blijkt te zijn. De
rovers zijn eeiltjke lieden en ex-die
naren aan het hof van prinses José.
In het derde bedryf komt alles op
zijn pootjes terecht en op verzoek van
Hans wordt de hofmaarschak als de
I grote boosdoener ontmaskerd. Dan is
er feest in het paleis. Hans Bijltjes
werd op voortreffelijk wijze vertolkt
door de 12-jarige Thea de Waal. Het
I eerste bedryf viel wat de zang be
treft nogal wat tegen. De laatste
twee bedrijven waren echter aanmer-
Kclijk beter. Vooral de zang van Lenle
Horsman-v. d Base was het aan
horen waard. Woensdag zal het stuk
voor bejaarden herhaald worden in
de Leidse Schouwburg.
