'Onderwijstentoonstelling'
op verkoop gerichte beurs
PHILIPS VERRAST DOOR DE GROTE
VRAAG NAAR KLEURENTELEVISIES
Bedreiging
de
beste
hekken
komen uit Best'
Democratische
kritiek inzake
Indo-China
Nederlandse
troepen naar
La Courtine
Ontslag 45 man
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
biUSCH DAOdLAL»
len voetbalwedstrijd op de televisie
ngt de meest irrationele gevoe-
5 bi) mij boven. Al kijkend word
*en verwoed en primitief nationa-
11 Afgelopen woensdag leef ik op-
^op in de koude oorlog en die com-
nisten mogen beslist niet winnen.
Iien wat zware inleiding voor wat
volgt: een ruzietje in Leidens aca-
nische wereld. Een rel rond de or-
lisatie van het 79ste universitaire
t-,rum deze zomer. Maar ondanks
wetenschappelijk getrainde gees-
vind je er ook een emotionele
»r in terug. En daarom wel de
eite waard om uit te tekenen,
te
t ('anaf 1900 heeft lustrum vieren in
i Iden voor een groep studen-
i i groots feestvieren betekend,
misten met maskerades, optochten
massale opvoeringen, die aan de
r» Jnemers handen vol geld kostten.
k°t heeft geduurd tot de tweede we-
n>loorlog. Vrolijke onbezorgde par-
n, maar in wezen slechts toegan-
JSJjk voor de „happy few". Het
n*dsch Studenten Corps drukte er
stempel op.
\fa de tweede wereldoorlog vond
eqi dat het niet zo meer kon. Men
i vervuld van tal van idealen en
lrt daarvan was het gevoel dat er
l°8 eind moest komen aan een exclu-
h studentenleven, dat slechts voor
*ien haalbaar was. De gezellig-
n dsverenigingen van de stu
iten dienden te worden opengebBO-
ar het liep anders. Het Corps ver-
jjjT inderdaad veel van zijn exclusi-
Irtfit. maar werd toch niet die open
eneniging, die velen in 1945 voor
rdn zweefde. Het lustrum van de
mversiteit, zoals dat in 1950. '55 en
i. werd herdacht, was een bijwagen
s i de lustrumviering zoals het
stirps die opzette, een attractief pro-
lamma. maar niet voor studenten
ten buiten het Corps, laat staan voor
rlcgers van de stad Leiden.
n [ierin kwam enige verandering in
1S5 Voor het eerst kreeg de Uni-
sitaire Lustrumcommissie een
ike vinger in de pap en feestelij k-
jen werden uitdrukkelijk open ge-
jd voor alle leden van de univer-
w^ire gemeenschap,
n.! open opzet heeft de Universitai-
ncLustrumcommissie voor 1970 steeds
r ogen gestaan. Bovendien wilde
gtn. conform aan nieuwe maat-
letappelyke inzichten, de lustrum-
ring concentreren rond een con
ks, waarbij de taak van de univer-
titót in de maatschappij zou worden
t proken.
g^iet langer zou de nadruk vallen
léésten maar op de plaats van de
diversiteit als geheel, als weten-
appelijke „Oranej-Vrijstaat" in
e wereld. In de gedachtegang van
- Universitaire Lustrumcommis-
betekende dat bovendien dat het
">frum „open" zou staan voor
ereen die daar zin in zou hebben,
-^at streven naar een open lustrum
eg nieuwe impulsen door de ge-
irtenissen van vorig jaar, toen de
-denten in opstand leken te komen
len het universitair bestel. Een de-
I cratiseringsbeweging overigens, die
I steeds voortkabbelt.
laar er zou ook worden feest ge-
Jrd. want wel wilde men afwyken
li tradities, maar die helemaal la-
f vallen, kon toch niet. Commissies
*|i studenten kregen opdrachten de
sten voor te bereiden.
>e universitaire lustrumcommissie
Iid dat op die feesten ook weer
ereen zou moeten kunnen deelne-
n. die daar zin in zou hebben. Er
1 niets aan de hand geweest zyn,
g die gedachte ook vanaf het begin
delijk zou zijn uitgesproken. Maar
i gebeurde niet, althans niet vol-
is de studenten die de feesten
a esten opzetten.
I lovendien kwamen zij met tal van
•waren, vaak voortvloeiend uit een
giere mentaliteit dan die van de
Iïgleraren die zitting hadden in de
iversitaire lustrumcommissie. De
5 denten wezen er op dat een feest
'i ar iedereen „zomaar" door elkaar
II lopen, minder aantrekkelyk was
I )r studenten. En dat daardoor de
I lomsten uit de feesten, waaruit het
k%rum voor een deel zou moe-
II worden bekostigd, terug zouden
1 len.
n
-ylet lijkt misschien wel zakelijk, I
is dat natuurlijk niet. Als de
senten bovendien zeggen te wéten
burgerij en studenten op één
Jatter rein botst, is dat een volstrekt
bewezen stelling.
Alaar daarover zou te praten moe-
zijn. En dat is nu juist het merk-
-ardige in het conflict tussen uni-
rsitaire lustrumcommissie en feest-
Teincommissie, dat dat beslist op
verkeerde manier is gebeurd. Bei-
j partijen hebben geopereerd vanuit
n stellingen en zijn daar in feite
ït uitgekomen.
De studenten-feestcommissie heeft
arbij een conservatiever standpunt
ngehangen dan de universitai-
lustrumcommissie onder leiding
n prof. Posthumus Meyjes. De
ltste streefde naar openheid, naar
t experiment van een nieuwe op-
De feestcommissarissen kwamen
it praktische bezwaren, ontwikkeld
nuit het verleden.
Met die constatering zijn die be
daren niet ontzenuwd en het is
opimer dat de emoties zo hoog lie-
</n, dat men het fundamentele ge-
pek over de uitgangspunten niet
u>el heeft kunnen voeren. Overigens
de gang van zaken wel een plei-
ifroi voor de stelling van de Leidse
cioloog prof. Lammers, dat tegen-
tellingen in de univerritaire gemeen-
ihap door alle groepen heen lopen.
Ier ziet men jongeren met een con-
trvatief en ouderen met een radi
cal standpunt.
Een leerzaam gezicht.
JRS
(van onze medische medewerker)
Als de mens erin slaagt om de
leefbaarheid op aarde afdoende te
beschermen, kan deze tussen 6 en 8
miljard mensen tot woon- en leef
ruimte dienen. Deze uitspraak is van
de militant-conservatieve micro-bio
loog aan de Washingtonse universi
teit. dr. Barry Commoner.
DEN HAAG (GPD) Minister Veringa wil het praten en
schrijven over het onderwijs best wat ludieker hebben. Hij
krijgt in elk geval aan het begin en eind van dit artikel zijn
zin. De minister uitte zijn wens deze week, toen hij te Utrecht
de tweejaarlijke „Nationale Onderwijstentoonstelling" opende.
Hij hield een speech die ter
ere van de 1ste april door kun
dige departementale gasten was
opgesierd met grapjes als „ver
plicht stellen van zwemmen be
vordert de doorstroming" en „de
staatssecretaris wil om het eens
toepasselijk te zeggen, met een
schone lei beginnen". Haha.
En nu de onderwijstentoonstelling
Daar zit in het middelpunt van de
ruime stand van de schoolmelkvoor-
zieningen een lieftallig meisje met
een zeer laag uitgesneden jurk Als
de ogen moeizaam van haar weg
dwalen, valt de blik op het opschrift
boven haar hoofd „Er gaapt een
kloof". Nou, en hóe.
Het was een van de weinig opbeu
rende momenten tijdens een dag
lange rondgang. dit onbedoelde
stukje aanschouwelijk onderwijs in
zake „de basis-biologie van de mens"
(citaat uit een catalogus van leer
middelen). De rest van de tentoon
stelling maakte me niet zo vrolijk.
De bemanning „nationale onderwijs
tentoonstelling" heeft de pretentie
van iets landelijks, iets dat overzich-
I telijk is. iets gemeenschappelijks, iets
i dat bouwt aan de toekomst van al
ons het onderwijs en daarmee aan
de toekomst van de hele jeugd. Al
I die elementen zijn echter ver te zoe
ken. Het is gewoon een keiharde op
verkoop gerichte beurs van fabri
kanten en handelaren. Dat is een
hoogst oirbaar ding. maar het moet
dan wel de correcte naam dragen.
de woorden „nationale onderwijs
tentoonstelling" een retourtje
Utrecht kopen, niets is minder
moeilijk, want alle stationsloketten
geven doorgaande verbinding naar
de jaarbeurshallen. Ik heb me ge
probeerd te verplaatsen in de geest
I van zo'n ouderpaar bij het betreden
van de beurs.
Het paai- koopt een catalogus en
I stuit daarin op een onafzienbare al-
I fabetische opsomming van deelne-
mers plus een plattegrond met die
deelnemers ook nog eens nummers-
gewys gerangschikt. Dat is alles. Ie-
I dere zinnige groepering en ordening
ontbreken. In de catalogus even
goed, als in de hallen ontbreekt ie
dere logica.
„Zo ziin beurzen nu eenmaal" zegt
men. Toegegeven. Maar de koper
I van bouwmachines en de belangstel
lende in souvenirs-engro6 weet
i zijn weg te vinden en kent zijn na-
I men. Hier. uitgerekend op deze on
derwijstentoonstelling, bestaat ech
ter juist de kans dat er rsogal veel
mensen zijn die volkomen blanco en
uit pure, liet opgewekte interesse
kwamen binnenlopen. Sterker nog,
I bil velen in dit land leeft de hoop
I dat bij ouders en andere deze inte
resse zaal gaan leven. Wat hen
j echter in de jaarbeurs tegemoet
i komt, moet hen iedere verdere lust
i benemen.
Interesse
Ouderparen
Men zou zich kunnen indenken dat
ouderparen by het lezen van
ADVERTENTIE
B G levert
gegarandeerd roestvrije
hekwerken door
geheel Nederland tegen
Het moet toch wel mogeiyk zyn
in zo'n catalogus een indeling vol-
i gens interessegroepen te geven. De
uitgevers op een rijtje. de leveran
ciers van materialen v»oor de aan
sluiting van kleuter- en basisschool
overzichtelyk samen. De fabrikanten
en verwerkers van projectors en
hun inhoud (de „sofware") by-
een. zo zyn er nog veel meer inde
lingen denkbaar. Dat dit geen over
bodige luxe is, bewees een gesprek
met de heer C. van Veen een ver
tegenwoordiger van een firma die
een zeer progressieve elektronische
stencilvervaardiger impotreert.
Op de vraag welke scholen door
welke ryks- of gemeentesubsidie in
staat zyn deze uitermate bruikbare
dingen aan te schaffen, gaf hy het
bekende antwoord dat er geen spra
ke is van overheidssteun. Men levert
wèl aan honderden oudercommissies,
die de apparaten graag in de scholen
van hun kinderen zien.
Ditzelfde geldt natuuriyk voor tal
van andere artikelen uit het wyde
gamma dat de leden van de federa
tie van schoolleveranciersgroeperin-
gen (een naam die vraagt om een
lesje Nederlands) te bieden hebben.
Maar in verhouding tot de afhanke-
lykheid van omzet via ouders is de
geheel afwezige tegemoetkomende
houding jegens bezoekende ouders
erg schrijnend.
De algehele indruk is eigeniyk dat
de tentoonstelling zo orthodox is ge
richt op verkopen aan gaande en ko
mende schoolhoofden, nonnen \en
concierges, dat men aan het modern
„verkopen" van de tentoonstel- i
ling zélf niet is toegekomen. Dat is
Jammer voor de schoolleveran-
ciersgroeperingen zelf, maar het is
bovenal betreurenswaardig daar het
steeds meer betrekken van steeds
meer mensen by alle onderwyszaken
er ln ernstige mate door wordt ge
remd.
Dia's en hout
Nieuwigheden biedt de tentoonstel
ling nauweiyks. De „overhead pro
jectors" worden nog mooier en nog
talryker, menige firma heeft zyn
programma uitgebreid en verbeterd,
dia's voor schoolgebruik zyn thans in
zo grote aantallen te koop dat het
Feyenoordveld ermee te beleggen zou
zyn, en temidden van alle elektroni
ca geniet het ouderwetse maar edele
hout een zeer grote opgang, zowel in
de vorm van kleuterschoolmeubilair
als van spelleermateriaal. en zowel
als leermiddel by moderne wiskunde
als by de bouw van hele scholen.
Een puur-nuttige stand ïykt die van
van Cegeni uit Beek, waar men voor
de school de meest vernuftige roos
ter- en lesindelingsschema's biedt,
die iedere schoolleider zeer veel werk
uit handen kunnen nemen. En myn
prys voor de meest levende inzen
ding gaat naar de verzamelstand
van het landbouwonderwys, waar ge
sleuteld wordt aan brommers, een
jonge kerel plantjes stekt, kui
kens worden geboren, en een rondje
les-ln-het-melken genomen kan wor
den op een hoogst simpele pseudokoe
van buizen. Een mogelykheid die
gretig en letterlyk werd ge
grepen.
Ook gevonden, en dat is het ludieke
slot dat minister Veringa aan het be
ging van dit relaas werd beloofd, een
namaakklok waarop men kinderen
kan leren klokkyken. Het ding hangt
in de gigantische inzending van Luc-
tor didactisch technisch be dry f voor
het onderwys. Je trekt aan een ket
tinkje en de wyzers van de klok
draaien vooruit. Evenhard achteruit
trouwens ook, als je dat wilt.
Het fabrikaat? Veringa!
WASHINGTON (AP) De Demo
cratische senator Edmund S. Muskie
heeft gisteren in de senaat ver
klaard, dat er aanwyzingen zyn dat
de regering-Nixon koel staat tegen
over het Franse voorstel een confe
rentie over Indo China te beleggen.
„Hoewel de oorlog in Vietnam
voortduurt en overslaat naar Laos en
Cambodja, komt onze regering met i
geen initiatieven om het tydperk van
onderhandelingen in te luiden en is I
zy huiverig gunstig te reageren op j
initiatieven van anderen".
Muskie. die ln 1968 de Democra- I
tische kandidaat voor het vice-pre- i
sidentschap is geweest, zei: „Terwyl!
wy het holle gedoe in Parijs laten J
voortduren donderdag was de 61-
ste vergadering duurt de oorlog
voort. De regering schynt er niet.
over te praten hoeveel sneller wy ons
kunnen terug trekken, maar hoeveel
langzamer".
DEN HAAG (ANP) Nederlandse
troepen zullen weer gaan oefenen by
het Franse plaatsje La Courtine, al
dus blykt uit een brief van minister
Den Toom van Defensie aan de
Tweede Kamer.
De oefeningen zullen beperkt biy-
ven tot kleinere verbanden, d.w.z.
versterkte compagnieën of eskadrons.
Een Frans aanbod in Zuid-Frank-
rijk te oefenen is, gezien de afstand
ten minste vyf dagen reizen voor
gemotoriseerde colonnes afgesla
gen.
Minister Veringa van Onder
wijs en Wetenschappen opende
deze week, in de Jaarbeurshallen
in Utrecht de Nationale Onder
wijstentoonstellingTijdens de
rondgang sprak de minister met
enkele scholieren die bezig waren
op de afdeling audio-visuele mid
delen.
TILBURG (ANP) Modernise
ring van het machinepark en andere
maatregelen zullen by de N.V. wol-
lenstoffenfabrieken Janssens de Ho
rion in Tilburg leiden tot een inkrim
ping van de huidige personeelsbezet
ting. In totaal zullen ongeveer 45
werknemers, zowel behorend tot het
produktiepersoneel als tot het toe
zichthoudend administratief perso
neel, moeten afvloeien.
In overleg met de vakbonden is een
afvloeiingsregeling getroffen.
Het was een hele kluif, welke
de financiële wereld kreeg voor
geschoteld, toen Philips het licht
liet schijnen over de zakelijke ge
beurtenissen van het afgelopen
jaar. Ondanks de krachtige om
zetstijging en een relatief iets
minder grote stijging van de re
sultaten heeft 1969 niet alle ver
wachtingen in vervulling doen
gaan.
Ei* zyn bepaalde tegenvallers ge-
weest. waarbij de spanning op de
kleurentelevisiemarkt zwaar meetel
de. In verschillende opzichten kon de
onderdelenproduktie de vraag naar
kleuren tv's niet bybenen. De afzet-
mogelykheden waren wat te krap ge
meten.
De afzet van kleurenapparaten, die 1
in Europa in 1968 uitkv am op 450000
toestellen, bereikte in 1969 voor de
gehele Europese industrie een hoog-1
te van 850.000 toestellen. Voor dit
jaar wordt rekening gehouden met
een afzet van 1,8 miljoen kleuren
tv's in Europa. Philips was niet de
enige onderdelenleverancier, die
mondjesmaat kon leveren, ook de
andere fabrikanten waren door de
marktontwikkeling verrast.
De moeilykheid was dat in het be
gin de afzet van de kleuren tv's min
der hard liep dan was verwacht. Er
is toen zuinig gedaan met investeren
en met het aannemen van nieuwe
mensen, zolang men niet wist of er
voldoende emplooi voor zou zyn.
Voor het lopende jaar heeft Phi- i
lips zich behoorlijk ingedekt, want I
het personeelsbestand is met niet I
minder dan 30.000 man toegenomen. I
Uiteraard moet het nieuwe personeel
eerst worden ingewerkt en dat heeft
tot gevolg gehad dat de verbetering
van de winstmarge door verhoogde
efficiency minder groot was dan in
het voorafgaande jaar.
Zwartrwit viel mee
De afzet van zwart-wittoestellen is
vorig jaar nog iets groter geweest
dan in 1968 en wel 8.5 min. apparaten
tegen 8,4 min. Voor 1970 wordt reke
ning gehouden met een totale ver
koop door alle fabrikanten in Europa
tezamen van 7.8 min. zwart-witters.
Als de verwachtingen in vervulling
gaan, zullen de kykers in Europa sa
men 9.800.000.000 gulden f 9,8 miL
jard) in 1970 uitgeven aan nieuwe
tv-toestellen. Naar waarde gerekend
komt hiervan 42 procent op rekening
van de kleurentoestellen.
Behalve voor de kleurenapparaten
ziet Philips ook een lichtende toe
komst voor de afzet van computers,
waar het concern geleidelyk aan be
zig is zich een plaats te veroveren
op de markt. Er zyn in de afgelopen
jaren enige honderden miljoenen in
geïnvesteerd en ook in het komende
jaar zal er nog veel aan worden ge
spendeerd. Uiteindelyk moet het geld
er weer uitkomen.
De uitgaven voor de ontwikkeling
van de computerfabricage en de af
zet zyn tot dusver afgeboekt op de
lopende uitgaven, zodat als de sec
tor quitte gaat spelen al een hele
last van de concernbalans is afgeno
men. laat staan hoe de zaken ervoor
staan zodra er winst gemaakt wordt.
Bouwen aan toekomst
Verleden jaar hebben de uitgaven
voor de opbouw van de toekomst, zo
als by Philips de ontwikkeling van
nieuwe apparatuur wordt genoemd,
een druk op de winstmarge gelegd
van 0,5 procent. Door het in pro-
duktie komen van de kleuren-tv was
de marge in 1968 iets verbeterd.
By Philips biykt niet zo veel waar
de gehecht te worden aan een Euro
pese samenwerking op het gebied vian
de computerontwikkeling als de Brit
se ICL, een van de grootste pro
ducenten op dit gebied in het Ver
enigd Koninkrijk. Op den duur is er
in een gebied van 300 min. mensen
ruimte voor meerdere computer
fabrikanten, zoals ook in de Verenig
de Staten met 200 min. mensen ruim
te is voor zeven bedryven. Philips wil
eerst eens aanzien wat het zelf op dit
gebied kan presteren.
Dat dit niet gering is, blykt wel uit
't feit dat op den duur gemikt wordt
op een afzet in de orde van grootte
van een miljard gulden per jaar.
Eerlang zullen fabrieken in België
en Frankrijk worden gebouwd voor
de fabricage van computerappa
ratuur. terwyl in Apeldoorn al druk
gewerkt wordt aan een verdere uit
breiding van de aanvankeiyk be
scheiden opgezette outillage.
Zoals de zaken er op het ogenblik
voorstaan, beloopt de computerafzet
al een paai* honderd miljoen gulden.
In het afgelopen jaar is aan de ont
wikkeling nog f 130 min. uitgegeven.
Hete luehtmotor
Behalve op het gebied van de ont
wikkeling van apparatuur voor het
meten van de verontreiniging houdt
j Philips zich ook daadwerkelyk bezig
met de bestryding van de luchtver
ontreiniging door de ontwikkeling
van de Stirlingmotor, of hete lueht
motor. zoals hy vroeger werd ge
noemd. Op het ogenblik is de mo
tor nog kostbaar in aanschaffing,
omdat hy nog niet in serie wordt ge
bouwd. Dat wordt anders als onder
dwang van overheidsvoorschriften op
het gebied van de milieuhygiëne tot
massaproduktie moet worden overge
gaan.
Een handicap is nog de omvangry-
ke radiateur. die nodig is voor het
koelingssysteem. Voor het overige
zou de motor zeer veel voordelen
bieden. Er kunnen reeds motoren
vervaardigd worden van 140 pk, die
geschikt zyn voor stadsbussen, wel
ke daardoor een honderste deel van
de luchtverontreiniging zouden geven
van de dampen, die nu door de die
selmotoren worden uitgestoten. Dat
betekent niet dat Philips eraan zou
denken om zelf een motorenfabriek
op te zetten. Licenties kunnen ook
veel geld opleveren.
Behalve het jaarverslag van Philips
kreeg de financiële pers deze week
dat van de Algemene Bank Neder
land naast vele van minder kolossale
vennootschappen te verwerken. Het
verslag van de ABN was als gebrui
kelijk weer een studie op zichzelf,
waar een schat van gegevens in ver
werkt is over allerlei gebeurtenissen
in de financiële wereld V>xw de aan
deelhouders is wel het meest opval
lende feit dat de toekomst met zo
veel vertrouwen wordt tegemoet ge
zien. dat het dividend (f17 tegen
f 16) wordt opgetrokken, ook al be
tekent dat dat er naar verhouding
minder winst kan worden achterge
houden dan over het voorafgaande
boekjaar.
De inkomsten zfjn belangryk ge
stegen mede als gevolg van de winst
op arbitragezaken, welke voortvloei
den uit de onrust op de internationa
le valutamarkten. Voor een jaar is
dat wel voordelig, maar uiteindelyk
is het bankwezen meer gediend by
een rustige ontwikkeling van het in
ternationale valutaverkeer.
Overzees bedrijf
By de beoordeling van de winstont
wikkeling by de ABN moet er re
kening mee worden gehouden dat de
bank een ander bedryf heeft dan de
AMRO. wegens het omvangryke over
zeese bedryf. Dit bedryf heeft verle
den jaar tot gevolg gehad dat er met
dure pondenkredieten moest worden
gewerkt voor de financieringen is 't
daardoor minder gunstig geweest dan
by andere banken.
Opvallend was by de ABN de ster
ke groei van het internationale beta
lingsverkeer, dat de post bankiers
binnen- en buitenland met maar liefst
f 1,9 miljard deed oplopen tot f3,9
miljard. De tegenpool daarvan is te
vinden in de post deposito's op ter-
myn, welke van f 4 miljard opliep
tot f 6.1 miljard. Het zyn niet de eni
ge stygingen. die aantonen hoe sterk
het bank bedryf is gegroeid, maar.
aangezien het eurobedryf met heel
kleine rentemarges werkt, is de winst
niet naar verhouding tot de groei
toegenomen. De vraag zal zyn hoe
het in de toekomst gaat als de klok
ln de Verenigde Staten zou worden
teruggezet en het eurogeldbedryf
weer in oude banen wordt geleid.
Omstreeks het jaar 2000 zal de we-
reldbevolking tot 7 miljard zyn geste-
gen en zal daarna elke 35 jaar ver-
dubbelen, tenzy de gebx>rteregelings-
programma's in alle landen meer ef
ficiënt worden dan tot dusver.
En elke nieuwe geboorte draagt
weer by tot vermeerdering der mi-
lieuverontreiniging.
Als de verontreiniging van de boi-
I sfeer op het peil van vandaag ge
handhaafd kon blijven, zou dat reeds
j een groot succes betekenen. Maar
I daarvoor bestaat slechts weinig hoop.
De race om te trachten de bestaan-
i de verontreiniging de baas te wor-
j den. is pas begonnen, en vele indus
trieën hebben bezwaar om kostbare
I anti verontreinigingsmaatregelen te
treffen het zou hun winsten sterk
1 beknotten.
Tot nu toe was alles erop gericht
om de ontwikkeling der technolo
gie uitsluitend aan te wenden voor
gunstige economische resultaten
j van de industrieën, waarby de ver-
I ontreiniging die het gevolg van deze
ontwikkeling was. sterk is verwaar
loosd. De fabrieksschoorstenen bra
ken hun rook uit. die allerlei giftige
i scheikundige stoffen bevatten, het af
valwater dat de fabrieken lozen ver
voert dergelyke stoffen naar meren,
1 rivieren en ook naar de zeeën. Uit
laatgassen verontreinigen op hun
beurt de buitenlucht en daarnaast
leveren mensen en industrieën mas
sa's andere afvalstoffen.
Het rioleringsysteem voor mense
lijke uitwerpselen mag dan in ons
land (ln eerste aanleg) bijna vol-
maakt zyn, van 15 miljoen mensen
in de Verenigde Staten is dat nog
lang niet het geval. In dat land is
het protest tegen de waterverontrei
niging, waardoor vele soorten vis
met uitsterving worden bedreigd,
een der jongste publieke uittingen
op dat gebied.
Het resultaat hiervan was dat pre
sident Nixon tienduizendmiljoen dol
lar vraagt, waarmee in de komende
vyf Jaar al die verontreiniginspro-
jecten en het probleem der afvalpro-
dukten bekostigd moeten wor
den Het is een reusachtig bedrag,
vo een enorm programma, maar
de uüskundigen op dit gebied menen
dat het toch nog niet genoeg is om
alle gevaren te bezweren. Er bevin
den zich zelfs pessimisten onder hen
die beweren dat de aarde omstreeks
het jaar 1984 uitgestorven zal zyn.
De Engelse „Medical news tribune
schryft dit in alle ernst en vermeldt
deze uitspraak zelfs in de kop van
een groot artikel over „pollution".
De planeet die drieduizendmiljoen
Jaren ervoor heeft gezorgd dat er le
vende wezens op konden bestaan, en
waarop homo sapiens zo'n 45.000 jaar
heeft geleefd, zal volgens Ame
rikaanse ecologen in dat jaar totaal
onbewoonbaar zyn geworden, aldus
schryft het blad.
De mens is zich pas heel laat be
wust geworden dat hyzelf de bedrei
ging heeft gewekt voor zyn bestaan
op aarde, door de biosfeer te vergif
tigen Daarnaast wyzen alle onder
zoekers op dit gebied op de styging
der temperatuur van het water op
aarde. Die temperatuur is in vele
meren en rivieren al met enkele gra
den gestegen, deels tengevolge van
het warme afvalwater der industrie-
en. Dientengevolge wordt de moge
lijkheid geschapen dat zich in het
water ziekteverwekkers kunnen ont
wikkelen die in -gematigde klimaten
nooit voorkwamen.
Onderzoekingen in de Noordameri-
kaanse wateren hebben reeds aan
getoond dat talloze vissoorten al by
een temperatuur, die onder 100 gra
den fahrenheit ligt, sterven. Maar
van de 1900 vissoorten werden pas
honderd onderzocht op hun gevoelig
heid ten opzichte van de tempera
tuur van het water. Een leide-de fi
guur by de protesten tegen ..pol
lution", de bioloog J. A Mihursky
van de Universiteit van Maryland,
heeft kunnen aantonen dat de tem
peratuur van het rivierwater ln die
streek op sommige plaatsen tot 140
graden fahrenheit is gestegen, dank
zy de aanwezigheid van enkele in
dustrieën en krachtstations. Nu is
ook de Amerikaanse commissie voor
atoomenergie met het onderzoek
naar de verontreiniging der rivieren
begonnen.
Een andere oorzaak voor de sty
ging der temperatuur van het water
zowel als van de atmosfeer, wordt
gevormd door de verminderde af
koeling, tengevolge van de aanwezi
ge gasvormige produkten in de bios-
sfeer. Kooldioxide is er een van. Het
vormt als het waren een barrière,
die de warmte op de aardbol tegen
houdt.
Niet alleen dat daardoor alle plan
tenleven wordt bedreigd eo de groei
van bacteriën wordt bevorderd, ook
het sterk toegenomen smelten van
de yskappen in de poolstreken ver
eist alle aandacht. Daardoor neemt
de kans op enorme overstro '-gen
weer toe. als een extra bedreiging
van het leven op aai de.
