et fameuze schaakspel
\Pech bij snijden
Kruiswoordraadsel
Waar is Pim toch?
>m er ACHT-er
Pim en Pom
I i v
flus m
i
1 4
i
1
1
i i i
I t.i
SB
5
T H. W. Filarski's bridgerubriek V 4»
4 APR» WO
tiroto DAGBLAD
PAGINA l»
s ygen geleden bereikte ons een aantal verzoeken een
htwijden aan de historie van het schaakspel. Daar wij
inpnden zijn aan een zekere plaatsruimte in ons blad,
lo| onmogelijk een „historisch overzicht" in necrolo-
jorde samen te stellen.
ÏV
daar onder de regering van de grote
Kosroës in Perzië doordrong.
China? De Chinezen erkennen
net „Otifantsspel" in de loop der
zesde eeuw van de Hindoes te heb
ben overgenomen.
Palestina? Plato schrijft, dat
het schaakspel bekend was in de tijd
van Mozes, 1700 j. v. Chr. Sommige
schrijvers gewagen van deze pro
feet als de uitvinder van het schaak
spel, dat „Ithkakit" genoemd werd.
Griekenland? Ook wordt de
uitvinding ervan toegeschreven aan
Palamedes, die Homerus 900 v. Chr.
vermeldt onder de legeraanvoerders,
die twee of drie eeuwen vroeger
deelnamen aan het beleg van Troje.
Herodotus noemt het schaakspel bij
de spelen, die door Lido, aanvoerder
der Lydiërs, onder de regering van
Atys, zoon van Manès werden be
dacht als hulpmiddel om de ellende
van een hongersnood enigszins dra
gelijker te maken,
p Egypte? Een hypothese, welke
-'„f «baseert is op resultaten der laat-
ste opgravingen.
De grote Perzische dichter Fir-
dousi wijdt verscheidene passages
zijner gedichten aan de beschrijving
van een schaakpartij. Toen de Ara
bieren in 651 Perzië hadden ver
overd. leerden zij er het schaakspel
kennen en brachten het naar het
westen over. Haroen-al-Raschid, de
grote Kalief, gaf later Karei de
Grote een ivoren schaakspel ten ge
schenke
Vurige beoefenaren van het spel
waren o.a. Koning Hendrik IV. de
Zweedse soldatenkoningen Gustaaf
Adolf en Karei XII. Filip n (Span
je». Napoleon Bonaparte. Lenin
Alexander I en n.
Het spel werd, voorzover thans be
kend, voor de eerste maal aange
haald in Soebandhoe's gedicht .Vasa-
vadatta", dat geschreven werd aan
het begin van de 7e eeuw. Aange
nomen wordt daarom, dat het spel
wel te weten dat nog
»ekend is wie nu eigen-
dfkspel, de koning der
eeft uitgevonden,
di daarom oude geschied-
na ijverig speuren tot
elangwekkende gegevens
t
Tartakower (1887-1956),
rke grootmeester, die
tc „kampioen der schaak-
droeg en aan niet min-
flag-, week- en maand-
medewerking verleende,
leerzaam boekwerk „Het
y,(1935) vele wetenswaar-
'ar voren gebracht. Wij
rote lijnen zijn penne-
V
ie t
bestaan verschillende hy-
•aarvan wij de meest
•melden.
of Chess". Londen 1860
an als de bakermat van
>el. Het zou dateren uit
Sissa, zoon van Daher,
coning Belkib, d.i. onge-
v. Chr.
'Fréret, die leefde in de
ie wijk XV (door wien
el beoefend werd) sprak
de Académie gehouden
ning uit. dat het „het
lit Indië stamt en van-
er achter
uiBisuiooq g
puoaS ap do 'i
trerudoq uba aSoiaoq 9
uuBdsxaoj Q
dtqos
5ua^ do 3bia g
uBiudoq uba fuq 'Z
jW .lapuiApBd uba afsrBp 1
in de tweede helft, van de 6e eeuw
in India werd uitgevonden. (Bishop)
Zeldzaam zijn de volgende wapen- 1
feiten:
GRECON.N. (1620).
Greco <16001630) was de be-
kendste Italiaanse schaakspeler in
zijn tijd. Hij leefde in Parijs. Lon
den en Madrid, waar hij het schaak
spel populariseerde. Hij stierf in
Spanje.
1. e4 b6, 2. d4 Lb7, 3. Ld3 f5. 4.
ef5: Lg2:? 5. Dh5t g6, 6. fg6: Pf6,
7. gh7t 1 Ph5: 8. Lg6t mat!
Philip II schonk de Spaanse mees
ter Ruy Lopez een gouden halsket
ting met een zilveren toren voor zijn
verdiensten het schaakspel betref
fende! Van historische waadde is de
volgende „schermutseling".
Wit: Lopez. Zwart: Leonardo.
1. e4 e5, 2. f4 d6. 3. Lc4 c6. 4.
Pf3 Lg4, 5. fe5: de5:. 6 Lf7ri Kf7:
7. Pe5:t Ke8. 8. Dg4: Pf6. 9. De6t
De7, 10. Dc8t Dd8, 11 Dd8ri Kd8:,
12 Pf7t opgegeven.
De Italianen stonden bekend als
uitstekende schaakspelers. Hier volgt
een partij, die door zijn ouderdom
wel uniek mag worden genoemd.
Wit: Polerio.
ZwartDomenico.
(Rome, 1600).
1. e2-e4 e7-e5. 2. Pgl-f3 Pb8-c6,
3. Lfl-c4 (Ditmaal geen Spaanse
Partijdie in die tijd zeer populair
was!), 3Pg8-f6. 4. Pf3-g5 d7-
d5. 5. e4xd5 Pf6xd5? <Er zijn tegen
woordig nog talrijke spelers die deze
zet toepassen Al vele jaren is be
kend dat 5Pa5! de juiste ri
poste is. Niet voor niets noemde dr.
Tarrasch de zet 4. Pg5 een „stum-
perzet"!).
6 Pg5xf7
(Vi-oeger paste men deze zet graag
toe. teneinde een gevaarlijke aanval
op te bouwen. Volgens de huidige
theorie is 6. d4!. gevolgd door 0—0.
het. sterkste. Voor hoelang?)
6Ke8xf7. 7. Ddl-f3f Kf7-e6, 8.
Pbl-c3 Pc6-e7!. 9. d2-d4 c7-c6. 10.
Lcl-g5 h7-h6. 11. Lg5xe7 Lf8xe7. 12.
t)00 Th8-f8. 13. Df3-e4 Tf8xf2.
14 d4xe5 (Merkwaardig! Modern is
14. Thflmet beslissende aanval),
14 Le7-g5t, 15. Kcl-bl Tf2-d2,
16 h2-h4! Td2xdlt.
Stelling na 13. Tf8xf2
a P c d e I
1
Een leerzame stelling!
17. Thlxdl Lg5xh4, 18. Pc3end5
c6xd5, 19. Tdlxd5 Dd8-g5. 20. Td6-
d6t Ke6-e7. 21. Td6-g6 en zwart gaf
de partij op.
Nieuwe ontdekkingen
De mogelijkheid is evenwel niet
uitgesloten, dat het spel vér voor de
zesde eeuw werd uitgevonden. In
India maakte men reeds voor onze
tijdrekening verschil tussen een 64
velden-bord ashtapadaen een 100
velden-bord (dasapada). Het werd
Tschatoeranga genoemd. De beteke
nis is: vierdelig, naar de vier onder
delen van de Indische strijdmacht.
Voetvolk, paarden, wagens en oli
fanten. De legende over de graan
korrel is zo algemeen bekend, dat
wij hier niet nader op in kunnen
gaan.
In de twaalfde eeuw was het
schaakspel in Europa zó bekend
(via Italië en Spanje), dat iedereen
Koning, minister, professor, kruide
nier. kastelein, bouwvakker, putjes
schepper etc. etc. het spel der spe
len beoefende
Wij besluiten met de profetische
zegswijze van dr. Tartakower:
„.Laat het schaakspel zijn weten
schappelijke, zijn artistieke, zijn
sportieve, zjjn opvoedende zijde heb
ben, maar maken wij het vooral niet
te gewichtig en ontveinzen wjj ons
nimmer, dat het tenslotte niet
meer dan een spel is".
BISHOP.
in bridge is een gezellige bezigheid vooral als het
r<kt. Maar over het algemeen heeft, een snit natuurlijk
pet. kans van slagen en de keren dat het mis gaat
het slachtofer klagen over zijn pech.
3iatuuriyk moeilijk denk
een niemand zou ooit
aand altijd de goede snit
hem willen spelen.
snij-spelletje kwam on
wedstrijd tussen twee
klasseteams voor. Het
«53
9 H 8 6 3 2
O H 9
A 10 9 8 4
H B 2
9 A 7
O 8 6 5 4 3
A 752
«97
9 B 10 9 5
O B 10 7 2
A H V B
A V 10 8 6 4
V 4
O A V
A A 6 3
N
W O
z
de acht afwijkingen In de bei de bovenstaande tekeningen
De juiste oplossing vindt n elders op deze pagina.
Zuid was gever, beide partijen wa
ren kwetsbaar. Toen de match was
afgelopen kwamen de twee paren
van team A bij elkaar om de uitslag
te berekenen. Aangekomen bij dit
spel, bleek dat paar A-l in de OW-
lijn een contract van vier schoppen
door NZ had „laten maken". Hoe
kan dat nou, vroegen de teamgeno
ten, bij klaveruitkomst ga je altijd
down! Meneer A-West keek schul
dig en moest toegeven, dat hij na het
biedverloopzuid één schoppen
noord twee schoppen zuid vier
schoppen, als enige downkans de uit
komst met ruitenheer gedacht had.
Het nare van dit soort uitkomsten is.
dat ze zo belachelijk lijken als ze he
lemaal mis gaan. Vooral wanneer de
teamgenoten dan nog zeggen: Nou ja,
bij zó een uitkomst had ik het ook
gemaakt
Aan tafel II was paar A-2 in NZ
i minder fortuinlijk geweest. Welis-
j waar laadden zij op precies dezelfde
j wijze het eindcontract van vier schop
pen bereikt, maar meneer B-west
j had het hoofd koel gehouden en was
„gewoon" met klaver tien uitgeko-
j men.
Meneer A-zuid zag twee verliezers
in klaver en één in harten: dus
moest ruitenheer goed zitten en toen
dat ook niet het geval bleek, zonk het
schip naar één down en hadden de A
spelers in totaal een schade van 720
punten opgelopen.
Nu is bridge toch wel minder sim
pel dan meneer A-zuid veronderstel
de. Nadat west tegen vier schoppen
met klaver tien was uitgekomen,
was er een beter speelplan geweest
dan te avonturen op de ruitensnit.
Zuid moet in slag 1 klaveraas ne
men, in slag 2 ruitenaas spelen en
in slag 3 ruitenvrouw, die west zou
winnen met ruitenheer Nu zouden
OW 2 slagen in klaver kunnen mee
nemen en daarna (vanuit oost» har
ten kunnen spelen. Maar noord wint
hartenaas, een derde ruiten wordt
in zuid hoog getroefd. Nu schoppen
naar de boer op tafel en weer ruiten
hoog troeven. Vervolgens schoppen-
aas en schoppen naar de heer om
dan het vijfde vrije ruitentje te ma-
ken. Zonder snit! Natuurlijk een veel j
beter speelplan, dat wint bij elke
3:3 of 4:2 verdeling in ruiten. Zeker-
heidshalve kan zuid in slag 2 eerst
schoppenaas nog spelen (voor geval I
toef 4:0 zit), maar daarna moet be
slist ruiten aas en vrouw worden ge
speeld. Grappig is, dat als zuid iu-
plaats van ruitenvrouw een kleine
ruiten gehad zou hebben, hij wellicht
het goede speelplan wel had gevon
den!
Bridge vraagWest gever, niemand
kwetsbaar, viertallenwedstryd. De
zuidspeler heeft:
«659AH974CAV3«V94
en bieden gaat: west past noord
ipast oost drie schoppen. Wat
moet zuid doen? Antwoord elders op
deze pagina.
Antwoord op bridgevraag:
In een viertallenwedstrijd zijn de
„kosten" van een ramp duurder dan
in een parenwedstrijd. In een paren
match moet zuid doubleren om al
thans enig initiatief te behouden en
wellicht positief te scoren. In 'n vier-
tallenmatch lijken de kans te dun om j
een bod op vier-niveau te rechtvaar-
digen. Ik zou passen, maar sommige
experts doubleren in elk geval wél.
In de long-run lijkt passen mij wat
beter, vooral omdat noord toch nog
een tweede biedbeurt krijgt en mis-
schién de situatie juist analyseert.
Regenmode
Regenmantels voor komend voor
jaar zijn oudroze, pastelgroen of
beige. Ze hebben opgestikte schou
derstukken, zakken in allerlei model
len en afmetingen en knopen die op
vallen doordat ze verguld, verzilverd
of parelmoerkleurig zijn.
Pom staat in de gang. Hij kan
zijn ei-gen kop in de spie-gel bij
de kap-stok zien. HM kijkt er
naau. Hy denkt: wat een gro-te
kop. W' zi: er v£el in Al-i
spel-le-tjes die ik al-tijd met
Pim speel, al-le hap-jes die we
sa-men et-en, al-les dat we sa
men leuk vin-den. Al-le hoek
jes van net huis waar we sla-
pen of koe-zen. Al-le hol-le-tjes
waar je je ver-stop-pen kunt.
Dat zit al-le-: aal in die zwar-te
kop. Maai dat e-ne plek-je zit
er niet in. Dat e-ne plek-.je waar
Pim nu zit kan mijn kop niet
be-den-ken. Pim is er niet. Hij
is ge-woon weg weg weg.
Dom-me kop, zegt Pom te-gen
zijn ei-gon kop in de spie-gel.
waar-om wéét je het niet?
Waar-om kan je hem niet vin
den?
Hy be-gint maar weer door het
huis te lo-pen. Hy laat zyn zwa
re zwar-te kop een gek spel-
le-tje doen. Hij doet net of Pim
praat te-gen Pim. Hij zegt:
kom Streep, zul-len we eens een
mooi spel-le-tje doen? Zul-len
we eens doen dat we een vriend
je heb-ben die zich hier in huis
heeft ver-stopt? Om-dat Pim
niet echt ach-ter hem aan
loopt geeft hij zelf het ant
woord maar. Hij zegt te-gen
zich-zelf: goed. Pom, dat spel-
le-tje doen we. •Hij kijkt na-
tuur-liik niet om want dan zou
hij mer-ken dat Pim er niet
echt is. Pom zegt. ik ge-lcof
vast dat hij zich ver-stopt heeft
in het öon-ke-re kast-je in de
keu-ken. Zul-len we daar maar
eens heen stap-pen? Hij trip
pelt er-heen en o-ver zyn
schou-der praat hy te-gen zijn
vriend-je dat er niet is. Hij
steekt zijn zwar-te kop in het
don-ke-re kast-je. Hy weet al
lang dat er al-leen maar kou
de lap-pen en har-de borstels ln
zlt-ten. maar zyn kop zegt: je
kunt nooit we-ten. Als hy nog
eens heel goed ge-ro-ken en ge-
ke-ken heeft schudt hij van nee.
Dom-oor, zegt hij te-gen zich
zelf, je hebt je ver-gist. Je weet
toch pre-cies waar dat vriend
je zich ver-stopt heeft. In de
ka-mer, on-der de bank waar
je Je he-le-maal plat moet ma
ken om Je te ver-stop-pen. Hij
zegt te-gen Pim die er niet is:
kom mee, we moe-ten naar
de ka-mer. Nü weet ik waar hij
zit.
Hij trip-pelt weer de gang
door. De deur naar de ka-mer
staat 'n eind-jeo-pen. Pom duwt
er te-gen. Piep, zegt de deur. He,
denkt Pom als hij o-ver de
drem-pel stapt, wat gek, ik heb
die deur nog nooit eer-der ho
ren pie-pen. Daar moet de
vrouw eens gauw iets aan doen
met haar o-lie-tjes en vet-jes.
O-ver zijn schou-der heen zegt
hij te-gen Pim die er niet is:
gek hè, dat zo*n deur op-eens
kan pie-pen. Snap Jijdat?
Nee, zegt het vriend-Je dat er
niet is. Pom staat met een schok
stil. W a t zeg je? vraagt hij. Ik
zei nee. zegt een on-deu-gen-de
piep-stem. Pom kijkt om. Er is
nie-mand. En toch heeft hij
Horizontaal
1. boog als eerbewijs over iemands
weg
6. bestuurbare sneeuwslede
12. lidwoord
13. bijwoord
15. rivier in Italië
16. Europeaan
17. symbool voor neon
18. loofboom
19. vlaktemaat
21. voorzetsel
22. tegenwoordig
24. tot ontstemming prikkelen
28. hoornachtige verdikking der op
perhuid
31. landbouwwerktuig
32. symbool voor aluminium
33 Grieks voorzetsel
□□□O aanna al
u Qua aam
naoaanAEiiHaydn
aaaaaavaaaHuaa
la a qmq h h b
■h anoaa aaaa
De eerste prijs werd toegekend aan
mej. J. J. de Bruin. Zeemanlaan 21,
Leiden; de prijs van f 7,50 aan de
heer A. Donker, Schulpstraat 25,
Wassenaar. De heren B. de Boo, Fre-
derik Hendriklaan 114. Leiderdorp
en A. C. Beukenholdt, Zyde 184, Bos
koop kwamen in aanmerking voor
een prijs van f 5,-.
De prijzen zullen aan de win
naars (es) worden toegezonden.
35. symbool voor iridium i 23.
36. tweehoevig dier 25.
38. tamme loot I 26.
39 Latyns voegwoord i 27.
40. water in Friesland 29
41. spriet I 30.
43. armholte 33.
46. uitstekend strookje 34.
47. jong dier 37.
49 muzikale compositie met tel- 39.
kens terugkerend refrein 41.
52. beentje met enig vlees eraan j 42
55. bovenbeen 44
57. voorzetsel 45.
58. cilindervormig voorwerp 48.
59. voorzetsel 50.
symbool voor selenium 51.
plaats in Gelderland 52.
Amoritische koning van Bazan 53.
ten bedrage van 54
eenhoevig dier
kruidachtige vezelplant met
naar muskus ruikende zaden
71. spil
73. symbool voor palladium
74. stuk stof
75. habijt
76. pluimveeprodukt
77 natuurgeest
79 getyde
81 symbool voor ruthenium
82. wereldtaal
83. tangente
84 ten halve breken
Vertikaal
1. onverdeeldheid
2. tweehoevig dier
3. voegwoord
4. vruchtbare plaats in de wo<
tijn
5. voegwoord
7. voorzetsel
8. peulvrucht
9. Chinese afstandsmaat
10. telwoord
11. vol algemene kennis
14. hoog aanzien
19. korte verheffing gevolgd dc
een daling by eb
20. muze van het minnedicht
reeds
muzieknoot
maatstok
voorzetsel
bijwoord
aardappelziekte
constructiewerkplaats
symbool voor tellurium
muzieknoot
verlaagde toon
plaaggeest
plechtige verklaring
vochtig koud
zonder moed
roofvogel
symbool voor natrium
muziekinstrument
bindlat
grondtoon
kosthuis
dun
symbool voor silicium
symbool voor tin
rivier ln de Sowjet-Unie
muzieknoot
bolgewas
stand
glansmiddel
verlaat
groente
plaats in Gelderland
muzieknoot
insekt
symbool voor radon
persoonlijk voornaamwoord.
zelf nu geen nee ge-zegd. O. wat
komt die gro-te zwar-te kop nu
ver-schrik-ke-iyk in de war Hy
draait naar al-le kant-en. Naar
links, naar rechts, naar ach-te
ren, naar de grond en ein-de-
lyk om-hoog. En dan ziet hy
het. Bo-ven op de deur, met zUn
poot-Jes ste-vig op de rand zit
Pim. Hy houdt zyn kop-je
scheef en kykt naar zyn vriend
op de grond. Piep. doet zyn
keeltje. Oooooo zegt Pom en
nog eens ooooo hoe kom je
daar?
De gro-te reu-zen-sprong, zegt
Pim trots. Ik heb het wel ze-ven
keer ge-pro-beerd. Op-eens luk
te het. Op-eens hing ik aan de
bo-ven-kant van de deur en toe
tjoep er-op na-tuurlyk. Wat zeg
je er-van?
Ik dacht dat jy de piep was.
zegt Pom, die zyn he-le kop
bly voelt wor-den. Ik dacht dat
jy de gro-te piep in de deur
was waar de vrouw aan te pas
moet ko-men met haar o-lie-tjes
en vet-jes. Daar moet Pom om
la-chen. Hy be-gint heen en
weer te zwaai-en en zingt: ik
ben de piep, de gro-te piep in
de deur. Maar hy zwaait zó hard
dat hy het niet hou-den kan op
het rand-je en naar be-ne-den
kie-pert. Bo-ven-op de zwar-te
rug van Pom valt hy. Maar de
ze keer vindt Pom het he-e-maal
niet erg Hy moet al-leen maar
la-chen en hy is veel te bly dat
hy zijn ei-gen vriend weer te
rug heeft.
MIES BOUHUYS
Oplossingen onder het motto
KRUISWOORDRAADSEL dienen
voor woensdag as. te 9 uur in het
bezit te zyn van de redactie van het
Leidsch Dagblad, Witte Singel 1, Lei
den. Wy stellen vier pryzen beschik
baar: één van f 10, één van f 7,50 en
twee van elk f 5.-. Alleen abonnees
kunnen meedingen.
