Bij overheidsdiensten
is het soms lachen,
gieren en brullen
Een greep uit pocket
- - - - v
Edel Lachbare Heren
De fotografie verovert d
u
Sowjet-Unie
Humor in brieven en
in ambtelijke stukken
1 wjetrussischi
mateur- en
Leroepsfotografi
"v poseren in
e Ver. Statei
PAGINA 10
LE1DSCH DAGBLAD
ZATERDAG 4 APRIL 1
DEN HAAG (GPD) Wie meent dat brie
ven, rapporten, memoranda etc. van ambte
lijke instellingen altijd droge gezwollen hu
morloze zinnen bevatten vergist zich.
Wanneer men een paar bladzijden heejt
gelezen in ..Edel Lachbare Heren", een poc
ket on-zinnen en penneklnchten, bijeenge
bracht. door Aad van der Toornautomatise
ringsdeskundige bij de PTT en geestelijk va
der van het Antwoordnummer, kan zichzelf
overtuigen dat het soms bij de overheidsin
stellingen lachen, gieren en brullen is, wan
neer weer eens een collegamaar ook het
publiek het zonder te willen, voor een bulde
rende lach heeft gezorgd.
Het is IJzersterke authentieke hu
mor, jarenlang verzameld door tien
tallen medewerkers, geselecteerd uit
tienduizenden brieven, rapporten, of-
ficiële stukken, nota's, kwitanties,
memoranda, aantekeningen en wat
er al niet meer in de administratieve
sector van ons maatschappelijk leven
voorkomt.
„Ik ben altijd stapel op krante
knipsels geweest", zegt de heer Van
der Toom „en heb altijd gekke din- j
gen verzameld en gedaan. Na de
Hongaarse opstand in 1956 toen dui
zenden Hongaren naar allerlei lan
den vluchtten, heb ik bijvoorbeeld sa- i
men met 'n paar vrienden een woor-1
denboek in acht talen Hongaars, j
Engels, Frans, Nederlands, Duits, I-
taliaans, Spaans en Zweeds samen
gesteld, waarvan er 100.000 gedrukt
en via het Rode Kruis verspreid zijn.
En dat terwijl ik geen woord, maar
dan ook niet één woord Hongaars
kende. Daarna hebben wij nog een
boekje gemaakt waarin vluchtelingen
in ons land alles konden vinden van
bijzonderheden over ons koningshuis
tot onze sociale wetgeving en van al
le geestelijke stromingen in Neder
land tot de posttarieven en onze
bankbiljetten en munten.
Ik had al Jarenlang allerlei pen-
ne-kluchten uit brieven verzameld,
toen ik op een dag dacht, er zullen
wel meer mensen zijn als ik, want
in verschillende personeelsorganen
was ik wel eens een rubriekje gekke
zinnen uit brieven tegengekomen.
Waarom zou ik deze mensen niet
eens benaderen en hen vragen hun
verzameling aan mij té zenden, dan
zat er best een aardig boekje in.
Ik nam drie dagen vrij en belde
meer onzin geschreven dan bij de gi
ro of de telefoondienst. Maar ook dit
kon ik weer splitsen, want in Am
sterdam waren bijvoorbeeld veel meer
gek geformuleerde zinnen aan het
papier toevertrouwd dan in Rotter
dam. Een aardige kluif voor een so
cioloog.
Ook bleek er een lijst uit de
oorlog te t>estaan, die waarschijnlijk
eens op de administratie van een gas-
zo'n honderdvijftig personeelsbladre
dacteuren en redactrices en vroeg
hen of zij wel eens onzin in blieven,
rapporten en andere papieren tegen
waren gekomen en dit hadden be
waard of in hun bladen hadden ge
publiceerd. Na een paar dagen begon
de stroom penne-kluchten in mijn
brievenbus te vallen. Ik zette alles op
kaartjes. Toen bleek ook iets
vreemds. Bij de Rijkspost en de
Dienst luister- en kijkgelden was veel
bedrijf was gemaakt. Van alle kan
ten kreeg ik namelijk dezelfde kre
ten, die aanvragers van gas had
den geschreven.
In 14 dagen
In veertien dagen was het zaakje
gepiept en belde ik een uitgever. D or
de telefoon las ik de man, die besliste
over wel of niet uitgeven van een
manuscript het woord man us-
Tv'?
*4 l&mjjÊSjm
$t,
gap
Moskou tweehonderd jaar.
OLIEMACHT VAN DE EEG
KAPACITEIT 0 LI ERAEFIN ADER'JEN IN DE E EG.
1960 1965 196B 1969 1970
De capaciteit van de olieraf
finaderijen in de EEG neemt re
gelmatig toe. In de laatste tien
jaar is de totale capaciteit van
de EEG-landen verdrievoudigd.
De produktie van de Nederlandse
raffinaderijen steeg van de in
dex 65 in 1958 naar de index 150
in 1968. De Nederlandse raffina
derijen zorgden voor een uit
voer ter waarde van 1.8 miljard
gulden in 1968. De groei van de
raffinagecapaciteit van de EEG
gaat voort. De grafiek laat de
ramingen zien voor 1969 en 1970.
Van de landen die thans een ca
paciteit hebben van meer dan
100 miljoen ton (nominaal) be
horen twee landen uit de EEG
bij de eerste vier, Ver. Staten,
Japan, Italië, W. Duitsland. Ita
lië en W. Duitsland nemen on
geveer de helft van de EEG-
capaciteit voor hun rekening.
(Van onze correspondent mr. H. L. Leffelaar)
WASHINGTON (GPD) Wie denkt aan de Sowjet-Unie,
denkt niet in de eerste plaats aan fotografie. Toch is dit het
onderwerp van een grote tentoonstelling in Washington, die
Amerikanen voor het eerst een overzicht geeft van wat de
Russen sinds de revolutie met een fototoestel hebben gedaan.
Ruim 400 fotografen, beroeps en
amateurs, geven in 1200 foto's een
totaalopname van Rusland en wat
de bezoeker ervan bij blijft is een
gevoel van uitgestrektheid, vitali
teit en een aarzelende belangstel
ling voor de „slordige" fototech
niek die in Amerika werd ontwik
keld en bekend werd als „candid
camera."
De collectie die na Washington
nog in vier andere Amerikaanse
steden zal worden getoond, en die
in de Sowjet-Unie zelf nog niet te
zien is geweest, werd samenge
steld uit een keuze van 70.000 fo
to's. Eenderde van de tentoonge
stelde opnamen zijn kleurenfoto's,
die het zwakste onderdeel blijken te
zyn van een anderszins ryk gescha-
ADVERTENTIE
j»e nationale kampeer mm H A AG
temen -caravans-bote" J
OPEN
da9eli'en '4.00 - 3° u
ralerdag u
kampcerartlkelen
tenlen - ca,"vaI£ ,en vakantiekteding -
watersportartikelen^^ jn|ormatieslands
mv0ad„eSoTNed.Spi.5ber8en.e»pedi«e en
Wereldnatrturtonds
MC PP GRATIS VL'E°TOCHTyVJ
TOEGANG: 2.50 P P.. KIND. TOT 14 JR >.25 P.P.
cript bij mij wel tussen aanhalings
tekens wat voor. Na tien minuten,
nadat hij aan één stuk had gelachen,
zei hij„Stuur mij de hele zaak maar
toe. Morgen heeft u het contract in
hui6".
Later hoorde ik dat men zoiets nog
nooit had gedaan.
Dit soort humor heeft een eigen
karakter. Het ontstaat niet bij de
schrijver, maar bij de ontvanger,
zegt de PTT-er die enthousiast ver
telt over het succes van het ant-
woord-nummer. Een idee waarvoor
Aad van der Toorn uit de rijks
ideeënbus drieduizend gulden ontving
en waarvan Amerikaanse reclame
mensen, die hier een congres bij
woonden hem schreven, „dat het
Antwoordnummer", waarvan Van
dei- Toorn de geestelijke vader is,
„het belangrijkste was dat zij van de
trip naar Europa mee naar de Sta
tes terug hadden genomen". Zij wa
ren reeds krachtig bezig de Ameri
kaanse postmeester van het belang
van het instellen hiervan ook in de
Ver. Staten te overtuigen.
«Bij een Antwoordnummer behoeft
de schrijver geen postzegels te plak
ken. maar betaalt de ontvanger de
porto. De PTT voerde het Antwoord
nummer in naast de machtigings
kaarten en -enveloppen. Deze metho
de is niet alleen veel goedkoper, maar
tijdens recente reclamecampagnes
en ledenwerfacties bleek een Ant
woordnummer veel meer resultaat op
te leveren, dan b.v. machtigingskaar
ten).
„De toepassing van de Neder
landse taal is moeilijk", gaat Aad
van der Toorn verder. „Op school
wordt daar te weinig aan gedaan. Tè
veel moeten de kinderen dicteeties
maken. Een behoorlijke sollicitatie
brief kunnen de meesten, ook de
leerlingen van middelbare en hogere
scholen niet schrijven. Hier een dui
delijk voorbeeld
„Ik ben geboren 1937, daarvoor
behaalde ik het hbs-diploma en het
diploma van de vorminesklas
terwijl toch dikwijls van zo'n brief
het latere bestaan afha :g\
„Het vruchtgebruik van deze
boerderij is bij H. Azelaar, ge
huwd met W. uit de Ketting. De
vruchtgebruikster is 72 Jaar. Zij
woont met de blote eigenaar J.
Steen op de boerderij. De blo
te eigenaar is in dienst bij de
vruchtgebruikster".
„De metselaar A. is ontstaan
uit een om gezondheidsredenen
afgekeurde stratemaker" (rap
port directeur gemeentewerken).
„Voorgesteld wordt ge-
stroffene te leren fietsen, opdat
hij aan het gezelschap van zijn
ega kan ontkomen" «me
disch rapport.
„Bovendien ontvang ik mijn
maandsalaris per week".
„Katoenen wimpels voorzien
van een lijk en met oranje
wimpels" (brief Rijksgebouwen
dienst aan Rijks inkoopbureau).
„De vorige is verloren ge
raakt door het zenden naai- Bo
livia en daar er in dat land op
roer is, komen de brieven niet
•neer over Het eevolg hiervan
is, dat Bolivia wordt uitgescha
keld".
„In het tweede half jaar
heeft zich een onregelmatigheid
voorgedaan ter zake van brood-
leveranties, in dier voege, dat
minder brood werd geleverd dan
opgegeten. Het hierbij betrok
ken personeelslid is hierover ter
verantwoording geroepen en
heeft inmiddels de Rijksdienst
verlaten" (aanhangels tot het
verslag van de Handelingen der
Tweede Kamer).
Het hekwerk is voorzien
van scherpe punten, zodat de
jeugd hierop niet. gemakkelijk
gaat zitten. De fabrikant is ge
negen hiervan een demonstratie
te geven"
„De heer A„ die de gehele
week buiten de gemeente ver
blijft is gehuwd maai- heeft
geen kinderen. In de jongste
raadsvergadering is gepoogd
aan deze merkwaardige toestand
een einde te maken «ambtelijk
rapport).
„Het bestuur van de polder
zal op 3 september a.s. beschou
wen het toppen en bloten der
boezems, gorzen, dijken, ka
den, wegen enz"
„De afvoer van de toiletten
vindt eens in de 2 a 3 maanden
plaats, via het behang of pla
fonds van kamer 7" (brief van
een overheidsdienst).
„Deze ruimte wordt meer be
nut voor het afnemen van exa
mens door middel van een
schuifwand" rapport
„Deze laatstgenoemde feiten
«insluiping, braak en diefstal)
werden alle te gepleegd, ter
wijl de districtsrecherche hier
bij assistentie verleende" (poli
tioneel maandrapport).
„Wij stellen voor aan L. Pie-
tersen bouwvergunning te verle
nen. Evenwel maken wij u er
opmerkzaam op, mogelijk ten
overvloede, dat er wanneer Jan
sen vergunning in het nieuwe
pand verkrijgt er geen gemeen
schap binnenshuis mag bestaan"
(brief van een college van B. en
W.).
„Onder invloed van sterke
drank maakte gemeentepolitie
proces-verbaal tegen hem op"
«uit proces-verbaal).
„Het vervoer vindt op vrij
primitieve wijze plaats in een
normale auto, waarin dan via de
koffer een brancard kan worden
geplaatst. Tot nu toe heeft men
zich hiermede beholpen, maar
er komen toch gevallen voor
waarbij een dergelijke wijze van
vervoer niet verantwoord is. In
dien de patiënt met het hoofd
omlaag moet, worden vervoerd is
het noodzakelijk dat dit hoofd
zich in de koffer bevindt"
«raadsvoorstel).
„Wij zouden graag zien dat
het gemotoriseerde verkeer
wordt gestimuleerd en tegenge
houden" (notulen gemeente
raad).
„Gedacht werd de dienst
plichtige zoon te vervangen door
de jongste dochter Doch gezien
haar leeftijd (16 jaar) en haar
geslacht werd dit een fiasco De
veestapel bestaat uit 2 paarden.
16 koeien. 12 varkens en 1 trac
tor". (ambtelijke toelichting
verzoek vrijstelling dienst
plicht).
„Ingesloten treft u de stuk
ken aan betrekking hebbende op
de bouw van mej. W. F. van de
M." (verzoek om bouwvergun
ning
„Ik zal getroffene niet ope
reren en de stand van arm en
hand niet corrigeren; hij is
ambtenaai" (medisch rap
port).
—„Het nieuwe systeem schijnt
goed te bevallen; drie ambtena
ren thans met griep naar huis"
(rapport over nieuw administra
tiesysteem
„Op uw vraag kan ik beves
tigend zeggen: neen
„Getroffene heden gezien.
Getroffene is te kort verlengd
door abuis van de administra
tie
—„Ongeval bestond uit een bot
sing tussen twee ambtenaren.
Het betrof een voorgeschreven
dienst".
„Sterft patiënt tijdens de be
handeling, dan behoeft het dos
sier alleen te worden voorgelegd
indien er twijfel bestaat aan
causaal verband".
„Als de vrouw 's avonds wil
stofzuigen, dan wordt het licht
zo slecht dat het vuil onvind
baar is
—„De heer B. is zowat de eni
ge ambtenaar, die sinds de bouw
van het raadhuis in 1913 zijn
beste krachten aan de gemeen
te heeft gegeven", (ambte
lijk verslag).
dat er tot mijn leedwe
zen geen mogelijkheid bestaat
haar van bedrijfswege periodiek
in het verlies van haar man te
gemoet te komen"
„Dagelijkse bezigheden: A.
gemeenschap met chef-telefo
niste" (taakomschrijving PTT-
kantoor).
„De drollen drijven in de
gang, daar moet in gegrepen
worden".
„Het maken van toiletruim
te in de luchtkoker" (ambtelijke
brief i
—„Voorts worden de richtlij
nen voor de splitsing van leer
lingen iets soepeler toegepast".
„Deze typiste treedt correct
op. Ook bij het aannemen van
telefoongesprekken toont zij goe
de omvangsvormen" beoorde
lingsrapport).
„Getroffene loopt met een
stok en een vrouw".
„Hare Majesteit, aangezien u
hoofd bent van een overheidsin
stelling wil ik een beroep doen
op uw
HAN WIELICK I
O
keerde en bezienswaardige exposi
tie. In de kleurenfoto's wordt op
enkele spectaculaire uitzonderingen
na de Russische v«oorkeur terugge
vonden voor „mooie" toeristische
plaatjes en de romantisering van
de Sowjetrussische industrie.
i'ii lach in eCn dans
Een van de uitzonderingen daar
bij is een uitzonderlijk fraaie ballet-
foto van de 37-jarige W. Sakk, dio
helaas op een onopvallende plaats
werd opgehangen onder de wat
ouderwets aandoende titel „Glim
lach in een dans." De foto toont in
de kleurige wirwar van balletkos
tuums in beweging het geëxalteer
de gezicht van een danseres, die
zich kennelijk in top-vorm voelt.
Sakk is trouwens een van de
meest in het oog springende foto
grafen in deze collectie, waarin hij
met 20 foto's vertegenwoordigd is.
Een andere foto van hem toont een
alleen zittend meisje in een restau
rant tegen een achtergrond van
dansende paren. Titel: „Waar kan
hij zijn?" Zoals in zijn andere foto's
is zijn signatuur herkenbaar aan
ziin vermogen om gevoelens vast
te leggen.
Een aanzienlijke portie van de
historische waarde van deze ten
toonstelling wordt geleverd door de
nu 71-jarige Maks Alpert, die als
de „vader van de Russische foto
grafie" te vergelijken is met wat
zulke groten als Steichen en Stieg-
litz aan het begin van deze eeuw
voor de Amerikaanse fotografie de
den. Alpert is vermoedelijk het
meest bekend om zyn oorlogsfoto's
van het Duits-Russische front,
waarvan er ook een aantal te zien
ziin, maar er zyn van hem ook zul
ke opnamen als die uit 1926 van
«en oud en uitgeblust boeren-echt
paar in het Smolensk-gebied. dat
voor het eerst een onbegrijpendi
blik werpt op een elektrische lamp
Alperts werk is propagandistisch
maar hij ontkomt aan de banale
kanten ervan door een artistieke vi
sie die zo vaak ontbreekt aan de
gladde foto's van fabriekspijpen
tractoren en blijde arbeiders.
I niet te missen 'zij zal ook in Euro
pa te zien zijn), zijn de weergaven
van het woeste en uitgestrekte
Ruösisohe landschap. Bij deze op
namen krygt men de indruk dat de
fotograaf zijn eigen gang heeft kun-
I nen eaan, ongehinderd door andere
(sociaal-realistische) motiveringen.
Zoals te verwachten, zijn de meest
spectaculaire en artistiek onover-
trefbare foto's die van winter-land-
schappen. Er Is een adembenemen-
de opname van V. Butyrinas waar-
I op. als twee speldeknoppen, twee
mensen te zien zijn in een massale
sneeuwjacht die boven en rondom
hen woedt met een dicht, bijna ver
stikkend scherm van vlokken.
I Van I. Trankwillitski is er een
foto van twee mensen op een door
honden getrokken slee, die het eni
ge zwarte contrast opleveren in
een verder spierwit vlak. Bomen,
huizen, grashalmen, gezien tegen
de eindeloosheid ven de steppen.
Sparren als geëtst in de sneeuw.
Een vluchtende reebok in de wit
heid van het woud. Het zijn beelden
die voldoen aan alle voorstellingen
die men. lezend in Tolsto's „Oorlog
en vrede," zich ooit heeft gemaakt
over de toendra's en de eenzaam
heid van Ruslands grote vlakten.
„Detail-romantiek"
In Amerika was het Walker
Evans die fotografisch de ogen
opende voor het detail van een hou
ten deur, een vervallen huis, het
mozaiek van houten dakpannen. In
deze Russische tentoonstelling zyn
maar twee foto's die deze „detail-
romantiek" weergeven. Ze zijn al
lebei van W. Luckus, een 27-jarige
persfotograaf in Vilnyus, de hoofd-
stad van Littauen. Op de ene
is een vrouwelyk naakt te zie
de omlysting van een dakraam
een houten huis. De ander toon!
soortgelijk dakraam, waarin
onderjurk hangt, op het kozijn
bustehouder, terwijl buiten
het dak aan touwtjes geregen
gende vruchten hangen.
Er zijn veel studies van
sche kunstenaarsde pianist I
ter, de dichter Woznesenski,
componist Sjosjtakowitsj, de c
Rostropowitsj men zoekt t-
geefs naar Boris Pasternak)
zelfs naar de „hippe" dichter
toesjenko). Er zijn ook de obl
Lenin-foto's. Maar wie deze e)
tie ontdoet van haar propagan
sche aspecten, komt tot de co j
sie dat de fotografie bezig is cxpi
Sowjet-Unie te veroveren
200 amateur-fotoclubs).
landschap
Het meest bevredigend en de be
langrijkste reden om deze expositie
TSWDMI tSBUllB"
Nachtleven ondergronds.
