aantaldoden
[n turkije
Hanoi en Pathet Lao kunnen naar 3.000
ons land
bezetten
Rijkspostspaarbank
rente tot 7%
Russische
ingenieur
was spion
Prins Soevanna Phoema
in exclusief interview
Onofficiële schattingen
7k geloof niet dat
zij dat doen
I
FELLE ACTIE
REPUBLIKEINEN
IN ULSTER
Oecumenische
kweekschool
in Suriname
ouaecpreift
Wiesenthal over
beschuldigingen
«nu*
Eerste
kunstmaan van
VS verbrand
WOENSDAG 1 APRIL 1970
LEIDSOH DAGBLAD
PAGINA 9
DOOR HENK KOLB
VIENTIANE (GPD) Prins Soevanna Phoema, eer
ste minister van Laos, verklaarde in een exclusief vraag
gesprek dat hij bereid zou zijn de Amerikanen te vragen
de voortdurende bombardementen te verminderen of zelfs
te staken in de noordelijke Pathet Lao provincies Phong-
saly en Hoeaphan indien de Noordvietnamezen zich terug
trekken in het gebied waar de Ho Tjsi-minh-route door
heen loopt.
De prins vertelde verder dat zijn
kabinet vandaag bijeen zou komen
om zich te beraden over de naar zijn
mening onaanvaardbare voorstellen
van de Pathet Lao. Soevanna Phoe
ma. die wegens zijn bereidheid om
met de Pathet Lao samen te werken
de bijnaam „rode prins" heeft gekre
gen. zei: „Als de Noord-Vietnamezen
en Pathet Lao het gehele land willen
bezetten, dan kunnen zij dat gemak
kelijk doen. Maar ik geloof niet dat
zij dat doen. Hun politieke en militaire
doel is ons onder druk te zetten,
want zij hopen daardoor spoedig be
sprekingen te kunnen open'en. Dat
hopen wij ook, maar dan zonder
voorafgaande voorwaarden. En als
zij het hele land zouden bezetten,
brengt dat voor hen veel grotere ri
sico's mee, omdat dit er toe zou kun
nen leiden dat Washington zün po
litiek wijzigt."
Inmiddels is de generale staf van
Laos druk bezig een gedeeltelijke mo
bilisatie voor te bereiden van in het
bijzonder de jonge ambtenaren. Soe
vanna Phoema's voorspelling dat de,
Noord-Vietnamezen en de Pathet
Lao niet van plan zijn het hele land
te bezetten vindt enige steun in het
feit, dat gistermiddag regeringstroe
pen na een kort vuurgevecht het dorp
Sam Thong, belangrijk wegens een
landingsbaan en het ziekenhuis, ver
overden.
Gistermorgen landden helikopters
op het vliegveld in' de nabijheid van
de „geheime" Amerikaanse basis
Longtcheng, waar vongens zeggen het
hoofdkwartier van de CIA is geves
tigd.
Prins Soevanna Phoema (68), uit
kijkend over het geschroeide grasveld
van zijn residentie die op de linker
oever van de nu vrijwel uitgedroogde
Mekong-rivier ligt, vervolgde: „In de
boodschap van' de Pathet Lao stond
niets nieuws. Ze stellen als voorwaar
de het staken van de bombardemen
ten, maar ze spreken niet over de
aanwezigheid van Noordvietnamezen
in Laos. Verder is het dan ook alleen
maar propaganda. Dankzij de ak-
oorden van Genève is Laos geen lid
van welk militair pact ook. Daarom
is mijn' antwoord simpel: de toepas
sing van het verdrag is voldoende.
Het is niet noodzakelijk het verdrag
nogmaals te sluiten."
TWEE OORLOGEN
Worden er in Laos niet twee
oorlogen tegelijkertijd gevoerd?
Eén in het noorden aan de grens
met Noord-Vietnam en één in het
gebied van de Ho Tsji-minh-
route?
Soevanna Phoema: „Het is één
oorlog. Noord-Vietnam zendt troepen
naar Laos ter ondersteuning van de
revolutionaire politieke groepering".
Deze troepen worden ook gestuurd
©m te helpen met de bouw van de
Ho Tsji-minh-route, die dienst doet
als aanvoerweg voor het zenden van
troepen en materiaal naar Zuid-Viet-
nam".
In feite is nu het oude Fran
se concept van Indo-China door
broken, dat in weerwil van het
verdwijnen van het kolonialisme
heeft standgehouden. Is het mo
gelijk een nieuw Laos te schep
pen, dat niet van strategisch be
lang is voor de strijdende par
tijen?
Soevanna Phoema: „Dat heb Ik
altijd gezocht. Laos is een zeer klein
land dat dun bevolkt is. Daarom was
in 1954 een neutrale status gewenst.
Ik ben in '56 naar Peking en Hanoi
gegaan om daarover te praten. Maar
helaas liet de situatie in die tijd geen
neutraliteit toe".
Is de regering in het kader
van de neutraliteitsgarantie ook
bereid een deel van het huidige
grondgebied op te geven?
Soevanna Phoema: „Nee, nee, nee.
Het koninkrijk is ondeelbaar. (De
stem van de premier krijgt de into
natie van die van generaal De Gaul
le). We zullen zelfs het kleinste d >el
van het koninkrijk niet willen af
staan, aan wie dan ook. Maar het ge
bruik van de Ho-route is toegestaan,
omdat we nu eenmaal niet over de
middelen beschikken om de weg te
j controleren."
I Geldt dat ook voor de weg
i die de Chinezen in het noorden
aanleggen?
Soevanna Phoema: „Neen, dat is
iets anders. Het is moeilijk om daar
op commentaar te leveren, want wij
beschikken nog over onvoldoende ge
gevens om dat goed te kunnen be
oordelen. Zo weten wij zelfs nog niet
waar de weg heen zal leiden. In elk
geval komt hij uit China. Naar
Moeong Sai. En van daaruit leidt hij
naar Mekong, dat wil zeggen in de
richting van Thailand".
ONAANVAARDBAAR
Kan dit een onaanvaardbare
situatie opleveren?
Soevanna Phoema: „Vanzelfspre
kend, want de weg wordt zonder onze
toestemming gebouwd".
Volgens waarnemers bevinden zich
in dat deel van Laos enkele Chinese
bataljons en talloze koelies die bezig
zijn met de aanleg van de weg. Welke
betekenis deze „Chinese weg" heeft,
kan niemand tot nu toe precies zeg
gen. Ook Amerikaanse zegslieden ko
men in dit geval niet verder dan ver
onderstellingen. Eén ding is voorals
nog zeker: er is tot op dit ogenblik
nog geen gebruik gemaakt van de
weg. Bovendien moet men nog aan
het laatste stuk van de weg begin
nen. Dat is het tracé naar de Me
kong-rivier. waar volgens inlichtin
gen verkregen van de plaatselijke be
volking wel landmeters zün gesigna
leerd. maar verder nog niets is ge
beurd. Eén ding is wel duidelijk: de
ze weg is een belangrijke aanvoer-
route voor Thailand en is bovendien
de voornaamste verbinding met het
noorden van Laos. Volgens betrouw
bare bron zün de Noordvietnamezen
ook bezig met de aanleg van een an
dere weg tussen Pak Beng en Dien
Bien Phoe by de noordgrens van
Laos. Dit is wel noodzakelyk omdat
door de bombardementen de andere
wegen onbruikbaar geworden zyn.
Is het stopzetten van de bom
bardementen mogelijk?
Soevanna Phoema: „Als de Noord
vietnamezen hun troepen terug
trekken kan de intensiteit zeker
verminderd worden «n kunnen ze
tenslotte zelfs stopgezet worden. Ik
zou zelfs al bly zijn als zy zich te
rugtrekken naar het gebied van de
Ho-weg. Want wat daar gebeurt is
een kwestie tussen de Amerikanen
en Noordvietnamezen. Wy hebben
geen mogelykheden om de weg onder
controle te houden, omdat we nu
eenmaal niet genoeg militaire kracht
hebben. Wat er op de weg gebeurt
hoewel dat overigens in stryd is
met de akkoorden van Genève is
een zaak van de Verenigde Staten".
Beschikt Laos over militaire
reserves? Er wordt beweerd dat
er geen geld is voor een groot le
ger?
Soevanna Proema: „Wij zün bezig
met een gedeeltelijke mobilisatie van
in eerste instantie de jonge ambte
naren. Dit probleem is bovendien in
studie by de generale staf. De soldij
van deze jonge ambtenaren zal ook
lager liggen dan dat van andere sol
daten. Het geld dat eigenlijk bestemd
is voor de salariëring van deze nieu
we lichting soldaten kan nu worden
gebruikt voor de betaling van het
leger. Op deze manier blijven wü
binnen onze geraamde begroting".
Beschouiot u uw broer als
een echte communist? U hebt
enkele jaren geleden gezegd dat
hij dat niet is.
Soevanna Phoema: „Sindsdien is
de situatie veranderd. Ik heb Soe-
phannaphong na '64 niet meer ge
zien. Ik denk dat hü geheel onder
invloed staat van Noord-Vietnam".
Hoe beoordeelt u de situatie
in Cambodja?
Soevanna Phoema: ..Ik wil nieti
uitwüden over wat daar gebeurt. Dat
zou niet anders dan inmenging be
tekenen in de binnenlandse zaken
van Cambodja".
Ziet u een overeenkomst
tussen uw positie en die van Prins
Norodom Sihanoek van Cambod
ja?
Soevanna Phoema: „Wü zün bei
den neutralisten, we staan beiden
onder druk van rechts. Wy hebben
allebei in respectievelijk '56 en'70
gezegd ons land tot een Aziatisch
Zwitserland te maken. Dat hebben
wy beiden gepoogd. Maar onze buren
zün ongelukkigerwüze rusteloos. Wat
er in hun land gebeurt is precies
wat er in Laos eerder is voorgeval
len. Ook daar vielen de Noordviet
namezen en Vietcong binnen. En dat
verklaart veel. Het is de wens van
Hanoi het voormalige Frans Indo-
BRUSSEL <AP) De Belgische
recherche heeft gisteren de arresta
tie bekend gemaakt van de Sowjet-
russische ingenieur Boris Sawitsj. die
ervan wordt verdacht een spionage-
cel te hebben willen oprichten in het
NAVO-hoofdkwartier voor Europa
(Shape) te Casteau.
De 35-jarige Sawitsj. die afkoms
tig zou zijn uit Zjitomir. was in Bel
gië verkoper van Russische Scaldia
en Wolga vrachtauto's. Vorige week
werd hü aangehouden toen hy' uit een
restaurant trachtte te ontsnappen
waar hü van een derde persoon in
lichtingen wilde krügen over militai
re bases van Shape en van de Bel
gische strijdkrachten.
Volgens de politie was Sawitsj bü-
zonder geïnteresseerd ln de Franse
Mirage-straaljager die in dienst
wordt genomen bü de Belgische lucht
macht en waarvan gedeelten in Bel
gië worden gebouwd. Met name zou
hü de opleidingsinstructies en gege
vens over de produktie hebben willen
verzamelen.
Sawitsj was allang geschaduwd,
voordat hü op 25 maart werd aan
gehouden. In het bezit van de inge
nieur, die sinds oktober 1967 in Bel
gië verbleef, werden microfotografi-
sche apparatuur, microfilms, gegevens
over een geheime ontmoeting met
een derde en een grote som gelds ge
vonden. In verband met deze spio-
nagezaak wordt een Belgische lucht
machtofficier ondervraagd. Als de
ondervraging van Sawitsj voltooid is,
zal hij in opdracht van het ministerie
van justitie het land uit worden ge
zet.
BELFAST (Reuter) In de
Noordierse hoofdstad Belfast zijn
gisteravond gevechten uitgebro
ken tusen rooms-katholieken en
protestanten, nadat ongeveer tien
duizend protestanten een optocht
hadden beëindigd. De Britse mili
tairen grepen direct in. Een van
hen werd door een steen getroffen
toen militairen de politie te hulp
kwamen die een groep protestanten
wilde verhinderen een r.k. wük bin
nen te trekken.
De paasoptochten van zowel rooms-
katholieken als protestanten zün tot
veel minder geweld aanleiding ge
weest dan gevreesd werd. Tot dins
dagavond waren 37 arrestaties ver
richt en hadden 26 politiemannen en
militairen verwondingen opgelo
pen.
Hedenochtend vroeg echter zün in
Belfast ten ministe 25 Engelse mili
tairen gewond geraakt in een ge
vecht met Ierse republikeinen. De
soldaten werden aangevallen met
flessen, stenen en enkele ben
zinebommen. Er moest troepen ver
sterking komen. Herhaaldelük zün
pantservoertuigen tegen de menigte
gebruikt. De orde kon pas worden
hersteld toen Schotse militairen wer
den vervangen door Engelse. De me
nigte riep scheldwoorden naar de
Schotten en zong republikeinse lie
deren. Zelfs soldaten met kogelvrije
vesten aan slaagden er niet in arres
taties te verrichten.
China te hervormen onder hun
heerschappü".
Bestaat er in Laos het ge
vaar voor een rechtse staats
greep?
Soevanna Proema. „Neen. ik denk
niet dat dat zal gebeuren. Men be
grijpt dat eensgezindheid nodig is
om het gevaar dat ons bedreigt te
kunnen bestrijden".
Prins Soevanna Phoema doelde
hier kennelijk op de eenheid tussen
de neutralisten en rechtse groep,
die wellicht op den duur zich in
linkse stül kan ontwikkelen. De prins
toonde zich ook niet blind voor het
ergerlüke gebrek aan samenwerking
in de militaire sector. Zo zün de dis-
i trictscommandanten niet bereid uit
j eigen gebied versterkingen te sturen
naar bedreigde sectoren onder het
motto dat zij in hun eigen rayon al
I de handen vol hebben.
I Zal hij onder druk van de
rechtervleugel aan Thailand of
ficieel om militaire hulp vragen,
zodat hij niet meer behoeft te\
volstaan met zogenaamde vrijwil- i
lig er s?
Souvanna Phoema: „Neen, wij j
hebben al genoeg steun. We willen i
bovendien geen vreemde troepen
I hebben. We willen ten koste van al-
j les uitbreiding van het conflict ver
mijden".
En als dat nu eens niet meer
mogelijk is?
Soevanna Phoema: „We zien het
nu als een plicht van de onderteke
naars van de akkoorden van Genève
I hun beloften na te komen. Het is
I ook ondenkbaar dat die internatio-
nale overeenkomst niet wordt nage
komen. Als het onder deze omstan-
j digheren werkelijk onmogelijk is dat
een internationale overeenkomst
I wordt gerespecteerd door de onderte-
j kenaars. dan is het verder nutteloos
i nog akkoorden aan te gaan. De we-
reld zou niet langer de wereld zün.
Zelfs als wü officieel militaire hulp
aan Thailand vragen, zou dat nog
geen verlichting betekenen. Die zou
immers, altijd onvoldoende zün. In
tegendeel. interventie van de grote
mogendheden is nodig om een eind
te maken aan het conflict. Alles is
afhankelijk van Moskou, Peking en
Washington".
Is uitbreiding van de Ameri
kaanse interventie wel mogelijk?
Soevanna Phoema: „Niet door
middel van het zenden van troepen.
Maar we hebben oorlogsmaterieel
nodig. Daardoor zün we in staat ons
te verdedigen. En dat is niet in strüd
met de akkoorden van Genève.
Daarin is namelijk voorzien. Laos
mag vragen om conventionele wa-
i pens voor zelfverdediging. Wü vra
gen aan de Amerikanen geen wapens
voor offensieve doeleinden. Wü heb
ben meer moderne wapens nodig,
want de vuurkracht van de vüand
wordt steeds groter dan de onze. We
hebben nog altijd het Garand-geweer
en te weinig automatische wapens".
«Volgens berichten heeft het ko-
ninklüke Laotiaanse leger bü het
treffen met de communisten een deel
van de moderne bewapening verlo
ren).
Bij het afscheid van eerste minis
ter Soevanna Phoema liet deze aris
tocraat duidelyk blüken hoezeer hü
te lüden heeft onder de elkaar snel
opvolgende crises. Zün tegenstan
ders in het noorden vorderen dan
ook steeds verder bij het bezetten
van de noordelüke Mekong-oever.
waar ze volgens een Amerikaanse
zegsman tot nu toe tamelük goed in
zün geslaagd. De kleine vooruitgang
van de regeringstroepen bü Sam
Thong is voornamelijk toe te schrij-
I ven aan de langgerekte bevoorra-
dingslünen van c'e tegenstander en
het gebrek aan mankracht onder de
communisten om de voorraden aan
te voeren.
Het blüft niettemin hoogstmerk-
waardlg dat terwül de Amerikaanen
in Vietnam voortdurend rapporteren
dat de vüand een gebrek aan men
sen heeft, diezelfde vüand in Laos
i de beschikking heeft over 67.000 man.
Maar in de broeiende hitte van de
Soevanna Phoemaonze bu
ren zijn ongelukkigerwijze ruste
loos.
heetste Laotiaanse maanden 16 hun
onmiddelhjke dreiging in het slape
rig en door de tüd achterhaalde
Vientiane nauwelüks merkbaar.
PARAMARIBO (ANP» De Evan
gelische Broedergemeente en de r.-
katholieke gemeente in Suriname
hebben officiéél bekendgemaakt dat
zy een .stichting christelüke onder-
wüzersopleidingen" hebben opgericht.
In de bekendmaking zeggen de twee
gemeenten onder neeer: „De beslis
sing van beide gemeenten om geen
afzonderlijke kweekscholen op te rich
ten, maar te komen tot een onderwü-
zersopleiding op oecumenisch christe
lüke basis is een unieke geburtenis.
Dit plaatst het stichtingsbestuur voor
een grote verantwoordelükheid in de
ze tijd in Suriname."
Verwacht wordt dat reeds in okto
ber van dit jaar met de eerste klassen
zal kunnen worden begonnen. Wellicht
zal volgend jaar een eigen gebouw
worden betrokken. „Wü hopen dat
deze oecumenische kweekschool, Juist
door het geïnspireerd zün door het
evangelie, de leerlingen zal vormen
tot mensen met 'n principiële overtui
ging en tevens met 'n diep gefundeerd
respect voor tradities en culturen van
de verschillende Surinaamse bevol
kingsgroepen, zodat zü deze vrucht
bare geesteshouding later ean hun ei
gen leerlingen kunnen meegeven".
GEDIZ (DPA, AP) De beproef
de bevolking in het geteisterde wes
ten van Turkije is ook gisteren niet
door de natour met rust gelaten.
Kond Gediz. waar zaterdag in minder
dan een minuut 50 dorpen werden
verwoest, werden dinsdag opnieuw
300 schokken gevoeld, die volgens on
officiële opgaven nog eens 130 men
senlevens hebben gekost. Het doden
tal zou nu de 3.000 naderen. Vijf
duizend mensen xyn zwaar gewond,
90.000 hebben have en goed verloren.
De cijfers, die minister van Bin
nenlandse Zaken Menkteseogloe dins
dag in de senaat in Ankara heeft ge
noemd. zijn echter belangrijk lager.
Hü zei, dat er dinsdagochtend 867
ly ken waren geborgen en 562 mensen
in ziekenhuizen waren opgenomen.
Bijna 10.000 huizen zijn ofwel ge
heel vernield of onbewoonbaar ge
worden, zei hü-
De juiste omvang van de ramp is
nog niet te overzien, omdat gisteren
nog steeds 32 dorpen in het getrof
fen gebied van de buitenwereld waren
afgesneden. Zo zwam de burgemees
ter van Orenkoy een rivier afzwem
men naar de plaats Emet, om hulp
te halen.
De reddingsploegen werden gisteren
nog steeds gehinderd door sneeuw
en regenbuien. Hier en daar onstaan
nieuwe branden in de puinhopen. De
overlevenden worden door besmette
lijke ziekten bedreigd. Zij hebben
vooral gebrek aan drinkwater.
Twee mensen, die 62 uur tussen
de puinhopen van hun huis in Gediz
hadden gelegen, zijn gered. Zü waren
gewand en de opsluiting had te veel
van hun geesteskrachten gevergd.
Overlevenden hadden hartver
scheurende verhalen. Een man in
het dorp Aksalan, dat door de aard
beving werd weggevaagd en vervol
gens door een brand werd geteisterd,
had men zorgvuldig wat verkoolde
resten zien inpakken. „Dit is myn
vrouw", had hü gemompeld.
Demra Denemez, een huisvrouw
die na 38 uur levend begraven te zijn
geweest, was gered, vernam in het
ziekenhuis, dat haar twee kinderen
waren omgekomen.
Tot nu toe zijn 10.000 tenten aan
gekomen. De meeste buitenlandse
hulp is tot nu toe uit West-Duitsland
ontvangen. Een twaalftal vliegtuigen
is met Westduitse hulp onderweg.
Bovendien is meegedeeld, dat West-
Duitsland deskundigen zal sturen om
de elektriciteitscentrales en de water
voorziening in het geteisterde gebied
te herstellen.
ADVERTENTIE
WENEN (AP) Simon Wiesen
thal, hoofd van het Joodse Doe urnen- 1
tatiecenerum in de Oostenrükse hoofd
stad zal zich door communistische
aanvallen niet laten weerhouden ge
vallen van antisemitisme in het oost-
blok aan de kaak te stellen. Hü zei
dit in een commentaar op de beschul
diging in het Tsjechoslowaakse pro
vinciale blad Swoboda volgens welke
hü „een spion voor West-Duitsland
en Israël was geweest en in 1942 met
de nazi's had samengewerkt. „De spio
nage-beschuldiging is in 't Oostblok
'n kwestie van gewoonte. Het enige
nieuwe was dat zü zeiden dat ik in
1942 contacten met de Duitse contra
spionage had. Zü vergaten echter dat
ik in 1942 in een concentratiekamp
zat".
Bij e!ke Boldoot deodorant no
een aantrekkelijke oude prent (25
x 35 cm) uit de twintiger jaren.
Helemaal gratis! Er zijn 5 ver
schillende prenten. Stuur het gou
den zegel (op elke deodorant)
met uw naam en adres op een
briefkaart aan Boldoot, Postbus
8068, Amsterdam. U ontvangt de
prent van uw keuze per omgaan
de thuis.
BOLDOOT
Vraag inlichtingen bij
drogist
of parfumerie.
COLORADO SPRINGS (AFP)
De Explorer-1, de eerste Amerikaan
se kunstmaan die in een baan om de
aarde werd gebracht, is gisteren bo
ven de Paaseilanden ln de Stille
Oceaan in de atmosfeer terecht ge
komen en opgebrand. De kunst
maan werd op 31 Januari 1958 ge
lanceerd. Zü moest gegevens ver
schaffen over de stralingsdichtheid
rond de aarde. In totaal heeft zü
58.000 maal rond de aarde gedraald.
ADVERTENTIE
Er zijn 2300 vestigingen. Op de postkantoren kunt u
de hele dag terecht. Een aantal daarvan is zelfs ook op vrijdagavond
of de plaatselijke koopavond geopend.
Voor de postagentschappen gelden aparte openingstijden.
