DS'70 mikt op middenmoot
van de Partij van de Arbeid
Wethouder van Eindhoven: „Nieuw Links
heeft de Partij van de Arbeid overrompeld"
VoiwleliiigVergissing
Van der Louwt Is jammer
ZATERDAG 14 MAART 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
'ren
,oï
oomj
Vt 1)
NEDERLAND heeft er weer een
nieuwe socialistische partij bij: de in
Eindhoven geboren partij Democra-
tisch-Socialisten *70. Het kleurenspec
trum in de veeltakkige groeperingen
die ooit hun inspiratie in Marx von
den, is daarmee opnieuw uitgebreid.
Zou men van donkerrood naar rose
gaan (C.P.N., P.S.P., Nieuw Links,
hoofdmoot P.v.d.A., Democratisch
Appèl) dan vindt DS '70, naar yoor-
lopige en voorzichtige observatie, een
plaatsje vóór de hekkensluiter Demo
cratisch Appèl. De nieuwste partij is
namelijk niet slechts .verontrust",
maar spreekt zich ook met nadruk uit
voor allerlei zaken zoals uitbreiding
van de ontwikkelingshulp etc. De ver
kiezingen van deze zomer en de Ka
merverkiezingen van volgend jaar
zullen waarschijnlijk een flinke ver
schuiving zichtbaar maken in de va
derlandse politieke verhoudingen.
Omdat de P.v.d.A. sinds de oorlog
een vooraanstaande positie, beurte
lings in kabinet en parlement, heeft
ingenomen, zal vooral de ontwikke
ling van deze partij grote aandacht
krijgen. In verband hiermee hebben
wij een gesprek gehad met de initia
tiefnemer van het „schisma" in deze
partij, de Eindhovense wethouder
voor bedrijven, drs. A. van Stuijven-
berg, 42 jaar oud, sinds 1965 wet
houder voor de P.v.d.A. en van
jongsaf aan zeer actief in die partij.
Hij was o.m. hoofdbestuurslid van
de P.W.G., de onlangs opgeheven
Protestantse Werkgemeenschap.
Nader op deze pagina's vermelden
wij reacties van partijvoorzitter dr. A.
Vondeling en hoofdbestuurslid An
dre van der Louw, exponent van
Nieuw Links en daardoor volgens drs.
Van Stuijvenberg medeveroorzaker
van de „scheuring".
balu
nbeii
1 eiüt
EINDHOVEN" (GPD) Drs. A. van Stuijvenberg, 42 jaar
oud en wethouder van Eindhoven, heeft met pijn in het hart
afscheid genomen van de PvdA. Hij heeft met een groep geest-
9vwwanten de nieuwe partij Democratische Socialisten '70 op-
g! gericht. In de praktijk is dat al afgekort tot DS '70, hoewel hij
ide voorkeur geeft aan Dem. Soc. '70.
Wat heeft hem ertoe bewogen de partij, waaraan hij vele
5*6,a' laren van zijn leven gewerkt heeft, te verlaten? Het antwoord
aSn is: Nieuw Links. Meer concreet! de manier waarop, naar hij
Hog« vindt, Nieuw Links (met de „Nieuw-linkserigen") de oude ver
trouwde partij in korte tijd heeft overrompeld. In een gesprek
sxecu' dat wij met hem hadden in zijn werkkamer in het splinter-
ïT] nieuwe gemeentehuis in Eindhoven zet wethouder Van Stuij-
Irenberg uiteen wat hem in Nieuw Links benauwt.
„Ztf hadden aanvankelijk de in-
rentjjnik gewekt een boodschap te heb
ben voor de wat ingedommelde
l vdA", zo zegt hij, „en zij hadden
'loer ucces wanneer zij op een of andere
aken laatselijke afdeling met jong elan
jy e partij nieuw leven in wilden bla-
Pc^en. Deze image bleek echter niet
neer dan uiterlijke schijn. Zij wilden
i paarjle PvdA naar hun hand zetten. ..Wie
3Pzot 'e^ er mee eens was- k°n ver-
bezeil! rekken. Voormalige medestanders
Disc i de party werden gewoon
fgesohreven", zo stelt de heer
Stuijvenberg vast. Zij had-
en geen boodschap vóór ons, maar
en bedoeling mét ons". En: „Ik ga
rklnj! rvan uit dat democratie een kwes-
pakk. e is van mentaliteit en niet alleen
TÜt ln reglementen. Natuurlijk is het
iurg logelijk om op slecht bezochte af-
zóe elingsavonden met een grote groep
suj
de netto meerderheid van
Eweihre plus te halen- Dat
Brj i „mathematische demooratie". In
ferkelykheid wordt op die manier de
lenst emocratische gedachte verlaten en
r. syn ordt met de leden gemanipuleerd",
'me* Verbitterd stelt hij vast hoe de
wedu ieuw-Linksers bij het veroveren
zenjj an weer een zetel in het hoofdbe-
-2526 uur °P het congres te Groningen
krijgsgehuil van vreugde aanhie-
en „Alsof een vijand was verslagen,
alsof het land gered was van
tante aa's'\ Dat is een tegenstelling
eJj innen één party die niet meer te
'wij ccepteren is.
Md ei8en ervaring heeft hij een
tx>t aantal grieven tegen de tactiek
\n Nieuw Links. Zy kwamen bijvoor
k\ enkele dagen voor een verga
ring ineens met een geheel gewy-
"P: gde partijopzet aandragen die elke
Jjj°°4 menwerking in PAK-verband
•ep o oest torpederen, terwijl ze wisten
üatm it door het bestuur met veel in-
te',u! fanning en zorgvuldigheid een basis
as gelegd voor PAK-besprekingen.
ïebd iet de eigen opgetrommelde meer-
j u trheid drukten ze dat er dan in
avond even door.
(,rii laagdenhuis
a"' T-
ïingsj Enekele Nieuw-linksen in het af-
ie IJ ïlingsbestuur stuurden tentyde van
JSCl 5 Maagdenhuisbezetting een tele-
ram van adhesiebetuiging aan de
ippf| tudenten. Zij deden dit echter na-
ELT
iu mi
n
,52 n
mens hèt bestuur, zonder eventueel
andersdenkende bestuursleden te
raadplegen. „Geen telefoontje werd
eraan gewaagd om te vragen wat
wy ervan vonden. Afgezien van het
feit hoe wy over het „Maagdenhuis"
dachten, tekent dit hun mentaliteit.
Wij moesten uit de krant lezen wat
wy, als bestuur, hadden gedaan".
Het harde, rücksichtlose doordruk
ken van eigen alleenzaligmakende
ideëen werd wethouder Van Stuijven
berg te veel. Hy herinnert aan de
eigen soepele houdingen in elk over
leg met Nieuw Links. „Wij gingen
erg ver in compromissen met hen.
Wij deden stap voor stap concessies
tot vlak by hun standpunt terwijl
zij weigerden ook maar één millime
ter van hun kant op te schuiven. Op
onze laatste grote vergadering hier
in Eindhoven was ook Vondeling
aanwezig. Ziende hoe klein het ver
schil was tussen beide standpunten,
zei hij toen bemiddelend tegen ons:
„Kom heren, om dat kleine verschil
laat u toch de party niet in de
steek". Maar Vondeling vergat dan
dat kleine kloofje dat er over was,
juist zo klein was door de lange
reeks concessies die wel al gedaan
hadden", aldus Van Stuijvenberg.
Image
Waarom zochten de Eindhovense
dissidenten geen aansluiting bij De
mocratisch Appel, om dus binnen de
party blijvend tegenwerk te kunnen
leveren?
„Allereerst om de image die op die
heren gedrukt is ook wel door hun
eigen fouten als zou het een groep
„suikerzakjessparende oudere heren"
zijn. Dat heeft geen kracht genoeg.
Dat bleek dan ook zo is het twee
de bezwaar op het Groningse con
gres waar Democratisch Appel niets
in te brengen had. „De Partij van de
Arbeid is al te ver heen".
Dus niet binnen de partij maar er
buiten, zo werd besloten. De kersver
se paai,ij kan. aldus oprichter Van
Stuijvenberg. al bogen op heel wat
adhesiebetuigingen. Uit Gorkum,
Zeist en Leiden, maar ook van elders
uit het land, zij het relatief het ge
ringst uit het noorden.
Binnenkoort zal Dem. Soc. *70 over
gaan tot landelyke acties, het plaat
sen van advertenties om steun te
vragen van andere „verontruste
broeders".
Ook wordt een congres voorbereid
waarop een definitief program
ma voor de nieuwe party moet wor
den vastgesteld. Een commissie be
reidt inmiddels een conceptprogram
ma voor. Voor de Statenverkiezingen
is men te laat, maar bij de gemeen
teraadsverkiezingen van juni zal
Dem. Soc. 70 enige lijsten hebben.
Na de- zomer komt dan het congres,
waarop men de rijen hoopt aaneen
te sluiten voor de Kamerverkiezingen.
Stel dat DS '70 een redelijk grote
party wordt, dat er een flink stuk
van het PvdA-kiezerskorps overkomt,
wil men dan regeringsverantwoorde
lijkheid? Daarin is wethouder Van
Stuijvenberg positief. Hij vindt het
een gevaarlijke zaak dat de socialis
ten een ruime periode, ja zelfs
tot tien jaar toe, in de oppositie zou
den blyven. De ontwikkeling is nu
eenmaal zó dat er evenals in het
grote bedrijfsleven (Van Stuij
venberg is ex-Philips-man) een
steeds groter tijdsspanne gaat lig
gen tussen de besluitvorming en het
besluit zelf. Daar gaan tegenwoordig
wel jaren overheen. Een minis
ter Bakker opent wegen en bruggen
die door zijn voorgangen s> gepland
problemen om er garantie fce vinden
voor een vruchtbaar samenwerking".
De PvdA zelf zal waarschijnlijk
(by een succes van DS 70» steeds
fanatieker een getuigenispartij van
Nieuw Links worden waar niet mee
te werken valt.
„Maar", zo maakt Van Stuijven
berg een reserve, „dit zyn bespiege
lingen van mij persoonlijk. Het par
tijcongres zal hier meer klaarheid in
brengen".
By een coalitie blijft het een kwes
tie van geven en nemen. De idealen
moeten nu eenmaal aan de realiteit
worden aangepast. „Men kan na een
nacht van Schmelzer emotioneel
stellen: „Nooit meer met die
KVPdat kan ik me levendig
voorstellen, maar zo'n „nooit meer"
mag toch nooit langer gelden dan
voor enkele jaren". Aan de hand van
het partyprogramma van DS '70 zal
men kunnen gaan onderhandelen.
Minder kreten
Wat zal dat programma inhouden?
In ieder geval zal men in ons pro
gramma minder „kreterig" zyn, zo
staat voor de Eindhovense wethou
der als een paal boven water. Een
kreet als „nationaliseer de farma
ceutische industrie" die op het Gro
ninger congres tot een resolutie werd
lingslanden in dezelfde hooghar
tige verhouding als de 19de-
eeuwse kapitalist tegenover de toen
malige verpauperde arbeider. Dezelf
de argumenten die toen tot machte
loosheid doemden doen ook nu weer
volop opgeld. Er wordt gesteld dat die
landen te lui zyn. dat ze het geld
verkeerd besteden 'vroeger zei men:
ach hy brengt het toch maar naar
de kroeg) of dat het een druppel op
een gloeiende plaat zal zijn wat men
ook aan hulp bieden zal. In dit op
zicht blijkt de noodzaak van een
mentaliteitsverbetering. Ook al zal
de doorsnee-kiezer niet warm lopen
voor een programmapunt dat meer
ontwikkelingshulp beoogt, dan nog
zal DS '70 er voor pleiten.
Belastingen
Ook DS'70 ziet de overheidsuitga
ven en daarmee de belastingen voor
lopig nog stijgen. „Belastingverho
ging is noodzakelijk. I>e rijksuitga
ven stijgen jaarlijks met 6 percent
tegen het nationaal inkomen met
4,8 percent. Maar er is wel enige
correctie mogelijk". Er wordt te veel
subsidie gegeven aan personen, die
Drs. A. van Stuijvenberg,
wethouder van Eindhoven.
zijn en hy zelf laat werk na dat pas
onder zyn opvolgen s> voltooiing
zal vinden. Door dit bestuurlijke as
pect is het noodzakelijk dat ook so
cialisten erby betrokken worden, dat
zij dus ook in het kabinet zitten en
zich niet bepalen tot parlementswerk
v aar in veel gevallen aan een mini-
tieus voorbereide zaak niets meer te
doen is.
In de regering derhalve 'tenzij we
niet meer kunnen bereiken dan wat
een groep-Aarden buiten de KVP tot
stand heeft gebracht
Coalitie
Maar met wie? In wat voor een
coalitie zou men DS '70 dan kunnen
terugvinden? De VVD valt duidelijk
af. „Op het gebied van de sociaal-
economische maatregelen staat die
partij evenals met betrekking tot
de ontwikkelingshulp te ver van
ons af." Wél met de confessionelen.
„Daar treft men genoeg bewogenheid
aan en gerichtheid op de menselijke
Vice-voorzitter André van der
Louw, exponent van de Nieuw
Linksstroming in het hoofdbe
stuur, gelooft niet in een succes
voor DS '70. Hoewel hy niet
namens Nieuw Links als zo
danig wil spreken geeft hij als
commentaar: „Het enige wat ze
kunnen bereiken is schade toe
brengen aan de PvdA, niet door
zelf veel aanhang te krijgen,
maar door bij kiezers de indruk
te versterken dat het niet goed
zit by de PvdA en dat er ken
nelijk rotzooi is".
Met stelligheid ontkent hy de
beschuldigingen van de heer
Van Stuijvenberg als zou Nieuw
Links met overrompelingstactiek
werken. „Hy ziet gewoon niet
dat in brede kringen sympathie
voor Nieuw' Links bestaat, het
geen normaal op de afdelings
avonden naar voren komt. Bo
vendien heeft het congres in
Groningen wel aangetoond dat
Nieuw Links duidelijk aan
spreekt. Democratisch Appel
heeft daar inderdaad weinig in
gebracht. Het gaat overigens
juist sinds Nieuw Links demo
cratischer toe binnen de PvdA.
Vroeger zat de massa op zo'n
congres braaf te luisteren;
nu wordt er gediscussieerd van
onderop".
„Waar het op aankomt is in
laatste instantie niet de vraag
of de PvdA benadeeld wordt
(„die kan wel tegen een stoot
je") maar of we er in slagen een
zo breed mogelyk alternatief te
vormen voor het kabinet De
Jong. Daarby vergeleken is elke
afsplitsing alleen maar jammer",
bleek later in de Kamer inderdaad
niet meer dan een kreet, toen het
Kamerlid Van Lier (PvdA) zei „best
te begrijpen dat zoiets nu eenmaal
onuitvoerbaar was Achteraf blijkt
dan dat men met het aannemen van
die resolutie alleen maar wilde aan
geven, dat er in die industrietak iets
fout zit, dat daar iets aan de hand
is dat best eens onderzocht mocht
worden. Maar Van Stuijvenberg zegt
daarover: „Het is een volwassen par
tij onwaardig om dan voor het volk
wél tot zulke „gedurfde" kreten te ko
men".
Hoe zal DS '70 deze volgende va
riant van het internationaal socialis
me, zich opstellen ten aanzien van
hete hangijzers als NAVO en DDR?
„De NAVO is een noodzakelijk
kwaad", zo meent drs. Van Stuijven
berg „We moeten loyaal onze bijdra
ge vervullen". Maar wel tot een mi
nimum beperkt. Er moeten geen kan
sen zijn voor generaals om zich in
„hobbyistische richting" te ontwikke
len. Ook zou men zich als regering
scherper moeten opstellen tegen de
dictaturen van zowel links als rechts.
Portugal en Griekenland mogen dan
als NAVO-partners wel tegen „het
been geschopt worden" als zo'n prin
cipiële uitspraak er gewicht door kan
krijgen.
De DDR? „Ach. we hoeven niet
voorop te lopen. Het is wel een heel
verschil of men op erkenning aan
dringt vlak na de inval in Tsjecho-
Slowakije, dan wel nu. nu Willy
Brandt officiële toenadering heeft
gezocht. Als Brandt tot een akkoord
komt, zal daar genoeg garantie in
zitten voor het Westen om ook te vol
gen met een erkenning".
Vietnam: „Ik moet zeggen dat ik
daar nog niet uit ben", zo formu
leert dis. Van Stuijvenberg wat te
rughoudend. „Vast staat dat er door
Amerika grote blunders zyn begaan,
maar aan de andere kant.ik heb
me zo veel mogelyk georiënteerd en
over beide partijen informaties ver
zameld, maar ik kom er niet uit.
Ontwikkelingshulp
Ontwikkelingshulp is duidelijk een
veel tastbaarder terrein voor de op
richter van DS '70. Het is een nieu
we taak voor het socialisme om de
solidariteit in de komende jaren
nieuwe gestalte te geven. Dat kan
juist door ontwikkelingshulp. Daar
bij komt het dan niet zozeer aan op
..zoveel percent" als wél in de eerste
plaats op een mentaliteitsverande
ring. De inwoners van de ryke lan
den staan tegenover de ontwikke-
het niet echt nodig hebben. Wanneer
ik met overheidsgeld een zwembad
steun zodat de entreeprijs een kwart-
Je lager kan worden, dan steun ik
niet alleen de mensen voor wie de
prys een bezwaar is, maar ook de
genen die het kwartje best zelf kun
nen missen.
In groter verband geldt dit ook
bijvoorbeeld voor de woningbouw, we
moeten als in Scandinavische
landen inkomenssubsidie geven
aan mensen de een normale woning
niet kunnen betalen en niet de wo
ningen zelf subsidiëren zodat ook
mensen met een goed inkomen
goedkoper wonen dan voor hen nood
zakelijk is.
Over inkomens gesproken, wat
vindt Van Stuijvenberg en met
hem dus voorlopig ook DS '70 van
de loonwet van Roolvink?
Van Stuijvenberg vindt in deze
vraag een aanleiding tot het uiten
van een ethisch principe, namelijk:
„Het is een hogere vorm van samen
leven. een hoger moreel peil ook
van een volk. als men een onpar
tijdige derde laat uitmaken wat wel
en niet kan bij looneisen. Als der
halve het algemeen belang hoger
staat dan het „geknok per be
drijfstak". Maar* 'en dat is een dub
bel onderstreept „maar") dan moet
niet alleen de loonpolitiek gecontro
leerd kunnen worden, maar dan zou
elk inkomen onder controle moeten
komen. De regering moet niet alleen
het loon van de doorsnee- werkne
mer in een vaste greep houden,
maar elk ander „vrij" inkomen even
zeer"
Politiek fatsoen
Nog even terug naar de persoon
van wethouder Van Stuijven
berg. Hoe kan hij waarmaken dat
hy —uit de PvdA getreden zyn
wethouderzetel blijft bezetten?
„Wel, dat was geen makkelijk be
sluit". zegt hy. ,.Ik heb er. zoals dat
heet, nachten van wakker gelegen.
Maar ik geloof dat ik het besluit toch
wel kan verantwoorden. Vroeger
was het zo dat de party en zelf sta
biel bleven. Als iemand de party ver
liet, was het omdat hyzelf van me
ning was veranderd. Hy werd by-
voorbeeld VVD-er of lid van de CPN.
In zo'n geval was het inderdaad een
zaak van politiek fatsoen om de
raads -of wethouderszetel op te ge
ven. Maar nu ligt dat anders. De
partyen zelf zyn in beweging. Wat j
nu in de Kamer over de DDR ge- i
zegd wordt, is iets heel anders dan
wat enkele Jaren aan de kiezers werd
voorgehouden en zo zyn er wel meer
voorbeelden te noemen. Ik voel me
juist nog heel sterk verbonden met
die party van toen en vind het dan
ook juist om die programmapunten
gestalte te blyven geven, met ande
re woorden: aan te blyven".
Het afscheid nemen van PvdA als
zodanig is hem minder zwaar geval-
schouwing waarmee men ver
groeid raakt. De keer van Stuyven-
berg verwacht overigens juist uit het
kamp van de voormalige doorbraak -
socialisten veel steun. Zelf is hij
hoofdbestuurslid geweest van de pro
testantse werkgemeenschap in de
PvdA en hy kan de ideeën in die
groep nog wel peilen.
Ook al zal DS '70 geen gix>te par
ty worden, dan nog meent hy dat
len. Ik heb als hervormd Christen i zijn besluit de party op te richten
na de oorlog een party uitgekozen.1 nodig was. „Je kunt er uit treden
die voor mij het beste gestalte gaf om langs de kant te gaan staan
aan myn maatschappyvisie. De par-1 kyken hoe alles verder fout gaat of
ty was voor mij niet als voor ve- i zelf iets pogen te ondernemen",
len echte vooroorlogse socialisten In Eindhoven is daarom na ryp
een soort godsdienst of levensbe- beraad voor dit laatste gekozen.
Partyvoorzitter dr. A. Vonde
ling heeft direct na de oprich
ting van Dem. Soc. '70 als zyn
rèactie gegeven dat „de heer
Van Stuyvenberg de vergissing
van zijn leven maakte". In een
tyd die gekenmerkt wordt door
steeds verder gaande politieke
samenwerking heeft deze man
een splinterparty opgericht die
hoogstens het front van de
PvdA wat kan verzwakken, maar
de kiezers niet weg zal kunnen
zuigen. „De heer Van Stuy
venberg is geschrokken van de
onstuimigheid van de jeugd. Hy
kan niet inzien dat het de taak
van de PvdA juist is om oud en
jong in zich te verenigen.
Uit een radio-interview ci
teren wy: „Ik kan me niet
voorstellen dat deze party succes
zal boeken en zeker niet het suc
ces dat de heer Van Stuyven
berg zich voorstelt". De heer
Van Stuyvenberg zelf daarente
gen verklaarde optimistisch:
.Meer zetels te zullen halen dan
D'66 ln 1967. die met zeven ze
tels in de Kamer binnenkwam".
Over de naam DS'70 vindt hy
overigens dat die niet als pla
giaat van D'66 moet worden ge
zien. „Wy noemden ons De-
mocratisch-Socialisten *70, af te
korten tot Dem. Soc. '70. Kran
ten maakten er al gauw DS '70
van en nu is daar niet veel meer
aan te doen vrees ik". En dan:
By D'66 slaat "66" op het jaar
van oprichting, op het tydeiy-
ke aspect dat de party zei te
willen hebben. By ons slaat *70
op een heel decennium waarin
van alles moet gebeuren.
