Huis kopen? Houdt regels
van makelaar in de gaten
Zelfmoordpoger wil niet dood
maar blijft
liever leven
m
BROMFIETSER
VALT IN HET
S P.H. KANAAL
Pseudo monnik
I oer voor
politicologen
jARI(TEBOAO T FEBRUARI 1ST»
MTOACH DAGBLAD
PAGINA T
CIDSCH fcjf DAGBLAD
Provincies
Is het allemaal zo gaat als het
tgaan moet, mogen we dit jaar
tweemaal naar de stembus,
imaal om provinciale staten te
zen en eenmaal om een nieuwe
nenstelling van gemeenteraden te
verkstelligen. Het zijn verkiezin-
i die gezien worden als voorberei-
ig voor het grote werk: de samen-
Hing van de Tweede Kamer in
0, als punt in een verkiezings-
yd die loopt vanaf 1967, de komst
i D'66 in de volksvertegenwoordi-
g en de daarmee gepaard gaande
cussie in de politiek over duide-
iheid en nieuwe partijvorming,
.t is jammer omdat het de aan-
jht afleidt en de motieven ver-
tbelt. In het geval van de ge-
tnteraden ligt het nog het duide-
it. We hebben allemaal met de
eenten te maken, we trouwen
itadhuizen, zien geketende burge
ters op foto's, wonen in die en
gemeente enzovoorts. Kortom, de
ieente heeft nog een duidelijke
ïctie, ook al wordt er geëxperi-
aiteerd met nieuwe instituten en
-men, zoals de gewesten.
Veel vager is het instituut provin-
en veel vager zijn dan ook per
finitie de instituten provinciale
-,ten en gedeputeerden. Toch heeft
provincie in ons .staatdundig"
aken 'n enorme rol gespeeld Voor-
wij een koninkrijk werden in het
fin van de 19e eeuw. en voordat
Fransen ons hadden beheerst,
nde Europa in het „Concert der
lkeren" de zogenaamde Republiek
Zeven Verenigde Nederlanden,
arbij ging het om zeven provin-
s: Groningen, Friesland, Overijsel,
Jderland. Utrecht, Holland en Zee-
id. Een groep ongelijksoortige
atjes, verenigd in een los stamver-
nd bijeengehouden door het be
stzijn een gemeenschappelijke
[l,-, ."log. bevrijdingsoorlog zouden we
zeggen, te hebben gevoerd tegen
wereldoorlog en die te hebben ge-
mnen.
ge^ij werden bestuurd door een Sta-
doeni-Generaal die in Den Haag ver-
maar sterk gehandicapt
nieVd door de vele tegenstrijdige be-
igen van handelsprovincies en
d%rmachtige provincies als Hol-
in|d en landbouwprovincie6 als Gro-
a^gen en Friesland. De gedelegeer-
jjjg gezien de communicatie-mo-
daiJijkheden van de 17de en 18de eeuw
T H de kans liadden voortdurend
mi",itact te houden met het „tbuis-
fanF>nt, waren in verband daarmede
ponden aan een zogenaamde last-
ti jo/'"?- Dat kwam er op neer dat elk
"wstel in de Staten-Generaal on
rworpen was aan tijdrovende goed-
====»ringsprocedures. omdat voorstel-
i in Den Haag gelanceerd, eerst
ar Friesland, Groningen enzo-
jrt, moesten om op hun waarden
worden bekeken. En dat beteken -
in de praktijk al gauw dat de uit-
erende organen van de dichtst
-£het vuur zittende en sterkste pro-
Mcies, Holland, het voor het zeg-
laadden en dat de andere zich
chts aarzelend bij het door Hol-
id uitgestippelde beleid aansloten
W wel dit saboteerde.
U Vooral in de 18de eeuw zouden de
delen van deze unieke staatsvorm
jh doen voelen. Vele malen is er
oral toen over de door ondervin-
ig gevoelde „defecten" in de re-
gesproken. Steeds weer han-
len memories over het gebrek
volmacht van gedeputeerden en
ontbreken van middelen om pro-
icies die weigerden aan hun fi-
ciële verplichtingen te voldoen, te
-igen.
zeven verenigde provincies sleep-
zich voort totdat in 1795 het
kwam. De Fransen veroverden
•rland, en er kwam een einde
het wonderlijk staatsbestel van
•en souvereine provincies. Nadat
Fransen in 1813 waren verdwenen
ibben de provincies nooit meer iets
hun oude macht teruggekregen.
;y de eerste grondwet van het
krijk der Nederlanden kwam
!l macht te berusten bij de ko-
De provinciale staten werden
'oerende organen, waarvan sa-
jtelling en werkzaamheden door
vorst werden geregeld. Na 1848,
de overwinning van het libera
le, kwam een nieuwe provinciale
tot stand, die in grote trekken
nu toe is gehandhaafd. Provin-
bezitten sindsdien een wettelijk
itgelegde vorm van autonomie
eigen zaken, terwijl zij met de
^itrale regering een band onderhou-
•n via de door de Kroon benoemde
STW\m[ssarissen der Koningin. Hier-
rtnjjee werd gekozen voor een midden-
coneg tussen centralisatie, toen een
rs pogst modern begrip, en de oude
jke'rijheid" uit de tyd van de Repu-
iek der zeven verenigde provincies.
js we het nu bekijken, heeft de
sntralisatie-gedachte het, voor het
fenblik althans, duidelijk gewon
en. De nu aan de gang zijnde dis-
issies over een herindeling van het
And in bijvoorbeeld economisch op
Kaar afgestemde gewesten, het
roeien van agglomeraties toont wel
at de tijd voor de provincie voor-
>U is. J R S'
De makelaarskosten. waarover het in dit artikel gaat. zijn
niet de enige lasten waarmee de koper van een huis de prijs
moet verhogen, wil hij het pand op zijn naam hebben. Er
komen nog registratiekosten, kosten voor de transportakte
van de notarissen en als men met geleend geld werkt
provisie voor het opstellen van de hypotheekakte bij.
De broederschap van notarissen heeft daarvoor speciale
tarieven. Voor de overdracht van de grond en het daarop te
bouwen pand betaalt men voor nieuwbouw 5 pet. aan regis
tratiekosten over de totale prijs. Het notaristarief voor de
transportakte bedraagt bij een koopprijs van 40.000 gulden
674 gulden, bij een huis van 50.000 gulden wordt dat 800 gul
den en voor een pand van 60.000 gulden 924 gulden.
Voor de hypotheekakte zijn de notaristarieven weer anders.
Leent men een bedrag van 40.000 gulden, dan kost de akte
u 584 gulden, bij 50.000 gulden wordt dat 659 gulden en bij
60.000 gulden 709 gulden. Gaat het om tweede hypotheken,
dat worden die aktekosten hoger.
Buiten deze lasten moet de koper dan nog rekening hou
den met eventuele taxatiekosten voor de hypotheekverstrek
king en met de afsluitprovisie. die de tussenpersoon bij het
afsluiten van een geldlening kan vragen. De makelaarscour
tage bedraagt l1^ pet., die de koper uitsluitend betaalt als hij
duidelijk kenbaar heeft gemaakt van de bemiddeling van die
makelaar gebruik te maken en daartoe ook opdracht ver
leent.
i KATWIJK AAN ZEE Door tot
k ,og toe onbekende oorzaak is
fcn 52-jarige Katweker met zijn
romfiets gevallen en in het Prins
lerlendrikkanaal terechtgekomen. De
'anolitie, die werd gealarmeerd, was
Kanel ter plaatse om hulp te bieden,
at 'oen men hier aankwam bleek dat.
t ymstanders de drenkeling, met be-
tulp van een dreg, reeds op het
atlroge hadden gehaald.
v Wel diende de politie zuurstof toe
un)md&t de man die veel water had
ntf-nnen gekregen, het benauwd had.
Pp advies van dokter Lodder werd
Katwijker overgebracht naar het
teehospitium.
HAARLEM (GPD) Wie er straks over denkt om toch
maar een huis te kopen in plaats van te blijven huren, kan on
nodige kosten voorkomen als hij zich wat nader verdiept in de
spelregels van de makelaar. Die regels zijn opgesteld, om de
bemiddelaars wat meer houvast te geven bij het berekenen van
hun courtages en om de cliënt duidelijk te maken waar hij met
de makelaar aan toe is.
Courtage-clausule
Hoe zat het nu met de courtage -
clausule? In de Groningse situatie
stelde de makelaar een koopakte op,
waarin hy de clausule zette, dat
beide partijen (koper en verkoper)
een courtage zouden betalen. Par
tijen ondertekende deze akte. Maar
de koper deed dat pas, nadat hy
geprotesteerd had tegen hetgeen de
akte over courtage-betaling zijner
zijds vermeldde en er een schrifte-
Zy schrijven voor in welke geval
len de koper van een huis verplicht
is de tussenkomst van een bemidde
laar te betalen. Er staat niet in dat
de man die 'n huis koopt onder alle
omstandigheden verplicht is courtage
te voldoen. Daarover zijn al heel wat
misverstanden ontstaan die tot
rechtzaken hebben geleid. De make-
'laars werd daarbij niet altijd in
het gelijk gesteld.
De consumentenbond raadt poten
tiële kopers het volgende aan:
begin met de makelaar te vertel
len dat u hem als verkoper ziet en
niet als uw bemiddelaar. Als udat
doet kan geen courtage worden be
rekend, mocht u het over de koop
van het huis eens worden met de ver
koper;
k vraag de makelaars naar de
bondsvoorw aarden voor bemidde
ling. Daaruit moet blijken dat u als
koper uitsluitend bemiddelingsprovi
sie verschuldigd bent wanneer zowel
de verkoper van het huis als u ge
bruik maken van de diensten van
dezelfde makelaar;
als u een transactie aangaat, te
ken dan nooit automatische een ver
klaring waarin u zich bindt een be
paald percentage makelaarscourtage
te betalen. De makelaar mag zo'n
transactie niet ophouden wanneer u
geen bemiddelingsprovisie betaalt en
daarbij in uw recht staat
de adspirant-koper doet er ver
standig aan het bod dat hy op een
huis wil uitbrengen ook bekend te
maken aan de eigenaar van 't pand.
Dan loopt hij niet de kans dat de
makelaar zaken gaat doen met een
koper, die minder voor het huis wil
geven, maar die in elk geval wel
courtage betaalt.
Jurisprudentie
Drie rechtzaken over provisiege
schillen hebben inmiddels voor een
jurisprudentie gezorgd, waarin enkele
duidelijke uitspraken zijn gedaan.
Daaraan heeft de adspirant-koper
van een huis voldoende houvast, het
gaat om zaken die in Amsterdam en
Den Haag zyn behandeld in 1965 en
in 1967.
In twee gevallen reageerden de
cliënten op een advertentie en in het
derde geval ging het om een beleg
ger, die reageerde op een hem toege
zonden circulaire. In Groningen had
een makelaar een adspirant-koper
'n huis laten bezichtigen en hem ge
adviseerd optie op het pand te neme
Hij eiste daarvoor courtage, maar
de rechter stelde hem in het onge
lijk. In Utrecht zorgde een make
laar eveneens voor een bezichtigings
afspraak.
Het bod dat de koper daarop deed,
werd rechtstreeks uitgebracht aan de
eigenaar van het te verkopen pand.
Het huis werd tenslotte gekocht voor
de vraagprijs in een rechtstreeks
kontakt van koper en huiseigenaar,
zonder dat de makelaar daar nog
aan te pas kwam. Ook in dit geval
was de tussenpersoon niet gerechtigd
provisie in rekening te brengen aan
de koper.
Bij het derde geval dat zich in
Brabant afspeelde, kwam het even
eens tot een bezichtiging via de ma
kelaar. Maar de kooptransactie ge
schiedde zonder zijn tussenkomst.
lijke verklaring van de makelaar
werd afgegeven, waarin stond dat
de koper geen courtage schuldig zou
zyn "indien de betaling niet berust
te op een wettelijke verplichting".
Zo vermeldde tenminste mr. J.
Middag, secretaris van de Neder
landse Bond van Makelaars (NBM)
de gang van zaken in het make
laarsblad. Over het Utrechtse geval
zed hij dat ook daar sprake was van
een koopakte met een courtage
clausule. Die akte werd zonder enig
voorbehoud getekend.
Dat deed een dame als gemachtig
de van de koper. Ze tekende nadat
de makelaar desgevraagd had ver
klaard dat courtage-betaling in over
eenstemming was "met het geldige
tarief" en daarom voldaan moest
worden. Toen de koper zelf de akte
onder ogen kreeg protesteerde hy
tegen de provisiebetaling.
In de Brabantse zaak was er
helmaal geen courtage - clausule
De makelaars voerden op de recht
zittingen alle drie aan dat zij van
de kopers stilzwijgend opdracht, had
den gekregen tot het verlenen van
bemiddeling. Bovendien zeiden zij
van mening te zijn dat die kopers
in elk geval van hun bemiddeling
gebruik hadden gemaakt en daarom
courtage schuldig zouden zyn.
De Haagse rechtbank zei op 23
juni 1965 over het Groningse geval:
de koper heeft helemaal geen op
dracht aan de makelaar verstrekt,
ook niet stilzwijgend. Een bezichti
ging en het verzorgen van een optie
betekent niet dat men automatisch
makelaar van de koper wordt.
Het acoepteren van zijn optreden
houdt nog geen opdracht in. Een
beroep op de tarieven en voorwaar-
I den heeft in dit verband daarom
geen betekenis. Daarvoor moet er
eerst een rechtsband bestaan in de
vorm van een opdracht en die ont
brak hier.
Het gaat dus om de vraag, wan
neer schakelt men een makelaar in?
Mr. Middag zegt daar in het alge
meen over, dat zowel de rechtspraak
als de Nederlandse Bond van Make
laars willen voorkomen dat iemand
onbewust of ongewild een makelaar
met de verplichting tot courtage-be
taling krijgt toegeschoven.
De Consumentenbond waakt daar
ook tegen en zegt daarom: als u
een koopakte met dubbele courtage-
clausule (verkoper en koper) te on
dertekenen krijgt dan moet u door
halen wat er als verplichting voor
de koper staat en daar uw paraaf
naast zetten. Het voorkomt allerlei
onaangenaamheden die tenslotte voor
de rechtbank moeten worden beslist.
FULDA (AFP) Ruim twee
jaar lang heeft de 22-jarige
Wolfgang, die zich voor monnik
uitgaf, gastvrijheid genoten in
diverse Europese kloosters. Hy
is tenslotte in Fulda door de
mand gevallen. Enige tijd gele
den meldde Wolfgang zich bij
de pastorie van Haina in Hes
sen. Hij vertelde daar tegen
de pastoor dat hy de opvolger
was van de abt van het klooster
van Velle-Dieu in België. De
pastoor verschafte hem onder
dak en de pseudo-monnik las
dagelijks de mis en hoorde ook
biecht.
I Hij maakte kennis met de ab-
j dis van het klooster van Fulda,
die, gecharmeerd door zijn goe-
II de manieren en talenkennis
hy sprak vloeiend Frans en La-
tyn hem uitnodigde voor een
bezoek aan haar klooster. De
pseudo-monnik bracht er twee
dagen door en in die tijd ontdek
te men het bedrog.
Het bisschoppelyke secreta
riaat, waar men het toch wel
een beetje vreemd vond dat
zo'n jonge man tot opvolger
van een abt was aangewezen,
stelde een onderzoek in. Het re
sultaat was dat Wolfgang in een
psychiatrische kliniek werd op
genomen waar hy nu nog ver-
biyft.
De geslaagde zelfmoord is op
geen stukken na zo'n groot pro
bleem als de zelfmoordpoging.
Alleen al de exacte cijfers wijzen
in die richting: ongeveer duizend
Nederlanders plegen per jaar
zelfmoord, het aantal pogingen is
ongeveer vijftienmaal zo groot:
waarschijnlijk loopt een nog veel
groter aantal mensen voortdu
rend of zeer dikwijls met de ge
dachte rond, er een eind aan te
maken. Een ander feit dat de
zaak nog meer reliëf geeft: het
aantal zelfmoorden is relatief
constant, het aantal zelfmoord
pogingen neemt toe.
Wat is het verschil tussen een zelf
moord en een zelfmoordpoging? De
eerste is duideiyk: het slachtoffer is
doorgaans dood. Op het eerste ge
zicht zou men kunnen zeggen dat ie-
man die een zelfmoordpoging doet
en in leven blyft, een mislukte po
ging heeft gedaan. Maar dat is niet
waar. Zelfmoordenaars en zelfmoord-
pogers horen tot zeer verschillende
groepen, by de laatste groep zyn de
motieven, de omstandigheden, de ge
bruikte middelen anders en dikwyls
tegenovergesteld aan die by de eer
ste groep, en vooral duidelijk is. de
zelfmoordpoger wil in leven blyven.
Prof. dr. N. Speyer, samen met
prof. dr. J. Bastiaans, hoofd van de
psychiatrische Jelgersmakliniek in
Oegstgeest en lid van de commissie
die een onderzoek naar zelfmoord
voorbereid wil zulk een zelfmoordpo
ging dan ook eigenlyk liever noemen:
poging om te blyven leven.
Is de poging tot zelfmoord een
verschynsel dat by onze. maatschap-
py hoort?
PROF. SPEIJER „Persooniyk ge
loof ik van wel. Het toenemd aantal
zelfmoordpogingen en de toenemen
de agressie lopen paral el. Allebei
wyzen ze op een verstoring van het
agressiemechanisme., de groep die
geen 'kans ziet zyn agressie op een
normale manier „Naar buiten af te
voeren", In de kranten worden een
heleboel dingen los van elkaar be
handeld er wordt geschreven over
drugs, zelfmoord, agressie, secta-
riërs, over provo's, damslapers,
over opstandige studenten, maar ze
horen vaak onder die ene noemer:
Je moet iemand die een drug
neemt, of een poging tot zelfmoord
doet, niet veroordelen. Hy doet dat in
een poging de aandacht op zich te
vestigen. Dat zal hy zelf ontken
nen, misschien, maar als je geen
hulp nodig hebt, dan doe je zoiets
niet. Nu kunt u natuurlyk wel zeg
gen: iemand die een poging tot
zelfmoord doet schaadt alleen zich
zelf, net zo goed als de zware drug
gebruiker of een zware roker. Als
we by de alcoholisten komen wordt
het al moeiiyker: die kunnen wel de-
gelyk gevaarlyk worden zoals dage-
lyks in de kranten te lezen valt.
7e zyn evenzo goed symptomen van
een merkwaardig en verontrustend
verschynsel in onze maatschappij
waarmee ook het toenemend aantal
auto-ongelukken ongetwyfeld ver
band houdt. Een aantal ongelukken
z^n rechtstreeks zelfmoordpogingen
of verkapte agressieve daden. En ik
meen dat als we niet tydig iets hier
aan kunnen doen. het steeds groter
vormen aan zal nemen
Kunt u beschrijven hoe dat in
zyn werk gaat. Op welk moment be
sluit iemand zyn zelfmoordplan te
realiseren?
PROF. SPEIJER: „Dat is zeer
gecompliceerd. Er zyn drie dingen.
Ten eerste: de persooniykheidsstruc-
tuur. De mensen die een zelfmoord
poging doen horen, als gezegd, tot
een totaal andere groep dan dege
nen die daadwerkeiyk zelfmoord ple
gen. slechts een tot vyf procent van
degenen die een poging doen. be
landt uiteindeiyk in de groep die
daadwerkeiyk de dood wil.
Dat is een buitengewoon merk
waardig verschynsel dat samenhangt
met de persoonlijkheidsstructuur. Ten
tweede is er een bepaalde milieusitu
atie en ten derde is er een bepaalde
„trigger" nodig en daar komt dan als
complicerende factor by, dat door
milieufactoren de situatie kan ver
slechteren of verbeteren.
Wanneer iemand, die rondloopt
met de gedachte om zelfmoord te
plegen op een gegeven ogenblik de
kans heeft zyn agressie op een an
dere manier naar buiten af te voeren,
dan kan dat tot gevolg hebben dat
zyn persooniykheidsstructuur zo ver
andert, dat hy geen zelfmoord pleegt.
Krijgt hy in die situatie een extra
frustratie, dan kan hy Juist over de
drempel heen komen.
Ik herinner me het geval van een
man die eigenhjk dood had moeten
zyn, maar door de medische weten
schap gered werd. Hy had vlak voor
hy het deed iemand, een kennis, op
gebeld, hy wilde praten. Die kermis
zei toen: ja hoor eens, ik heb nu
geen tyd. Dat was op dat ogenblik
de frustratie waardoor hy tot zyn
daad kwam, waartoe hy anders niet
zou zyn gekomen. Het kan iets heel
simpels zyn".
Zelfmoord wordt, volgens de sta
tistieken bevorderd door gescheiden
zyn of weduwnaar weduwe). Hoe
ouder men is (boven 55) hoe meer
de neiging zichzelf daadwerkeiyk om
het leven te brengen toeneemt, voor
al als men man is. Zelfmoordpogin
gen komen verhoudingsgewys meer
voor by vrouwen. gehuwden
mensen die kinderen hebben, tussen
20 en 35 jaar oud zyn. Ook katho
liek zyn doet zelfmoordpogingen
meer voorkomen dan zelfmoorden.
Er zyn ook verschillen in het toege
paste middel.: in het algemeen pas
sen zelfmoordenaars „harde" mid
delen toe (schietwapens etc.) en zelf-
moordpogers .zachte" slaapmidde
len. De Britse professor Erwin Sten
gel heeft ook geconstateerd, dat
zelfmoordpogers tevoren regelingen
treffen zodat het vrywel zeker is dat
ze ontdekt worden voor ze aan het
toegepaste middel overiyden. dit in
tegenstelling tot degenen die echt
zelfmoord plegen. Vooral dit feit il
lustreert professor Speyers opmer
king dat een poging tot zelfmoord
eigenlyk een „poging tot leven" is.
Het is, zegt prof. Speyer, ook
niet juist de vraag te stellen: heeft
iemand het recht om zelfmoord te
plegen, of het recht om marihuana
te roken, sectariër te worden. Al die
uitingen wyzen erop dat er iets fun
damenteels mis is in onze maat
schappij, en de vraag moet dan ook
luiden: heeft zo iemand het recht
om te leven?
Prof. Speyer:: „Je moet de men
sen in deze maatschappy het leven
zo maken, dat hy geen zelfmoord
hoeft te plegen, geen marihuana
hoeft te roken. En als die voorwaar
den niet worden geschapen biyft er
maar een ding over: waar nodig hel
pen".
Het is opmerkeiyk dat de zelf
moord een van de laatste taboes is
in onze samenleving. Men praat niet
graag over zelfmoord, zeker niet
over concrete gevallen en al hele
maal niet met het potentiële slacht
offer zelf. Toen op 19 november vo
rig jaar een man in de Haagse po
litiecel door ophangging een einde
aan zyn leven maakte, meende de
Haagse politie dat dit bericht niet
voorpubliciteit in aanmerking kwam,
niet omdat de publicatie voor men
sen die met plannen rondlopen om
zelfmoord te plegen (of een poging
te doen) de druppel zou kunnen zyn
die de emmer doet overlopen en daar
staat het taboe levensgroot voor ons:
„zy motiveert deze zienswyze door
te zeggen de gevoelens van de ver
wanten te willen ntzien".
Ir er inderdaad iets in te bren
gen tegen het publiceren van en
over zelfmoord?
PROF SPIJER .ik ben tegen
het publiceren in details van een be
paald geval. Inderdaad is het nioge-
ïyk dat daardoor iemand anders de
„trigger" krijgt om op dezelfde ma
nier zelfmoord te plegen. Ik ben een
enorme voorstander van het publice
ren over een vraagstuk als zodanig,
om taboes en vooral die. welke hulp
aan medemensen tegenhouden te hel
pen opruimen. Hoe meer er geschre
ven wordt over de zelfmoord als pro
bleem, hoe liever het my is".
Iemand die met een plan een
zelfmoordpoging te doen rond loopt,
Is .dat een patiënt?
PROF SPEIJER: „Ik vind het
woord patiënt in dit geval niet goed
passen. Laat ik het anders zeggen:
iedereen u ook en ik ook speelt
In zyn leven wel eens met de ge
dachte: ik moet er een eind aan
maken. Maar iemand die voortdu
rend met zo'n plan rondloopt, die
misschien de slaapmiddelen al in
huis heeft, verkeert in een psychi
sche grenssituatie en heeft hulp no
dig. Die hulp hoeft hy niet van een
dokter te krygen, maar van een
geesteiyke, of een goede vriend.
Zo iemand is niet ziek, ik zou niet
graag iedere grenssituatie van een
normaal mens een ziektetoestand
noemen".
Hoe merk je dat iemand in je
omgeving een serieus plan heeft
een zelfmoordpoging te doen. Maakt,
hy dat duidelyk kenbaar?
PROF SPEIJER: ,.Duid«iyk-dat
kun je niet zeggen. Volgens de ge
gevens waarover we beschikken kun
je wel zeggen dat 65 procent van
de mensen die een poging doen dit
op de een of andere manier hebben
medegedeeld. Je kimt ook rustig zeg
gen dat iedereen op een enkele uit
zondering na-signalen uitzendt. Maar
signalen worden nu eenmaal soms
niet gehoord, zelfs niet als iemand
er met zoveel woorden over spreekt.
Helaas moeten we constateren dat
we zo langs elkaar heen leven en zo
grof besnaard zyn dat onze attentie
pas gewekt wordt in een zeer ern
stig stadium. En dan is er dat ta
boe.. zelfs artsen schromen iemand
te vragen: denkt u er wel eens aan
een eind aan uw leven te maken.
Terwyl degene die voortdurend met
het plan rondloopt juist graag zou
zien dat zyn omgeving hem vraagt:
zeg, wat is er. Je wilt er toch geen
eind aan maken?
Als ze daadwerkeiyk tot hun po
ging overgaan doen ze dat op het mo
ment dat ze vaststellen: ik heb brie
ven geschreven, lk heb opgebeld, ik
heb alles gedaan om er de aandacht
op te vestigen, dit is de laaste po
ging. nu hoop ik dat jullie de ogen
eindeiyk eens opengaan en me gaan
helpen. Het feit dat herhalingen tot
vier vyf keer ik ken gevallen
van zestien keer voorkomen, wyst
wellicht ook al uit hoe slecht wy de
signalen verstaan".
De verkiezingen voor de Provincia
le Staten, die woensdag 18 maart
gelijk met de voetbalmatch Feye-
noordBerlin Vorwarts gehouden
worden, beginnen met de dag belang-
ryker te worden. Niet alleen zal de
uitslag een interessante graadmeter
zyn voor de wyze waarop het kabi
net-De Jong regeert, de verkiezingen
worden ook een joort proef voor de
samenwerkhigsverbariiien en stem
busakkoorden, zoals die in vrywel al
le provincies zyn aangegaan. Kort
om: een aardig brokje voer voor po
liticologen.
Natuulryk zyn de statenverkiezin
gen bedoeld om een nieuw provin
ciaal bestuur aan te wyzen. Maar
daarnaast hebben ze ook grote In
vloed op de landeiyke politieke ver
houdingen. Het provinciebestuur, hoa
belangrijk ook als schakel tussen
ryksoverheid en gemeentebestuur,
staat de kiezer lang niet zo naby als
de gemeenteraad.
Men mag daarom aannemen, dat
vooral de landeiyke politiek een be-
langryke rol speelt in de overwegin
gen van de kiezer by het -uitbren
gen van zyn stem. Daar komt nog
by dat men indirect ook de Eerste
Kamer kiest. By de samenstelling
van de senaat treden de leden van
Provinciale Staten op als een soort
kiesmannen.
De uitslag zal daarom over het be
leid van het kabinet-De Jong wel het
nodige te vertellen hebben. Het ziet
er niet naar uit, dat de premier over
donderend voor de prestaties van
zyn kabinet zal worden beloond. In
de tweede helft van zyn regerings
periode staat deze regering door al
lerlei onhandige manoevres niet
meer in dezelfde goede reuk, als
waarin zy is gestart. Ook de laatste
ontwikkelingen op financieel gebied
werken niet in haar voordeel, want
inflatie is iets dat ieders beurs treffc.
Ondanks pogingen van minister
Witteveen om de ongerustheid op dit
punt wat weg te nemen, is een forse
verhoging van de b.t.w. nog altyd
onontkoombaar. De minister zei deze
week dan wel niet op een extra ver
hoging te rekenen, de verhoging die
eanvankelyk op 1 Juli zou worden
doorgevoerd, (van 4 naar 5 pet. voor
eerste levensbehoeften en van
12 naar 15 pet. voor luxe artikelen)
maar die tot 1 januari 1971 werd uit
gesteld zal ook zyn invloed wel op de
pryzen hebben.
Trouwens de verhoging van de
a.o.w.-premie en de gemiddelde loon
stijging met 8 pet., die inmiddels al
voor een miljoen werknemers is
overeengekomen, zyn ook geen za
ken die het eenvoudig maken een
anti-inflatiebeleid te voeren.
Men mag ook dit jaar van de be-
6tryding van de inflatie dan ook niet
al te grote verwachtingen hebben, al
zal de nieuwe minister van Economi
sche Zaken mr. Nelissen het prijsbe
leid waarschyniyk verscherpen om
niet het lot van mr. De Block te on
dergaan.
Toch is het merkwaardige dat niet
de WD, waartoe dr. Witteveen be
hoort. maar de KVP straks de klap
pen moet opvangen De VVD zal er.
als de opiniepeilingen geiyk krygen,
waarschyniyk met winst uitspringen.
Men heeft Geertsema's Rotterdamss
redevoering waarin de liberale frac
tieleider het idee lanceerde om ver
vroegde verkiezingen te houden als
de uitslag van de statenverkiezingen
forse verschuivingen te zien zou ge
ven, wel uitgelegd als een poging om
de winst binnen te halen, voordat de
b.t.w.-bui losbarsten en de pryzen
opnieuw stygen.
Drs. Joekes heeft daartegen deze
week in de Kamer verontwaardigd
geprotesteerd en naar men mag aan
nemen terecht. Mr. Geertsema is een
man die gewend is de dingen te zeg
gen, zoals ze zyn. Hy vindt gewoon,
dat een regering moreel verplicht is
heen te gaan als biykt dat haar be
leid niet meer de steun van de meer
derheid van de kiezers heeft, maar
stelt daarby wel de voorwaarde dat
er een redelyk alternatief moet zyn.
Maar of dat alternatief is, zal
uit de uitslag van de statenverkie
zingen moeten biyken. Dat maakt de
samenwerkingsverbanden, die in vyf
provincies tussen PvdA, PSP en PPR
zyn aangegaan, extra belangryk. Er
zal moeten blyken of het Progressief
Akkoord by de kiezer aanslaat en de
basis kan worden voor een kabinet
van andere signatuur, een soort ka-
binet-Cals. Nu D'66 overal zelfstan
dig optreedt, zyn de verwachtingen
echter niet hoog gespannen.
Het is duidelyk dat vooral de De
mocraten de winst gaan binnenha
len, zoals in 1967 de Boeren dat de
den. Daarmee worden zy in een sleu
telpositie gemanoevreerd die hun
voor zowel links als rechts nog aan-
trekkelyker maakt als coalitiepart
ner. D'66 hoopt alleen die winst by
de volgende verkiezingen van de ge
meenteraden en de Kamer te kuh-
nen behouden. Drs. Gruyters, de
ideoloog van D'66 gokt op het „band-
wagon"-effect. (meer kiezers worden
aangetrokken door het succes). Maar
de ervaringen met vroegere staten
verkiezingen hebben geleerd dat gro
te successen snel weer kunnen weg
ebben. Dat heeft de NSB in 1935 er
varen, de CPN in 1946 en in 1966 de
Boerenparty.
Voor D'66 wordt een forse verkie
zingszege echter ook om andere re
denen belangryk. De Democraten
willen zo sterk mogeiyk doordringen
in de Eerste Kamer om hun staats-
rechteiyke ideeën te realiseren. Die
plannen vergen nameiyk grondwets-
wyziging en zonder de medewerking
van de senaat komt die niet tot
stand.
Normaal wordt de Eerste Kamer in
gedeelten gekozen, maar D'66 heeft
mee dat minister Beernink in 1971
een beperkte grondwetsherziening
wil doorvoeren, die ontbinding van
zowel de Tweede als de Eerste Kamer
noodzakeiyk maakt. Dat maakt de
statenverUezingen voor hen ex
tra Interessant.
R. W. HEID IN GA
