„Stewardess had vooral
een kalmerende functie"
Geluidshinder schaadt het
kind in de moederschoot
i«r
EN -jplJ
Damestas is
bergruimte
Mevr. N. la Rivière-de I rieze, een van de eerste vier bij de K.L.M.
*11 I
f yffSCfl
Stewardessen van nu en
Mevrouw Nel la Rivière-de
eze voorgrondvloog in haar
form van 35 jaar geleden nog
keer mee als stewardess.
„Je doet maar gezellig en
orgt maar. dat de passa-
iers het naar hun zin héb-
en." Zo ongeveer luidde een
erste KLM^steioar dessen
de instructies die de
meekregen toen ze hun eer-
te vlucht gingen maken.
at is dit jaar precies vijf-
ndertig jaar geleden. Een
an die vier steioardessen
vas Nel de Vrieze, nu me-
rouw N. la Rivière-de Vrieze,
emeenteraadslid (voor de
VD) van Hilversum. In bij-
aand artikel een aantal van
aar herinneringen aan de
Iijd waarin stewardess zijn
log pionieren betekende.
HILVERSUM <GPiy ..Dec*
jongedames zien er aardig uit,
ze zijn opgewekt en vrolijk,
moeten met kinderen om kunnen
gaan en moeten vooral haar aan
dacht geven aan meer bejaarde
passagiers. Haar taak is het,
evenals van iedere goede gast
vrouw, haar gasten op hun ge
mak te stellen."
Passage uit een vergeeld kran
tenknipsel van vijfendertig jaar ge
leden. gewijd aan het in 1935 splin
ternieuwe beroep van KLM-stewar-
dess. Mevrouw Nel la Rivière-de
Vrieze. een van de vier Nederland
se meisjes die in dat jaar uit enkele
honderden sollicitantén tot de eerste
stewardessenopleiding werden toege
laten, vist het op uit een stapel knip
sel- en fotoboeken. Terwijl ze in de
berg papier naar bepaalde foto's zoekt
vertelt ze het verhaal dat bij die
papieren herinneringen hoort.
„We hadden een soort kalmerende
functie in het vliegtuig. Een stewar
dess moest doen wat ze thuis zou
doen als ze gasten ontving. Jassen
aannemen, de mensen op hun gemak
stellen, helemaal de gastvrouw spe
len. En dat terwijl er in het begin
niets anders werd geserveerd dan
kauwgum. Dat is vrij snel veranderd.
We kregen thermosflessen mee met
kokend water zodat er thee, koffie
en bouillon met sandwiches kon
den worden geserveerd. Aanvanke
lijk moesten de passagiers daarvoor
betalen en dat betekende voor de
stewardessen een verschrikkelijk ge
reken met buitenlands geld en wis
selmuntjes.
Voor die tijd was ik stewardess op
cruise-boten van de Holland-Ameri
ka lijn. Ik had een secretaressedi
ploma. maar daarmee kwam je in
die tijd niet aan de slag. Vandaar
die twee jaar werken bij de Holland-
Amerika lijn. Op die grote boten be
tekende dat hard werken maar ook
veel zien. Het leek me een goede
aanloop om by de KLM te sollicite
ren toen daar in navolging van het
buitenland stewardessen werden ge
zocht.
Het toelatingsbeleid was bijzon
der streng, met allerlei psychotech
nische testen en als klap op de vuur
pijl een proefvlucht in aanwezigheid
niets anders werd geserveerd dan
van een dokter en een psychiater,
waarbij diverse capriolen werden ge
maakt. Van de geselecteerde groep
van tien bleven er toen nog maar
vier over. Er werd gedegen naar je
familie geïnformeerd. Tenslotte wer
den we uitgenodigd voor een diner.
Dat vonden we reusachtig aardig,
maar achteraf bleef het bedoeld als
test voor tafelmanieren en tafelge
sprekken. Make-up gebruiken was er
in die eerste tyd niet by en in de
opleidingstyd ging een verpleegster
mee als chaperonne als we meevlo
gen naar Parys of Londen. De op
leiding duurde toen ook zes weken.
Het salaris was. voor die tyd, niet
zo slecht. Hondervyftig gulden per
maand plus dag- en nachtvergoe
dingen. Niet overdreven veel dus,
maar beslist niet ongunstig. Het uni
form was verre van modieus. Hele
maal aangepast aan het mannen uni
form en oerdegelyk. Donkerblauw
kamgaren pak, overhemdbloes met
zwarte stropdas, rok tot op de kuit,
schoenen met platte blokhakken, een
alpinopet en een koperen speld met.
het woord stewardess op je revers.
Dat werd allemaal gemaakt door
Blomjous, de speciale KLM-kleerma
ker.
De verste reizen die we in die tyd
maakten gingen naar Rome en Boe
dapest, want we vlogen alleen in Eu
ropa. Er was een druk diplomaten-
verkeer en dat betekende een kern
van bekende passagiers. Ik vond het
gezelliger en persoonlyker dan nu. In
zo'n DC-2 gingen maar veertien pas
sagiers, Links zaten er z even en
rechts zeven. Daarby waren er altyd
wel drie of vier die vaker vlogen
en geen speciale aandacht nodig
hadden, 's Winters had je dikwyls
een rustig publiek van zakenmensen
die aan vliegen gewend waren, 's zo
mers vaak zenuwachtige vakantie
gangers die voor het eerst vlogen.
In theorie kon je in die tyd on
beperkt in dit beroep blyven. Er
werd geen probleem gemaakt van de
duur van het dienstverband, omdat
men ervan uit ging dat de meisjes
toch snel zouden trouwen. We begon-
j nen met vier meisjes; dat aantal is
nu verhonderdvoudigd. Een van die
vier is na twintig dagen, nog tydens
de opleidingstyd, al verongelukt. De
i overige drie kregen meteen een tele-
I gram van thuis. Onmiddellyk thuis-
j komen en ophouden met vliegen. Dat
deden we natuuriyk niet. Maar we
moesten wel thuis gaan praten en
cmze ouders om schriftelyke toestem
ming vragen.
Praatje
(Van onze medische medewerker dr. J. Kater)
Er zijn tal van schadelijke invloeden op de groeiende vrucht
kend, welke van de moeder afkomstig zijn. Virus-infecties
t als heel bekend voorbeeld rode hond tijdens de eerste
ken van de zwangerschap, het rhesustype van het moeder-
bloed, het gebruik van geneesmiddelen in de eerste tijd
h de zwangerschap, met als berucht voorbeeld het thalido-
ne (softenon) zijn enkele heel bekende onder deze schade-
invloeden.
rokende moeders kleinere kin-
krygen dan niet-rokende vrou-
en dat er aan de vrucht vaker
ernstiger schade wordt toege-
:ht door het roken, blykt steeds
r. Ook emoties welke de aan-
nde moeder te verduren heeft,
vloeden haar baby en kinderen
moeders die tydens haar zwan-
chap zeer sterke spanningen en
it hebben moeten verduren, hui-
veel meer en krygen ook vaker
gdarmstoornissen dan kinderen
moeder dergeiyke spanningen
te verwerken had gekregen,
ik by dierproeven heeft men
ïen aantonen dat de vrucht zeer
elig is voor psychische invloe-
die het moederdier ondervindt.
:e ratten, die geboren werden uit
moederdier dat gedurende haar
ht veel aandacht en liefkozingen
ing. verschillen sterk van de
s wier moeder haar zwanger-
p in totale afzondering had
gebracht. De jongen van deze
ite groep ratten bleken in hun
ag minder activiteit te vertonen,
i het jaarlykse congres van de
■ikaanse vereniging voor weten-
jpelyke vooruitgang heeft de
;teur van het „Fels onderzoek
tuut" te Yellow Springs, dr. L.
jontag, gewaarschuwd tegen de
ieiyke invloed van sterke ge-
bronnen in de omgeving van de
taande moeder, die hy met de
„noise-pollution" aanduidt,
voor onze uitdrukking „geluids-
er" misschien als een zwakke
staf kan dienen. Gehoorsver-
ering. toegenomen geeestelyke
5s" en zelfs hartaandoeningen
en reeds in nauw verband ge
it met de invloed van deze
e pollution" op de mensen, die
gelmatig aan blootgesteld staan,
ar volgens dr. Sontag is ook
roeiende menselyke vrucht in
moederlichaam zeer gevoelig
de schadelyke invloed van te
geluiden in haar omgeving,
ude opvatting dat de baarmoe-
oldoende bescherming biedt te
lle onaangename omstandighe-
n de buitenwereld, is achter
haald door diverse feiten die dit te
genspreken; de vrucht leeft beslist
niet zo afdoende geïsoleerd als dee-
tyds werd gemeend. Zy reageert
blykbaar op dezelfde manier als de
moeder op deze uitwendige, schade
lyke invloeden, aldus dr. Sontag.
Ditmaal worden de supersonische
vliegtuigen in het geding gebracht,
die de .noise pollution" versterken.
Men schat dat in de Verenigde Sta
ten één supersonisch vliegtuig, dat
dwars over dit land vliegt, voor de
50 miljoen mensen die binnen 60 ki
lometer aan weerszyden van de
baan van dit toestel wonen een erns
tige lawaaibron betekent, ook voor
de groeiende vrucht der zwangere
vrouwen in dit gebied. Wanneer men
deze schatting op Nederland zou be
trekken, betekent dit dat de 120 ki
lometer van deze geluidshindercor-
ridor by na ons hele land beslaat.
Het is niet eenvoudig om het geluid
als een beslissende factor te isoleren
by het ontstaan der gedragsstoor
nissen van kinderen, zei dr. Sontag,
omdat er zovele andere factoren
waaraan het kind na de geboorte
blootstaat, een rol spelen. Men kan
het ontwikkelingsproces van mensen
in dit opzicht niet zonder meer met
met dat van dieren vergeiyken, maar
onderzoekingen hebben aangetoond
dat jonge ratten van moeders die
tijdens haar dracht aan „noise pol
lution" hadden blootgestaan in hun
reacties achterbleven by ratten van
moeders, die niet aan deze sterke
geluiden blootgesteld waren geweest
Ook de menselyke vrucht reageert
op geluid. Wanneer men luid in de
handen klapt, veroorzaakt dit bewe
gingsreacties by het kind dat zich
in de baarmoeder bevindt. Men heeft
zwangere vrouwen gedurende tien
Snelle vrouwen
In Marie Claire staan foto's van
twee snelle Franse vrouwen: Daniel
le Bancel en Jacqueline Dubut. Da
nielle Bancel <26, kastanjekleurig
haar, bruine ogen; is tot nu toe de
enige vrouwelyke coureur in Frank-
ryk. In het dagelyks leven is ze
mannequin en hostess, maar het
geld dat ae daarmee verdient gaat
grotendeels op aan haar passie voor
racewagens. Ze is geschieden en zegt:
„hoge snelheden zyn onverenigbaar
met het huwelyk".
Jacqueline Dubut, 29 Jaar. is de
eerste vrouwelyke lynpiloot in Frank-
ryk. Hoewel iedereen haar voor
spelde dat ze als vrouw geen enke
le kans maakte, haalde Jacqueline
(die een ingenieurstitel heeft) haar
brevet en vlcog in 1968 voor het eerst
als tweede piloot. Ze is nu getrouwd
met de man die haar de eerste
vlieglessen gaf.
minuten naar haar lievelingsmuziek
laten luisteren en constateerde dat
zowel de hartslag van de moeder
moeder als van de vrucht daardoor
versnelde, waarschyniyk via de
psychologische reactie van de moe-
j der op muziek. Zo kunnen ook an
dere factoren in de omgeving der
aanstaande moeder langs de weg van
haar eigen emotionele reacties op de
situatie de vrucht beïnvloeden, al
dus dr. Sontag. Hy meent dat er
voldoende bewijzen bestaan over de
beïnvloedbaarheid van de mensely
ke vlucht op de „stress" waaraan
de moeder blootstaat of de moge
lijkheid dat de vrucht door „noise
pollution" beschadigd wordt onder
ogen te zien.
Tot slot merkte hy op, dat niet al-
leen volwassenen bezwaar maken te
gen deze overmatige .stress" die
het gevolg is van sterke geluidshin
der.
Toen en nu zyn moeiiyk te ver-
geiyken, vyfendertig jaar geleden
was 't gastvrouw zyn nummer 1, nu
staat de materiële verzorging voor
op. Een praatje is er niet meer by.
Die goede materiële verzorging is
natuuriyk een enorme vooruitgang.
Wij hadden alleen die onnozele kan
netjes koffie en wat sandwiches en
die moesten de passagiers ook nog
betalen. We kenden nog geen druk-
cabines en moesten met zuurstof
flesje rennen als we boven de Alpen
vlogen. Er waren altyd eigenwyze
mensen die dat niet nodig vonden,
die werden dan op zeker ogenblik
helemaal blauw. Wy trouwens ook,
omdat we maar achter de passa
giers moesten aanhollen.
Ik vlieg nog altyd graag, maar
dan als passagier Vorig jaar heb ik
I myn oude uniform nog eens als
stewardess mogen meevliegen naar
Rome. Ik mocht het helemaal op de
oude manier doen. met het praat
je en het persoonlyk contact. Laat
ik eeriyk zijn. Ik zou als stewar
dess in deze tyd de mensen voor de
voeten lopen.
Die geweldige haast en perfectie
hebben wy niet gekend. Als we
ergens op zaterdag aankwamen gin
gen we pas 's maandags weer te
rug omdat er zondags niet gevlo
gen werd. Nee, met het zware be
roep van stewardess in deze tyd zou
ik niet willen en kunnen ruilen. In
onze tijd zei Plesman als hij je toe
vallig ergens tegenkwam: „hoe is
het. Juffrouw De Vrieze? Kun je 't
werk aan? Doe maar goed je best".
Ach, hy had er toen ook nog maar
vier".
Van Saturnus naar Venus: De in Turkije geboren Amerikaanse
mannequin Sheile toonde op een show in Parijs sieraden, vervaardigd
door Mare Pessin. Deze moderne versierselen werden gemaakt van
een lichte metaalsoort, „Covart" genaamd, welke gebruikt wordt bij
de vervaardiging van interplanetaire raketten.
ADVERTENTIE
WASHANDEN. RUWE HANDEN.\NINTfflHANotU?
Als zelfs het beste afwasmidde! uw handen niet meer
voldoende beschermt, dan moet u eens San Balm handcrême proberen.
Laten we u niet gaan vermoeien met de samenstelling,
u een zorg, als 't maar helpt. En dèt doet 'tl
U hebt al een tube voor 11,70 bij uw drogist of apotheker.
Sfl.H maakt uw handen
handcröme jj^^^^p^^pweer gaaf en zacht.
Part-time werk
Part-time werk waarmee, ondanks
de beperkte werktyd, toch een re
dely k honorarium kan worden ver
diend, is volgens „Elle" een wens
droom van veel vrouwen. Zowel van
hen die de hele dag werken, als van
vrouwen die helemaal niet buitens
huis werken. Het aantal part-time
werksters neemt niet alleen in
Frankrijk maar ook in andere wes
terse landen toe. In Frankryk gaan
meer en meer verkoopsters, secre
taresses, typistes en verpleegsters
op deze basis werken. Hun aantal is
in de afgelopen Jaren naar schat
ting byna verdubbeld. In de Vere
nigde Staten is het aantal part-time
werkende vrouwen in tien jaar tyds
met byna zeventig procent toegeno
men. In Zweden werkte enkele jaren
geleden dertien procent van de vrou
wen op deze basis en hun aantal
groeit voortdurend, evenals in Duits
land waar vooral in de industrie
part-time werkende vrouwen worden
aangetroffen. In Engeland heeft by
na de helft van de werkende ge
trouwde vrouwen een part-time baan,
evenals in Denemarken.
Zomerstof jes
Al is het nog voornamelyk winter
mode wat de klok slaat, over de
zomerstoffen voor 1970 is al een en
ander bekend. De Europese stoffen-
fabrikanten beloven ons onder meer
klassieke blokdessins in heldere
kleuren voor tuniekbloezes, over
hemdjurken en broekrokken, en kleu-
ADVERTENTIE
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
I BREESTRAAT I08a-ll2 LEIDEN
ran links naar rechts op bij-
de foto: Platte ronde schou-
s van speciaal gelooid rund
met bijpassende sandaal
owel door mannen als vrou-
gedragen kan wordenf Hïl-
Heerlen). Buideltasje met
éllen opgezette lakleerrond-
met een uni-seks-ceintuur
a. Heerlen). Avondtasje van
leer in een omhulsel van
en schakels (Kamermans,
rdam).
UTRECHT (GPD) Voor het ko
mend voorjaar kozen de tassenont-
werpers als devies: tas is gelyk berg
ruimte. Zo konden wy constateren
by het bezichtigen van de collecties
van de Nederlandse lederwarenfa-
brikanten die onlans in het Beatrix-
gebouw aan de Croeselaan te zien
waren.
De tasjes waarin alleen een lip
penstift en poederdoos paste, heb
ben duidelyk het onderspit gedolven.
Meer nog dan het afgelopen jaar
zyn het de ruime vry sportieve mo
dellen die overheersen. Een zaligheid
voor de werkende vrouw die er niet
alleen haar toilettasje, maar ook si
garetten, agenda en pakje brood in
kwyt kan.
Drie kleuren springen onmiddel
lyk in het oog: wit, rood en zwart,
lichte kleuren zoals gebroken wit,
beige en geel nemen daarnaast een
belangryke plaats in. Crushlak en
gladlak zyn nog steeds favoriete ma
terialen. Een firma uit Oosterhout
lanceerde tassen van zogenaamd
schorslak, een kunstvezel met een
nog grovere kreukel dan crushlak en
die dan ook iets duurder zyn omdat
er meer materiaal in verwerkt wordt.
Inhakend op de cowboy-rage die
de Westerns „Easy rider" en „Mid
night cowboy" veroorzaakt hebben,
stopten byna alle leerfabrikanten
tassen met franje in hun collectie.
Modellen met kopergarnering zoals
knoppen, schakels, riem en gespen
blyven de komende lente gehand
haafd.
De jonge Heerlense ontwerper Jo
Kuckelkorn koos een speciaal gelooid
rundleer, oliepellami. voor zyn voor
jaarscollectie. Van dit doffe stevige
leer in roestbruin marron, oranje,
geel en rood, liet hy buideltassen met
lange hengsels en franje, of opge
zette leerrondjes maken, platte ron
de schoudertassen met kleppen en
vakken en cylindervormige „vakan
tie" tassen die ook in canvas uitge
voerd kunnen worden.
By Kuckelkorn's collectie ontwierp
een jonge Amsterdamse leerbewerker
ceintuurs van hetzelfde leer met ko
pergarnering voor man en vrouw en
unisex-sandalen. Ook door de afde
ling avondtasjes woei een frisse
wind. Voor ruim dertig gulden levert
een Rotterdamse leerfabrikant een
avondtasje van zwart, goud of zilver
leer gevat in een kunstig netwerk
van gouden of zilveren schakels.
rige Afrikaanse dessins voor over-
hemdbl'Dezes, mini jurken en strand-
pantalons. Verder allerlei jerseys en
stoffen met zyden of linnen effect
voor polojurkjes en strandkleding en
de aloude madrasruiten voor blazers,
chemisiers en pantalons.
Kind en TV
Zit er teveel geweld 111 de televl-
sie-programma's voor de Nederland
se kinderen? Ook de Nederlandse
bond van plattelandsvrouwen houdt
zich met deze vraag bezig en dat
werd aanleiding tot het vormen van
een aantal „televisiekykgroepen".
samengesteld uit leden van de bond
in diverse provincies. Deze groepen
keken gedurende een bepaalde tyd.
zo mogelyk met kinderen, intensief
naar alle kinderprogramma's. Ook
de uitzendingen tussen zeven en acht
uur 's avonds werden bekeken om
dat veel kinderen op dat tydstip
nog even mogen blyven kyken. Be
halve een lystje van uitzendingen
die unaniem als .slecht" werden ge
kwalificeerd, kwam ook een aan
tal wensen uit de bus. Men wil meer
informatieve en doe-programma's
die het kind tot zelfwerkzaamheid
prikkelen (Oebele, de Verrekyker,
Nattehis worden als verbeelden ge
noemd). Documentaires over vreem
de landen en volkeren zouden moe
ten worden uitgezonden op uien
waarop kinderen kunnen en mogen
kyken. Op middaguitzendingen zou
meer tyd moet worden uitgetrok
ken voor de zeer i Jonge kinderen.
Men gelooft dat er niet zozeer be
hoefte is aan meer kinderprogram
ma's dan wel aan uitzendingen die
ook voor kinderen interessant kun
nen zyn.
„Playmate"
Fotografen en redacteuren van Play
boy, het tydschrift voor mannen,
dat zoveel mooie blote meisjes fo
tografeert, vertellen in Nova een
en ander over de ..playmates", de
jongedames die geheel ontkleed een
dubbele pagina van dit blad plegen
te vullen. „Je krygt alle soorten
meisjes", zegt een fotograaf. „Som
migen vinden het gewoon leuk om
hun kleren uit te trekken. Die
komen meestal uit het midden-west
van Amerika en je krygt ze haast
niet meer aangekleed als het foto
graferen klaar is. Maar de meeste
meisjes doen het voor geld, of om
dat ze denken dat het een aanloop
kan zyn tot een filmcarrière".
Sommige vrouwen sturen foto's
van zichzelf; plaatjes van gezellige
huisvrouwen in lingerie of panty
nylons. lui uitgestrekt op een sofa,
in de hoop dat de grote bazen van
Playboy hun charmes zullen her
kennen. Maar de meeste modellen
komen via agentschappen of fotogra
fen die geloven dat ze een playmate
hebben ontdekt. Trouwpartyen leve
ren de grootste oogst op; steeds weer
worden nieuwe playmates ontdekt
tussen de bruidsmeisjes en de brui
loftsgasten. Volgens de Playboy-jon
gens is het de kunst om meisjes uit
de omgeving van de westkust aan
te trekken: in Californië trekt men
veel gemakkelyker de kleertjes uit
dan in, by voorbeeld, New Yersey. De
playmates zyn overigens op papier
mooier dan in werkeiykheid. Litte
kens en slechte proporties worden
dcor geraffineerde camera-opstellin
gen verdoezeld, vlekken en sproeten
verdwynen onder een dikke laag
make-up en speciale lampen geven
de huid de vereiste perzikkleur.
