Koning der dieven' stal bij
Enschedé half miljoen
Sensatie in Haarlem vijftig jaar geleden
[ATERDAG 31 JANUARI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
,JDe schrik der zware jon-
geris", zoals de hiernaast
afgebeelde Haarlemse hoofd
commissaris E. H. Tenckinck
werd genoemd, had binnen
negen maanden de opzien
barende diefstal bij de Ne
derlandse bankbiljetten-
drukkerij Enschedé en Zn.
tot klaarheid gebracht. Dank
zij de loslippigheid van een
ontevreden medeplichtige
kwam de Koning der dio-
ven", ook ivel de „Gouden
Kanarie" genoemd, in de ge
vangenis terecht.
HET IS 8 JANUARI 1920. Om half zeven 's avonds is het
jrsoneel van de gerenommeerde drukkerij van waardepapie-
ii en bankbiljetten Joh. Enschedé en Zn in Haarlem naar
lis. De rust is na een drukke dag weergekeerd. Ogenschijn-
k lijkt alles vredig, maar schijn bedriegt.
kunnen bevinden. Over hem wordt
nog wel eens de anekdote verteld dat
op een keer, toen iemand die wat
op zjjn kerfstok had en Tenckinck
zag lopen, naar hem toeging en zei:
„Hier ben ik; ik heb het gedaan".
Daarover was zelf Tenckinck verbou
wereerd.
Wilde geruchten
NA DE ENORME kraak bij En
schedé ritselde het in de Haarlemse
onderwereld van de wildste geruch
ten. Op het politiebureau dwarrelden
allerlei tips binnen. Niet verwonder
lijk, want voor degene die een zo be
langrijke informatie zou kunnen ge
ven dat de zaak werd opgelost, was
i pluis is het er niet. Uit het don-
duiken schimmige figuren op die
t snelle stappen, maar zonder
aai te maken, recht op de Nau-
Appelaarsteeg afstevenen. Een
kiertje wordt tegen de muur ge-
iemand klimt als een kat naar
ren en wipt over een afrastering
prikkeldraad. Een breekijzer
at te voorschijn, even wordt er
het dakvenster van de binderij
i Enschedé gewrikt, dan begeeft
raam het en een figuur klautert
ir binnen. In het vertrek staat
i aantal afgesloten kisten, die tot
rand toe zijn gevuld met biljet-
tezamen met een waarde van
niet te versmaden buit. Maar de
ringer toont er geen enkele be-
|ngstelling voor. Is de inhoud hem
Uin? Heeft hy iets belangrijkere
het oog? Hij weet wat hy wil.
t interesse gaat slechts uit naar
te kasten. Hy is goed op de hoog-
hierin ligt immers de rijke buit.
hij al zo lang heeft ver-
vers gedrukte bankbiljet-
tezamen met een waarde van
k f 450.000.
breekijzer komt opnieuw te
de deuren kraken in hun
en springen open. De roof is
fits nog kinderspel. De keuri-
istapeltjes bankbiljetten worden
I in een zak geworpen. Eigenlijk
de dief niet eens zoveel te vre-
De nachtwaker kan langs de
pale weg de binderij niet in, om-
die van binnen uit wordt geslo-
Als de zak is gevuld verdwijnt
als een hazewind.
tien mille uitgeloofd. Zelfs voor twij
felachtige figuren wel interessant om
eens met een rechercheur te gaan
praten.
Tussen de daders of betrokkenen
was het inmiddels geen pais en vree.
Zy kregen zelfs onenigheid. Wat was
er namelijk aan de hand? Vóór de
kraak had een der daders, bijge
naamd Ben een een van de em
ployés van Enschedé gevraagd of
hy niet eens wat van die aardige
papiertjes mee naar huis kon ne
men. die Enschedé drukte, postze
gels bijvoorbeeld.
„Jongen, daar begin ik niet aan,
de verdenking valt direct op my",
luidde het antwoord. „Als je bank
biljetten wilt pikken, ga je zelf maar.
Ik begin niet aan die voorstelling".
In elk geval leverde het gesprek
een aantal inlichtingen op, waaron
der een plattegrond waarvoor de em
ployé f 50 kreeg. Maar dat vond hij
niet genoeg en hy ging by Witte
Ben op bezoek om meer.
„Geef me maar wat van de gesto
len biljetten. Daar weet ik de weg
mee".
Maar het enige dat hij incasseer
de. was een pak slaag.
Toch rekende de tipgever op wat
rijkdom, want hij had na de kraak
een afspraak met Witte Ben op de
Zylbrug gemaakt.
„Ben, het is gebeurd. Wat krijg ik
ervan?"
„Als Je je smoel houdt f 10.000",
was het antwoord, maar de beloning
bleef uit.
Loslippig
Ontevreden medeplichtigen kun
nen wel eens loslippig worden en
aangezien er een officiële beloning
van eveneens tien mille, die wel van
nummers en handtekeningen was
voorzien in het vooruitzicht was ge
steld, raapte de employé alle moed
by elkaar en ging naar Tenckinck.
Hy wendde voor onschuldig te zijn,
maar wel iets van de kraak af te
weten. Tenckinck had de man door,
maar deed of hij hem geloofde
Inmiddels hadden Tenckinck en
zijn mede-rechercheur Spoor.
Van Meel en Van der Hulst al zo
veel tips gekregen dat zij vermoed
den wie de daders zouden kunnen
zyn. Tenckinck besloot tot een ge
waagde list. Hy nam een Haarlemse
drukker in de arm voorzag deze van i
stempels met handtekeningen voor de
bankbiljetten en een vloeistof om de
serielettere te verwijderen en liet
hem in contact komen met de hoofd- i
dader De Wilde, door zijn trawanten i
bygenaamd „Koning der Dieven" of
„Gouden Kanarie". Deze was bly
iemand te hebben gevonden om het i
bankpapier te beweren, waardoor j
het zou kunnen worden uitgegeven.
Nu was het nog slechts een kwes
tie om op de juiste plek en het goe- j
de tijdstip de kooi over de Gouden i
Kanarie en zyn medeplichtigen te la- j
ten zakken.
Inval
DAT GOEDE MOMENT kwam op
25 november om tien uur 's avonds.
De recherche legde een cordon
rondom de Anthoniestraat 55, waar
op dat ogenblik de hoofddader en
de drukker vertoefden. Met bijlen en
mokers forceerde de politie het
huis, dat geheel gesloten was. De
panelen werden eruit geramd. De
Gouden Kanarie vloog op en trachtte
over het dak te vluchten. Maar daar
wachtte hem een grote kater: twee
politiemannen stonden daar gepos
teerd om hem te ringen. De Wilde
was echter nog niet uit het lood ge
slagen. Hij sprong naar beneden
van het dak in het Beeksteegje en
vluchtte het aangrenzende perceel op
nummer 53 in. Schoten knalden,
maar de vogel was gevlogen. Ty-
dens zyn vlucht achter had De Wilde
zich aan zijn linderhand door glas
danig verwond en liet een spoor van
druppels bloed achter. De drup
pels wezen de politiemannen de weg.
Bij een van 'de mededaders die in de
Ossenhoofdsteeg woonde, verschool
hij zich op zolder. Maar toen Tenc
kinck in het huis aankwam en hem
I toeriep zich over te geven, gaf de
Gouden Kanarie zich gewonnen. De
f buit werd op verschillende plaatsen
I in de binnenstad teruggevonden. En
schedé kon weer met een gerust hart
drukken.
FRANS KEIJSPER.
OMVANG GEMOTORISEERD VERKEER
bthutst
IS de opschudding als de
rnde dag de personeelsleden op
komen. De inbreker heeft
itionele attributen van een
achtergelaten masker en
jzer. In het prikkeldraad ben-
leen zwarte zak. Die heeft hij ge- 1
;t ter bescherming tegen de
rpe naalden.
thutst is de 5?-jarige Pieter Vel-
Hij was 8 januari als laatste
okken en had de kasten af ge- j
3.
32-jarige boekbinder had de
A van de binderij in de drukke-
gehangen en was vervolgens
moeder de vrouw gegaan,
kraak van bijna een half mil- j
Een bedrag dat ondanks de
ntwaarding ook vandaag indruk
Et.
Haarlemse politiekorps staat
een groot raadsel. Een eerste
de gevonden zak, levert niets
e zak is gemerkt met G.H. Zn.
lykt afkomstig van de firma G. I
ing. Het enige dat de recht
en fabrikant de politie kan ver- I
is dat hij de zakken in de Eers-
Wereldoorlog gebruikte. „Tja",
lij. „hij is mogelijk gestolen of
en".
]eot bij het onderzoek blijkt dat
■fstal voor de daders misschien
in minder eelukkige greep is
dan het adembenemende be-
loet vermoeden. Er zijn 195 dub-
tellen van f 1000 verdwenen. I
I op de biljetten ontbreken de 1
en handtekeningen. Op j
gestolen biljetten van f 100,1
BE staan evenmin hand- j
ngen. En dan zijn er nog 293 j
van een tientje van de serie
arop de handtekening van de
iris van de Nederlandsche j
ontbreekt. Met dat geld is niets
innen. Dat beseffen de dieven
e weten dat ze de biljetten van
tbrekende opdrukken moeten
in willen ze van het geld goe-
kunnen maken.
hrik zware
g ens"
IR ER IS nóg een minder ge-
5 omstandigheid voor de die-
i eventuele helers: zij hebben
de „waard" gerekend, die
wel goed thuis is in het
mse onderwereldje: de intelli-
latere hoofdcommissaris van
de heer E. H. Tenckinck. In j
afwezigheid bijgenaamd „De
en de schrik van de zware
is het die het onderzoek gaat
en negen maanden later de
tot klaarheid zal brengen,
lij zich met deze opzienbaren-
lire ging bezighouden had hij
ruime staat van dienst als
heur. Zo was hij het die de
i geruchtmakende Spaamdam-
pordzaak, die tien jaar onop-
gebleven, ophelderde,
nek had de faam een byna
gevoel te hebben voor de
ar de daders zich zouden
DE BANKBILJETTEN-DIEVEN GEARRESTEERD.
De Haarlemsche politie heeft een kranig stukje werk geleverd de dieven der in Januari gestolen bankbiljetten gearresteerd en den buit (waarde miljoen I) in beslag
genomen. Onze fotograaf bezocht het tooneel van de sensationeele arrestatie, en nam een zestal foto's, ondanks de protesten van de bewoners der buurt, die telkens
aarstalten maakten hem een pak slag te geven. Links: het huis Anthoniestraat 55, waar de politie met bijlen den ingang forceerde, en de dieven betrapte terwijl ze
bezig waren, datum en nummers der biljetten te veranderen. De hoofddader. De Wilde geheeten (door zijn kornuiten bijgenaamd „Koning der Dieven" en „Gouden
Kanarie") trachtte over het dak te ontsnappenhij vond daar echter twee rechercheurs, en sprong toen (gewond) naar beneden, in 't steegje op de middelste foto af
gebeeld. Op den voorgrond de teil waarop hij terecht kwam en de deur waar hij de ruiten van stuk sloeg, om een ander huis binnen te dringen. Hij verliet dit weer
<toor 't raam, op de rechtsche foto afgebeeldmen ziet 't gordijn dat hij stuk trok en de tralies waar hij onderdoor kroop om in de Kattenpoort terecht te komen.
AANTAL MOTORVOERTUIGEN
EN BROMFIETSEN
In West-Europa neemt Nederland
de vyfde plaats in. gerekend naar
het totaal aantal auto's, motoren,
scooters en bromfietsen dat de lan
den van West-Europa bezitten. De
grafiek geeft een overzicht van de
omvang van het gemotoriseerd ver
keer begin 1969. Frankrijk heeft de
meeste benzineverbruikers van Euro
pa. Het hoge aantal van Frankrijk
wordt veroorzaakt doordat dit land
de meeste bromfietsen van Europa
telt. ongeveer 6.1 miljoen stuks. De
meeste personenauto's van Europa
bezit West-Duitslandca. 12 miljoen.
De meeste motoren en scooters telö
Italië, ingeveer 7 miljoen. De meeste
autobussen bevit Engeland, oa.
82.000 stuks.
Links: de Kattenpoort X waardoor De Wilde zijn vlucht voorzette naar de Beeksteeg (middelste foto), waar hij tegen den lantaarnpaal, met x aangeduid, heeft staan
msten. De recherche vervolgde hem, 't spoor volgend van 't bloed, dat van zijn gewonde hand droop, en arresteerde hem eindelijk op den zolder van een perceel in d«
Ossenhoofdsteeg (rechtsche foto), waar ook <le rest der vermiste bankbiljetten werd gevonden. Een en ander brengt in heel den lande groote gerustheid eenige be
ruchte typen zitten nu opgeborgen en.... niet een der gestolen bankbiljetten is in omloop gebracht I
Instant-maaltijden
zonder vuile pan
AMSTERDAM iGPD —Een
nieuwe serie verrassend lekkere
kant-en-klaar gerechten, be
leefde kortgeleden in Am
sterdam haar continentale pre
mière.
Samenwerking tussen de Ne
derlandse Kwatta NV en de En
gelse Ranks Hovis MacDougall
Ltd leidde tot het ontstaan van
vier nieuwe instant-maaltijden
met een bijzonder aspect: geen
vuile pannen.
De bereiding van het eten is
uitermate eenvoudig: in de ver
pakking zitten een geperfo
reerd zakje ryst en een geslo
ten .kunststof zakje waarin vlees
en saus vrijwel onbeperkt
houdbaar zijn. Ze gaan samen
vijftien minuten in een
flinke pan kokend water; dan
worden de zakjes opengeknipt en
in een schaal leeggeschud en de
maaltijd kan worden geser
veerd.
Er wordt een viervoudige keu
ze geboden: Jambalaya, een
Amerikaanse gerecht: Chic
ken curry, met een Engelse
receptuur: Paella, de bekende
Spaanse visschotel en Spaghetti
Bologmese tenslotte, de enige
maaltyd die niet met ryst wordt
opgediend.
Behalve in Engeland, dat
deze „technologische doorbraak
op het gebied van voedselberei
ding" al een jaar geleden met
veel enthousiasme heeft verwel
komd. zal dit nieuwe type in
stant-maaltijden voortaan ook
verkrijgbaar zyn in Nederland.
België, Luxemburg en West-
Duitsland.
