Vfoiieven voor het verzet
iepen heel sterk uiteen
De studenten
oppositie zit
in financiële
moeilijkheden
KVP bezorgt oppositie gouden tijden
r. F. Sierksma:
Een boeket citaten
Conflict
STAF EN
STUDENTEN
BREKEN MET
DE SENAAT
GOUD
v. d. Water
DECEMBER 1969
LE1DSCB DAGBLAD
^DAG 13
PAGINA 9
toor Ruud Paauw)
N Op 1 december was
|aar geleden dat Friese
de beroemde overval op
van bewaring in Leeu-
pleegden en enkele tien-
politieke gevangenen de
hergaven, die zij anders
elijk nooit meer zouden
teruggezien. Het jubileum
geheel verlopen in de sfeer
^wezindheid. die men ge-
bij dit soort herdenkin-
treft. Er is in de gelede-
het voormalig verzet en
a^r voor door wil gaan een
aan de dag getreden, dat
rgaande gevolgen kan
En wellicht zal het. ge-
j de memoires van Wein-
einde zal maken aan de
rland nog op ruime schaal
mythe, dat het verzet in
'40-'45 werd gevormd
grote kring van in alle
n gelijkgestemde zielen.
>13 n
ki
TG
rijftal oud-illegalen (het
Sysens, de heer E. Koop-
het echtpaar Sierksma»
,e,p protest geuit tegen het
een in hun ogen „uiterst
onverdraagzame vereniging
Veteranenlegioen de organi-
de herdenking heeft kun-
voeren. Normaal had dat de
'40-'45 moeten zijn, maar
naar een bepaalde bron
laarvoor geen geld beschik-
[aar het conflict sluimert
In september j.l ging het
ïlegioen (een vereniging
illegalen, voormalige Indië-
istrijders» in de stichting
Weerbaar" samen-
net de Nationale Raad van
malig Verzet en met de
Bier werden, zo i» opge-
ïverenigbare eenheden te-
roegd. Want het verzet, al-
meest humanitaire vorm
was gericht op het redden
rod geraakte mensen uit de
tan de pijnigers en moor
die Nederland in de jaren
zo ruime mate herbergde
de drijfveren van de oud-
jders en de oud-Indiëstrij-
en zyn geweest, zij konden
m m niet vergeleken worden
van het verzet. Het vijftal
it het verzet door een
g als het Veteranenlegioen
_f len geannexeerd" en „ge-
seerd" en dat uit naam van
:t uitspraken worden ge-
een groot aantal verzetshe
ld niet kan onderschrijven
trouwens inmiddels al
Reacties
n x protesterende Friese ex-
is dr. F. Sierksma. thans
isch. hoofdmedewerker ver-
an de Leidse Universiteit,
i de vraag wat dat protest
reacties heeft opgeleverd..
■ijfkrksma: „Die kwestie is nog
;tj< i in de publiciteit gebracht
:h zijn by mevr. Sijses al
veel reacties binnengeko-
was er maar één ne-
:eli krvan
gatief. De rest deelt onze mening,
dat de zaak van het voormalig ver
zet in verkeerde handen dreigt te
komen. Met ons protest hebben wy
ons gericht tot de verzetslieden, die
evenals wy. niet in een of andere
groepering georganiseerd zyn: de
stille minderheid. Toen de oorlog was
afgelopen had ik geen enkele be
hoefte mij by een organisatie van
het voormalig verzet aan te sluiten.
Ik heb als reactie, uitlaat, na '40-
'45 onder pseudoniem een boek ge
schreven („Grensconflict") en dat
eindigde met deze regel: „Kom, we
gaan naar huis." Dat was zo blykt
nu typerend. In 1945 zat het werk
er op, het was afschuwelijk geweest,
maar het was afgelopen. Je hield
aan die- jaren een paar erg goede
vrienden over, dat was voldoende. Ik
ken ook geen enkele linkse organi
satie op het gebied van het voorma
lig verzet. Het is altijd rechts dat by
elkaar klit."
Wat denkt u nu verder te
doen?
Dr. Sierksma: „Ja. dat vragen er
meer, maar we zyn verder niets
van plan. We hebben onze stem la
ten horen, omdat het ons te gortig
werd. Maar we gaan niet zelf een
bondje oprichten, want dan maken
we dezelfde fout als het Veteranen-
legioen: het verzet te willen mono
poliseren. Dat kan niet en dat mag
niet. In het verzet ging men uit al
lerlei motieven. Communisten deden
het om een andere reden dan rooms-
katholieken en gereformeerden uit
een heel ander oogpunt dan huma
nisten. Het werd gedaan om men
sen te redden, voor God. Nederland
Dr. F. Sierksma: Jk ben
wantrouwig gexoor&en
(FotoLD Holvast»
en Oranje, omdat de nazi's heide
nen waren enz. Het liep erg uiteen.
Wie weet heeft er wel eens iemand
meegedaan die een slecht huwelijk
had en er niets voor voelde thuis bij
zyn vrouw te zitten. Er waren zo
veel motieven en verschillen en de
vraag is of je die onder één noemer
kunt brengen. Ik geloof het niet en
daarom vind ik ook dat je nooit iets
uit naam van „het verzet" kunt be
weren."
Gevolgen
U hebt gezegd dat dit optreden
van uw vyven gevolgen zal hebben
in de persoonlijke sfeer. Wat bedoelt
u daarmee?
Dr. Sierksma: „Dat er bij som
migen in de familieband een breuk
kan komen en dat we zeker, in de
normale zin, vijanden zullen krijgen.
Verdachtmakingen dat we commu
nisten zijn, zullen er ook wel komen.
Dat heb ik in het verleden al eens
meegemaakt, dat zal nu wel weer
gebeuren Ik ben benieuwd wat het
Veteranenlegioen precies gaat doen.
Dat is toch zó'n merkwaardige ver
eniging. Tweederde van „Pompe-
blédden," het orgaan van de afd
Friesland van het V.L. is gevuld
met berichten over schietwedstry-
den. Die mensen hebben dus een
wapenvergunning. Ik vraag me af of
ook de CPN een dergelijke vergun
ning zou krijgen als het een schiet-
clubje wilde beginnen."
Wat verwacht u dat er gezien
de houding van het Veteranenle-
Dr Sierksma grist tijdens het
gesprek over het verzet een aan
tal citaten bijeen uit artikelen
van en over het Veteranenle
gioen. De teneur daarvan
spreekt naar zyn mening boek
delen „In elk citaat verraden
zij zich tenminste één keer".
Over de oprichting van het
Veteranenlegioen schrijft alg.
voorzitter Doppen op 4 mei 1968:
„De oprichting was het gevolg
van een gevoel van onbehagen
dat duizenden militairen be
heerste toen zy uit het voorma
lige Nederlands Indië in Neder
land terugkeerden. Grote groe
pen van deze militairen die.
veelal uit het verzet afkomstig,
naar Indië waren gegaan om
mee te werken aan de opbouw
van deze gewesten in de geest
zoals H.M. Koningin Wilhelmina
had aangewezen, voelden zich
teleurgesteld in het beleid van
de toenmalige regering. Daar-
by kwam dat het voor velen
moeilijk was zich na de vele ja
ren van oorlog en verzet weer
aan te passen aan de Neder
landse samenleving".
Een maand eerder had de
heer Doppen in het blad de
Oude Wapenbroeder de vetera
nen van het legioen opger pen
zich te melden bij de politie om
de linkse extremisten te lijf te
gaan. Dr. Sierksma overhandigt
twee citaten van de heer Dop
pen: „De ratten zijn uit de rio
len gekomen, om de rel en de
ordeverstoring te bevorderen"
en „Wfj zouden deze heel onde
mocratische, anarchistische, be
ledigende en mensonwaardige
bende van de straat dienen te
vegen".
Vier Jaar geleden zei kol. A.
R. de Vries van het Veteranen
legioen op een persconferentie
op de vliegbasis Leeuwarden
„Begrijpt u ons goed, wij zijn
militairen, maar geen militairis-
ten. Maar, al beseffen wij dat
Nederland een verre van mili
tante natie is. toch zijn wij het
tegendeel van pacifisten. Wij
hebben geen ziekelijke neiging
naar vrede".
Tien Jaar geleden ontstond in
het Veteranenlegioen een ge
heime groepering genaamd de
Anjer. Dat waren lieden die
zich o.a. wilden bezighouden,
aldus dr. Sierksma, met het be
straffen van mensen die by her
denkingen vergaten hun vlag
voor donker binnen te halen.
Een stencil van De Anjer uit
die dagen vraagt de leden of ze
de kunst van het geluidloos do
den beheersen, of ze in het bezit
zijn van handgranaten en of
sluipschoenen. De Anjer is des
tijds uit de gelederen van het
Veteranenlegioen verwijderd en
ging onder de naam Oud-Strjj-
derslegioen een eigen leven lei
den. Een aantal Anjer-figuren
keerde naar de veteranen terug.
Veel verschil ziet dr Sierksma
niet in beide organisaties. Hij
voert voor die mening een citaat
uit Geestelyk Weerbaar van 24
nov. 1966 aan. waarin ene Ben
Jamin (pseudoniem) over de
verschillen dit zegt: „Dat wij
niet over alle problemen van
onze tijd dezelfde mening heb
ben. hoeft onze vriendschap niet
in de weg te staan. Er is meer.
veel meer. dat ons verenigt dan
ons scheidt".
Actieprogramma's kent het
Veteranenlegioen ook. Hier is er
een van vier jaar geleden, ont
worpen in Leeuwarden: „Het
aankweken van een gezond na
tionaal besef, de versterking van
de band tussen volk en vorsten
huis. het optreden tegen het
misbruik van de Nederlandse
vlag. het vergroten van de band
tussen volk en krijgsmacht, het
bestrijden van communime en
andere totalitaire systemen, be
nevens het bestrijden van alle
de morele waarden ondermijnen
de en nihilistische stromingen".
Volgens dr. Sierksma lopen er
waarschijnlijk rechtstreeks lij
nen van het Veteranenlegioen
naar de BVD.
Om het zacht te zeggen: dr.
Sierksma zou niet gaarne zien
dat deze vereniging de mening
van „het verzet" uitdraagt.
gioen met de vele herdenkingen in
1970 zal gebeuren?
Dr Sierksma: „Ik weet het niet,
ik heb er geen idee van. Wel ben ik
nu wantrouwig geworden. Begrijp
mij goed, ik ben niet tegen herden
kingen. Dat zou onjuist zyn. Maar ik
bemoei mij er niet mee, d w.z. ik
herdenk op mijn eigen manier, met
mijn eigen gedachten Als de Stich
ting '40-'45 de herdenkingen organi
seert dan kan ik mij daar direct
mee verenigen. Zij doet dat sober en
zal niet uit naam van het verzet al
lerlei uitspraken doen."
Verschillen
Jarenlang is het verzet als een
compact geheel gezien. Nu na zo'n
25 jaar komen de verschillen boven
Hoe komt dat?
Dr. Sierksma: „Van die verschillen
zijn we ons al heel lang zeer góed
bewust, En wij zouden er niet over
begonnen zyn als de houding van
't Veteranenlegioen ons daartoe niet
had gedwongen. Men moet zich
goed reailiseren dat in het verzet te
zyn geweest in de jaren vlak na de
oorlog lang niet altijd een aanbeve
ling was. Misschien kwam dat om
dat vlak na de oorlog in de Binnen
landse Strijdkrachten van die duis
tere figuren zaten die zich als ver
zetshelden voordeden. Persoonlyk ben
ik de mening toegedaan dat het
grootste deel van het Nederlandse
volk er niet over wilde horen om er
niet aan herinnerd te worden dat het
had gefaald. Maar dat is niet meer
dan een hypothese. In elk geval, je
kon toen maar beter zwijgen over
het verzetswerk. Daardoor bleven
er ook bepaalde verhalen in omloop,
zoals over de „geest van het ver
zet". Na die periode is de verzets
man wel weer respectabel geworden.
Dat is m.i. voor een belangrijk deel
(Van één onzer verslaggevers
LEIDEN Het ministerie van
Onderwijs en Wetenschappen wei
gert nu al gedurende een negental
maanden, de formele Nederlandse
Studentenraad, zoals gebruikelijk
subsidie te verstrekken. De Neder
landse Studenenraad wyst er in een
vraaggesprek gisteravond met één
van onze redacteuren op dat het op
het ogenblik de bedoeling van het
ministerie lijkt te zijn de Nederland
se Studentenraad als vertegenwoor
diger van de studentenoppositie uit
te schakelen
De NSR heeft het moeilijk op het
ogenblik, aldus Wilfried Uyterhoeve
voorzitter van de Nederlandse
Studentenraad, in dit vraagge
sprek Op de NSR drukken de kos
ten die wy van de voormalige con
servatieve studentenoppositie hebben
moeten overnemen, byvoorbeld van
feesten in de Vergulde Turk. Er is
weliswaar geen sprake van een fail
lissement. en de aflossingen van
onze schuld zijn gegarandeerd door
de bijdragen van de gronddraden,
maar ten koste van inkrimping van
onze activiteiten zoals het bestuur,
secretariaat en in het algemeen het
actievoeren.
„Wat betreft een eventuele oplos
sing van het conflict met het minis
terie zijn wy pessimistisch, we zien
dat op het ogenblik gewoon niet".
Wat is er nameiyk gebeurd?
6inds maart van dit jaar onder-
handeldt de NSR al met het minis
terie Op elke brief van deze kant
moeten we steeds twee maanden
wachten. Iedere keer opnieuw gaat
het ministerie van steeds nieuwe,
steeds hoger opgeschroefde eisen uit.
Wy hebben steeds gevraagd naar
een algemene regeling. De gronden
voor de weigering heeft men nooit
gegeven. We zyn begonnen met het
Indienen van een verzoek waarop
we twee maanden hebben moe
ten wachten, waarna ons werd-ver
zocht nadere inlichtingen te ver
strekken, waarna we weer twee
maanden hebben moeten wachten
en ten derdemale is ons op een ge
geven moment inlichtingen ge
vraagd.
Inlichtingen waarvan de minister
wist dat we ze niet zouden kunnen
geven, vanwege de financiële en
boekhoudkundige chaos die een jaar
geleden nog hier heerste. We heb
ben juist die subsidie gevraagd ter
bestryding van de gevolgen van de
ze chaos. De minister beschouwt al
dus Wilfried Uiterhoeve. het bestaan
van een kernachtige studentenoppo
sitie als een bedreiging voor zyn
plannen. Hy heeft dit ook laten
doorschemeren tydena een gesprek
met het NSR-bestuur op 9 juli
waaruit bleek dat achter allerlei
technische bezwaren zich politieke
argumenten verborgen
De NSR is niet bereid tot een
neutrale houding, niet bereid te wor
den opgekocht als gesprekspartner,
wil geen handvat zyn waarmee stu
denten worden gemanipuleerd.
Wilfried Uyterhoeve suggereert: De
NSR staat wat dit betreft niet al
leen. Hetzelfde is geprobeerd met de
Raad van Werkende Jongeren, met
het oog op de massale acties van 1
november. Het is geprobeerd met de
Raad van Studerenden de organi
satie van studenten aan academies,
een los lichaam zonder echte achter
ban" In die Raad van Studerenden
is door de minister ruim een ton
gestopt.
Die afwyzing van minister Verin-
ga van onze subsidieaanvragen heeft
duidelyk een politieke achtergrond.
In de memorie van toelichting van
vorig jaar heeft hy nog grote waar
dering geuit voor het feit dat wy
ons zo concreet en bewust uiten voor
acties voor verbetering van onze si
tuatie. Hetzelfde geldt voor het mi
nisterie van CRM, ook Klompé heeft
voortdurend haar waardering uit
gesproken voor welke vorm van ac
tie dan ook. maar om maar een voor
beeld te noemen, een verzoek tot
subsidie van het Onderwysfront
van de NSR is vanaf begin april al
getraineerd.
De ministers aldus Wilfried Uyter
hoeve. spreken met dubbele tong.
Het beleid van de progressieve mi
nisters is er op gericht dat actiea
hanteerbaar worden gemaakt voor
de eigen doelstellingen. Zo heeft
CRM een project opgezet dat de be
doeling heeft de protesterende groe
pen in het centrum van Amsterdam
in de hand te houden. Autonome po
litieke organisaties, aldus NSR-voor-
zitter Wilfried Uyterhoeve, pas
sen niet in deze tactiek. Wat het ver-
wonderlyke in feite ls dat de minis
ter met deze houding een andere po
litiek standpunt inneemt, dan by-
voorbeeld de plaatselyke universi
taire autoriteiten, die soms vyftig-
duizend gulden aan subsidie ver
strekken
te danken aan de tv-serie „De Be
zetting" van dr. L. de Jong. al wek
te die soms wel eens de foutieve
indruk dat we met z'n allen tegen
de Duitsers hebben gestreden.
Naarmate de oorlog langer achter
ons komt te liggen, zullen we de
zaken objectiever kunnen bekyken
en meer gaan relativeren. Er komt
dan meer aan de oppervlakte. Maar j
klaar met de oorlog komen we nóóit".
In Rotterdam
ROTTERDAM (ANP) Het be
stuur van de wetensohappelyke staf
van de Nederlandse Economischs
Hogeschool in Rotterdam heeft be
sloten het contact met de senaat
te verbreken. Deze beslissing houdt
in, dat de vertegenwoordiging van
de staf niet meer zal deelnemen
aan de beraadslagingen in de se
naat of in de senaatscommissies
Deze maatregel is genomen naar
aanleiding van het besluit van de
senaat om zich niet gebonden te
achten aan de uitslag van een refe
rendum over de toekomstige be
stuursstructuur.
Ook de Algemene Rotterdamse
Studentenvereniging heeft haar ver
tegenwoordigers teruggetrokken uit
de senaat en de senaatscommissies.
Als reden hiervoor stelt de vereni
ging dat de senaat categorisch wei
gert een deei van haar bevoegdhe
den over te dragen aan andere groe
peringen in de hogeschool.
liberale minister van financiën, dr
Witteveen. was gèstuit.
Geprikkeld
te parlementaire redacteur
R. W. Heidinga)
AAG (GPD) De KVP-er
»en. de beminlyke Heerlense
ligde in de Tweede Kamer,
teek tot zyn eigen schrik
[evoerd naar de Algemene
Hoewel hy helemaal
fle nominatie stond, zag hy
mge stemmen op zich uit-
toen de Kamer een voor-
oest. opmaken ter vervulling
vakature in dit hoge college
Maenen vond het helemaal
Het was dan ook een pes-
van de oppositie, dezelfde
waarvan hy zich eerder op
oor zijn wyze van optreden
re Btl gemaakt
er gebeurd? De socialist
Lier had verlof gekregen de
van Sociale Zaken te inter-
Wer de vraag waar de struc-
fcrhoging van de a.o.w. en
*f. die de SER eerder deze
81 ianbeval. Hy rondde zyn
'tie af met de indiening van
6. waarin de minister werd
wd onverwyid met een
«P te komen, waarin de
wordt geregeld. Dat was
een oppositiegebaar van
Lier. De socialisten hadden
minister een „steuntje in
t geven, aangezien geruch
te ®de deden dat Roolvink in
m 'et op de tegenstand van de
ta
Maenen was door het optreden van
mr. Van Lier kennelyk geprikkeld.
Ook hy had de machtiging nog
wel van alle vier regeringspartyen
by de minister op indiening van een
wetsontwerp aan te dringen. De
PvdA-motie moet de KVP-er echter
hebben verrast. Maenen probeerde de
minister tegen de aanvallen van de
oppositie te beschermen door hem te
prijzen voor de spoed waarmee hy de
voorstellen van de SER in het kabi
net aan de orde heeft gesteld. Hy
onderwierp vervolgens de interpella
tie aan een kritische beschouwing
hoewel die met zyn hulp was toege
staan en vroeg zich af wat daar
van eigenlyk ae zin was. Tot zover
kon alles nog door de beugel.
De KVP-er lokte evenwel de so
cialisten, pacifisten en D '66 uit hun
banken door in één adem ook aan
te kondigen dat de regeringspartyen
zich voortaan kritischer zouden op
stellen by het toestaan van interpel
latie-aanvragen door de oppositie
Geprikkeld door een interruptie van
mr Van Lier '..dat is zeker de harde
lyn Beernink-Maenen") voegde de
KVP-er daar nog aan toe dat over
zyn verklaring verder niet te discus
siëren viel. Dat bracht de socialisti
sche voorman drs. Den Uyl op het
spreekgestoelte om de regeringspar
tyen er aan te herinneren dat niet
zy alleen de dienst in de Kamer uit
maken. „Wat verbeeldt de heer Mae
nen zich wel", riep Den Uyl woedend
uit. „Niet de regeringspartijen geven
ons het recht onze functie uit te
oefenen, maar de regels van dit huis.
Aan dit soort verholen bedreigingen
geven wij geen centimeter toe".
Het was een ongekend felle botsing
tussen de KVP en PvdA. die in lyn-
rechte tegenspraak stond met de
flirtations, welke de nieuwe fractie
leider van de KVP in de Eerste Ka
mer. mr. Niers, zich eerder in de
week ten opzichte van de socialisten
veroorloofde. De zaak werd voor
Maenen nog pyniyker toen de A.R.-
fractieleider mr. Biesheuvel kwam
verklaren dat de weigering om over
de verklaring te discussieren zeker te nemen dat de regeringsfracties vinketouw zat, een rol gespeeld. De
Van Lier
interpellatie
niet namens alle regeringspartyen
was uitgesproken. Drs. Schmelzer
probeerde tevergeefs de indruk weg
uit waren op beperking van de rech
ten van de oppositie. Hy hield de
socialisten voor dat zy de laatste tijd
teveel en te vaak ministers laten op
draven om inlichtingen te verstrek
ken en vragen te beantwoorden en
klaagde dat daardoor de goede gang
van zaken in het parlement dreigde
te worden verstoord.
In het geweer
Drs. Schmelzer is al eens eerder
tegen de activiteiten van de socia
listen in het geweer gekomen. Hy
wist toen dr. Vondeling, die meende
dat het gebruik wil dat een interpel
latie altyd wordt toegestaan niet van
het tegendeel te overtuigen. Achter
af bleek drs. Schmelzer toch geiyk
te hebben. Een archiefonderzoek leert
dat van de vele interpellaties die
sinds de oorlog zyn aangevraagd, er
twaalf zyn tegengehouden.
Nu gaat het er natuurlyk minder
om hoe vaak een interpellatie in het
verleden is afgewezen, dan wel om
de vraag waarom dat is gebeurd. In
al die twaalf gevallen waren het
nogal formele redenen. Ook in een
geval als zich deze week voordeed,
zou men zich toch moeten afvragen
wat eigenlyk precies de taak van de
oppositie is. „Buitengewoon gevaar-
lyk voor het functioneren van de de
mocratie". noemde drs. Den Uyl don
derdag de verklaring van Maenen.
Inderdaad is het de taak van de op
positie de regering tot verantwoor-
j ding te roepen en haar tot daden te
prikkelen. Wie dat recht betwist,
komt met de democratische spelre
gels op gespannen voet.
In dit geval heeft stellig ook de
wyze, waarop de oppositie op het
KVP-fractie heeft zich al eerder op
sociaal terrein uiterst gevoelig
getoond voor de concurrentie
van de socialisten. In verschillende
gevallen wist zij de oppositie trou
wens ook aardig te verslaan. De
maatregelen die onlangs ten behoeve
van de minder-draagkrachtigen wer
den doorgevoerd (lagere premies en
hogere inkomensgrenzen) zyn te
danken aan het initiatief van de
zelfde Maenen die nu spottend in de
wandelgangen werd aangeduid als
„kolonel Maenen b.d.".
Door op deze wyze op te treden,
spelen de regeringspartyen de oppo
sitie alleen maar in de kaart. Het zyn
voor drs. Den Uyl, de fractieleider
van de socialisten, gouden tijden. Hy
treedt de laatste tyd kennelyk zo ef
fectief op dat vooral de fractie va®
de KVP met de dag nerveuzer begint
te reageren. Politiek is een moeilyk
vak.
ADVERTENTIE
juwelier - horloger
Haarlemmerstraat 181
