Na vijf jaar wet tegen watervervuiling
rum
luur?
Steun van de overheid en
buitenlandse concurrentie
Slik de
pijn weg.
Slot
Vervuilers moeten straks betalen
DOOR BRAM
v. LEEUWEN
isen-Rum
lekasin
flujdag 21 november 1969
LEIDSCH DAGBLAD
pagina 27
Europa heeft dit jaar de eerste stappen gezet in de strijd
:egen de massale waterverontreiniging. De volgende twee ge-
2urtenissen hebben daaraan bijgedragen:
f op 12 mei j.l. aanvaardde de Raad van Europa een ontwerp
voor een Europese Conventie, die het beschikbare zoete wa
ter moet beschermen tegen verdere vervuiling.
f op 10 november j.l. gaf de Nederlandse senaat haar goed
keuring aan het Wetsontwerp Verontreiniging Oppervlakte
water, dat paal en perk gaat stellen aan de lozing van afval
water.
Su wordt dat optimisme in zekere
att getemperd wanneer men weet,
het ontwerp voor de Europese
inventie het gevolg was van een
ipport, dat reeds op 1 oktober 1965
sor de Belgische senator George
nosiax werd ingediend en het feit
il het Nederlandse wetsontwerp ai
1964 bü de Tweede Kamer werd
ipediend.
Als men nu ook nog bedenkt, dat
Europese Conventie pas in ont-
2P gereed is en dat het nog jaren
in duren alvorens een groep rege-
igsdeskundigen daarop is uitgestu-
fod en dat het ook nog jaren zal
jen voordat de Wet Verontreini-
ag Oppervlaktewater in Nederland
jioorlijk zal functioneren, dan is
afriijk dar. het hier slechts gaat
3 de eerste wankele passen.
hiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiii!iii'<iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
De grote voorvechter in de Raad
o Europa voor een supranationale
et tegen de watervervuiling is de
eds genoemde Belg Housiax. Niet
[een constateerde hij in 1965 al dat
situatie van het water in Europa
itiek was, maar tevens was hij de
spirerende figuur achter het con-
pt dat in mei van dit jaar door de
van Europa werd aanvaard.
Schadeclaim
Het concept. van de Europese con-
mtie gaat uit van het principe, dat
irticulieren een schadeclaim kunnen
dienen bij de regering van het
ad waar de watervervuiling of -ver-
ftiging is ontstaan. De claim wordt
avolgens door een rechter in dat
id beoordeeld, terwijl eventuele ge-
iJllen worden beslist bij arbitrage.
landen die het verdrag straks
deitekenen worden tevens verplicht
latregelen te nemen tegen een
re verontreining en moeten er
zorgen aat het oppervlaktewa
geschikt blijft om als drinkwater
idienen.
Hoewel het ontwerp zeker nog niec
ilmaakt is en het in feite wat laat
t stand komt met het oog op de
sds ver voortgeschreden vervuiling
het een stap op weg naar een in-
iraationale regeling tegen de wa-
rverontreimging. Hoe ver staan we
pdit ogenblik met deze maatregelen
eigen land? De basis werd gelegd
1964 toen bij de Tweede Kamer
ft wetsontwerp Verontreiniging Op-
ïvlaktewatev werd ingediend.
geen weelde. Volgens prof. ir. A. Vol-
ker van de Dienst voor waterhuis
houding en w iterbeweging van Rijks
waterstaat heeft de waterverontrei
niging in ons land dermate ernstige
vormen aangenomen, dat naast de
reeds bestaande 400 zuiveringsinstal
laties nog voor ongeveer een miljard
aan zuiveringsvoorzieningen moet
worden geïnvesteerd om tot sane
ring van de huidige toestand te ko
men. Toekomstige investeringen om
de ontwikkeling te kunnen bijbenen
zullen zeker een veelvoud van dit
bedrag vergen.
Geen verschil
Het gehanteerde beginsel „de ver
vuiler betaalt" is in ondernemers-
kringen nogal slecht ontvangen, om
dat de grote vrees bestaat dat de bij
drage tegen de watervervuiling de
concurrentiepositie zal bemoeilijken.
Ir. K. C. Zijlstra directeur van het
Rijksinstituut voor de Zuivering van
Afvalwater iRIZA) heeft daar tij
dens een bijeenkomst van de Vere
niging van Nederlandse Ondernemin
gen het volgende over gezegd:
Dit is de tiende en laatste af-
levering in de serie „De aarde I
vervuilt en wjj slikken het
De andere negen afleveringen
werden in het Leidsch Dagblad
geplaatst op 30 oktober, 1, 5, 7,
8, 11, 13, 15 en 20 november.
de Engelsen en de Russen. Na de oor
log werd het bij het eiland Bornholm
in zee gestort, zonder zich te bekom
meren om de gevolgen.
- P V t v" -
Radioactief
van stof tot stof en van geval tot
geval bekeken moeten worden.
Tot het verbod om schadelijke of
verontreinigende stoffen te lozen zai
bijvoorbeeld ook behoren het effluent
(residu) van de zuiveringsinstalla
ties, terwijl in de memorie van toe
lichting al is opgemerkt, dat ook
koelwater, ook al is het op zich zeif
niet verontreinigend, door tempera-
tuursverhogingenals schadelijk in de
zin van de wet kan worden aange
merkt.
De moeilijkheden waarvoor de mi
nister zich geplaatst ziet zullen op
gelost kunnen worden door de Raad
van Waterstaat, het advieslichaam
van de minister op dit gebied.
Gezien de moeilijke materie werd
eind oktober door minister Bakker
van Verkeer en Waterstaat een com
missie waterverontreiniging ingesteld
die op haar beurt voorlichting gaat
vei-schaffen aan de Raad van de Wa
terstaat. In deze commissie krijgen
onder meer zitting de Unie van Wa
terschappen de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten, het Land
bouwschap en de Vereniging van Ex-
Ook radioactief afval heeft al in
flinke hoeveelheden een plaatsje ge
kregen op de bodem van de Noord
zee. Verpakt in een loden omhulsel
wordt het gestort in de diepe trog
gen voor de Scandinavische kust. Aan
onze kust spoelen regelmatig vaten
aan met dichloorropaan, een zeer
giftige stof, die echter op grond van
bepalingen inzake gevaarlijke stoffen
niet behoeft te worden gemeld. Nu
nog varen dagelijks schepen vanuit
Rotterdam de Noordzee op met on
bekende bestemming en aan boord
staan honderden vaten gevuld me'
gevaarlijke chemische stoffen.
Het steeds toenemende gebruik van
het „grote vuilnisvat" wordt nog in
de hand gewerkt door de sluiting
van de grote vuilverbrandingsinstal
latie bij Diemen in verband met de
stinkende walm die het bedrijf tot
in de wijde omtrek verspreidde. Het
bedrijf, dat jaarlijks grote hoeveel
heden chemische afvalstoffen ver
brandde moest worden gesloten, maar
daarmee ontstond een nieuw pro
bleem: de industrieën zijn in het ver
volg verstoken van de mogelijkheid
om het chemische afval kwijt te ra
ken.
Een nieuwe verbrandingsinstalla
tie. en dan nog met een beperkte
capaciteit, zal in de buurt van Rot
terdam verrijzen maar zal zeker niet
voor 1972 gereed komen. Inmiddels
groeien de bergen chemisch afval en
worden naar mogelijkheden gezocht
cm het afval kwijt te raken. Zijn er
geen legale wegen dan wordt niet
geschroomd de illegale te kiezen.
i - -".re'>5
vl
x--v>>-trt-VÜ
Torrey Canyon
Vijf jaar
N'u vijf jaar later is het precies een
sk geleden dat de Eerste Kamer
behandeling afsloot en het ont
kap zonder hoofdelijke stemming
sdkeurde. Het heeft dus vijf jaar
•ouurd voordat zowel de Tweede als
Eerste Kamer op het ontwerp wa-
u uitgestudeerd. Belangrijkste uit-
ingspunt van deze bijzonder inge-
rikelde wet is. dat de vervuiler be-
In kort bestek komt het er op
dat degene, die vuil in het wa -
ff loost een vergunning moet be-
ilten en dat van het geld van de
"trgunningen zuiveringsinstallaties
uilen worden gebouwd.
Nu is de bouw van nieuwe zui-
fcingsinstallaties in ons land beslist
De Nederlandse vissers halen
b hun netten geregeld vaten op
irf chemische afvalstoffen. Waar
vandaan komen, iveet niemand
wnt op de vaten ontbreekt de
mam.
„Na invoering van de wet kan niet
worden gesteld, dat er sprake is van
een werkelijk verschil tussen de si
tuatie in Nederland en die in ande
re industrielanden als bijvoorbeeld
Engeland en de Duitse Bondsrepu
bliek. In het algemeen kan worden
gesteld, dat dc industrie in ons land
heel lang heeft geprofiteerd van het
zelfreinigend vermogen van het op
pervlaktewater waarover Nederland
zo in ruime mate beschikte. Onze
oosterburen zijn geruime tijd geleden
reeds tot het inzicht gekomen, dat
het duidelijk uit de hand ging lopen
en hebben een tegenoffensief inge
zet. dat geen geringe kosten met zich
meebracht. Ook in dat land geldt het
beginsel dat de vervuiler betaalt. Zo
lang derhalve de zuiveringskosten aan
bevolking en industrie worden toege
rekend op basis van haar aandeel in
de kosten kan van Nederlandse kant
niet worden gesteld, dat de indus
trie door deze. uit de eisen des tijd5
voortvloeiende lasten, in een ongun
stige positie .1 en opzichte van buiten
landse bedrijven wordt gebracht".
ploitanten van Waterleidingbedrijven
in Nederland alsmede vertegenwoor
digers van diverse ministeries.
Om de toepassing van de nieuwe
wet ook bij het publiek wat eenvou
diger te maken wordt er op het ogen
blik gewerkt aan een brochure waar
in de wet en de bijbehorende in-
voeringsbesluiten worden uiteenge -
zet.
Noordzee
Na 1 januari
Staatssecretaris Kruising a heeft
tijdens de behandeling in de Eerste
Kamer meegedeeld dat hij hoopte
dat de wet niet veel later dan 1 ja
nuari in werking zal kunnen tre
den. Er zullen echter bij de prakti
sche uitvoering van de wet zonder
twijfel grote moeilijkheden opduiken.
Duidelijk is dat de wet de lozing van
olieachtige stoffen en moeilijk af
breekbare stoffen, die onder meer
smaakbederf van het water of van
daarin levende arganismen bevordert
tot 'n minimum gaat beperken. Moei
lijker wordt 't wanneer 't er om gaat
welke concentraties nog wel toelaat
baar zijn en welke niet meer. Dat zai
De nieuwe "vet zal zij het voor
een klein deel ook mogelijkheden
hrbben om cp te treden tegen het
lozn van chemische afvalstoffen in
de Noordzee. In beginsel kan de wer
king van de wet zich zelfs uitstrek
ken tot het Nederlandse deel van 't
continentale plat. Nederland loopt
op dit punt voorop, want voor zover
bekend heeft nog geen enkel Euro
pees land dergelijke maatregelen ge
troffen.
Overigens heeft de Nederlandse re-
geving de afgelopen jaren Duitse in
dustrieën toestemming gegeven che
mische afvalstoffen in vaten verpakt
in de Noordzee te lozen Op deze wij
ze wordt alleen vanuit Nederland per
jaar 400.000 ton chemische afval in
zee gegooid. Een groter gevaar vor
men de .illegale" lozingen van che
mische afvalprodukten in zee. Het
gebeurt zonder enige controle en de
stoffen zijn vaak verpakt in ondeug
delijke vaten.
De Nederlandse zeevissers halen
iti hun netten geregeld vaten met
onbekende chemische afvalstoffen
naar boven. Twee Deense vissers wer
den begin van dit jaar overdekt met
ernstige brandwonden, toen zij bij
het vissen in de Oostzee halfvergane
bommen met mosterdgas opvisten
Het was een cadeautje van de Duit
sers die in de Tweede Wereldoorlog
ongeveer 20 000 ton buitmaakten op
Nauw met deze chemische afvallo-
zing hangt de lozing van afgewerkte
oliën samen waardoor de stranden
ernstig vervuild worden. Een af
schrikwekkend voorbeeld was de
ramp met de 61.000 ton metende Tor
rey Canyon, die nu twee jaar gele
den op de rotsen lek sloeg en grote
stukken strand in Engeland en
Frankrijk met olie vervuilde. Ging
het hier oni een ongeluk, enkele
maanden geleden dook plotseling een
grote olievleK op in de Waddenzee.
Een onbekend schip dat zijn tanks
op zee had schoongemaakt was ver
antwoordelijk voor de verontreini
ging van het strand op de Wadden
eilanden en de dood van tienduizen
den vogels.
Op dit ogenblik zijn in Brussel af-
ge\aardigden van vierenveertig lan
den bijeen om internationale wetten
op te stellen die de landen in staat
moeten stellen op te treden als hun
stranden dreigen te worden vervuild
door olie. die door schepen geloosd
is. Verder is men tot 29 november
bezig de aansprakelijkheid van de re
ders voor een vergoeding van de
olieschade te regelen Het overleg
vindt plaats in het kader van de In-
tergouvermental Maritime Con
sultative Organisation «IMCOi, de
scheepvaartoiganisatie van de Ver
enigde Naties.
As de plannen lukken zullen de
scheepvaartmaatschappijen van de
aangesloten landen worden verplicht
zich te verzekeren tegen eventuele
schade door lozing van olie. Dat het
hier gaat om grote bedragen is dui
delijk: de schade aangericht door
de Torrey Canyon is later becijferd
op meer dan twintig miljoen dollar.
Een heel ander facet van de ver-
vuilingsproblematiek is de verwer
king van ons afval. Prof. dr. P. Mun
tendam heeft tijdens het Nederland
se congres voor de openbare ge-
zondheidsregeling meegedeeld dat d®
gemiddelde Nederlander op dit ogen
blik per jaar driehonderd kilo vuil
produceert. Door het steeds vervul-
diger gebruik van wegwerpverpakkin
gen en de groei van de bevolking
zal rond de eeuwwisseling een jaar
lijkse vuilproduktie van elf a twaalf
miljard kilo geen overdreven cijfer
zijn. Waar we heen moeten met ons
vuil is op dit moment nog een open
vraag.
Compostering
Begraven zoals op diverse plaatsen
nog gebeurt zal door het gebrek aan
ruimte langzamerhand verdwijnen,
teiwijl de compostering ook steeds
minder lonend wordt omdat een
steeds groter percentage van ons
huisvuil (50 a 60 pet.) niet compos
teerbaar is. Blijft over de verbran
ding in inrichtingen, waarbij tevens
maatregelen genomen moeten wor
den tegen de luchtvervuiling.
Op het congres werd door alle
sprekers gepleit voor een regionale
aanpak van dit probleem. Mr. L. G
van Reijen, hoofddirecteur van de
Vereniging van Nederlandse Gemeen
ten acht het noodzakelijk dat de
kemende jaren kostbare installaties
worden gebouwd, die naar schatting
een investering zullen vragen van
zeven miljard gulden. De talloze ge
meentelijke vuilverwerkingsinrichtin
gen die er nu nog zijn zullen in de
nabije toekomst tot (streeksgewijze
san, ewer king moeten komen, waarbij
ook de industrie moet worden inge
schakeld
Tenslotte in het. kort nop iets over
onze luchtverontreiniging. Er wordt
op het ogenblik in ons land een gro
te activiteit aan de dag gelegd met
de plaatsing van meetapparatuur om
dc mate van verontreiniging boven
ons land te registreren. Een van de
modernste automatische meldinstal-
latiee werd vorige maand officieel in
gebruik gesteld in de Rijnmond. Ook
op diverse andere plaatsen in ons
land zijn reeds meetpunten geplaatst.
Internationaal wordt op het ogen
blik samengewerkt met de Wereld
gezondheidsorganisatie, terwijl bij
DAF een gezamenlijk project in
voorbereiding is om de ^chtveromt-
reiniging door het verkeer tegen te
gaan.
De wetgeving loopt daarbij helaas
achter. Pas in 1968 werd bij de
Tweede Kamer de wet op de lucht
verontreiniging ingediend. Als de be
handeling van deze wet evenveel tijd
in beslag zal nemen als die van de
watervervuiling zal pas in 1973 ef- 1
Zal de Wet Verontreiniging
Oppervlaktewater verbetering
brengen in de waterkwaliteit? Of
zullen de vissen zich straks op
deze manier in het leven moeten
houden?
fectief opgetreden kunnen worden
tegen de luchtvervuilers. Maar ook
dan zal het nog geruime tijd duren
alvorens de specifieke problemen, die
de luchtverontreiniging opwerpt, zjjn
opgelost.
(advertentie)
dan
ij uyy slijter/wijnhandel)
(Van onze
financiële medewerker)
De ondernemers die de brief te
kenden welke aan de minister van
Economische Zaken werd gericht
om gelijke kredietvoorwaarden
aan te vragen als in andere lan
den aan de industrie zijn toege
staan, zijn ongetwijfeld vervuld
geweest van de gedachte dat het
algemeen belang bij deze wens op
de voorgrond staat.
Zo was het ook met de hulpver
lening aan de scheepsbouwer Verol-
nie en het verzoek van Verenigde
Machine Fabrieken om een garantie
voor de bestelling van spoorwegma-
terieel door de NS. om maar een
paar voorbeelden van recente datum
te noemen.
Ondertekenaars waren behalve Ver.
Machine Fabrieken, Philips. Fokker.
Grasso, Rijn-Schelde groep en ande
re grote bedrfiven. Uiteraard hebben
de ondernemers gelijk als zij wijzen
op de bevoordeling, welke buiten
landse concurrenten op dit gebied
ondervinden door de goedkope kre
dietvoorwaarden. welke zij met over
heidssteun kunnen verlenen.
Het scheelt ook wel wat als er voor
een exportorder een krediet kan wor
den verleend op basis van een rente
van 6 of dat zoals bij ons een
rente van tenminste 9 in rekening
moet worden gebracht. Aangezien de
exportkredieten doorgaans voor een
periode van 5 jaar worden verleend
in sommige gevallen zelfs voor
een langere tijd betekent het ren-
teverschil dat de kostprijs van het
Nederlandse produkt voor de buiten
landse afnemer tenminste 15 ho
ger uitkomt dan dat van een leve
rancier in een ander land. die dank
zij de steun van de overheid tegen
een heel wat billijker tarief voor
schotten op de kostprijs kan verle
nen.
Hoge rentestand
De exporteurs zijn niet de enigen
die gehandicapt zijn door de hoge
rentestand, waaronder ons land door
de toenemende kapitaalschaarste ge
bukt gaat. De parlementariërs, die
ook het algemeen belang op het oog
hebben, zouden net als de onderne
mers graag zien dat een toontje la
ger zou worden gezongen met de
rente.
De woningbouw komt erdoor in een
moeilijk parket en de staat heeft
steeds meer belastinggeld nodig om
de rentelast te financieren, welke de
begrotingstekorten met zich brengen.
Er zit iets redelijks in het verzoek
om het exportkrediet goedkoper te
•naken. Dat de Nederlandsche Cre-
d iet verzekering Maatschappij daar
bij zou kunnen worden ingeschakeld,
zoals sommigen menen, berust op
een misvatting omtrent de taak van
deze nuttige instelling. Zoals de
naam aanduidt, is de maatschappij
belast met het garanderen van de
terugbetaling van aan derden ver
strekte kredieten. Politieke en ande
re risico's kunnen bij haar verzekerd
worden, maar zij verleent zelf geen
krediet.
De enige instelling, die met hulp
van de staat goedkoop krediet zou
kunnen verschaffen, -zou de export
financieringsmij. zijn, de nevenin
stelling van de nationale inves
teringsbank i herstelbank De han
delsbanken zouden echter op de ach
terste benen staan als dat gebeurt,
want dan zouden zij een belangrijk
deel van haar emplooi verloren zien
gaan. Het leven is nu eenmaal niet
gemakkelijk voor een minister, die
het bedrijfsleven de helpende hand
zou willen reiken.
Onze ondernemers verkeren bij de
concurrentie op buitenlandse mark
ten in een nadelige positie, omdat
zij niet kunnen steunen op een rui
me binnenlandse markt, welke grote
produktie-uitbreidingen toelaat, het
geen tot een verlaging van de kost
prijs per eenheid produkt zou kun
nen leiden. De meeste grote onderne
mingen moeten het van de export
hebben, hetgeen naarmate de lonen
en andere kosten in eigen land in
opwaartse richting gaan een steeds
moeilijker te bereiken doel is.
Zonder de looneisen van de vak
bonden zouden de ondernemers de
prikkel missen om een zo hoog mo
gelijke graad van efficiëncy te be
reiken. De gevolgen daarvan zijn
evenwel dat de bedrijven een sane
ringsproces moeten doormaken, het
geen in sommige gevallen tot een
beperking van de werkgelegenheid
kan leiden.
Doelmatig bedrijfsbeheer komt
steeds meer op de voorgrond te
staan in de ondernemerswereld en
enkele grote fusies van de laatste
tijd beogen m de eerste plaats het
uiterste te bereiken op het gebied
van management. Het samengaan
van internationale crediet en han
delsvereniging Rotterdam, Inter-
natio, met Wm. H. Mueller en co
moet in de eerste plaats gezien wor
den als een bundeling van krachten
aan de top. Beide ondernemingen
zullen een betrekkelijk zelfstandig
bestaan kunnen leiden wegens de
grote verscheidenheid van werkter
reinen waarop zU zich bewegen.
De Amerikaanse ondernemers, die
allang met dit bijltje hebben gehakt
bedachten voor dergelijke samen
werkingen als nu tussen Internatio
en Mueller tot stand zal komen de
benaming van „conglomeraties". Dit
wil zeggen de samenvoegnig van een
aantal ongelijke grootheden tot een
conglomeraat, dat als een pyrami
de wordt opgebouwd: aan de voet
legio werkmaatschappijen elk met
een eigen werkterrein, waarboven
een holdingmaatschappij staat die de
werkmaatschappijen, waarvan het
werkterrein elkaar ergens raakt, sa
men bundelt. terwijl zij op haar
beurt ondergeschikt zijn aan een
raad van bestuur, die de touwtjes
ten aanzien van de financiering en
de benoeming van directeuren der j
werkmaatschappijen in handeD i
heeft. 1
Bij deze fusie ligt het in de bedoe
ling een aantrekkelijke, meervoudi
ge bedrljfsbenadering. hoofdzakelijk
op het gebied van de dienstverlening
in ruimere zin te ontwikkelen. Er zal
een eenheid worden gevormd, die
zich zowel nationaal als internatio
naal met meer effect en gewipht zal
kunnen presenteren. Door samen
voeging van staf- en andere docenten
kan een betere en meer rationale
bedrljfs voering worden bereikt.
Daardoor zal de verdere ontwikke
ling van de groep met meer kracht
kunnen worden nagestreefd.
Hoe groot de zelfstandigheid der
verschillende bedrijfsonderdelen ook
blijft, toch zal het bij een goed door
gewerkte fusie onvermijdelijk zijn
dat sommige functionarissen elkaar
zouden doubleren indien er niet
vooraf een goede taal. ueling
wordt verkregen. Dit zal vooral bij
de staf, zoals bij andere fusies het
geval is geweest, tot fricties kunnen
leiden, die onvermijdelijk met straf
fe hand moeten worden opgelost.
ADVERTENTIE
de snelle en zekere pijnverdrijver
