wordt volgespoten met vuil
Bonn ondertekent kernverdrag spoedig
M
Regering vindt bedenkingen oppositie achterhaald
iologisch leven ernstig bedreigd
lOOR BRAM
.LEEUWEN
ROCKEFELLER
WAARSCHUWT
OPNIEUW
- [DAG 13 NOVEMBER 1969
LEJLDèCH DAGBLAD
gAGINA 9
js niets ZO moeilijk als een einde maken aan de meest gumenten gebruikt en zelfs het ad- lange tijd het rioolwater van diverse In het laatste geval had alle na-
z-i:1-7.1/. i i -i vies van het RIZA in de wind slaat. ««TMwnihftr» nmcieziEiv«»rd in het Ve- rieheid. voorkomen kunnen worden '"""--i
niets zo moeilijk als een einde maken aan de meest
(vernietiging van ons milieu. Zelfs al staat het vee ziek
s-' ejde, al sterven de vogels bij tienduizenden, al verdorren
(ren aan de bomen en al vallen de rupsen er dood uit,
ui e autoweg vergiftigd door uitlaatgassen. Het aantal ge-
tan longkanker stijgt en het leeftijdsgemiddelde daalt,
t studeren en confereren rustig voort, ondanks het feit,
3^ tvater in de rivieren en langs de kust een zwart en giftig
lis geworden, ons drinkwater opraakt en de hele situatie
betering schreeuwt".
is uit het boek „Uit
dM, dat dit jaar werd uit-
Dt schrijver is ir. S. Zal-
id-medewerker van het In-
TOor Toegepast Biologisch
in Arnhem. De gegevens,
Ij, zijn functie verzamelde
ailieuverontreiniging achtte
langrijk, dat hij ze enkele
later in boekvorm uitgaf,
sn onrechte verscheen deze
i tegen de steeds voort-
nulieuverontreiniging. Want
in plaatsen in ons land gaat
ailing nog steeds verder,
(nieuw wordt melding ge-
ran frappante voorbeelden,
tevens opvalt dat officiële
llllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllfli
BHNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir
B In de meeste gevallen pas
t aan de dag leggen wan
eerste calamiteiten zijn ge-
Rioolwater
ehrijnend voorbeeld is het
nog steeds een enorme hoe
rioolwater ongezuiverd in
trvlaktewater verdwijnt. Een
meest geruchtmakende zaken
laatste maanden was de of-
ipening van de afvalwater-
btj Western i eland in Gronin-
deze leiding wordt een deel
mingen voortaan verlost van
ssale hoeveelheid afval en
afkomstig van de suikerfa-
en strokartonfabrieken, die
Ersleiding zijn aangesloten,
raks de topcapaciteit is be-
het hoofdgemaal bij Hoog-
minuut 110 kubieke meter
er de Waddenzee in spuiten,
koningen betekende dat een
ide verbetering van de wa-
telt, maar anderen waren
opgetogen over de lozing van
srontreinigd afvalwater vlak
de kust. Tot dif groep be
de heer J. W. G. Bolomey die
Waddenbulletin, het orgaan
Landelijke Vereniging tot
ran de Waddenzee het vol-
chreef: ..Het vieze stinkende
(fee alle leven doodt, zal in
leveelheden in de Waddenzee
ronddrijven. Bij vorst 'lage
ind en ijs) zal gerekend
worden op een nog sterkere
ipeling van stinkend riool-
Kinderkamer
mdeluke Vereniging wees her
ijk op de grote biologische
van de Waddenzee: „De
voedselrijkdom van de Wad-
maakt het tot het belangrijk-
istergebied voor watervogels
ri- en oost-Europa. Tevens
de Waddenzee de rol van
kamer" voor diverse soorten
een zeer groot deel van de
8". Wat zouden de gevolgen
oneer op deze plaatsen het
an suikerfabrieken en stro-
adustrieën geloosd wordt?
in biologen uitten reeds vóór
idle opening van de vuilpers-
hun verbazing over het feit
idanks het advies van het
itituut voor Zuivering van
iter, werd besloten af te zien
n leiding die drie kilometer
in zee zou eindigen. In ant-
op vragen van enkele leden
Tweede Kamer antwoordde
lister van Verkeer en Water-
iakker. dat ..om geen onnodige
tóe moeilijkheden bij het leg
de leiding op te roepen" be-
*erd af te zien van een ge-
Persleiding. maar dat het af
reet een vaargeul zou
geloosd en vandaar wel te-
komen in de getijgeul.
Ontoelaatbaar
®er Bakker zei niet te ver-
0. dat de Waddenzee op die
dp ontoelaatbare wijze zou
verontreinigd. „Mocht on-
Pt uit een onderzoek blijken,
tong toch mind'1'- gewenste
o heeft, dan zal alsnog nader
bestudeerd door welke tech-
maatregelen verbeteringen
borden aangebracht", aldus
I nister. Met andere woorden
tt kalf verdronken is. zal de
eens gedempt worden",
tote berichten over de lozing
enorme hoeveelheden vuil
*r niet zo geruststellend als
|(f r Bakker ons wilde laten ge-
[U Brs. k Essing, die in op-
van de Rijksuniversiteit in
tevet^ngen en het Rijksinstituut
'uiverng van Afvalwater de
gevolgen registreert, heeft
®geving waar het vuile water
Eonmgen wordt geloosd een
Nfe sterfte onder de schelp-
waargenomen. terwijl ook
Ne mosselen zijn gevonden.
|bergelijke sterfte manifesteert
to dus al. ruim een maand
leiding met feestelijk ver-
n gebruik werd gesteld Het
gehalte in het water is bij
üer nog slechts zestig pro-
ïn het normale en straks zul-
Waddenzee
len nog meer bedrijven en een aan
tal dorpen via deze persleiding him
afval gaan spuien. De capaciteit van
dit ogenbük zal dan bijna zijn ver
dubbeld.
Vuil water
De leden van de Visserij vereniging
in noord-Groningen beginnen ook
steeds meer aan de geruststellende
woorden van de minister te twijfe
len. De heer Visser uit Uithuizen
constateerde enige weken geleden
aan de zuidkant van het wad tussen
Pieterburen en Uithuizen dat er
geen garnaal meer te vangen is.
„Het vuile water gaat niet helemaal
naar buiten en komt weer mee terug
als het vloed wordt".
Drs. J. H. Koeman van het Insti
tuut voor Veterinaire Farmacologie en
Toxicologie van de Rijksuniversiteit
in Utrecht zegt in het zojuist ver
schenen nummer van „Natuur en
Landschap", dat de lozing van afval
via pijpleidingen in zee aanleiding
kan zijn voor ongunstige verschui
vingen in de planktonpopulaties.
Met het oog op de gezondheid van
de mens, maar ook van de zeevogels
is het volgens drs. Koeman van be
lang deze ontwikkeling nauwlettend
te volgen. Een belangrijke vraag' is
volgens drs. Koeman in welke mate
de massale ontwikkeling van vergif
tige algen wordt gestimuleerd door
de voortdurende toeneming van zout-
lozingen en organische afvalstoffen.
In 1961 zijn reeds vergiftigde mos
sels voor onze kust gesignaleerd en
kregen mensen die ze consumeerden
ziekteverschijnselen. Met deze we
tenschap die al enige jaren bekend
is, valt het wat. moeilijk te begrijpen
dat minister Bakker .hogere kosten
en technische moeilijkheden" als ar-
Ernstige verontreiniging kan
vissterfte ten gevolge hebben.
Zoals de zaak er nu voorstaat en
het er naar uitziet dat het biolo
gisch leven in de Waddenzee een
langzame maar zekere dood zal ster
ven zou de minister terstond moeten
besluiten alsnog maatregelen te ne
men die een massagraf op die Wad
denzee kan voorkomen. Van „bespa
ring van kosten", zoals de minister
voor de opening aankondigde, zal
niet veel kunnen komen. Integen
deel. De kosten zullen nu waar
schijnlijk aanmerkelijk hoger komen
te liggen.
lange tijd het rioolwater van diverse
gemeenten ongezuiverd in het Ve
luwerandmeer spoot. Tel daarbij de
explosieve ontwikkeling van de re
creatie langs het randmeer op en
het is duidelijk, dat het. drama com
pleet is.
Beleidsfouten
Ook hier werd als op zovele plaat
sen in ons land gezondigd tegen de
milieuhygiëne. Gedeputeerde mr. O.
W. A. baron van Verschuer heeft
tijdens een vergadering van Provin
ciale Staten in Arnhem erkend, dat
er ernstige beleidsfouten zijn ge
maakt. Onder meer heeft men rich
In het laatste geval had alle na
righeid voorkomen kunnen worden
wanneer de gemeente Goes haar
plannen tot de aanleg van een pers
leiding (kosten zeven miljoen) naar
de Westerschelde had kunnen reali
seren. De besmetting betekende nu
een reëel gevaar voor de mosselteelt,
die ons land elk jaar flink wat de
viezen oplevert. Het mosselseizoen,
dat aanvankelijk op 16 juni zou be
ginnen, moest ongeveer een maand
worden uitgesteld.
Pas nadat de Directie van Visse
rijen de oorzaak van de besmetting
had opgespoord en advies was inge
wonnen bfj het Rijksinstituut voor
de Zuivering van Afvalwater (RIZA)
word opdracht verstrekt tot het
plaatsen van een chloreringsinstal-
lafcie, d'ie voorlopig enig soelaas
biedt.
Talloos zijn de voorbeelden van
industrieën die per ongeluk ge
vaarlijke produkten met het afval
water loosden. De afgelopen maan
den deden zich in Overijssel twee
ernstige gevallen van watervergifti-
gmg voor. De chemische fabriek van
Noury van der Lande in Deventer
liet een oud afvalriool vervangen
door een nieuw en loosde tijdens de
werkzaamheden het afval in de ha
ven tussen de Ussel en de kanalen
van het industrieterrein.
Het Veluwerandmeer is een ander verkeken op de grote belangstelling
Vissterfte
triest voorbeeld van verregaande
vervuiling in ons land. Enerzijds was
di.t meer bestemd als lozingspunt
voor grote hoeveelheden afval, maar
anderzijds bleef het ook voor de re
creanten niet lang onontdekt. Geen
wonder, dat het water, dat ongeveer
zes jaar geleden nog helder was. snel
vervuilde en algen en blauwwieren
welig tierden in het water.
Drs. P. Leentvaar van het RIVON
heeft deze zomer zijn vrees uitge
sproken voor een ernstige overbelas
ting van het water met bacteriën
en schimmels. Vissterfte was eigen
lijk een onvermijdelijk gevolg van
deze golf van vervuiling, terwijl het
water ook voor de mens gevaar be
gon op te leveren.
Kalvergier, eenden- en kippenmest
en andere afvalprodukten van slach
teryen worden nog steeds zonder
enige vorm van zuivering in het
Veluwerandmeer gestort, terwijl de
zuiveringsinstallatie bij Harderwijk
van de recreanten.
De heer Verschuer heeft nu aan
gekondigd dat zal worden begonnen
met chloreren van afvalwater ter
wijl op langere termijn wordt ge
dacht aan uitdieping van het meer.
Artsen, biologen en andere deskun
digen wijzen nog steeds op de grote
gevaren voor mens en diier. „Als Je
weet wat er allemaal in het Veluwe
randmeer terecht komt", zo zei drs.
Leentvaar van het RIVON, „vraag
Je je af. hoe de mensen het in him
hoofd halen om nog in zulk water
te gaan zwemmen".
GS van Gelderland hebben inmid
dels by de minister aangeklopt
en gevraagd regels vast te stellen
voor de kwaliteit van .recreatiewa
ter". Bovendien wordt gevraagd om
geld voor waterzuiveriuigsinstallaties
Ook hier wordt de stormbal pas
gehesen nu blijkt dat de zaak flink
uit de hand ie gelopen. Zo rijn er in
ons land het laatste jaar talloze
voorbeelden geweest van ernstige
vervuiling van ons milieu. Behalve
de aanslag op de Waddenzee en de
vergiftiging van het water van het
Veluwerandmeer werd Zeeland op
geschrikt door een besmetting van
hot water van de Oostersohelde.
Het water zag in korte tijd wit
van de stervende vissen, met ver
kleuring, slijmvliesaantasting en ver
lies van schubben, terwyl omwonen
den Steen en been klaagden over de
alles doordringende stank. Een vrij
wel identiek geval van achteloosheid
deed zich korte tijd later voor in de
buurt van Zwartewater. De brand
weer moest, vers water in de ver
vuilde sloten en kanalen spuiten om
op düe manier duizenden vissen van
een wisse dood te redden.
Maar de waterverontreiniging in
ons land gaat door. Ook in 1970, het
jaar van de natuurbescherming, zul
ten gedeelten van ons oppervlakte
water weer ernstig verontreinigd
worden. Enerzijds omdat het aantal
rioolwaterzuiveringsinstallaties nog
steeds te gering is om de enorme
stroom afvalwater te kunnen ver
werken, anderzijds omdat er door de
industrieën weer fouten gemaakt
zullen worden.
Daarmee zullen de recreatiemoge
lijkheden voor ons toch al zo dicht
bevolkte land nog verder afnemen.
Drs. J. P. Doets, hoofd van de afde
ling Natuur- en Landschapsbe
scherming van het ministerie van
CRM, heeft dit jaar trieste cijfers
gepubliceerd. In de periode van 1959
tot 1965 werd opnieuw ruim zeven
tienhonderd hectare van ons opper
vlaktewater ongeschikt voor de
sportvissenj, om. door vervuiling.
Alle aandacht voor ons op
pervlaktewater noodzakelijk.
Een eenvoudig rekensommetje leert
dat we binnenkort allemaal achter
het net vissen, als er op korte ter
mijn niets gebeurt.
In de serie „De aarde vervuilt....**
wprden al eerder artikelen jn het
L.D. geplaatst op 30 oktober, 1, 6, 7,
8 en 11 november.
ADVERTENTIE
WASHINGTON (Reuter) Gou
verneur Nelson Rockefeller van
New York heeft gisteren opnieuw
gewaarschuwd, dat Latijns-Ame
rika op de rand van de revolutie
leeft en hy voegde hieraan toe: „Ik j
heb het niet over alleen maar een
radicale verandering maar over een
verandering die buiten controle is".
Rockefeller sprak in de Commissie
voor Interamerikaanse zaken van
het Huis van Afgevaardigden waar
hij zijn rapport over zijn reis., dit
jaar, naar Latijns-Amerika indiende.
Rockefeller zei dat iedereen die
de afgelopen zomer de buren van de
Verenigde Staten op het westelijk
halfrond heeft bezocht moet toege
ven dat de „grond ryp is voor de
revolutie".
President Nixon heeft voor twee
voorstellen in Rockefellers rapport
onmiddellijk steun toegezegd, te we
ten dat de Verenigde Staten de La-
tijnsamerikaanse landen betere han-
delsvoorwaarden moeten bieden
en de last van de rente op de le
ningen moet worden vermin
derd. De Amerikaanse president
heeft echter geen commentaar ge
geven op Rockefellers voorstellen de
militaire hulp aan de Latynsameri-
kaanse regeringen snel te verhogen.
(van onze correspondent)
BONN GPDDe scherpe kritiek van de christendemocratische
oppositie zal er de Westduitse regering niet van weerhouden het ver
drag tegen verdere verspreiding van kernwapens spoedig te onder
tekenen. Of die ondertekening al volgende week zal plaatshebben,
zoals kanselier Brandt zich had voorgenomen, vraagt men zich ech
ter in Bonn af nadat gisteren de oppositie een dag lang de kans
heeft gehad met ministers en afgevaardigden van de regerings- j
partijen over haar bezwaren tegen die stap te debatteren.
De conclusie, die kanselier Brandt
uit dat debat in de Bondsdag trok,
was overigens: de bedenkingen van
de oppositie zyn verregaand achter
haald. Zelfs degenen die vreesden
dat het bezit van kernwapens eeuwig
aan de Duitsers voorbij zou gaan.
weiden door de kanselier getroost
Hij noemde de Amerikaanse inter-
i pretatie op dit punt voldoende. Was-
hington vindt dat een Europese unie
over kernwapens kan beschikken als
I één van de leden deze wapens al be
zit voor dat die unie tot stand komt.
De regeringhad zich degelijk op
het treffen met de oppositie die
terzake uiterst deskundige mannen
in het veld bracht voorbereid.
Drie man sterk «Brandt, en de mi
nisters Scheel, Buitenlandse Zaken,
en Leussink, Wetenschap) nam ze
aan het debat deel. Toen 's avonds
de discussie werd beëindigd, was
echter van tevredenheid aan de kant
van CDU en CSU geen sprake. Men
1 wenst daar de woordenstrijd nu in
I parlementaire commissies voort te
I zetten. Kernpunten van gesprek zijn
I 1) De oppositie vindt dat het voor
ondertekening te vroeg is, o mdat
met name het controleren van de
naleving van het verdrag nog niet
definitief is geregeld tussen Euratom
en het internationale Atoom-Agent -
schap in Wenen.
Brandt en Scheel hebben daar te
genover gesteld dat Bonn het zich
eenvoudig niet kan veroorloven de
ondertekening steeds weer uit te stel
len. Al drie jaar geleden zyn de jer-
ste ontwerpen van het verdrag voor
gelegd, sindsdien zyn die sterk on
der Duitse invloed bevredigend bij
geschaafd. Van een overijlde actie
kan men dus moeilyk spreken. En
kele punten, zoals die van de con
trole, zullen moeten worden opge
lost tussen de ondertekening van het
verdrag door de regering en de rec
tificatie door het parlement.
2) Voor het verdrag wordt onder
tekend moet volgens de oppositie za
ken worden gedaan met de Sowjet-
Unie, die misbruik zou kunnen ma
ken van de VN-bepaling over inter
ventie in vijandelijke staten door
bijvoorbeeld Bonn het niet nakomen
van het verdrag aan te wryven. Het
interventiegevaar, dat Moskou vorig
jaar zelf weer onder de aandacht
van de buitenwereld bracht, zou eerst
definitief uit de weg geruimd moe
ten zijn.
Buiten discussie
Brandt heeft gevraagd dit onder
werp buiten de discussie te laten,
omdat deze zaak zal worden bespro
ken tydens de te verwachten on
derhandelingen met de Sowjet-Unie
over een verdrag dat het wederzijds
afzien van geweld vastlegt. De re
gering vindt trouwens dat de veilig
heid van de Bondsrepubliek vol
doende is gewaarborgd binnen de
I NAVO waar een CDU-afgevaar-
digde tegenover stelde dat elk
NAVO-lid uit de organisatie kan
stappen, terwijl het verdrag tegen
i kernwapenverspreiding voor 25 jaar
zou worden gesloten en vervolgens
steeds met eenvoudige meerderheid
zou kunnen worden verlengd.
3) Er bestaat volgens de opposi
tie geen duidelijke band tussen dit
verdrag en de ontwapening in het al
gemeen.
De regering vindt Juist dat de be
loften die de Sowjetunie en de Ver
enigde Staten in het kader van dit
verdrag hebben gedaan, de enige hef
boom kunnen zyn om ook de grote
mogendheden die over kernwapens
beschikken tot ontwapening te bren
gen.
4. De vroegere CDU-minister van
Wetenschap Steltenberg, voornaam
ste woordvoerder van de oppositie
in dit debat, vindt de formulering
over de waarborg van nucleair on
derzoek voor vreedzame doeleinden
nog onvoldoende.
Stol ten bergs opvolger Leussink had
echter van een aantal Duitse kern
fysici bevestigd gekregen dat de
voordelen groter zyn dan de nade
len. Alleen door ondertekening is de
nucleaire wetenschap in de Bondsre
publiek ervan verzekerd dat aan de
internationale ontwikkelingen deel
genomen kan worden. Afgevaardig
den van de regeringspartijen noem
den als gevaar van niet-ondërteke-
nen zelfs dat West-Duitsland in de
toekomst zou worden uitgesloten van
levering van splijtbaar materiaal.
Een SPD-afgevaardigde zei ons
over de ondertekeningskwestie
waarin regering en oppositie nu dus
zo fel tegenover elkaar staan: „Ook
de CDU had zich als regeringspar
tij niet kunnen veroorloven de onder
tekening lang uit te stellen" En
Scheel zei daarover in de Bonds
dag; „Alleen illusionisten zien in niet-
ondertekening van het verdrag een
politiek alternatief".
