KERNCENTRALE OP MAAN
NPD gaat zich beraden
over nieuwe strategie
r
Betogingen
pro Gandhi
2 pakjes
75^
Twee jaar energie voor experimenten
Maanvlucht op tv
en voor de radio
Ben Goerion terug
in politieke arena
HUIS PARTIJLEIDER BEWAAKT
„Prawda* contra
„kleine dictators*
OJJDERDAO 13 NOVEMBER 1000
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
(Van onze redacteur ruimtevaart)
REIDEN Een van de eerste handelingen, die de maan»
tigers tijdens hun eerste uitstapje moeten verrichten is de
istsing van de eerste kern-reactor op de maan. Deze kern-
ictor moet de elektrische energie leveren voor een aantal we-
schappelijke experimenten en voor het doorseinen van de
uitaten van die proeven.
(uk tijdens de eerste maanwandeling in jutt j.l. toerden weten-
ippelijke instrumenten op de maan achtergelaten maar die ont-
nden hun energie aan zonnecellen. Deze hebben het bezwaar, dat
extreme temperatuurverschillen moeilijk kunnen verwerken, zo*
j zij er na betrekkelijk korte tijd de brui aan geven. Ook stroom
niening via chemische batterijen kan, zolang niet betere tech-
[en ontwikkeld zijn en grenzen zijn gesteld aan het gewicht dat
v de maan kan worden meegenomen, niet langdurig gehand-
ijd blijven. Met een kernreactor kan dat wel.
'et is de bedoeling, dat deze eerste kernreactor op de maan ge-
■ende twee jaar stroom levert voor de wetenschappelijke instru-
nten, die Conrad en Bean in de nabijheid van deze energiebron
1en opstellen, ongeveer 300 meter van de landingsplaats.
rj 1 Wanneer Conrad en Bean zich
KlSkant weer naar Apollo hebben begeven
en de maantaxi Intrepid wordt „af
gestoten", wordt deze door een
I vuurstoot van de boordraket naar de
maan gedirigeerd. Men hoopt het
overbodig geworden ruimtevaartuig
op minden- dan een kilometer afstand
van de seismograaf te pletter te la
ten slaan. Gewicht, snelheid en
plaats van inslag kunnen nauwkeu
rig worden berekend. Men kan dan
aan de hand van een volledig in alle
onderdelen bekende inslag conclude
ren, hoe de seismograaf reageert.
Daaruit kan men weer afleiden, van
welke aard en sterkte toekomstige
natuurlijke inslagen en maan be vin
gen zijn.
werking stellen van de reac-
15 een van de meest riskante
rdelen van het wandelprogram-
der maanreizigers. Conrad moet
en seconden met behulp van een
i haak een zeer radioactieve
plutonium uit een beedber-
tillen en neerlaten in het
lood afgeschermde reactorvat,
die tijd worden de ruimtevaar-
niet in gevaar gebracht door
radioactieve straling, maar veel
dan tien seconden mag deze
atie toch niet in beslag nemen,
mod worden uitgevoerd nadat
reactorvat uit de maantaxi is
ld on ruim 300 meten- van de
ingsplaats op het maanopper-
is neergezet. Slaagt deze opera-
liet, dan hebben de wetenschap-
ke instrumenten die op de maan
len achtergelaten geen stroom
door zy nutteloos zyn.
reactor moet 46 watt energie
ren voor de instrumenten.
instrumenten zijn een regi-
io-opparaat voor de .eon-
Ind", een voortdurend in sterkte
stroomdeeltjes die door
zon wordt uitgestoten, een
een magneto-meter,
ïonendetector voor het registre-
ran deeltjes in de vermoedelijk
bestaande maar zeer ijle maan-
en een instrument voor
registreren van uit de maanbo-
ontenappend gas.
Maan-beving
seismometer moet gedurende
tijd de schokgolven registre-
welke veroorzaakt worden door
ibevingen en de inslag van kos-
puin op het maanoppervlak,
heeft een ingenieuze manier be
lt om de signalen van dit instru-
te „calibreren", dat wil zeggen
terkte van bodemschokken te
len aan de hand van de te ont-
en signalen. Daartoe wordt een
„proefschok" teweeg gebracht,
van men de sterkte nauwkeurig
Zestig kilo
een belangrijke aanwijzing zijn, hoe
opnamen van andere Surveyors
beter geïnterpreteerd kunnen wor
den, waardoor de kennis omtrent
het maanoppervlak elders weer kan
worden vergroot.
Hoeveel
De ruimtevaarders zullen, zoals
ook hun voorgangers, bodemmon -
sters meenemen. De bedoeling is,
j dat zij in totaal ongeveer 60 kilo
gram verzamelen, ongeveer twee
maal zoveel als Armstrong en Al-
drin meebrachten. Bovendien zullen
zij de omstandigheden waarin deze
grondmonsters» stenen en stof zich
oorsprnkelijk bevonden. nauw
keuriger registreren, zowel in een
beschrijving via een directe radio
verbinding met de aarde als door
middel van foto's. Zij moeten bo- j
vendien veel selectiever te werk
gaan. De eerste maanlanders wisten
niet wat zij verwachten konden. Aan j
de hand van de eerste maanmate-
rialen heeft men thans echter een
programma samengesteld van de j
voorkeur-monsters, waarnaar ge
zocht moet worden.
Elders schreven wij reeds over
het nut van een bezoek en het ge
deeltelijk slopen van de Surveyor-III.
De maanwandelaars zullen proberen
ook foto's te maken van de Surveyor
en de directe omgeving, ondermeer
van die delen van het maanopper
vlak die indertijd door de Surveyor
zijn gefotografeerd en van de sleuf,
die een graafarmpje indertijd in de
maanbodem heeft gemaakt. Verge
lijking van deze directe opnamen
met die van de Surveyor zelf kan
Het programma van Conrad en
Bean tijdens hun maanwandelingen
(samen ongeveer tweemaal zo lang
durig als die ene van Armstrong en
Aldrin en tot afstanden van honder
den in plaats van tientallen meters
van de maantaxi» is bijzonder over
laden. Dat is mede gedaan om na
te gaan, welke hoeveelheid werk
verzet kan worden. Bij de eerste
maanlanding ging het om een avon
tuur dat alleen maar een landing,
enkele wetenschappelijke experimen
ten, verzamelen van enig maanma-
teriaal en een veilige terugkeer om
vatte Thans wordt de zaak gron
diger aangepakt
I In onze laatste voorbeschouwing
Met elektrisch aangedreven
voertuigjes van ongeveer dit mo
del zullen tijdens de laatste Apol-
lovluchten naar de maan de as
tronauten tot meer dan tien kilo
meter van de landingsplaats ko
men. De wagentjes zullen een
snelheid hebben van ongeveer 15
km per uur wanneer zich geen
ernstige terreinmoeilijkheden
voordoen.
van de vlucht zullen wij het tijdsche
ma van de belangrijkste evenementen
geven.
In 51 landen over de gehele wereld zal de maanvlucht van de
Apollo-XII op de celevisie gevolgd kunnen worden, live en in kleur.
De eerste maanlandingsvlucht kon slechts in 39 landen op de tv
gevolgd worden doordat een televisiekunstmaan in het ongerede
*as geraakt. Er is inmiddels een nieuw exemplaar gelanceerd dat
prima functioneert.
Ook de Nederlandse radio en televisie zullen uitvoerig en dagelijks
aandacht aan de vlucht, de landing en de twee maanwandelingen
besteden. In ons land zijn de volgende televisieuitzendingen ge
projecteerd, onder voorbehoud dat de vlucht volgens het voorge
nomen tijdschema verloopt.
vrijdag 14 NOVEMBER:
17.00—17 40 Ned. I lancering van Kaap Kennedy;
22.45 Ned. I samenvatting en nieuwe beelden.
ZATERDAG 15 NOVEMBER:
22.55 Ned. I samenvatting.
zondag 16 NOVEMBER:
22.30 Ned. II samenvatting.
maandag 17 november:
22.45 Ned. II samenvatting.
dinsdag 18 november:
22.50 Ned. I samenvatting.
woensdag 19 november:
07 00—08.15 Ned. I reportage landing op maan;
11.5515.45 Ned. I reportage eerste maanlanding:
23.00 Ned. I samenvatting en nieuwe beelden.
donderdag 20 november:
06.1010.30 Ned. I reportage tweede maanwandeling;
22.35 Ned. I samenvatting en beelden van koppe
ling na vertrek van de maan.
WIJDAG 21 NOVEMBER:
23 00 Ned. II samenvatting terugreis.
1A7ERDAG 22 NOVEMBER:
23.20 Ned. I samenvatting.
WNDAG 23 NOVEMBER:
22.35 Ned. II samenvatting.
BAANDAG 24 NOVEMBER
21.3522.55 Ned. I reportage terugkeer op aarde,
radio zal op de volgende 0 tijdstippen <ook alweer onder voor
behoud) aandacht aan de vlucht besteden, steeds via Hilversum II.
VRIJDAG 14 NOVEMBER:
17.1517.30 reportage lancering.
Woensdag 19 november:
00.0008.30 reportage landing op maan-
11.30—15.00 reportage eerste maanwandeling.
Donderdag 29 november:
0
f3
N.
prat
(Van onze correspondent)
BONN (GPDi De parcij, die
goeddeels verantwoordelijk was voor
de spanning rond de bondsdagver
kiezingen van september, maar daar
na volledig de belangstelling verloor,
heeft haar getrouwen opgeroepen
voor een nationaal congres: zaterdag
en zondag za. de Nationaal-dëmo-
oratisohe partij van Duitsland
uNPD» zich in Saarbrücken beraden
over haar 'politieke plaats in een
veranderende politieke situatie'. Het
programma meldt: „de houding der
NPD temidden van de Duitse par
tijen zal voor het 'binnen- en bui
tenlandse publiek worden geschetst
op een mandor die ndet verkeerd kan
worden verstaan".
Ongetwijfeld is de partij zelf aan
een duidelijke plaatsbepaling hard
toe. Bij de bondsdagverkiezingen
j kreeg ze 4.3 procent van de stem-
i men. Dat was tengevolge
van de „drempel" van vijf procent
0.7 prooent te weinig om tot het
parlement door te dringen, maar er
I waren toch meer dan 1,4 miljoen kie-
I zers die de rechts-radicale NPD hun
stem gaven. Als een partij wat te
bieden heeft en over een behoorlijk
programma beschikt, moet het mo-
i gelijk zyn op die basis plannen voor
I de toekomst, te smeden.
Daar wringt echter bij de NPD de
schoen. Nu Adolf von Thadden en
zijn mannen de sprong naar het
parlement niet hebben gehaald, ligt
j de nadruk geheel op hun theorieën,
waarover in de maanden vóór de
verkiezingen een bibliotheek bij el
kaar geschreven is. Onder titels als
.Komen de nazi's terug?' en .De mi-
i litaire politiek van de NPD' is elke
uitlating van een NPD-grootheid, die
j het registreren waard was, geanaly-
seerd. Zo is het beeld van neo-na-
zisme verscherpt door een duidelijk
antisemitisme, extreem nationalisme
(gepaard met grote afkeer van de
I nog altijd op Duitse bodem aanwe-
i zige Amerikaanse .bezetter') en door
het bekend werden van de persoon -
lijke banden tussen NPD-kopstukken
en Hitiers naz'partij.
De na de verkiezingen van sep
tember in Bonn veel gehoorde con
clusie dat het nu "bergafwaarts zou
gaan met de NPD, was misschien
wat snel getrokken, maar de uitslag
van de gemeenteraadsverkiezingen,
die afgelopen zondag in de deel
staat Noordrijnland-WestfaJen zijn
gehouden, leverde toch op zijn minst
een slecht voorteken.
Na de verkiezingen beeft de NPD
in haar partijblad niet veel meer te
bieden gehad dan holle frasen over
,het laatste bolwerk' en ,de voor
hoede van het verzet'. In Saar
brücken wacht Adolf von Thadden
dan ook een zwaar karwei. Daarbij
dient hij niet alleen bedacht te zijn
op de positie van zijn partij, maar
ook op zijn eigen positie als partij
leider. Ontevredenen voelen er voor
zijn plaatsvervanger, de Beierse ad
vocaat Pöhlmann naar voren te
schuiven. Waarschijnlijk is echter
dat de meerderheid in Saarbrücken
(naar men zegt inclusief P«»hlmann(
het uitschakeling van Von Thadden
min of meer als een schot in eigen
doel of een volgend succes voor de
tegenstanders van de NPD zal be
schouwen.
NIEUW DELHI (AP, DPA, ATP)
Minister-president Indira Gandhi
heeft vandaag een duidelijk vertrou
wensvotum gekregen in het parle
ment. Ondanks haar royement als lid
van de Congrespartij kan zij dus aan
blijven als minister-president van In
dia.
In een gisteren opgestelde verkla
ring zei mevrouw Indira Gandhi, al
niet van plan na de uitstoting uit de
regerende Congrespartij haar functie
neer te leggen.
Tenminste 300 van de 429 leden
van de Congresparty in beide kamers
van het parlement brachten Mevrouw
Gandhi een ovatie toen zy de verga
dering binnenkwam.
In de resolutie werd haar royement
als party lid ongeldig en ongerecht
vaardigd genoemd.
..Mevrouw Gandhi blijft de leidster
van de partij en geniet de volledige
sten en het volle vertrouwen van de I
party", aldus de resolutie.
Dat is iets meer dan 100 leden van
de congrespartij in het parlement
niet verschenen waren, werd door de i
aanhangers van mevrouw Gandhi ge- i
weten aan het feit. dat velen hunner j
niet op tyd voor de vergadering in
Nieuw Delhi aanwezig konden zyn.
Verwacht wordt echter, dat ten
minste 50 leden van de Congrespartij j
in het Lagerhuis mevrouw Gandhi
niet zullen steunen wanneer de zit
ting maandag hervat wordt. Daar-
door zou haar meerderheid van 22
zetels ni gevaar gebracht zou kunnen
worden.
In de verklaring opgesteld na een
ontmoeting van mevrouw Gandhi j
met enkele regeringsleden en minis-
ters van de Indiase staten, werd ge- j
zegd dat Indira Gandhi nog steeds
JERUZALEM David Ben Goerion heeft zijn poli
tieke rentree gemaakt. De drieëntachtig jarige grimmige
criticus van de laatste regeringen van nationale eenheid,
de ontembare grijze eminentie, van het openbare leven
in Israël, heeft een verrassende overwinning van vier
zetels behaald bij de kamerverkiezingen van 28 oktober.
Veten beschouwen zyn nieu
we party min of meer als een
voortzetting van „Rafi" uit de
dagen, waarin deze groeperin
gen nog een politiek tehuis was
van Mapai-dissidenten en niet
een betrekkelijk onbeduidende
sector van de moeizame tot
stand gekomen Party van de Ar
beid Woordvoerder van de
staatslyst. zoals de nieuwe par
ty van Ben Goerion heet, heb
ben die opvattingen bestreden
en uiteengezet, dat het hier om
een gloednieuwe beweging gaat.
die naar ingrijpende verande
ringen in staatsbestel en staats
bestuur streeft.
Die mutaties betreffen aller
eerst Ben Goerions oude
stokpaardje nu vernieuwing
van het verkiezingssysteem voor
de nationale en lokale bestuurs
lichamen. Maar het programma
bevat ook allerlei andere onder
werpen, die tot scherpe menings
verschillen in het land aanlei
ding hebben gegeven, zoals ko
lonisatie van de bezette Arabi
sche gebieden, Israels rol op
het internationale politieke
schouwtoneel, regeringsbennoei -
ing op economische gebied en
de verhouding tussen werkgever
en werknemer. De groep iden
tificeert zich met Dajans opvat
tingen over defensiezaken, bui
tenlandse politiek en bezettings-
beleid en beschouwt hem als
een figuur, die alle nodige ei
genschappen voor het premier
schap bezit. Ze verzet zich met
hand en tand tegen het beleid
van mannen als Abba Eban en
Pinch as Sapir met hun gema
tigde opvattingen op het stuk
van grenzen en kolonisatie.
DE STAATSLIJST staat een
uitgebreide Joodse vestiging in
de bezette gebieden voor en be
pleit economische integratie van
die stroken ongeacht hun staat
kundige toekomst. Ze wil verder
Israel zyn politieke initiatief
hergeven en aandringen op na
tionale ziekteverzekering en
kosteloos onderwijs tot de leef
tijd van achttien jaar Ze is
voor belastinghervorming en
voor een totaal andere aanpak
van arbeidsgeschillen door het
wettelijk vastleggen van een af
koelingsperiode voor het uitroe
pen van werkstakineen en door
arbitrage verplicht te stellen als
er essentiële diensten in het ge
ding zijn.
De mannen van de staatslyst
hebben zich in beginsel voor
standers verklaard van een re
gering van nationale eanhet*\
maar zich het recht voorbehou
den in de oppositie te biyven.
Hun succes by de verkiezingen
hebben zy praktisoh uitsluitend
aan Ben Goerion te danken.
De overige lijstaanvoerders al
gezien dan van Isser Harel, oud
chef van de geheime dienst en
een man, die by de arrestatie
van Eichmann een belangrijke
rol speelde, zyn by het grote pu
bliek volkomen onbekend.
DAT DE NIEUWE party
haar debuut met maar liefst
vier kamerzetels heeft gemaakt
moet worden toegeschreven aan
twee factoren. Ben Goerion mo
ge door zijn vaak onredelijk
scherpe uitlatingen aan het
adres van een man als Esjkol
of een vrouw als Golda Meir
velen geïrriteerd hebben, me
nigeen is bereid hem zyn kwet
sende kritiek te vergeven en zyn
onschatbare verdiensten voor de
•baat te laten prevaleren. Ben
Goerion wordt in brede kringen
gezien als een profeet die wel
iswaar oud van jaren en verbit
terd van hart is, maar wiens
woorden en tevenshouding eer
bied afdwingen, omdat zy ge
tuige van zelfverlojchening. in
tegrities en gloeiende liefde
voor land. volk en Joodse cul
tuur. Een zeker gewicht ligt hier
ook Ben Goerions status als te
genstander van de Party van
de Arbeid in de schaal.
DE DOMINERENDE wóL, die
de vroegere Mapai in die groe
pering speelt, de vervaging van
ideologische waardendie met
de stichting van dit overkoepe
lend verband samenging, de po
litieke koehandel, door sommige
kopstukken van de Arbeiders
partij bedreven en de trust-re*
ronde kool- en- geit- politiek,
door de ai"beider,s be weging ge
demonstreerd by de sta
kingsgolf. die al te lang bet
land overspoelde, dat alles
heeft vele ertoe gebracht hun
stem op deze nieuwe partij op
het toneel van de binnenland*
bestuursbeleid uit te brengen.
Het is lang niet onwaarschijn
lijk. dat deze oppositieparty in
de komende vier jaar het staat-
jkundige leven in Israël een
sterke impuls zal geven. Al zou
het alleen maar zyn, omdat de
oervltale Ben Goerion er de men
niet naai- is om zich met de rod
van „stille vennoot" tevreden te
stellen.
i HAMBURGER.
lid is van de party en voorzitster van
de regeringsfractie. De uitstoting
werd omschreven als „ongeldig en
onwettig". „Wij kunnen ons niet
neerleggen by deze ondemocratische
en fascistische praktyken", aldu6 het
slot van de verklaring.
Mevrouw Gandhi wist zich toen
al gesteund door het meren-1
deel van het Congres en van de be-
volking. In verscheidene delen van l
India's hoofdstad Nieuw Delhi de- j
monstreerden gisteravond studenten
tegen de uitstoting van mevrouw
Gandhi uit de Congresparty. De po- j
ADVERTENTIE
00.00—10.30 reportage tweede maanwandeling;
15 00—16.00 reportage vertrek van maan;
18.5019.15 reportage koppeling Apollo-maantaxi;
Maandag 24 november:
21.45—22.15 reportage landing in Stille Oceaan.
-
litle nam voor alle zekerheid veilig
heidsmaatregelen. De woningen van
party voorzitter Nijalingappa en zjjn
aanhangers, die verantwoordelijk zyn
voor de uitstoting, werden bewaakt*
Nyalingappa had het fractiesecreta*
riaat opdracht gegeven de voor van
daag door mevrouw Gandhl uitge
schreven fractiebyeenkomst af te ge
lasten omdat mevrouw Gandhi nu
geen fractievoorzitster meer is.
MOSKOU (Reuter) Het centra
le o->mité van de Russische commu
nistische partij heeft gisteren ernsti
ge kritiek geleverd op sommige
partyfunotionarissen, omdat zy zich
hebben gedragen als kleine dio-
batore en de part ij regels zouden heb.
ben genegeerd. In een lange verkla
ring in het partyblad .Prawda"
j wordt in het bijzonder aandacht be
steed aan de wyze waarop in de
i stad Jaroslawl aan de Wolga party-
bij een komsten worden geleid. Vol-
gens waarnemers in Moskou lydt he*
geen twyfel of de gemaakte opmen»
i kingen zyn van toepassing op to*»
I standen in het gehele land. In veel
gevallen worden de bijeenkomsten
slecht voorbereid, aldus de Prawda,
er wordt slechts gesproken over on-
belangrijke zaken. terwijl de
werkelyk belangryke vraagstukken
I terzyde worden gesohoven. N iet-
partijleden worden niet aangemoe-
digd de bijeenkomsten by te wenen
j en een werkelyke uitwisselii^ vmo
meningen wordt tegengegaan
