ijn steeds meer riool in Europa
Schut: strenger optreden
tegen „te goedko
wonen
Schillenboer
beroofd van
veertig mille
Straks onze „verplichte drinkwaterleverancier
n
DOOR BRAM
v. LEEUWEN
Kamerleden
naar Leidse
krotten
Samenwerking
christelijke pers
nog sterker
JINSDAG 11 NOVEMBER 1969
LEroSCH DAGBLAD
PAGINA 7
Al meer dan twintig jaar zijn de vijf Rijnoeverstaten bezig
te doen aan de steeds verdergaande verontreiniging van
•t Rijnwater. Nederland, aan de uitmonding van het „riool van
o! uropa", heeft als geen enkel ander land belang bij strenge
aatregelen tegen de verontreiniging van het rivierwater.
(aar de resultaten, die de afgelopen vier decennia werden be-
eikt zijn zonder meer bedroevend.
De Rijn is in deze periode steeds
Ier geworden en van streng op-
ien tegen de „vervuilers" lijken
verder verwijderd dan ooit. De
iorzitter van de Europese Federatie
,r waterbescherming, prof. dr. O.
s,
ag uit Zürich, heeft op een eind
0ber in Delft gehouden congres
zaak nog eens duidelijk aan de
,1c gesteld: „Wij kunnen slechts
:n, dat een volgende generatie
baar pogingen om die verontrei-
tegen te gaan, meer succes
jft", aldus prof. Jaag.
[n 1963 reeds kwam op initiatief
Nederland een Internationale
emissie ter bescherming van de
jn tot stand, die zichzelf een aan-
zeer ambitieuze taken oplegde. Nu
jaar later, is de commissie nog
even ver verwijderd van het
als by het begin. Er worden
de commissie proeven genomen
metingen verricht, maar inmid-
voert de Ryn 365 dagen per jaar
'Mlgeveer 340 kilogram zout per se-
l l(ie aan. alsmede grote hoeveel-
den organische stoffen, die het
irstofgehalte tot minimale promil-
1 b tes terugbrengen. Elk ogenblik kan
i incidentele lozing van giftige
ij» dfen zeker niet denkbeeldig op
van de drukstbevaren rivieren
wereld het water totaal onge-
ikt maken voor de drinkwater
lening.
Onbruikbaar
ir/' De Internationale Rijncommissie
direef al in 1964, dat de Rijn
erl nneer niet op korte termijn stren-
maatregelen genomen zouden
den in de nabye toekomst voor
drinkwatervoorziening onbruik-
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIII
teerd wordt met de problemen rond
de watervervuiling is ir. H. de Groot,
directeur technische dienst van het
hoogheemraadschap Rynland, dat
he overgrote deel van Zuid-Holland
beslaat.
Kritieke grens
De kwaliteit van het Rynwater is
voor hem een van de grote zorgen
kinderen want via de Hollandse IJs-
sel wordt Rynwater by Gouda toe
gelaten tot de boezem van Rynland.
westeiyk Nederland is. dat de Hol
landse IJssel zal verzilten en de
Randstad afgesloten wordt van aan
voer van zoetwater.
Het zou een ramp betekenen voor
de fruitteelt in het Westland en de
bloembollenteelt in de omgeving van
Lisse en Hillegom. Bovendien: als
het water van Rynland eenmaal ver-
zilt is zal het heel moeiiyk zyn het
water weer geschikt te maken. Ove
rigens is het niet alleen het zoutge
halte dat gevaar kan opleveren.
Het Rynwater bevat talloze stoffen,
die in grote concentraties aanlei
ding kunnen zyn voor een massale
vissterfte of waterbederf. In het boe-
zemgebied van Rynland rijn byvoor-
beeld nog talloze gemeenten, die
niets doen aan het rioolwater. „Het
afvalwater van grote bevolkingscen-
traties en „vuile industrieën" gaat
ongezuiverd het oppervlaktewater in.
Vuile injectie
Zo geven by voorbeeld Gouda en
Alphen aan den Ryn het toch al
flink vervuilde water nog een flinke
injectie met rioolwater. Ook gemeen
ten als Katwyk, Rynsburg, Lisse,
Hillegom en Valkenburg doen nog
weinig aan waterzuivering. In Ryn-
De afgelopen weken moest de water-
inlaat noodgedwongen tydeiyk ge-
zou worden. En dan te beden- j stopt worden omdat het chloride-ge-
dat vyfenzestig procent van het
tare „zoetwater" in Neder-
afkomstig is uit de Ryn, en van
belang is voor de drinkwater
lening, in de land- en tuinbouw
de industrieën.
[eer dan tachtig prooent van de
jiling van het Rynwater kan op
rschouders worden gelegd van de
jnlandse industrieën en mynen.
grote boosdoeners in dit opzicht
de Fransen. De enorme kalium-
,ien in de Elzas storten per dag
jeveer 2000 wagonladingen (20.000
i) zout in de zyrivieren van de
er is niets dat er op duidt,
er binnenkort verandering in de
latie zal optreden.
Bhfre onwillige houding van de
insen werd begin september nog
is bevestigd tydens de zitting van
speciale commissie voor de ver
reiniging van oppervlaktewater,
i onderafdeling van de Interna-
nal Water Supply Association, die
Wenen werd gehouden. By deze
jenheid pleitte de directeur van
Amsterdamse Gemeentewat erlei-
m ir. C. v. d. Veer voor het on-
brengen van internationale rivie-
supranationaal orgaan. Hy
elde daarby vooral op de Ryn.
Ook sluiting
wilde daarby zeer ver gaan. De
loriteiten zouden het recht moe-
knjgen fabrieken tydelyk tot
iting te dwingen wanneer geen
rolg werd gegeven aan opdrachten
het maken van extra voorzienin-
tegen de watervervuiling. De re-
utie die ir. Van der Veer indiende
tmoette echter ernstige bezwaren
het Franse kamp. Zy wezen op het
Toch zyn er nog talryke gevaren
H die de waterhuishouding en de
Internationale rivieren ook drinkwatervoorziening in gevaar enlglngenMCTen"ïan' ÏSTrttateterie
andere functies hebben, bijvoor-kunnen brengen. If- De Groot van waarln hy een strenger
kinnnn. R.nnlnnri 7ipf. rip toekomst. met 7.nre - 6
sld als wegen voor de binnen- Rynland ziet de toekomst met zorg
leepvaart. I tegemoet wanneer het gaat om de
ongeïnteresseerde houding van I verzilting van het water vanuit de
Fransen laat zich gemakkelijk zee. Het wonderlijke is. dat Neder-
tlaren. De betekenis van de Rijn land zelf schuldig is aan dit ver
loor de Fransen is vrijwel nihil: j schijnsel. In het verleden zijn de
o maakt alleen gebruik van de waterverbindingen met de Noordzee.
halte tot boven de kritieke grens
was gestegen. By de stormstuw in
de buurt van Krimpen aan de IJssel
werd 580 mg chloride gemeten, ter-
wyi meer dan 300 mg gevaar begint
op te leveren voor de land- en tuin
bouwgebieden.
„Een groot geluk is, dat we hier
enkele vry grote meren hebben zoals
de Westeinder, de Braassemermeer
en de Kaag waar vry grote hoeveel
heden zoet water kunnen worden op
geslagen", aldus ir. De Groot. „Het
water, dat wy by Gouda toelaten,
is ook in een periode van grote wa-
teraanvoer niet al te best. Het zuur
stofgehalte kan soms erg laag zyn
en het chloride-gehalte ligt de laat
ste tyd meer dan eens vlak by de
kritieke grens.
Zouden we het water echter niet
toelaten, dan loopt het water in zeer
korte tyd sterk in kwaliteit achter
uit. We krygen vissterfte en het wa
ter begint te stinken. In het gebied
zyn namelyk talloze vervuillngsbron-
nen aanwezig.
Daarom zyn we zo biy met de aan
wezigheid van de meren. Het vry
vuile water uit de Hollandse IJssel
verbetert zichtbaar wanneer het eni
ge tyd in de meren verblyft. De ver
ontreiniging loopt een flink stuk
terug door het zelfreinigend effect
van het water en door de grote op
pervlakte stygt ook het zuurstofge
halte. We kunnen gerust zeggen dat
de meren de „sanatoria" zyn voor
het water in West-Nederland", aldus
ir. De Groot.
Nieuwe gevaren
land staan op het ogenblik ongeveer
vyfendertlg waterzuiveringsinstalla
ties; het is echter lang niet genoeg
om het vuile water uit de boezem
te bannen.
Ook de Bollenstreek behoort nog
steeds tot de „moeiiyke gevallen".
Vele gemeenten in deze streek heb
ben nauwelyks of gebrekkige water
zuivering. Integendeeldoor het
overmatig gebruik van verdelgings-
en meststoffen komen gevaarlyke
kwikverbindingen in het water die
leiden tot ernstige watervervuiling.
Om de giftige stoffen zo snel moge-
lyk buiten de boezem te brengen
heeft Rynland in samenwerking met
andere hoogheemraadschappen een
doors poelschema" opgesteld. Gemid
deld wordt by Gouda per dag 2.5 a
3 miljoen m3 water ingelaten. Een
deel daarvan wordt afgestaan aan
Schieland en Delfland, terwyl het
overtollige water via de sluizen by
Katwyk en Sparnudam in zee wordt
gespuid.
Koelwater
Een probleem van de laatste jaren
ls het gebruik van zoetwater voor de
koeling van elektrische centrales. De
gevolgen van deze waterkoeling kun
nen ernstig zyn en leiden tot ernsti
ge vergiftiging van het oppervlakte
water (de zogenaamde „thermal pol
lution"). Drs. P. Leentvaar van het
Ryksinstituut voor Toegepast Veld-
biologisch Onderzoek in Arnhem
heeft in oktober op een congres in
Amsterdam gewaarschuwd tegen te
sterke verwarming van het water.
„Verwarmd koelwater kan de zuur
stofregeling in het water verstoren,
waardoor verschuivingen ontstaan in
het biologisch proces. Een van de
verschynselen is de explosieve ont-
wikeling van blauwwieren. Sommige
soorten kunnen giftig voor mens en
dier zyn. Overmatige groei kan vis
sterfte ten gevolge hebben", aldus
drs. Leentvaar.
In Zwitserland worden door de
autoriteiten nu reeds eisen gesteld
aan de gebruikers van koelwater. Het
geloosde water mag een bepaalde
maximumwaarde niet te boven gaan.
Dr. ing. M. Eckholdt uit Koblenz
heeft onlangs gezegd dat het in de
toekomst wellicht noodzakelijk is
elektrische centrales te bouwen op
eilanden in de Noordzee.
Een dergeüjke mogelykheid is ook
al geopperd by de voorgenomen
bouw van een elektrische centrale
aan de Kaag in Zuid-Holland. Een
groot aantal biologen maakte ernstig
bezwaar tegen de plannen. Gevreesd
werd voor ernstige gevolgen voor het
biologisch leven in de omtrek van
Leiden, ornaat al het water van het
Kagermeer in nauwelijks twee dagen
door de centrale zou worden ge
pompt.
Somber beeld
De Leidae hoogleraar in de experi
mentele plantkunde, prof. A. Quispel,
schetst wanneer de plannen toch
doorgaan een somber beeld voor
de toekomst. „Het water van de Ka-
gerplassen, de Braassemermeer en
alle tussen weteringen, meertjes en
kanalen zullen enkele graden in
temperatuur sty gen waardoor vissen
zullen afsterven en planten gaan
verrotten. Allerlei rottingsbacteriën
zullen de kans van hun leven krygen
en de stank zal weldra onverdrage-
ïyk zyn", aldus prof. Quispel.
Andere mogelykheden om centrales
aan koelwater te helpen zyn een ge
sloten koelmeer en een circuit met
een koeltoren. Vooral het laatste
stuit op dit ogenblik nog op ernstige
bezwaren van de elektriciteitsbedry-
ven, die zich voor extra hoge kos
ten geplaatst zien.
„De elektriciteitsbedryven zullen
stygen en industrieën zullen verdwy-
,Meer don geschat"
LEIDEN De P.v.d.A-leden van
de Tweede Kamer mej. Barendregt
en de heren v. d. Doel en Van
Lier komen begin december naar Lei
den om kennis te nemen van de si
tuatie en het gebied van de krotten
en de sanering. Het programma staat
I nog niet geheel vast, maar het ligt
in de bedoeling, dat de volksverte
genwoordigers ook met bewoners van
de saneringsgebieden zullen spreken.
De mogelykheid bestaat het
Leidse PvdA-bestuur beraadt zich
daarover vanavond dat dit be
zoek wordt gecombineerd met de ma
nifestatie, die het pas opgerichte co
mité Woningnood aan de vooravond
van de behandeling van de begro
ting in de Leidse raad gaat organi
seren.
Wat het aantal krotten in Lelden
betreft, wethouder van Open
bare Werken Plena liet zich daar
over in een gisteravond gehouden
vergadering van „zyn" PvdA som
ber uit. Het aan de gang zynde wo-
ningonderzoek wyst uit, dat Leiden
in tal van wyken krotten bezit en dat
het geschatte percentage van 14 pro
cent van de woningvoorraad ver
wordt overschreden. „Ik heb weieens
gesproken van 25 A 30 Jaar voordat
Leiden de krotten heeft opgeruimd,
ik ben nu geneigd te gaan denken
aan 40 A 50 jaar, want meegeteld
moet worden, dat er elk jaar byko-
men", aldus de wethouder.
DEN HAAG (ANP) Het bestuur
van de Stichting „Christelyke pers in
Nederland" het kwartet (de Rot-
terdammer, de Nieuwe Haagse Cou-
t*"*" rant, de Nieuwe Leidse Courant en
het Dordts Dagblad) en „Trouw"
heeft besloten te zoeken naar vor
men van nauwere samenwerking tus
sen deze bladen.
Overeengekomen is dat de betrok
ken ondernemingen deze samenwer-
nen", beweren de producenten maar king in beginsel op elk gebied waar
de keerzyde van de medaille is een het mogelijk en nuttig wordt geoor-
ernstig verontreinigde streek waar deeld, het redactionele inbegrepen,
niemand zal willen wonen en waar zullen nastreven. Doel daarby is tot
de bewoners zullen wegtrekken. een sterkere exploitatie-eenheid te
(Eerdere artikelen In deze reek. „De kome" iwelke zlch~k ta A'
aarde vervuilt„erden reed.! komst tegenover de groetende con-
Waar blijft een afdoende re
geling voor de vervuiling van de
Rijn?
geplaatst op 30 oktober, L 5, 7 en 8
november)
DEN HAAG (GPD) Minister i passende woning, wanneer hy dat
ir. W. F. Schut (Volkshuisvesting» financieel kftn opbrengen;
heeft de „fluwelen handschoen"
uitgetrokken bij zijn pogingen om m?6ln* diverse
meenten met de doorstroming ge-
huurders van goedkope gesubsi- boekte resultaten;
dieerde woningen, die meer huur
kunnen betalen, te bewegen naar bUzondere aandacht by de ntouw-
een duurdere woning te verhui
zen.
Gisteren zyn by de gemeenten en
de besturen van de wonlngbouwver-
Ivieren om alle overtollige afval-
ifien op een gemakkelyke en kos-
manier te lozen. Men past er
>r gestrikt te worden in een in-
nationale regeling, die een einde
maken aan de voordelige lozing
grote hoeveelheden zout.
de Nieuwe Waterweg steeds
verder uitgediept om nog grotere
tankers en vrachtschepen toegang te
geven tot het Rotterdamse havenge
bied.
Minder prettig gevolg van deze
verdieping van de Nieuwe Waterweg
optreden vraagt om de gewenste
doorstroming in de volkshuisvesting
op gang te brengen. Mocht dit ook
via deze weg niet lukken, dan over
weegt de minister nog harder aanko
mende wettelyke maatregelen.
In zyn brief geeft hy de volgende
itichtlynen:
ontruiming eisen Indien het inko
men van de huurder in verhouding
tot de huur in belangryke mate is
gestegen;
verhuur van goedkope woningen
steeds verder landinwaarts drong ,leen aan mlnder ,frMgtoMhtlg|™;
en ondermeer een bedreiging begint
te vormen voor de drinkwatervoor- i
ziening van Rotterdam op de Bere- aanvulling van de huurovereen-
plaat. Water met 4000 mg chloride I komst met een verklaring, waarin
per liter komt op gezette tyden vrijde huurder zich bereid verklaart te
ver de Lek op. De grote vrees voor verhuizen naar een duurdere, hem
nmiddels worden de landen aan j was dat de zouttong vanuit zee
benedenstroom van de rivier, met
ne Nederland en Duitsland, daar-
het slachtoffer. De bevoegdhe-
van de Internationale Ryncom-
»ie zyn veel te beperkt om de
*nsen tot de orde te kunnen roe-
bouw voor de verlangens van hen.
die in aanmerking komen voor ver
huizing naar duurdere (de bedoe
king is ook: betere) woning
Als norm voor het mogen wonen in
een goedkope woning, voor 1966 ge
bouwd en in eigendom by de gemeen
te of woningbouwvereniging, moet
gelden dat het bruto-inkomen van de
huurder niet meer bedraagt dan zes
maal de huurprys., dit betekent een
huurquote van ongeveer 17 procent.
Minister Schut heeft ook het voor
nemen op 1 januari een nieuwe re
geling toe te passen by de verstrek
king van ryksbydragen voor krotont-
ruiming en doorstroming, Hy denkt
allereerst aan een systeem waarbij
het rijk geen vast bedrag meer in
de gemeentelyke fondsen voor door
stroming stort, maar in plaats daar
van aan elke gemeente die daadwer-
kelyk uitgaven voor dit doel heeft
gedaan per geval een bijdrage van
80 procent met een maximum van
f 1.000 te verlenen.
De vrykomende woning moet min
der dan f 140 per maand aan huur
doen. Verder moet er voor de bewo
ner die dit huis vrymaakt 'n ander
huis zyn met een huur die minstens
50 procent hoger is, maar niet bo-
Nieuwe uitgaven
D
Handig thuis, het self doen voor
handige en onhandige mensen, door
Otto Werkmeister. Uitg Kluwer,
Deventer, L. J. Veen, Amsterdam.
Het geitje, door W. Makowitz. Sa
lamander. Uitg.: Em. Querido, Am
sterdam.
Trap op, trap af, door Max Dender
monde. Salamander (Querido).
Buiten blyven, door H. Nolthenius.
Salamander (Querido).
Vuil spel, door Zeno. Uitg.; A. W.
Sythoff, Leiden.
Zigeunerinnetje aan banden, door
Dolf Kloek. Mei-pocket. Uitg.; W.
D. Meinema, Delft.
Alstublief en beterschap, door
C. B. Blei-Strybos. Mei-pocket (Mei
nema).
Koken is kinderspel, door Hilly
Molenberg. Uitg.: Zomer en Keu-
nings, Wageningen.
Modelspoor meer mogelykhe
den, door D. Elok (Zomer en Keu-
nings).
ven f 360 per maand komt In geval
len waarby men meer kan betalen
is geen „douceurtje" nodig vindt de
minister. De ryksbydrage wordt
ook verstrekt, als de te betrekken
woning twee of meer kamers min
der bevat dan de vrykomende of
een niet zelfstandige woonruimte is.
currentie kan handhaven en tevens
verdere ontplooiingsmogelijkheden
biedt. Tot adjunct-directeur van de
christelyke pers is benoemd de heer
K. Pieters, thans adjunot-diretceur
van NV Trouw.
ADVERTENTIE
Leids Juweliersbedryf
FEYE BRINKS
Breestr. 114c - TeL 26127
Verzoek
Ie kunnen als Nederlanders de
use regering slechts beleefd ver
ken de lozingen van zout tot een
iroum te beperken. De afgelopen
ken is dat opnieuw gebeurd toen
Rijnwaterpeil sterk terugliep en
I zoutgehalte opliep tot boven de
üeke grenzen. Drie hoogheem-
dschappen in het westen van het
t.w. Rynland, Schieland en
ïland kondigden zelfs een voor-
te* noodtoestand af.
grote angst waarmee ministeries
terleidingbedryven, hoogheem-
dschappen en polderbesturen le-
is het besef, dat rond het jaar
ongeveer drie miljard kubieke
t*r drinkwater uit het oppervlak-
ster gewonnen moet worden, om-
de grondwaterhoeveelheden de
Ag niet meer aankunnen.
'et de wetenschap, dat het zoet
er voor 65 procent wordt geleverd
0r de Ryn is het begrypelyk dat
öu en dan de zwarte bril eens
Mt opgezet, wanneer het gaat om
toekomstige waterhuishouding,
die vrywel dagelyks geconfron-
ADVERTENTIE
DEN HAAG (GPD) De 60-
Jarige Haagse schillenboer A. van
Dalen in Den Haag ls vorige
week donderdag voor byna 40
mille bestolen. De man, die da
gelyks met paard en wagen door
Den Haag en Scheveningen
trekt, had zyn spaarcentjes ge-
deeltlyk opgeborgen in een lin
nenkast in de slaapkamer en
gedeeltelijk in het dressoir.
Hy had het geld willen gebrui
ken om zyn gehandicapte zoon.
die verpleegd wordt in een
Haarlems tehuis, ook na zyn
pensionering geregeld te kun
nen blijven bezoeken. Tot op he
den heeft men nog geen enkel
spoor van de daders.
Zelf zegt hy over het gebeurde
van afgelopen donderdag: .Er
was niemand thuis. Men is waar-
schijniyk via het douche
raampje of via de keukendeur
binnengekomen. Het kan «Dok zyn
dat ik vergeten ben de deur op
slot te doen".
Toen zyn vrouw 's middags om
streeks drie uur thuis kwam, be
merkte zy onmiddeliyk dat er
iets vreemds was. De anders in
?en aparte kamer opgesloten kat
liep nu vry door het huis en ook
vond zy het hoefyzer, dat een
vaste plaats in het dressoir
heeft op de eettafel.
„Ik keek direct in het dressoir
en zag dat het geld verdwenen
was. Toen ben ik naar de slaap
kamer gegaan, waar ons geld
kistje staat. Ook dat was weg",
zegt mevrouw Van Dalen.
Korte tyd later was ook de
heer Van Dalen over het gebeur
de ingelicht. ,Jk kan het nog
steeds niet geloven", zegt hy,
Het is onbegrypeiyk".
Direct na de oorlog is de heer
Van Dalen a 1 begonnen met
sparen. Hy heeft de gewoonte om
elke zondag met zyn vrouw zyn
gehandicapte zoon in Haarlem te
bezoeken en dat wilde hy voort
zetten als hy eenmaal met wer
ken zou moeten ophouden. „Al
leen van de aow kun Je dat niet
betalen".
.Dat gaat nu niet meer. want
we zyn los", zegt de bestolen
schillenboer. Aanvankelyk dacht
men dat de koopman die 2 da
gen voor de diefstal een paard
van hem gekocht had, iets met
de zaak te maken zou hebben.
De man moest echter na 'n uit
gebreid onderzoek worden vry-
gelaten. Ook het buurtonderzoek
dat de politie heeft ingesteld,
leverde tot op heden niets po
sitiefs op.
„Had ik het maar op de bank
gezet. Ik ben niet bang voor de
fiscus, maar ik ben gewoon wat
ouderwets. Mijn vader bewaarde
zyn geld ook op deze manier"
zegt hy tenslotte.
